Sunday, October 11, 2009

Ο Σφυγμός της Μέρας μεταφέρθηκε

Οι περισσότεροι από εσάς το ξέρετε, αλλά όχι όλοι.

Ο Σφυγμός της Μέρας μεταφέρθηκε στο www.freecity.gr

Από εκεί μπορείτε να τον επισκέπτεστε ή και απευθείας

Μια παράκληση στους αναγνώστες αυτού του μπλογκ, που θα παραμείνει ανενεργό, αλλά δεν θα καταργηθεί έως ότου είμαστε βέβαιοι ότι θα επιζήσει η προσπάθεια του freeCity (αλλιώς πάλι πίσω...): αν μπορείτε στείλτε ένα mail, ή ένα twit, ή ενημερώστε με κάποιον άλλο τρόπο όσους ξέρετε ότι παρακολουθούσαν -ή θα ήθελαν να παρακολουθούν- το "Σφυγμό" ή ένα γενικό ενηνμερωτικό σάιτ για την ύπαρξη του freeCity.

Thursday, September 17, 2009

Νέο σχόλιο στο www.freecity.gr

Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή στο www.freecity.gr για το πώς οι προεκλογικές επαγγελίες του ΠΑΣΟΚ πηγαίνουν πέρα από τις απαιτήσεις του εκλογικού σώματος για τη διαχείριση της κρίσης.

Τίτλος: Η απαίτηση της διαχείρισης και η υπόσχεση της προοπτικής

Tuesday, September 15, 2009

Η μοναξιά του Καραμανλή, σχόλιο στο freecity.gr

Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή για τη δυναμική αμφισβήτησης του Καραμανλή από τη βάση που τον στήριξε στο www.freecity.gr

Τίτλος: "Μόνος με το παρελθόν και το μέλλον του. Ο Καραμανλής το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου".

Friday, September 11, 2009

Thursday, September 10, 2009

Σχόλιο για την υψοψηφιότητα Κοραντή στο www.freecity.gr

Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή στο "Σφυγμό της Μέρας" για την αδιανόητη υποψηφιότητα του Ιωάννη Κοραντή, πρώην διοικητή της ΕΥΠ, με το ΛΑΟΣ στο www.freecity.gr

Τίτλος: "Από αρχικατάσκοπος, τώρα ψηφοσυλλέκτης;"

Wednesday, September 9, 2009

"Κι όμως: λιγότερο κράτος". Σχόλιο στο www.freecity.gr

Ανάρτηση νέου σχολίου από το Φοίβο Καρζή στο www.freecity.gr για την υποχώρηση της Ελλάδας στη διεθνή λίστα ανταγωνιστικότητας και τις εκλογές.

Τίτλος: "Κι όμως: λιγότερο κράτος"

Tuesday, September 8, 2009

Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή στο freecity.gr για "τα ψηφοδέλτια της γκλαμουριάς"

Η αγωνία των κομμάτων για να βρουν "επώνυμους" υποψήφιους. Η αποκρουστική πασαρέλλα των διασημοτήτων της τηλεόρασης για τα ψηφοδέλτια. Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή στο Σφυγμό της Μέρας, στο www.freecity.gr

Τίτλος: "τα ψηφοδέλτια της γκλαμουριάς και η πολιτική ως καλλιστεία".

Monday, September 7, 2009

"Καραμανλής, η μάχη της επιβίωσης" στο www.freecity.gr

Νέο σχόλιο του Φοίβου Καρζή στο freecity.gr για τον Καραμανλή να δίνει πρώτη φορά εκλογική μάχη χωρίς τη σιγουριά της νίκης.

Τίτλος: Καραμανλής, η μάχη της επιβίωσης

Friday, September 4, 2009

Thursday, September 3, 2009

Νέο σχόλιο στο freecity.gr για την προκήρυξη των εκλογών

Νέο σχόλιο αναρτήθηκε στο www.freecity.gr για την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών.

Τίτλος: οι εκλογές της συναίσθησης

Monday, July 27, 2009

Wednesday, July 22, 2009

Σχόλιο για την προεδρολογία στο freecity.gr

Νέο σχόλιο για την προεδρολογία και τις θέσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, μετά τη συνέντευξη Τσάτσου

στο Σφυγμό της Μέρας, στο www.freecity.gr.

Το σχόλιο ΕΔΩ, με τίτλο "Προεδρική εκλογή: συνταγματική ακροβασία και θεσμική υποκρίσια".

Tuesday, July 14, 2009

Από σήμερα σε νέα ιστοσελίδα

Μέσα στην ημέρα θα αρχίσει να λειτουργεί η σελίδα www.freecity.gr

Εκεί θα βρίσκεται και ο Σφυγμός της Μέρας, που διαβάζατε εδώ και στο fivoskarzis.capitalblogs.gr

Εκτός από το μπλογκ θα υπάρχει και ειδησεογραφία, ίσως όχι πλήρης σε πρώτη φάση, αλλά με θέματα που νομίζω ότι έχουν ενδιαφέρον και δεν βρίσκουν πάντοτε ανταπόκριση στα πόρταλ και τις εφημερίδες (για την τηλεόραση δεν το συζητώ βέβαια...)

Αν μάλιστα το ανοίξετε και σας αρέσει, και δεν σας κάνει κόπο, βάλτε το www.freecity.gr στα αγαπημένα σας και στείλτε και ένα λινκ σε φίλους που ξέρετε ότι έχουν παρόμοια ενδιαφέροντα.

Monday, June 29, 2009

www.freecity.gr

Τι να κάνουμε;



Το λέγαμε καμμιά φορά σαν αστείο, για να θυμόμαστε τα φοιτητικά, όταν το σχετικό βιβλιαράκι του Λένιν ήταν σχεδόν όσο υποχρεωτικό και τα μαθήματα του έτους. Στη μέση ηλικία με δυσκολία αντέχεται.



Σε ποιόν είναι η πρώτη μας υποχρέωση; Απέναντι στις προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες που τα χρόνια έχουν χτίσει χωριστά και διαφορετικά για τον καθέναν από εμάς; Απέναντι στους συναδέλφους, που έχουμε κοινές ή αποκλίνουσες διαδρομές και μας συνδέει η συγκυρία; Απέναντι σε ποιόν;



Οι ατομικές υποχρεώσεις είναι αυτονόητες. Αλλά σε αυτή τη μεγάλη κρίση, στις ατελείωτες συζητήσεις που προκάλεσε, έχει εντελώς ξεχαστεί ο λόγος της ύπαρξής μας. Και αυτός είναι οι ακροατές. Οι αναγνώστες. Οι υποδοχείς και κριτές (όχι "καταναλωτές") του δημοσιογραφικού προϊόντος. Λίγο πριν γράψω αυτό το ποστ (βράδυ Δευτέρας και όχι πρωί όπως είχα υποσχεθεί και μου το χτύπησαν οι σχολιαστές) παρακολουθούσα μια συζήτηση στο Άλτερ για το κλείσιμο του Σίτυ και του Ελεύθερου Τύπου. Αφορούσε την τύχη των δημοσιογράφων και των άλλων εργαζομένων στα δύο μέσα. Έθιξε την κρίση του τύπου και τις νέες τεχνολογίες. Αλλά δεν συζητήθηκε γιατί δεν διαβαζόταν αρκετά ο ΕΤ και ο ΕΤΚ, γιατί ο Σίτυ είχε μια μέτρια απήχηση στις ακροαματικότητες. Κι αν ορισμένοι πιστεύουμε ότι αυτές οι μετρήσεις δεν είναι ενδεικτικές, η παθολογία που υποθέτουμε είναι κεντρικό ζήτημα στον τρόπο λειτουργίας των ηλεκτρονικών μέσων στη χώρα.

Αν γράψω πάρα πολλά, όσα πολλά θα ήθελα για την κρίση του Σίτυ και του ΕΤ, κανείς δεν θα μπορεί να διαβάσει την ανάρτηση. Στα new media τα πολλά λόγια είναι φτώχεια - όταν τα λίγα λόγια δεν οφείλονται στη φτώχεια...

Για το λόγο αυτό σκέπτομαι να γίνει κάτι και να γίνει τις αμέσως επόμενες μέρες - δεν ορίζω ημερομηνία γιατί ορισμένοι σχολιαστές περιμένουν με το τουφέκι να αθετήσουμε μια υπόσχεση για να το εντοπίσουν. Σκέπτομαι να δημιουργηθεί ένα σάιτ στο οποίο θα μπορούν εργαζόμενοι του Σίτυ, και ενδεχομένως του ΕΤ, να δημοσιεύουν τις ειδήσεις που έχουν ή τα σχόλιά τους έως ότου βρουν επαγγελματική απασχόληση σε κάποιο παραδοσιακό μέσο.

Μεγάλες κρίσεις έχουν και πολλή φόρτιση. Αλλά η στιγμή που πραγματικά αισθάνθηκα ψυχική πίεση ήταν όταν μια συνάδελφος είχε πρώτη την είδηση για τη σύλληψη Χριστοφοράκου και δεν είχε πού να την δημοσιοποιήσει. Δούλευε μόνο στο Σίτυ και τον ΕΤ.

Μερικές διευκρινίσεις

1. Σάιτ και όχι μπλογκ, για να μην έχει τόσο έντονο το προσωπικό χρώμα. Όσο θα λειτουργήσει, όμως, εκεί θα είναι και το περιεχόμενο αυτού του μπλογκ.

2. Ανοιχτό σε συναδέλφους, αλλά με τη δική μου δημοσιογραφική ευθύνη. Έχω συχνά γράψει υπέρ της ανάληψης της συντακτικής ευθύνης στα μπλογκ, και υπέρ της ανωνυμίας μόνον όταν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος.

3. Αφιλοκερδές, κυρίως κατ'ανάγκην. Μακάρι στο μέλλον να αυτοσυντηρείται, αλλά για την ώρα το βλέπω πολύ μακρινό. Διαφημίσεις γιοκ, άλλωστε δεν θα σκοτώνονταν και για να έρθουν από την αρχή. Αν ερχόντουσαν νωρίς-νωρίς, κάτι θα σήμαινε για τον τρόπο εξασφάλισής τους, που δεν θα σας άρεσε. Όταν βλέπω διαφήμιση σε νεαρά σάιτ, ιδιαίτερα κρατική διαφήμιση, το μυαλό μου πάει στο κακό...

4. Θα υπάρχει για τους αναγνώστες του. Θα κριθεί από τη χρήση του. Χωρίς αντίστοιχη απήχηση απλώς θα κλείσει και θα επιστρέψουμε στη μπλογκόσφαιρα, που είναι επαρκέστατη και δεν θα είχα σκεφθεί να την εγκαταλείψουμε (προσωρινά) εάν δεν ήταν η κακή ώρα.

5. Και ΦΥΣΙΚΑ οποιαδήποτε προσφορά, όταν ξεκινήσει, για τη βελτίωσή του σε μορφή ή περιεχόμενο θα είναι περισσότερο από ευπρόσδεκτη. Στην αρχή θα είναι ίσως ατελές, ελλιπές και πιθανόν άσχημο, αλλά η μόνη υπόσχεση που μπορεί να δώσει θα είναι αυτή της εντιμότητας.

6. Η διεύθυνση που έχει κρατηθεί είναι www.freecity.gr Θα σας ενημερώσω για την πανηγυρική έναρξη.

και τέλος

7. Οι συνάδελφοι αυτή τη στιγμή δεν έχουν ιδέα για την εκκίνηση αυτή. Δεν ξέρω αν θα θελήσουν να μετάσχουν. Είναι στην διακριτική τους ευχέρεια, όσων μπορούμε να συνεργαστούμε. Θεώρησα ότι οι πρώτοι που πρέπει να το ξέρουν, πριν ακόμη κι από τους πιθανούς μελλοντικούς συντελεστές, είναι οι άνθρωποι στους οποίους απευθύνεται. Οι αναγνώστες, οι χρήστες, ίσως ξανά σε λίγο καιρό και οι ακροατές.

Thursday, June 25, 2009

Για λίγο ακόμα

Αγαπητοί φίλοι,

δεν έχω λόγια να σας ευχαριστήσω για όσα γράψατε. Καταλαβαίνω ότι έχετε την απαίτηση να διαβάσετε και τη δική μου γνώμη για ό,τι έχει συμβεί.

Τη Δευτέρα το πρωί, όταν θα έχει συμπληρωθεί μία εβδομάδα από το λουκέτο στο Σίτυ, θα αναρτήσω ένα σχετικό ποστ. Εν τω μεταξύ δεν μπορώ παρά να υποσχεθώ πως όταν (και εάν) βρεθεί ξανά συχνότητα, θα έχετε την ίδια ενημέρωση που τιμάτε με το χρόνο σας και με τα λόγια σας. Και, πάντως, καλύτερα να μην την έχετε, παρά να είναι υποθηκευμένη και να σας εξαπατά εξαργυρώνοντας το παρελθόν της. Αυτό δεν θα γίνει.

Τη Δευτέρα...

Monday, June 22, 2009

Μουσείο Σύγχρονης Ελλάδας

Δευτέρα 22 Ιουνίου – και διαπιστώνω έκρηξη εθνικής υπερηφανείας για τα εγκαίνια του νέου μουσείου της Ακρόπολης. Ορθώς. Πρόκειται για εξαιρετικό έργο, δεν έχουμε δα και πολλά για να υπερηφανευόμαστε. Η αγαλλίαση δεν απαγορεύει την περίσκεψη. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να φανταστούμε ότι κάποιος μελλοντικός πρωθυπουργός στην ίδια αυτή πόλη της Αθήνας θα ήθελε μετά από (όχι πολλά, πες) εκατό χρόνια να εγκαινιάσει ένα μουσείο για να μας θυμήσει και να μας τιμήσει. Πώς θα ήταν το δικό μας ελληνομουσείον;

Στην πρώτη αίθουσα, θα είχαμε τα ευρήματα από την προϊστορική εποχή. Θα λεγόταν «αίθουσα Κοσκωτά». Από εκεί ξεκίνησε ο πολιτισμός. Θα υπήρχαν νόμοι σε πέτρινες πλάκες, εγχάρακτες επιταγές, μαρμαροκομιστές και διάφορα άλλα εγχώρια, αλλά και μερικά με δανεισμό από το μουσείο του Σάλεμ.

Αμέσως μετά, λουσμένη σε φως από λαμπτήρες Ζήμενς, η ομώνυμη αίθουσα. Κεντρικό έκθεμα, εν είδει σύγχρονης Καρυάτιδος, θα ήταν για την ώρα ο Θόδωρος Τσουκάτος – αλλά μόνον για την ώρα, καθότι οι θεατές θα μπορούν ακόμη τότε να θαυμάσουν, μετά από 100 χρόνια, κάτω από το γυάλινο δάπεδο τις ανασκαφές να συνεχίζονται από μια στρατιά εισαγγελέων χωμένων μέχρι το λαιμό στη λάσπη.

Στην αίθουσα με τα βυζαντινά, θα κυριαρχεί φυσικά η μορφή του Εφραίμ. Το εκμαγείο θα περιβάλλεται από λιμνάζοντα ύδατα, πάνω στα οποία (ω, του θαύματος!) θα μπορεί εύκολα να περπατήσει ο επισκέπτης σαν να ήταν οικόπεδο… Πρόκειται για μοναδικό τεχνολογικό άλμα, που δυστυχώς το μυστικό του χάθηκε στο υπόγειο του Μαξίμου και δεν ξαναβρέθηκε ποτέ. Τη μορφή του Εφραίμ, και του βοηθού του Αρσένιου, που αναγνωρίζεται από το πουγκί που κρατάει, θα περιστοιχίζουν αγάλματα ανακατασκευασμένα με μεγάλη δυσκολία από τους αρχαιοδίφες. Έχουν ανασυσταθεί από χιλιάδες μικρά θραύσματα κατακερματισμένων υπουργών, εικάζεται ότι πρόκειται για ομοιώματα των κκ. Ρουσσόπουλου, Δούκα, Μπασιάκου, Κοντού και άλλων, αλλά είναι μόνον εικασία γιατί τα πρόσωπα είναι αλλοιωμένα και τα ονόματα στα ψηφοδέλτια της εποχής δεν αναφέρονται.

Θα υπάρχουν και άλλες μικρές αίθουσες με ελάσσονα εκθέματα. Θα υπάρχει, για παράδειγμα, η αίθουσα της θαλασσοκράτειρας Ελλάδας, με βασικά εκθέματα δύο κούρους, τον κούρο Μανούση και τον κούρο Παυλίδη, καθώς και ένα σπανιότατο WC από το μυθικό σκάφος Δημητρούλα, που έχουν γραφτεί διδακτορικά και διδακτορικά για το πώς πήρε το ωραίο όνομά του. Θα υπάρχει, φυσικά, και η αίθουσα των μικρών σατύρων, ή αλλιώς αίθουσα Ζαχόπουλου, με πλήθος γκάτζετ της εποχής, όπως δίσκους ηλεκτρονικής εγραφής, φορητά dvd player, αλλά και πλαστικές σακούλες, που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοι των απογόνων μας για τη μεταφορά δεσμίδων χαρτονομισμάτων.

Το μελλοντικό μουσείο των δικών μας ημερών θα γράφει στη μετόπη της πύλης του «ζήσε το μύθο σου στην Ελλάδα». Θα είναι φυσικά ένα γυάλινο αρχιτεκτόνημα, που μεταφερμένο αυτούσιο από τις ανασκαφές στην περιοχή της Λεωφόρου Κηφισίας. Δεν χρειάζεται να είναι μεγάλο. Αρκεί δίπλα να χτιστεί και ένα δεκαπλάσιο σε μέγεθος εμπορικό κέντρο τύπου mall, για να μπορούν οι επιγιγνόμενοι να κάνουν άνετα τα ψώνια τους. Γιατί μπορεί να μην τους έχουμε αφήσει πολλά πράγματα, όμως –όπως θα έλεγε και ο σημερινός γαμβρός Άδωνις- θα τους έχουμε αφήσει αιώνια παρακαταθήκη το γονίδιο.

Friday, June 19, 2009

Η Ακρόπολη και η χώρα που την περιβάλλει

Παρασκευή 19 Ιουνίου – και τις επόμενες ημέρες η Ελλάδα θα γιορτάζει την έναρξη της λειτουργίας του νέου μουσείου της Ακρόπολης. Σωστά. Δεν έχει άλλωστε και πολλές, ούτε συχνές αφορμές για πανηγυρισμούς μετά από τις μέρες του 2004. Η πορεία προς εκείνο τον Αύγουστο των Ολυμπιακών Αγώνων μας είχε φανεί ανηφόρα. Και ήταν. Οι Αγώνες ήταν συμβολικά, αλλά σε πολλά και πρακτικά, μια κορυφή για την Ελλάδα. Είχαν έρθει αμέσως μετά και ως επιστέγασμα μιας πορείας που σφραγίστηκε από την ένταξη στην ΟΝΕ και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα ζούσε το μύθο της, πέρα από τα σλόγκαν και τα αστεία. Το άστρο ήταν παντού – ακόμη και στο Euro. Κανείς δεν φανταζόταν ότι η στον κατήφορο μετά την κορυφή θα γλιστρούσαμε με τόση φόρα.

Τις επόμενες ημέρες κάποιες χιλιάδες Ελλήνων, που δεν έχουν ξαναπάει ποτέ στην Ακρόπολη μετά το σχολείο, θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν το μέρος που άλλοι έρχονται από την άκρη του κόσμου για να δουν, πολλοί τουριστικά, αρκετοί όμως σχεδόν προσκυνηματικά. Τα μουσεία και τα πολιτιστικά γεγονότα έχουν κι αυτό το ρόλο. Να ανακαινίζουν τη συλλογική μνήμη, να αναζωογονούν το ενδιαφέρον για πράγματα που παραμερίζουμε ακριβώς επειδή τα έχουμε τόσο εύκολα και αυτονόητα.

Πηγαίνοντας στην Ακρόπολη είναι ευκαιρία να την κοιτάξουμε και μετά να κοιταχτούμε για λίγο χωρίς την πούδρα της εθνικής μας ιδεολογίας στον καθρέφτη. Να θυμηθούμε ποια ακριβώς σχέση έχουμε δημιουργήσει με τους αρχαίους, που πάντοτε μας σώζουν και μας βαραίνουν. Να θυμηθούμε ότι είμαστε οι τυχεροί κληρονόμοι, αλλά συχνότατα και οι χυδαίοι λιανοπωλητές, του χώρου όπου εκδηλώθηκε μια μοναδική στιγμή της παγκόσμιας πολιτικής και πολιτιστικής ιστορίας.

Οι ημέρες προσφέρονται για μια άσκηση αυτογνωσίας. Επίσκεψη στο Μουσείο. Μετά ανάβαση στο Βράχο. Και από εκεί μια πανοραμική ματιά στην Αθήνα. Στη δική μας Αθήνα. Αυτή που εμείς χτίσαμε, που εμείς υψώσαμε γύρω από την Ακρόπολη, αφότου εκείνο το μνημείο συνέβαλε καθοριστικά στη δυνατότητα να είμαστε ένα ελεύθερο έθνος, με ένα ελεύθερο κράτος. Να τη δούμε την Αθήνα μας και να την αποτιμήσουμε. Όχι να τη συγκρίνουμε με την Ακρόπολη – θα ήταν εντελώς γελοίο. Αλλά να τη συγκρίνουμε με τις προσδοκίες μας. Να δούμε μπροστά μας, κοιτώντας το καλά-καλά από εκεί, το έργο των χεριών μας. Όχι για να οικτίρουμε τους εαυτούς μας, το σύστημα, την τύχη, την ιστορική συγκυρία ή την αιώνια ψωροκώσταινα. Αλλά για να αποφασίσουμε κάποια στιγμή πως καλή είναι η υπερηφάνεια για τους αρχαίους, αρκεί να μας ωθεί να κάνουμε κάτι κι εμείς για το οποίο να μπορούμε, αν όχι να είμαστε υπερήφανοι, πάντως να μην ντρεπόμαστε. Και πάει καιρός που δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.

Thursday, June 18, 2009

Η νέα τρομοκρατία

Πέμπτη 18 Ιουνίου – και δεν είναι άλλη μια τρομοκρατική επίθεση. Είναι μια διαφορετική τρομοκρατία.

Οι νέες τρομοκρατικές οργανώσεις, ο Επαναστατικός Αγώνας και, κυρίως, αυτή η Σέχτα Επαναστατών που όλα δείχνουν ότι δολοφόνησε τον αστυνομικό στα Πατήσια, έχουν μια πολύ μεγάλη διαφορά από τις δύο οργανώσεις, τη 17 Νοέμβρη και ακόμη περισσότερο τον ΕΛΑ, που σημάδεψαν το ελληνικό τρομοκρατικό φαινόμενο επί τρεις δεκαετίες μετά τη μεταπολίτευση. Ο ΕΛΑ, με μία εξαίρεση, αλλά με έναν τρόπο ακόμη και η 17 Νοέμβρη είχαν κάποιες αναστολές απέναντι στη βία και στο αίμα. Ο ΕΛΑ πάντοτε προειδοποιούσε για τις εκρήξεις των βομβών που είχε τοποθετήσει. Και η 17 Νοέμβρη δεν λυπόταν τη ζωή όσων έβαζε στο στόχαστρό της, απέφευγε όμως να διακινδυνεύσει παράπλευρες απώλειες (γι’αυτό και την σφράγισε ο θάνατος του Αξαρλιάν). Και, επίσης, οι αστυνομικοί γίνονταν στόχος μόνον σε ειδικές περιστάσεις - όταν
«έχανε την ψυχραιμία της», κατά τη φράση που είχε πει στο τηλέφωνο όταν τοποθέτησε τη βόμβα στο λεωφορείο των ΜΑΤ στην Καισαριανή, ύστερα από το φόνο Καλτεζά.

Τώρα πια η βία δεν έχει όρια. Ο σκοπός (άγνωστος στους υπόλοιπους και ενδεχομένως και στα μέλη της οργάνωσης, αν κρίνει κανείς από τα θολά και συγχυσμένα κείμενα των προκηρύξεων) δικαιολογεί όλα τα μέσα, όσο αίμα κι αν χυθεί, όποιων κι αν είναι αυτό το αίμα. Πρόκειται για την πρόθεση διεξαγωγής ενός τύπου «αντάρτικου πόλεων» που, μαζί με τη διάχυση και την εξοπλιστική αναβάθμιση του οργανωμένου εγκλήματος, έχει τη δυναμική να μετατρέψει τη χώρα –και κατεξοχήν την πρωτεύουσα- σε σφαγείο.

Η αποστροφή πως η ζωή των αστυνομικών αξίζει όσο μια σφαίρα είναι η πιο χαρακτηριστική για τη συγκρότηση, τις αντιλήψεις και τις διαθέσεις αυτής της νέας γενιάς των τρομοκρατών, που δεν μεγάλωσαν διαβάζοντας πολιτικά βιβλία, όπως στις οργανώσεις που προήλθαν από την περίοδο της χούντας, αλλά βλέποντας απειράριθμους φόνους στην τηλεόραση.

Υπάρχει άλλη μία διαφορά, αυτή το μόνο παρήγορο σε μια κατά τα άλλα σκοτεινή και απογοητευτική υποτροπή για τη χώρα. Ότι τουλάχιστον ετούτη τη φορά δεν υπάρχουν τα στοιχεία κοινωνικής ανοχής που παρέτειναν επί τόσα χρόνια τη δραστηριότητα της 17 Νοέμβρη και του ΕΛΑ και για τα οποία η Ελλάδα δεν αποδέχθηκε ποτέ ούτε το ανομολόγητο σύνδρομο ενοχής που συνόδευσε τη στάση της απέναντι στους δολοφόνος που αποκαλούνταν «εκτελεστές». Υπάρχουν, βέβαια, μερικές θλιβερές εξαιρέσεις. Υπάρχουν μερικοί αρκετά αδίστακτοι και αρκετά κυνικοί και αρκετά ανόητοι ώστε να δίνουν βήμα παρουσίασης απόψεων στον Κουφοντίνα, να κάνουν τακτικό αρθρογράφο από τη φυλακή αυτόν τον κολοσσό της διανόησης Χριστόδουλο Ξηρό, ώστε να διατυπώνει τις απόψεις του για ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία. Τώρα που δεν έχει το 45άρι του ή το μπαζούκας.

Αλλά εκείνοι που τα έχουν γράφουν λιγότερο και σκοτώνουν περισσότερο. Η παλιά τρομοκρατία κατέληγε στη δολοφονία. Η νέα τρομοκρατία ξεκινάει από αυτήν.

Wednesday, June 17, 2009

Τρομοκρατία: άλμα προς το παρελθόν

Τετάρτη 17 Ιουνίου – και στη χώρα που έδωσε στον κόσμο τη μεταχρονολογημένη επιταγή, είδος εντελώς άγνωστο στους υπανάπτυκτους εκτός του ελληνικού παραδείσου, ήταν θέμα χρόνου να βρεθεί κάποιος Γιάννης Μανώλης και να εφεύρει τη μεταχρονολογημένη παραίτηση. Κι έτσι περνάμε ωραία την ώρα μας συζητώντας πότε ακριβώς ισχύει η παραίτηση που έστειλε στον κ. Καραμανλή ένας βουλευτής από την Αργολίδα, περνώντας τον γενεές δεκατέσσερις, όχι επειδή πράγματι του αξίζει, αλλά επειδή ζούμε τη δόξα του εκατοστού πεντηκοστού πρώτου, χτες του Παυλίδη, σήμερα του Μανώλη, αύριο ποιος ξέρει ποιού που θα διεκδικήσει τα περίφημα 15 λεπτά διασημότητας του Άντυ Ουώρχολ.

Και μετά έρχεται η πραγματικότητα. Και σαρώνει το συρφετό της ασημαντότητας, το συνονθύλευμα της τιποτολογίας. Όπως σήμερα το πρωί, που η χώρα ξαναβλέπει μπροστά της το σπιράλ της τυφλής βίας, την αναβίωση της σκληρής, αιματηρής τρομοκρατίας. Της τρομοκρατίας τύπου 17 Νοέμβρη, του Ζορρό που ήταν Ξηρός, των αυτοανακηρυγμένων ηθικών σωτήρων με τα 45άρια.

Η νέα υποτροπή, με τη δολοφονία, όπως όλα δείχνουν από τρομοκράτες, ενός αστυνομικού εν υπηρεσία στα Πατήσια έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία. Μετά από μια εκλογική αναμέτρηση, όπου η απουσία των ψηφοφόρων από τις κάλπες, μαζί με τη μετακίνηση ενός μέρους του εκλογικού σώματος προς την ακροδεξιά, ανέδειξε τον εθνικισμό, την ξενοφοβία και τους εκφραστές τους από γραφικό συμπλήρωμα του πολιτικού σκηνικού σε υπολογίσιμη δύναμη που μπορεί να επιβάλλει ατζέντα πολιτικής σε μια άβουλη κυβέρνηση, χωρίς σταθερές, που κυβερνά για να διεκδικήσει την ψήφο, αντί να διεκδικεί την ψήφο για να κυβερνά.

Κι αφού η καρατζαφέρεια ψήφος, διογκωμένη από την αποχή, κατασκεύασε μέσα σε ένα τριήμερο μεταναστευτική πολιτική, με ενσαρκωτή τον κ. Μαρκογιαννάκη και έμβλημα τη σκούπα, τώρα το νέο τρομοκρατικό χτύπημα θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε ακόμη πιο σκληρά ανακλαστικά, σε μια συνολικότερη αντίδραση που θα μπορεί πολύ εύκολα να χάσει τη στόχευση, κοιτώντας την εικόνα, τις πολιτικές επιπτώσεις και παρενέργειες.

Λαθρομετανάστευση, τρομοκρατία, και μαζί δημοσιονομική κρίση. Σας θυμίζει κάτι; Η Ελλάδα, εκτός από τη μανώλειο παραίτηση, ανακάλυψε και τη χρονομηχανή. Η χώρα μοιάζει έτοιμη να κάνει ένα άλμα στο χρόνο και να επιστρέφει στο 1990.

Tuesday, June 16, 2009

Στάχτη (στα μάτια)

Τρίτη 16 Ιουνίου – και δεν βρέχει το άτιμο. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, πέρα βρέχει…

Έχουμε, λοιπόν, φθάσει σε αυτό το σημείο; Να μη νοικιάζουμε πυροσβεστικά ελικόπτερα για οικονομία; Να κοιτάμε τον ουρανό και να λέμε «ψύχρα έχει, μην το νοικιάζεις», και το άλλο πρωί «αμάν, λιακάδα, τρέχα να υπογράψεις»; Θα μπορούσε να είναι άλλο ένα σύμπτωμα της αιώνιας χώρας και μιας κυβέρνησης που επιδιώκει να είναι αντάξια των χειρότερων στιγμών της και όχι να την κάνει καλύτερη. Αλλά δεν είναι. Γιατί έχουμε στις πλάτες μας, η χώρα, η κυβέρνηση, οι άνθρωποι, έχουμε όλοι στις πλάτες μας το 2007.

Μήπως κ. Μαρκογιαννάκης είναι ένας ειλικρινής άνθρωπος; Μήπως ήταν τόλμη και πολιτική αποκοτιά –κι όχι μια γελοία δικαιολογία, όπως ακούστηκε- η φράση του ότι δεν νοίκιασε νωρίς τα ελικόπτερα για οικονομία; Η κυβέρνηση οφείλει μια επίσημη απάντηση. Όλοι οι Έλληνες πολίτες και όλοι όσοι συνεισέφεραν για την πυροπροστασία μετά τις φωτιές της Πελοποννήσου δικαιούνται να γνωρίζουν. Να γνωρίζουν εάν υπάρχει κυβέρνηση που αποφάσισε όντως ότι το Δημόσιο πρέπει να κάνει κράτει στα μέσα πυρόσβεσης για να γλιτώσει χρήματα – και να μάθουν πόσα ακριβώς χρήματα γλιτώσαμε, για να τα συγκρίνουμε, για παράδειγμα, με όσα έλαβαν τα κόμματα ως έκτακτη ενίσχυση για τις ευρωεκλογές. Λαϊκισμός, θα πείτε; Αν δεν υπάρχουν χρήματα για όλα, από κάπου κόβεις. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να μάθουν και το πόσα κόπηκαν και από πού κόπηκαν και ποιος πήρε την απόφαση να κοπούν από εκεί και όχι από εδώ, τόσα και όχι λιγότερα ή περισσότερα…

Αλλά ο κ. Μαρκογιαννάκης δεν είναι βέβαιον ότι είναι ένας ειλικρινής άνθρωπος. Γιατί οι πυροσβέστες τον διαψεύδουν, ευθέως, διαρρήδην και κατηγορηματικά. Λένε πως τα ελικόπτερα νοικιάζονται με χρονομίσθωση και δεν έχει σημασία πότε τα παίρνεις, αλλά πόσες ώρες πετάνε, πόσες μέρες τα χρησιμοποιείς. Και απάντηση σε αυτό δεν έλαβαν.

Και εάν συνηθίζεται πολλά ερωτήματα να μην έχουν ποτέ απάντηση, αυτή η κυβέρνηση σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα δεν έχει αυτή την πολυτέλεια. Είναι μια κυβέρνηση σφραγισμένη από το βάρος του τρομερού προπέρσινου καλοκαιριού. Είναι μια κυβέρνηση σφραγισμένη από το βάρος των 80 χαμένων ανθρώπων. Αυτό που πήρε το Σεπτέμβρη του 07, θα κάνει πολύ λάθος αν το ερμηνεύσει ως συγχωροχάρτι. Αναστολή ήταν. Κι αν δεν ανταποκριθεί στη βαριά, τη βαρύτατη υποχρέωση που ανέλαβε τότε έναντι της χώρας, ειδικά για το θέμα της αντιμετώπισης των πυρκαγιών, ο λογαριασμός θα έρθει με τόκο και θα είναι ασήκωτος. Και τότε δεν θα υπάρχει επικοινωνιακή στάχτη στα μάτια…

Monday, June 15, 2009

Τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ;

Δευτέρα 15 Ιουνίου - και ο Λεωνίδας Κύρκος λέει πως ο Σύριζα μας άφησε χρόνους. Ο Αλέξης Τσίπρας λέει πως ο Σύριζα είναι ολοζώντανος και χαίρει άκρας υγείας, γιατί τον γέννησε (άσχετα αν δεν τον ψήφισε) η κοινωνία. Το πρόβλημα βέβαια είναι αλλού. Το θέμα δεν είναι εάν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ζωτική ικμάδα ή τον εγέρασαν προώρως, που έλεγε κι ο Μανόλης Αναγνωστάκης. Το θέμα είναι εάν έχει νόημα η ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ, πέρα και άσχετα από τα ποσοστά, πέρα και άσχετα από τις εκλογικές επιδόσεις.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε ένα τριπλό αδιέξοδο.

Πρώτον, ιδεολογικό. Για ποιόν ακριβώς λόγο δεν αρκεί ο Συνασπισμός και χρειάζονται οι διάφορες «συνιστώσες»; Τι είναι και τι εκπροσωπούν αυτές οι συνιστώσες; Ποιους φέρνουν στο χώρο, πριν αρχίσει κανείς να συζητάει ποιους διώχνουν; Θυμίζω μερικές «συνιστώσες». Είναι η ΑΚΟΑ, η Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά. Η ΚΟΕ, η Κομμουνιστική Οργάνωση Ελλάδας, μαοϊκών αποχρώσεων για όσους αρνούνται να πιστέψουν ότι υπάρχουν ακόμη σε αυτό τον πλανήτη μαοϊκοί. Η ΔΕΑ, η Διεθνιστική Εργατική Αριστερά, που όσο κι αν αμφισβητείτε ότι αυτό μπορεί να συμβεί τεχνικά, πράγματι υπέστη διπλή διάσπαση πριν από μερικά χρόνια, αλλά όλα τα υποπροϊόντα της (από όσο ξέρω και γι’αυτό δεν παίρνω όρκο) συστεγάζονται στο ΣΥΡΙΖΑ. Το συμπέρασμα, πέρα από το γεγονός ότι στην πολιτική και οι αριθμοί από ένα σημείο και κάτω έχουν κάποια σημασία, είναι ότι όλες αυτές οι συνιστώσες εκφράζουν διάφορες εκδοχές της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Μόνο που ο χώρος του κομμουνισμού, χωρίς να μπαίνουμε στη συζήτηση εάν έχει ή όχι νόημα είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού, εκφράζεται εξαντλητικά (άλλος θα έλεγε καθ’ υπερβολήν) από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Τι έχει να κερδίσει ένας φορέας της Αριστεράς ψάχνοντας τα εκλογικά αποφάγια ενός πόλου που στην Ελλάδα, και για ιστορικούς λόγους, είναι πολύ ισχυρότερος από οπουδήποτε αλλού; Τι ακριβώς μπορεί να είναι Κομμουνιστικό ως πολιτικός φορέας και να μην χωράει στο ΚΚΕ; Κι αν υποθέσουμε ότι υπάρχει, σε τι ακριβώς εμπλουτίζει τον προβληματισμό ενός μη κομμουνιστικού φορέα της Αριστεράς; Εκτός εάν ο κ. Τσίπρας και το Αριστερό Ρεύμα δεν έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ο Συνασπισμός δεν είναι κομμουνιστικό, αλλά αριστερό κόμμα. Οπότε τα πράγματα δεν είναι άσχημα – είναι πολύ χειρότερα…

Δεύτερον, ένα πολιτικό αδιέξοδο. Το ΚΚΕ εσωτερικού, από το οποίο προέρχεται η ουσία, αν όχι η πλειοψηφία, του σημερινού Συνασπισμού δεν υπήρξε ποτέ πλειοψηφικό ρεύμα. Ήταν, όμως, σταθερά και για χρόνια, ακόμη κι όταν πάλευε για την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση, ακόμη και στα όρια της επιβίωσης, ένα εργαστήρι ιδεών. Από εκεί ξεκίνησε η ιδέα μιας φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς, μιας Αριστεράς της συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από εκεί ξεκίνησε η ιδέα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, για να αναφέρω μόνο δύο κεντρικές εισφορές του στη σημερινή Ελλάδα. Ο Συνασπισμός μπορεί να υπάρχει και χωρίς πολλές ψήφους. Δεν μπορεί όμως να υπάρχει χωρίς ιδέες. Γι’αυτό και ήταν τόσο κρίσιμη η ταύτισή του με τους αρνητές της ανανέωσης στον πανεπιστημιακό χώρο, η μετατροπή του σε συνδικαλιστική οπισθοφυλακή εκεί ακριβώς που άλλοτε βρισκόταν η αιχμή της κοινωνικής δυναμικής του.

Και, τρίτον, ένα εκλογικό αδιέξοδο που συνδέεται με το ζήτημα των συνεργασιών. Ο Συνασπισμός, χωρίς κανείς να αμφισβητεί την αυτοτέλειά του, πρέπει να αποφασίσει εάν βλέπει το εαυτό του ως τμήμα μιας Αριστεράς της σταθερής αντιπολίτευσης, μιας αντικυβερνητικής Αριστεράς, ενός μετώπου απέναντι στη διαχείριση της κρίσης, ή ως μέρος ενός δυνητικού μπλοκ εξουσίας, εναλλακτικού ίσως, με διαφορετική προσέγγιση, αλλά πάντως με στόχο την συμμετοχή, την επιρροή, την άσκηση κυβερνητικής εξουσίας.

Πολλά διλήμματα για ένα μικρό κόμμα.

Friday, June 12, 2009

Η παραλία και ο Καρατζαφέρης

Παρασκευή 12 Ιουνίου – και πολλοί άνθρωποι είχαν την εμπειρία. Επιστρέφοντας από τις διακοπές τους βρήκαν να έχει γίνει διάρρηξη στο σπίτι τους. Εσύ κολυμπάς κι ο διαρρήκτης αλωνίζει. Διαλέγει ό,τι θέλει, ανοίγει το ψυγείο, τρώει στην κουζίνα, αφήνει και τα αποφάγια στο τραπέζι. Έτσι είναι οι καλοκαιρινοί ποντικοί των διαμερισμάτων στις πολυκατοικίες.

Έτσι είναι και οι ποντικοί της κάλπης. Πήγαν οι πολλοί παραλία και επέστρεψαν μόνο για να βρουν κάποιον που τον είχαν αφήσει γραφικό περιθωριακό να έχει στρογγυλοκαθήσει στο κέντρο της πολιτικής σκηνής. Είπαν να κάνουν ένα μπάνιο και τους προέκυψε φάντης μπαστούνι ο κ. Καρατζαφέρης. Να αξιοποιεί την απουσία τους, να οικειοποιείται την οργή τους, να εκμεταλλεύεται το σήμα κινδύνου για την απαξίωση του συστήματος, να ιδιοποιείται την αγωνία των πολιτών. Να επιβάλλει δια της απουσίας των ψήφων των άλλων τη δική του ατζέντα. Μετά την απομάκρυνση εκ της κάλπης ουδέν λάθος αναγνωρίζεται.

Δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί και η δειγματοληπτική έρευνα δημοσκοπικού τύπου δεν προσφέρεται τέτοιες μέρες αμφισβήτησης. Αλλά όσοι ασχολούνται συστηματικά με τα πολιτικά δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία ότι τα ποσοστά συμπάθειας του καρατζαφεροκόμματος μεταξύ εκείνων που απείχαν –είτε από αδιαφορία, είτε για διαμαρτυρία- δεν έχουν σχέση με το ποσοστό που εξασφάλισε στην κάλπη. Αν η συμμετοχή ήταν της τάξης των εθνικών εκλογών, οι εθνοπερίεργοι του ισογείου θα κέρδιζαν κάτι παραπάνω από όσο συνήθως, αλλά θα ήταν στα γράδα τους, εκεί γύρω στο 5%.

Όμως η αποχή προσφέρεται για συζήτηση. Κυριάρχησε στις αναλύσεις. Αλλά πολιτικά γεγονότα δεν παράγει. Την πολιτική την παράγει η ψήφος. Ή η απουσία της. Σε κάθε περίπτωση, θετικά αποφασίζουν για το πού θα γείρει η πλάστιγγα των αποφάσεων εκείνοι που πηγαίνουν έως τις κάλπες. Γι’ αυτό και η αντισυστημική απαρέσκεια που εκφράστηκε με την επιπόλαιη επιλογή μιας ακροδεξιάς διαμαρτυρίας παράγει τώρα πολιτικά αποτελέσματα. Ο Καρατζαφέρης μήλον της έριδος και ρυθμιστής, η πιο βαθιά λαϊκή δεξιά ανεβαίνει στον αφρό, είτε ως διεκδικήσιμη από το ΛΑΟΣ είτε ως πολύτιμο κτήμα για την αντιμετώπισή του, ο κ. Σαμαράς αναβαθμίζεται ως παλιός αρχηγός ενός επίσης ξενόφοβου, ημιρατσιστικού και κρυπτο-ακροδεξιού κόμματος που επέστρεψε στην κοιτίδα του. Το εκλογικό σώμα στην Ευρώπη και την Ελλάδα, όσο δηλαδή πήγε να ψηφίσει, έκανε στροφή προς τα δεξιά. Η κυβέρνηση και η Νέα Δημοκρατία στη χώρα μας δεν στρέφονται δεξιά. Γλιστρούν προς τα ακροδεξιά.

Αντίθετα, η πολύ μαζικότερη διαμαρτυρία της αποχής το μόνο που κέρδισε είναι χρόνο. Χρόνο έως τις εθνικές κάλπες για να σκεφτεί πως είτε πας είτε δεν πας, είτε ρίξεις την ψήφο σου, είτε δεν τη ρίξεις κάτι συμβαίνει. Η αποχή είναι απόχη. Αποχή πρακτικά δεν υπάρχει.

Thursday, June 11, 2009

Η καρατζαφεροποίηση του Καραμανλή

Πέμπτη 11 Ιουνίου – και μωραίνει Κύριος ον βούλεται απελάσαι.
Στην επιχείρηση δίνεται σήμερα όνομα σήριαλ: «νόμος και τάξη». Λάθος! Το σωστό κωδικό όνομα θα έπρεπε να είναι «επιχείρηση Πολύφημος».

Διότι περί αυτού πρόκειται. Κάθε σκληρή μεταναστευτική πολιτική είναι μονόφθαλμη. Κοιτάζει τις ανάγκες της κοινωνίας υποδοχής και όχι τις ανάγκες του δυστυχισμένου ανθρώπου που γεννήθηκε σε λάθος τόπο και ψάχνει στον ήλιο μοίρα. Είναι σκληρό, αλλά είναι αληθινό – και είναι μέσα στη λογική και το πλαίσιο του κόσμου όπου ζούμε. Αλλά αυτό που συμβαίνει δεν είναι μονόφθαλμο. Είναι εντελώς τυφλό. Το τύφλωσε το εκλογικό αποτέλεσμα, που έγινε κάρφος στον οφθαλμό της κυβέρνησης. Και έτσι, Πολύφημος. Ένας πανίσχυρος, γιατί το κράτος παραμένει πανίσχυρο, τυφλός. Απλώνει το χέρι του και αρπάζει. Σήμερα 55 Πακιστανοί, που τους κάναμε νύχτα φορτωτική σε ένα αεροπλάνο και τους ξαποστείλαμε για να έχουμε να λέμε. Γιατί αυτοί; Γιατί τόσοι; Γιατί χθες; Γιατί η συγκεκριμένη εθνικότητα; Τι άλλο εκτός από ένα μάτσο λαθραίους σε ένα τσάρτερ; Η απάντηση είναι μία. Επειδή Καρατζαφέρης.

Γιατί κανείς προφανώς, όσο ανόητος, όσο φανατικός, όσο πιεσμένος κι αν είναι, δεν πιστεύει πως μια νυχτερινή απέλαση των 55 πρώτων που βρέθηκαν πρόχειροι έχει κάποιο νόημα πέρα από αυτό που αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση ως δυνατότητα επικοινωνιακής αντεπίθεσης μετά το εκλογικό ναυάγιο. Μια εφημερίδα, νομίζω η Αυγή, είχε χτες τίτλο «ο Καραμανλής ντύνεται Σαρκοζί». Είναι σαν μια τυπική Ελληνίδα πενηντάρα να εμφανιστεί στο Ντιορ και να προβάρει μια κόπια του φορέματος που έχει παραγγείλει η Κάρλα Μπρούνι.

Πρώτα από όλα, μια μεγάλη, και στη δημοκρατία γιγαντιαία, διαφορά. Ο Σαρκοζί είχε αυτή την πολιτική προεκλογικά. Το είπε – και αφού τον ψήφισαν το έκανε. Εδώ η λογική είναι «κάνε κάτι», «κάνε ό,τι να’ναι», επειδή δεν τον ψήφισαν. Στα προάστια του Παρισιού πήγε ο ίδιος. Μίλησε με τους μετανάστες και τα παιδιά τους, που είχαν βγει στους δρόμους. Τους υποσχέθηκε δουλειές. Τους υποσχέθηκε επενδύσεις στις υποβαθμισμένες περιοχές. Και τους απείλησε για τις ταραχές. Αυτό είναι «νόμος και τάξη». Μπορεί κανείς να συμφωνεί, μπορεί κανείς να διαφωνεί, αλλά είναι μια πολιτική επιλογή. Κι ακόμη είναι νωρίς για να κρίνει κανείς εάν η υιοθέτηση τέτοιων προτεραιοτήτων και τέτοιων πρακτικών απλώς στερεί την ακροδεξιά από την ατζέντα της, όπως όντως συνέβη με το ξεφούσκωμα του Λεπέν στις κάλπες, ή εάν μετατρέπει τα συντηρητικά κόμματα σε κρυπτο-ακροδεξιά κόμματα, αν δηλαδή η ακροδεξιά χάνει στην κάλπη και κερδίζει στην πολιτική.

Εδώ δεν χρειάζεται να έχουμε τέτοιες ανησυχίες. Δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Αυτό που αναζητείται είναι ένα επιχείρημα για να έχει το μεσημέρι ο κ. Αντώναρος και το βράδυ οι υπουργοβουλευτές στα πάνελ της τηλεόρασης. Να μην κάνουν πάρτυ οι Πλεύρηδες, οι Βορίδηδες και οι Βελόπουλοι. Αλλά χωρίς πολιτική και με την αγωνία του ΛΑΟΣ, με σύμβουλο τον πανικό μπροστά στην εκλογική αποσάθρωση και την πολιτική πλαγιοκόπηση, αυτό που παρακολουθούμε δεν είναι η συγκρότηση μεταναστευτικής πολιτικής. Είναι η καρατζαφεροποίηση του Καραμανλή.

Wednesday, June 10, 2009

Δεν είδε, δεν άκουσε, δεν ξέρει

Τετάρτη 10 Ιουνίου – και κάποιος πρέπει να του το πει. Αφού δεν υπάρχει καμμία απολύτως ένδειξη ότι το έκανε κάποιος άλλος, ας αναλάβουμε την πρωτοβουλία. Ας απευθυνθούμε στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και ας τον ενημερώσουμε. Λοιπόν: πρόεδρε, την περασμένη Κυριακή έγιναν εκλογές. Είναι μια κοινωνική προσφορά του Σφυγμού της Μέρας.

Γιατί αν κρίνει κάποιος από τα όσα είπε χθες – κι όχι την περασμένη εβδομάδα, ή τον περασμένο μήνα, ή πέρσι τέτοια μέρα πριν από τα Βατοπέδια, τους Παυλίδηδες και τα ρέστα, από τα όσα είπε χθες- στο υπουργικό συμβούλιο, είναι φανερό πως κανείς δεν πήγε στον κ. Καραμανλή να του πει πως έγιναν εκλογές και τον μαύρισαν. Δεν είναι σολάριουμ, δεν είναι ηλιοθεραπεία, δεν είναι το βαθύ μαύρισμα της Κόπερτον: είναι φούμο της κάλπης.

Αλλά για την κυβέρνηση πέρα βρέχει. Για τον Πρωθυπουργό όλα βαίνουν καλώς. Έπρεπε να γίνουν και έγιναν. Ήταν μια ευρωπαϊκή υποχρέωση. Και τώρα, καλές διακοπές…

Συγκάλεσε το υπουργικό συμβούλιο. Και τους είπε ότι «είναι ανευθυνότητα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το αίτημα για εκλογές γιατί η απόφασή της να δώσει δημοψηφισματικό χαρακτήρα αποδοκιμάστηκε από τους μισούς πολίτες». Εδώ κανονικά οι υπουργοί βγάζουν τις πλαστικές σημαίες και τις κόρνες και αρχίζουν οι πανηγυρισμοί. Αλλά οι εκλογές έχουν τελειώσει και η χώρα χρειάζεται κυβέρνηση και όχι αντιπολίτευση της αντιπολίτευσης.

Τους είπε επίσης ότι υπήρξαν «συμπεριφορές, πράξεις ή παραλείψεις που πίκραναν» - κι αυτό έγινε σημαία ως δείγμα γενναίας αυτοκριτικής. Είναι ακριβώς αυτό που έχει πει, ξαναπεί, και ξαναπεί – τόσο προβλέψιμο σε βαθμό να μην προσφέρεται στο στοίχημα για την επόμενη ομιλία του. Τους το είπε στο Βατοπέδι, τους το είπε με τον Παυλίδη, τους το είχε πει με τους Ινδούς, τους Πακιστανούς, τα αυθαίρετα του Μαγγίνα, τα φουσκωτά του Βουλγαράκη, σε κάθε ευκαιρία η αποστροφή ήταν σχεδόν πανομοιότυπη. Αν αυτή είναι η σκληρή αυτοκριτική, πώς θα ήταν η επιφανειακή υπεκφυγή; Αν η αντιμετώπιση δεν αλλάζει με τέσσερις μονάδες στην κάλπη, άραγε τι θα χρειαζόταν για να αλλάξει;

Πώς, λοιπόν, ο κ. Καραμανλής, άνθρωπος ομολογουμένως ευαίσθητος στις τάσεις της κοινωνίας, δείχνει τέτοια αδιαφορία για την έκφραση τόσο βαθιάς δυσαρέσκειας από τους πολίτες; Η απάντηση βρίσκεται σε μια φράση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, που ρωτήθηκε για την πιθανότητα διαδοχής. «Άμα έκανε να φύγει», είπε ο Βαγγέλης, «θα τρέχαμε να του πούμε: «μεγάλε, γύρνα»». Έτσι αισθάνεται ο κ. Καραμανλής. Πανίσχυρος μπροστά στο φάσμα της απουσίας του. Αναγκαίος για το φόβο του κενού. Αναντικατάστατος παίκτης στη δική του παρτίδα, για τη δική του ομάδα, για τους δικούς του συμπαίκτες. Όλο και πιο απαραίτητος, σε όλο και λιγότερους.

Tuesday, June 9, 2009

Ποιούς αφορούν οι εκλογές;


Τρίτη 9 Ιουνίου – και ποιον αφορούν εντέλει οι εκλογές; Θεωρητικά όλους, ιδιαίτερα σε αυτή την πόλη όπου υπερηφανευόταν κάποτε πως μόνη εκείνη όσους δεν μετείχαν στα κοινά δεν τους θεωρούσε φιλήσυχους αλλά αχρείους. Πρακτικά, όμως, πόσοι αισθάνονται πράγματι ότι η ψήφος τους έχει νόημα, για τους ίδιους και για τους άλλους; Και ποιοι έχουν στους ώμους τους το βάρος για το πώς με τέτοιους ρυθμούς συρρικνώνεται ο αριθμός τους, δηλαδή φυλορροεί η κοινωνική βάση και η νομιμοποίηση της δημοκρατίας;

Ποιόν αφορούν, λοιπόν, οι εκλογές; Έχουν απομείνει σταθερές στη σχέση τους με την κάλπη τρεις κατηγορίες ανθρώπων, πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.
Πρώτον, υπάρχει πάντοτε ένας αριθμός πολιτών χαμηλής μορφωτικής επίδοσης, χαμηλής κοινωνικής επιρροής και ως επί το πλείστον από τους οικονομικά ασθενέστερους που αντιμετωπίζει την εμπλοκή του στην πολιτική και την εκλογική διαδικασία με όρους σταθερής ένταξης, με όρους νίκης ή ήττας, με όρους σχεδόν οπαδικούς. Είναι ένα στρώμα-κατάλοιπο του παρελθόντος, όχι πολύ μακρινού παρελθόντος, που δεν ανατροφοδοτείται από τις νεώτερες γενιές, δεν είναι βιώσιμο στο χρόνο, είναι ένα πολιτικό απολίθωμα που εξακολουθεί όμως να είναι ένα σκληρό τμήμα της εκλογικής βάσης των κομμάτων, κυρίως των ισχυρότερων κομμάτων, και να υπαγορεύει ένα μέρος της δραστηριότητάς τους.

Ένα δεύτερο σώμα συγκροτεί μια κοινωνική ελίτ υψηλής εκπαίδευσης, υψηλών εισοδημάτων, σε συντριπτικά ποσοστά αστική, που αισθάνεται σχετικά ασφαλής για το μέλλον της, ακόμη και μέσα στην κρίση, και έχει ανησυχίες για το πολιτικό σύστημα, την πορεία της χώρας, τη θέση της στον κόσμο, τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η διεύρυνση αυτού του στρώματος με την εκπαιδευτική επανάσταση που συντελέστηκε στην Ελλάδα στις δεκαετίες του 60 και του 70 καθόρισε και το άλμα προς τη σημερινή κατάσταση, όσο κι αν μυκτηρίζουμε, που είναι κατάσταση δημοκρατίας και ευημερίας. Το στρώμα αυτό, πείτε το ελίτ, πείτε το πρωτοπορία, αφενός όλο και μικραίνει, όλο και συμπιέζεται, μέσα σε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κρίσης, αφετέρου όλο και μεγαλώνει η απόστασή του από την υπόλοιπη πλειοψηφική κοινωνία, που έχει εντελώς διαφορετικές και, τώρα πια, απολύτως ιδιωτικές (και όχι δημόσιες) ανησυχίες.

Και, τέλος, υπάρχει μια τρίτη κατηγορία που διατηρεί το ενδιαφέρον της για την πολιτική και τις εκλογές. Είναι μερικές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι με τις οικογένειές τους που προσβλέπουν στις θέσεις του δημόσιου τομέα οι οποίες εξαρτώνται από το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία ή έχουν σχέση επαγγελματική, έστω ημι-επαγγελματική, πάντως σχέση βιοποριστική, με τα κόμματα.

Αυτοί είναι όλοι. Οι υπόλοιποι περιμένουν το δελτίο καιρού και συναρτούν με αυτό τη συμμετοχή τους ή μη σε μια δραστηριότητα, την ψήφο, που (καλώς ή κακώς) λίγο πιστεύουν ότι θα επηρεάσει είτε τη δική τους ζωή είτε τις εξελίξεις που την αγγίζουν. Η κρίση του συστήματος είναι η αύξηση του αριθμού τους. Και ο Ομπάμα έδειξε με τον πιο καίριο και πειστικό τρόπο ότι η ανακαίνισή του, ή τουλάχιστον η ελπίδα για ανακαίνισή του, δεν μπορεί να έρθει από πουθενά αλλού πέρα από την επανεμπλοκή αυτών, των έγκλειστων της ξαπλώστρας, των ενοίκων της παραλίας.

Monday, June 8, 2009

Κάτι ψήνεται

Δευτέρα 8 Ιουνίου – και είναι μια σκληρά αντικυβερνητική ψήφος. Μια ψήφος καταδίκης της κυβέρνησης, μια ψήφος βαθιάς, βαθύτατης δυσπιστίας προς το κυβερνητικό παρόν, των παρελθόν όσων κυβέρνησαν και, εξίσου, ως προς το μέλλον της διακυβέρνησης και τη σχέση της με τους πολίτες.

Οι άνθρωποι βλέπουν τη ζωή τους να συνδέεται όλο και λιγότερο με την άσκηση της πολιτικής εξουσίας, αισθάνονται όλο και περισσότερο πως η ψήφος τους αμελητέα μόνον επιρροή έχει στην πράξη. Κάνουν λάθος, αλλά έχουν απόλυτο δίκιο να κάνουν αυτό το λάθος.

Η κάλπη έχει νικητές και χαμένους. Η Νέα Δημοκρατία αισθάνεται ανακουφισμένη επειδή κατάφερε να υποστεί συντριβή και όχι ανεπίστρεπτη πανωλεθρία. Τέτοια αποσάθρωση εκλογικής βάσης, και μάλιστα κόμματος εξουσίας, έχει χρόνια να δει η χώρα. Οι γαλάζιοι ψηφοφόροι άλλαξαν χρώματα: πολλοί έγιναν βαθύ μπλε, σχεδόν μαύρο και πήγαν στο διαμέρισμα του ισογείου με τον κ. Καρατζαφέρη, λιγότεροι έγιναν τυρκουάζ και μετακινήθηκαν στην αντιπολίτευση, μαζικά παρέμειναν πιστοί στο γαλάζιο προτιμώντας όμως εκείνο της ακτής από του ψηφοδελτίου. Σήμερα, το καταφύγιο είναι η αποχή που θολώνει την εικόνα. Αλλά είναι εξαιρετικά απογοητευτικό για ένα κόμμα εξουσίας να σώζεται επειδή έστειλε στίφη ψηφοφόρων στις παραλίες να μαυρίζουν εκείνοι, για να μην το μαυρίσουν.

Το ΠΑΣΟΚ γράφει μια νίκη, μια νίκη-ανάσα μετά από δέκα χρόνια. Είχε δύο στόχους. Ο πρώτος ήταν η επικράτηση στην κάλπη. Τον πέτυχε χωρίς αμφιβολία και η διαφορά των 4,4 μονάδων είναι μια καθαρή διαφορά, που του επιτρέπει να θέτει (ξέροντας πως ο κ. Καραμανλής μπορεί να το αρνείται) ζήτημα εκλογών. Ο δεύτερος στόχος ήταν ο δημοψηφισματικός χαρακτήρας των εκλογών. Η διαφορά είναι μεγάλη, αλλά με ένα ποσοστό στο 36,5% και με έναν στους δύο ψηφοφόρους να απέχουν δημοψήφισμα δεν ήταν. Η κυβέρνηση δέχτηκε ένα βαρύ χτύπημα, αλλά όχι ένα τελειωτικό χτύπημα.

Και τώρα, υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα για τον κ. Καραμανλή. Αφορά τη διαχείριση του νέου φαινομένου στην Ελλάδα. Με το ΛΑΟΣ στο 7,15% και συνολικά ένα 9% να πηγαίνει σε ακραίες έως εξτρεμιστικές εκδοχές της δεξιάς, ως αρχηγός της Ν.Δ. θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα τι είναι η συντηρητική παράταξη, ποιους χωράει, από πού αρχίζει και πού τελειώνει. Είναι ένα ερώτημα που αφορά εξίσου το κόμμα του και τη χώρα. Ο Καρατζαφέρης δεν είναι Λεπέν. Δεν είναι αρνητής του συστήματος. Θέλει μερίδιο. Και όσο επικίνδυνο είναι να του το αρνηθείς, άλλο τόσο είναι επικίνδυνο να του το δώσεις.

Αυτά τα πολύ σημαντικά συμβαίνουν μέσα σε γενική απάθεια και αδιαφορία. Και ο κόσμος βλέπει «κάτι ψήνεται». Αλήθεια είναι. Όταν το κομμάτι της κοινωνίας που παράγει, ό,τι τελοσπάντων παράγεται σε αυτή τη χώρα, έχει τόσο πολύ πειστεί πως δεν αξίζει να ασχοληθεί παρά μόνο με τον ιδιωτικό του χώρο, την ιδιωτική δραστηριότητα και την ατομική τύχη, και στρέφει τα νώτα του στη δημόσια σφαίρα, τότε πράγματι κάτι ψήνεται.

Friday, June 5, 2009

Never say never

Παρασκευή 5 Ιουνίου – και στην πολιτική ποτέ μη λες ποτέ.

Τι θα σκεπτόταν κανείς εάν πέρυσι τέτοια μέρα του έλεγαν πως την Κυριακή στις κάλπες θα έφτανε το ΠΑΣΟΚ με συσπείρωση πάνω από το 70% και η Ν.Δ. θα είχε κάτω από 55%;

Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί πέρυσι τέτοια μέρα πως το κόμμα με τη χαμηλότερη συσπείρωση και εκείνο που αντιμετωπίζει τους μεγαλύτερους κινδύνους την επόμενη μέρα των ευρωεκλογών θα ήταν ο Συνασπισμός;

Ποιος θα πίστευε πως ο πολιτικός αρχηγός που θα αισθανόταν σήμερα ασφαλέστερος στη θέση του θα ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου;

Ποιος θα δεχόταν ως πιθανότητα ότι μια πρωθυπουργική καρέκλα θα έτριζε από το κούνημα της ευρωπαϊκής ψήφου και ότι αυτή θα ήταν η καρέκλα του Γκόρντον Μπράουν;

Ποιος δεν θα περνούσε για μεθυσμένο πέρυσι τέτοια μέρα όποιον τολμούσε να βάλει στοίχημα πως σε μια Ευρώπη όπου η Σοσιαλδημοκρατία ζει στις κάλπες την κρίση της, το κόμμα που θα διεκδικούσε το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα και θα έδινε μια προσδοκία πως δεν τελείωσαν όλα για τους Σοσιαλιστές στην Ευρώπη θα ήταν το ΠΑΣΟΚ και το κόμμα που θα βάδιζε προς μια χωρίς προηγούμενο συντριβή, ιστορικού χαρακτήρα, θα ήταν οι Εργατικοί στη Βρετανία;

Η πολιτική είναι απρόβλεπτη. Και πέρυσι όσο και φέτος. Και την Παρασκευή πριν από τις εκλογές και τη Δευτέρα που τις ακολουθεί. Δύο πράγματα δεν αλλάζουν, τουλάχιστο στη δημοκρατία. Κανείς δεν γλιτώνει από την κρίση της κάλπης, από το τετ-α-τετ με τους ψηφοφόρους πίσω από το παραβάν. Και κανείς δεν μπορεί να εξαφανίσει την πολιτική, ούτε μετατρέποντάς την σε αέναη επικοινωνία, ούτε αντικαθιστώντας την με μπάνια του λαού. Όποιος ποντάρει πολιτικά στη θάλασσα, βγαίνει βρεμένος.

Thursday, June 4, 2009

Ζήμενς: ένα σκάνδαλο διαφορετικό από τα άλλα

Πέμπτη 4 Ιουνίου – και στη Νέα Δημοκρατία προσπαθούν να εξηγήσουν πώς γίνεται ένα σκάνδαλο στο οποίο είχαν στηρίξει τις προσδοκίες τους για αυτή την προεκλογική εκστρατεία, ένα σκάνδαλο που δεν εκτυλίχθηκε επί των ημερών τους αλλά επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, ένα σκάνδαλο που είχαν ελπίσει πως θα σκέπαζε όλα τα προηγούμενα και θα θύμιζε τις χεριότερες μέρες του αντιπάλου, ωφελώντας τους εκλογικά, τώρα γίνεται χαριστική βολή λίγες μέρες πριν οι πολίτες σταθούν στα παραβάν για να ψηφίσουν.

Ας βοηθήσουμε, λοιπόν, μια κυβέρνηση με συμπτώματα πολιτικής αποδρομής να κατανοήσει μερικά στοιχειώδη πολιτικά δεδομένα, πριν της παράσχουν και οι πολίτες μια τέτοια βοήθεια την Κυριακή, με κάπως πιο επώδυνο τρόπο.

Πρώτον, η Ζήμενς δεν είναι ένα σκάνδαλο σαν όλα τα άλλα. Δεν είναι ένας Παυλίδης, δεν είναι καν ένα Βατοπέδι, με την απεχθή και ταπεινή αθλιότητα που το συνόδευε. Δεν είναι ούτε καν η γιγαντιαία αρπαχτή των ομολόγων, στημένη αριστοτεχνικά από τα γκόλντεν μπόις του χρηματιστηριακού παρακυκλώματος του Λονδίνου. Η Ζήμενς είναι το μόνο σκάνδαλο που εκτείνεται σε μεγάλο βάθος χρόνου και αφορά το σύνολο του πολιτικού συστήματος, ενδεχομένως με μικρές εξαιρέσεις, λόγω μικρής επιρροής. Είναι ένα σκάνδαλο κατανομής χρημάτων (όχι μόνον από τη Ζήμενς αλλά και από τους εγχώριους συνεταίρους της) με βάση την κατανομή πολιτικής ισχύος – σε όλους, ανισομερώς μεν, αλλά εξ αδιαιρέτου. Οι μίζες πήγαιναν, φυσικά, κατά κύριο λόγο στα δύο μεγάλα κόμματα. Το έχουν πει και ξαναπεί οι άνθρωποι των «μαύρων ταμείων», το έχει πει φόρα παρτίδα ο Ζίκατσεκ. Τους λαδώναμε όλους. Η κυβέρνηση, προφανώς, έπαιρνε τη μερίδα του λέοντος. Αλλά ούτε η τότε αντιπολίτευση ήταν αθώα του αίματος. Έτσι ήταν και έτσι το έχουν καταλάβει οι πολίτες.

Δεύτερον, η υπόθεση Ζήμενς έχει αφομοιωθεί εκλογικά και στο παρελθόν. Τις προμήθειες του ΟΤΕ τις έχει χρεωθεί πολιτικά το ΠΑΣΟΚ και έχει καταβάλει το τίμημα της απαξίωσης. Τι διαφορετικό σήμαινε το σύνθημα για «επανίδρυση του κράτους» και η απήχηση που είχε στην κοινωνία όταν έφερε τον κ. Καραμανλή στην εξουσία; Τι διαφορετικό σήμαινε η υπόσχεση για μάχη με τα συμφέροντα και αυτή η περίφημη «κουβέντα παραπάνω» για τον «αρχιερέα της διαπλοκής», που ειπώθηκε εκ παραδρομής, όπως μάθαμε με μια μικρή καθυστέρηση επτά ετών;

Αυτό που κρίνεται σήμερα δεν είναι τα ίδια τα σκάνδαλα. Είναι η ειλικρίνεια ή και η αποτελεσματικότητα των χειρισμών για να μην μείνουν τα σκάνδαλα, και εν προκειμένω η υπόθεση Ζήμενς, για πάντα στο συρτάρι. Η κοινωνία δεν απαιτεί τόσο κολασμό, ξέρει ότι όσο απωθητικό κι αν φαίνεται, οι ευθύνες των πολιτικών έχουν παραγραφεί. Απαιτεί, όμως, να μάθει την αλήθεια και να κρίνει η ίδια. Απαιτεί τεκμήριο ακεραιότητας από το πολιτικό σύστημα, αν όχι τότε στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, τουλάχιστον σήμερα στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος με την έννοια της αποκάλυψης της αλήθειας.

Και εδώ οι επιδόσεις της κυβέρνησης είναι στην χειρότερη περίπτωση ύποπτα ανεπαρκείς, στην καλύτερη εντελώς αναντίστοιχες με τις απαιτήσεις των πολιτών. Με αποτέλεσμα ο χειρισμός στη Ζήμενς όχι απλώς να μην καλύπτει, αλλά αντιθέτως να αναδεικνύει, να υπενθυμίζει και να μεγεθύνει τους σκελετούς στο ντουλάπι της πενταετίας – από τον Πανάγο και τους κουμπάρους μέχρι τον Παπαμαρκάκη και τις ανίδεες διοικήσεις των ομολόγων, μέχρι το Βουλγαράκη και τους Πακιστανούς, το Μαγγίνα και τους Ινδούς, ξανά το Βουλγαράκη και τους Βατοπεδινούς και τα άλλα, τα μικρότερα, τα άγνωστα σε όλους αλλά γνωστά σε μερικούς, διαφορετικά για τον καθένα, στη μικροκλίμακα της οικονομικής ζωής, που καθένα είναι και ψήφοι. Ψήφοι που θα μετρηθούν απούσες την Κυριακή το απόγευμα.

Wednesday, June 3, 2009

Η οικογένεια και η "φαμίλια"


Τετάρτη 3 Ιουνίου – και όταν οι Εβραίοι απάντησαν σε ένα από τα μεγάλα ιστορικά διλήμματα, το «Ιησούν ή Βαραβάν», συνόδευσαν την επιλογή της σταύρωσης του αθώου με το σύνθημα «το αίμα αυτού επί τας κεφαλάς ημών και των τέκνων ημών».

Από τότε έχουν περάσει αρκετά χρόνια ώστε να διεκδικούμε μια νέα φάση πολιτισμού, όπου τα εγκλήματα δεν επιπίπτουν στην κεφαλή άλλου πλην του αυτουργού, όπου η συγγενική σχέση δεν στοιχειοθετεί οικογενειακή ευθύνη. Και όπου η δικαστική ομηρεία δεν μπορεί να είναι τρόπος διεκδίκησης της απονομής δικαιοσύνης, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να είναι τρόπος συγκάλυψης ευθυνών άλλων υπηρεσιών, που φέρουν το βάρος της αποτυχίας των δικών τους μηχανισμών, από το υπουργείο Εξωτερικών μέχρι το υπουργείο Δικαιοσύνης και μέχρι, τέλος, την ίδια τη δικαστική εξουσία, που κάνει τώρα σε βάρος της οικογένειας Καραβέλα ό,τι δεν έκανε εγκαίρως κατά του ίδιου του Καραβέλα ή του Χριστοφοράκου, ώστε να αποτρέψει την απόδρασή τους στο Μόναχο.

Παρόλα αυτά, παρότι πρόκειται προφανώς για μια ακραία εκδοχή νομιμότητας (γιατί, θυμίζω, η νομιμότητα των ενεργειών του ανακριτή δεν αμφισβητείται) ας μην είμαστε έτοιμοι να τους αθωώσουμε όλους προκαταβολικά. Η σύζυγος δεν αποστερείται οιασδήποτε ευθύνης έναντι του εαυτού της και των παιδιών της όταν γνωρίζει ότι συμπράττει σε παράνομες ενέργειες, σε οικειοποίηση εξαιρετικά μεγάλων ποσών που προέρχονται από κατάχρηση ή άλλη, εξώφθαλμα εγκληματική, δραστηριότητα. Τα παιδιά είναι φανερό πως δεν έχουν πρωτογενή ευθύνη. Για το νόμο, όμως, κάποια στιγμή έρχεται, σταδιακά, η ώρα της ανάληψης των ευθυνών. Και η ώρα αυτή είναι η ενηλικίωση. Φυσικά θα πρέπει να κριθούν με επιείκεια, ενδεχομένως να απαλλαγούν εντελώς. Αλλά ο βασικός υπεύθυνος για την ταλαιπωρία που υφίστανται δεν είναι ο κ. Ζαγοριανός – αρκεί να σκεφθεί κανείς τι ακριβώς θα είχαμε να καταλογίσουμε στον ανακριτή εάν σήμερα όλη η οικογένεια Καραβέλα μαθαίναμε ότι βρισκόταν στην πτήση προς Μοντεβιδέο.

Γιατί αυτή η κίνηση διατηρεί τον προκλητικό χαρακτήρα της; Τι είναι αυτό που την κάνει να φαίνεται τόσο παράταιρη, ακούστηκε η λέξη «εκδικητική», σχεδόν πολιτική; Είναι η πασιφανής διαφορά ανάμεσα στο χειρισμό διαφορετικών προσώπων σε παρόμοιες ή ακόμη και στην ίδια υπόθεση, ανάλογα με το βαθμό επιρροής που μπορούν να ασκήσουν.

Μου υπενθυμίστηκαν οι αναλογίες με την υπόθεση Ζαχόπουλου. Σε εκείνη τη μεγάλη ιστορία, που δεν θυμάται κανείς, πρωταγωνιστούσαν ένας πολιτικός, που αξιοποιούσε τη δημόσια θέση για να εκμεταλλεύεται με τον πιο στυγνό προσωπικό τρόπο μια νέα, εργασιακά ανασφαλή, έστω αδίστακτα φιλόδοξη γυναίκα. Ένας δικηγόρος που περιφερόταν στα κανάλια μαζί της και, το λιγότερο, την ανεχόταν να ζητάει χρήματα εκβιάζοντας τον παλιό εραστή της. Ένας δημοσιογράφος, που κυκλοφορούσε με σακούλες γεμάτες εκατομμύρια ευρώ, αγνώστου προελεύσεως, πιθανόν μάλιστα προερχόμενα από ισχυρό εφοπλιστή. Και από όλον αυτό τον ωραίο κόσμο, το άθλιο κεντρικό πρόσωπο, τον εκδότη, τον εφοπλιστή, το δικηγόρο, προφυλακίστηκαν μόνον ο δικηγόρος και η ερωμένη. Εκείνος επέστρεψε έκτοτε (και δεν πέρασε δα και ένας αιώνας) στην επιτυχημένη εργασία του. Και εκείνη πληρώνει το μάρμαρο. Το συμπέρασμα της κοινής γνώμης είναι πως το θέμα δεν αφορά την ενοχή ή την αθωότητα, δεν αφορά τη συμμετοχή ή μη στην εγκληματική δραστηριότητα. Η νομική μεταχείριση και η δικαστική τύχη ενός ανθρώπου που εμπλέκεται σε μια υπόθεση έχει κυρίως σχέση με την ισχύ του. Το θέμα είναι να μην είσαι ο εύκολος στόχος.

Γι’ αυτό προκάλεσε τέτοιο σοκ η προφυλάκιση των μελών της οικογένειας Καραβέλα. Γιατί, και πάλι, τις χειροπέδες δεν φοράει ο μεγάλος νονός, αλλά ο αδύναμος κρίκος.

Tuesday, June 2, 2009

Η τιμή και το χρήμα

Τρίτη 2 Ιουνίου – και είναι σκληρό, αλλά είναι αναγκαίο.

Η σύλληψη της κόρης του κ. Καραβέλα, λίγες μέρες αφότου διοχέτευσε το χρήμα προς την Ουρουγουάη και έγινε καπνός για να κρυφτεί, αυτός ο μαύρος ταμίας, όπως λέγεται, στο Μόναχο έχει προκαλέσει σήμερα ένα μικρό σοκ. Γιατί; Επειδή είναι εντελώς ασυνήθιστο, νομίζω χωρίς προηγούμενο, σε αυτή τη χώρα που έχει σφραγιστεί από σκάνδαλα επί σκανδάλων, από μίζες πάνω στις μίζες, από λαδώματα επί λαδωμάτων, να γίνεται κάτι περισσότερο, κάτι ουσιαστικότερο από τις τυπικές ενέργειες που επιβάλλει ο νόμος. Ο νόμος κινείται, κατά πάγιο και απαρέγκλιτο κανόνα, για να μην μπορεί κανείς να πει πως δεν κινήθηκε, κι όχι για να βρει κάτι.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι Άγγλοι λένε κάτι απλό. Follow the money. Ακολούθησε το χρήμα. Το χρήμα είναι το νήμα. Αυτό θα σε βγάλει στην άκρη, αφού όλα για αυτό γίνονται. Σε αντίθεση με τους ταπεινούς συναδέλφους τους των δρόμων, τους ληστές και τους διαρρήκτες, οι εγκληματίες του λευκού κολλάρου, οι κακοποιοί με τα κουστούμια και τις γραβάτες δεν πετάνε ποτέ το σακκί με τα λεφτά για να σωθούν. Είναι ταυτισμένοι μαζί του, χωρίς αυτό δεν υπάρχουν. Κάνουν τα πάντα για να γλιτώσουν, εκτός από το να χάσουν τον πλούτο που παράνομα εξασφάλισαν.

Ο κ. Χριστοφοράκος, πριν εγκαταλείψει τις βόλτες στην Πανεπιστημίου για την ησυχία της Maximilanstrasse του Μονάχου, μεταβίβασε την περιουσία του στα παιδιά του. Ο κ. Καραβέλας, με βίλες στην Αντίπαρο, βίλες στην Αράχωβα, τώρα βίλες και στην Πούντα ντελ Έστε, εκτός του ότι έστειλε το μεγάλο έμβασμα στο Μοντεβιδέο, είχε γράψει και το κατιτίς τους στα κορίτσια για να έχουν.

Το έκανε –δεν το λέω ειρωνικά- με αγνή πατρική φροντίδα και εγκλημάτησε εις βάρος τους. Αποφεύγοντας να βρεθεί υπόλογος έναντι της δικαιοσύνης, βρίσκεται σήμερα υπόλογος έναντι των παιδιών και της οικογένειάς του την οποία υποβάλει σε μια τρομερή περιπέτεια, για την οποία πιθανότατα ούτε γνώριζε τίποτα η κόρη του που συνελήφθη τη νύχτα, ούτε έχει πραγματική ευθύνη, πέραν της αντικειμενικής που προκύπτει από την υπογραφή της (και είναι ενήλικος πολίτης) σε ένα συμβόλαιο.

Η υπόθεση έχει προκαλέσει αίσθηση και κατάπληξη σήμερα γιατί κινείται πέραν των δεδομένων. Για την ευρύτατη διάχυση της διαφθοράς στην ελληνική κοινωνία δεν φταίει μόνον το αίσθημα της ατιμωρησίας. Φταίει εξίσου και η εντύπωση πως σε κάθε περίπτωση, ό,τι συμβεί δεν έχει καμμία ηθική επίπτωση πέρα από τον άμεσο αυτουργό.

Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι μπορεί να τεθεί θέμα οικογενειακής ευθύνης – κάθε άλλο. Αλλά η κατάργηση της ηθικής απαξίας συντέλεσε τα μέγιστα στο να καταστεί η διαφθορά πάγιο στοιχείο κοινωνικής συμπεριφοράς. Η παροχή οικονομικής άνεσης αναδείκνυε τέτοιες συμπεριφορές σε νόρμα, καθώς απουσίαζε το κοινωνικό στίγμα. Είναι σκληρό, αλλά είναι αλήθεια. Όταν κάποιος αποφασίζει πως το οικονομικό όφελος ξεπερνά κάθε άλλο κριτήριο, πρέπει να ξέρει πως δεν διακυβεύει μόνον μια μικρή ταλαιπωρία για τον ίδιο, ίσως κι ένα αμελητέο κολασμό. Πρέπει να ξέρει ότι διακυβεύει το όνομα όχι μόνο του ίδιου αλλά και των προσώπων που τον περιστοιχίζουν – και να το λάβει υπόψη του. Και το όνομα δεν μπορεί αποστερηθεί οποιασδήποτε κοινωνικής αξίας.

Το κορίτσι δεν φταίει σε τίποτα. Αλλά το άχθος που σηκώνει σήμερα του το φόρτωσε ο πατέρας του. Εκείνον έχει να κοιτάξει στα μάτια, σε εκείνην έχει πάνω από όλους να απολογηθεί. Δεν μπορεί, όμως, να εξαφανιστεί και εντελώς η έννοια της τιμής μπροστά στο χρήμα.

Monday, June 1, 2009

Μπάτε σκύλοι αλέστε

Δευτέρα 1η Ιουνίου – καλοκαίρι και καταχνιά.

Πέντε μέρες έμειναν και έχουμε πια μια εικόνα για το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα κληθούν να προσέλθουν στις κάλπες την επόμενη Κυριακή οι Ευρωπαίοι (αλίμονο…) που κατοικούν στην ωραία Ελλάδα.

Η χώρα χαρίζει στους ευτυχισμένους κατοίκους της μια πανδαισία αισθήσεων. Ο καιρός θα είναι υπέροχος, το θερμόμετρο θα γράφει 36 βαθμούς. Οι παραλίες θα είναι ό,τι πρέπει για δροσερά μπάνια, μπορεί μάλιστα η ακτή να σας επιφυλάξει και καμμία ευχάριστη έκπληξη, ας πούμε στη διπλανή ξαπλώστρα μπορεί να λιάζεται με πενθήμερη από τον Κορυδαλλό κάποιο σελέμπριτυ της Ζήμενς. Στο μπητς μπαρ θα παίζει, με το βόλιουμ στο τέρμα, σκληρό ροκ – αν μαζεύουν 60.000 κόσμο στο ΟΑΚΑ οι AC/DC, αν ξαναγίνονται της μόδας από τα σέβεντις οι Ten Years After, γιατί να μην μπει στο πλατώ το απόλυτο all time classic των εκλογών, το συγκρότημα Λαλιώτης/Μητσοτάκης, που αυτό κι αν είναι Ten Years After…

Κατά τα λοιπά, η παραλία είναι μπάτε σκύλοι αλέστε. Είπαμε είναι η χώρα ένα μεγάλο πάρτυ, αλλά όχι κι έτσι… Όποιος θέλει πάει για μπάνιο, όποιος θέλει πάει στον ανακριτή. Ανάλογα με τον καιρό, ανάλογα με τις διαθέσεις του. Άλλος Μόναχο τράβηξε κι άλλος Ουρουγουάη. Υποτίθεται ότι η κυβέρνηση είχε αποφασίσει (σιγά τα αίματα…) να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Υποτίθεται ότι ξυπνούσε και κοιμόταν με τη αγωνία να χυθεί άπλετο φως στην υπόθεση της Ζήμενς. Υποτίθεται ότι δεν δέχθηκε εξεταστική για να μην εμποδιστεί η δικαστική διερεύνηση. Τα κλισέ στις εξαγγελίες, τις δεσμεύσεις και τις διαβεβαιώσεις ήταν περισσότερα από τους κόκκους της άμμου στο Λαγανά, μεγαλύτερα από τα κύματα στο Μύρτο. Και φυσικά τζίφος.

Με τόσες εξαγγελίες, όμως, ποιος θα πιστέψει ότι οι κοπανατζήδες δεν την έκαναν από τη χώρα με τη σιωπηρή συναίνεση αρχών που θα προτιμούσαν να μην γίνουν ομιλητικοί στον ανακριτή; Θυμάστε τη διαφήμιση του Κιτ-Κατ; Που περνούν τέρατα από το τελωνείο ενώ ο κέρβερος απολαμβάνει ένα διάλειμμα απορροφημένος στη γκοφρέτα του; Ποιος θα πείσει τους πολίτες ότι δεν συνέβη ακριβώς το ίδιο με το Χριστοφοράκο και, πάντως, με τον Καραβέλα, την ώρα που πέραν πάσης αμφισβήτησης έχει αποδειχθεί ότι η προετοιμασία του είχε αποκαλυφθεί και η κίνησή του αναμενόταν;

Εν τέλει, ποια τρίτη εκδοχή θα προταθεί για την υπόθεση Καραβέλα στους εκλογείς της Κυριακής ανάμεσα στην πλήρη συνενοχή και την ακραία ανικανότητα; Κι αν ακόμη όλα καταλήγουν στην κατάσταση της διοίκησης, ποιος θα ισχυριστεί πως για την κατάσταση αυτή δεν υπάρχει κεντρική πολιτική ευθύνη;

Friday, May 29, 2009

Ένα ντημπέητ (οριακά) προτιμότερο από καθόλου ντημπέητ


Παρασκευή 29 Μαΐου – και ήταν ένα πραγματικό ντέρμπυ. Είχε πέντε καλούς παίκτες. Είχε καλή διαιτησία. Είχε πάθος και ένταση. Φαινόταν η σκληρή προπόνηση που είχε προηγηθεί. Είχε και σκληρά μαρκαρίσματα, και μερικά χτυπήματα εκτός φάσης. Είχε παραληρούντες οπαδούς και έσπασε τις καρδιές χιλιάδων τηλεθεατών που το παρακολούθησαν με κομμένη την ανάσα. Πήγαινε πόντο-πόντο έως το τέλος, καθένας είχε απαντήσεις στην πίεση. Και στο σήμα της λήξης, ο Ολυμπιακός (το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας έγιναν όλα αυτά) ήταν ο νικητής. Προηγουμένως είχε δείξει το ντημπέητ.

Όσοι το είδατε, το είδατε. Δεν έχει άλλο. Αυτό ήταν και μας τελείωσε. Είναι εξαιρετικά απίθανο να δούμε ξανά τηλεμαχία αρχηγών με αυτό τον τηλεοπτικά ανιαρό και πολιτικά πρωτόγονο τρόπο, που συνιστά έμμεση αναγνώριση πως η πολιτική ηγεσία της χώρας είτε δεν μπορεί, είτε διστάζει να προχωρήσει σε ένα γνήσιο, ανοιχτό διάλογο, με το ρίσκο που ενέχει, μπροστά στους πολίτες. Πολίτες-τηλεθεατές; Έστω. Αλλά πάντως ενώπιόν τους, χωρίς μια ασπίδα τυπικών ρυθμίσεων και συμφωνιών, μια πανοπλία απέναντι στο απρόβλεπτο που να τους κάνει να μοιάζουν με αργοκίνητους, σιδηρόφρακτους ιππότες, λαθρεπιβάτες σε μια πολιτική που φοράει πια τη-σερτ και σε μια τηλεόραση εθιστική στα πλάνα του ενός δευτερολέπτου.

Κι αφού μάλλον δεν θα γίνει ξανά, ας ειπωθεί κι ένας καλός λόγος γι’ αυτό το πολυσυζητημένο και κατασυκοφαντημένο ντημπέητ. Δεν ξέρω πόσοι το είδαν, τώρα πια που δεν έχει και την αίγλη του άγνωστου. Το είδαν, όμως, όσοι θα ήθελαν να το δουν. Και αποφάσισαν εκείνοι αν θα το δουν ή όχι. Αμφιβάλλω εάν είναι πολλοί που η τηλεοπτική μονομαχία καθόρισε την ψήφο τους ή άλλαξε τις επιλογές τους. Δεν έχω όμως την παραμικρή αμφιβολία ότι, έστω τέτοιο, το ντημπέητ είναι καλύτερο από το να μην γινόταν. Αν η σύγκριση έγινε υπό δεδομένη και άκαμπτη γωνία, πάντως ήταν διαφανής και ανοιχτή στην κρίση των πολιτών.

Αυτό που δεν πρέπει να γίνει είναι η πίεση για αλλαγή των όρων να γίνει αφορμή για την αντικατάστασή του με ελκυστικότερες τηλεοπτικά και δημοσιογραφικά, αλλά πιο ύποπτες και ευάλωτες σε παρασκηνιακές συμφωνίες ρυθμίσεις. Καλύτερα αυτό το ντημπέητμ, παρά καθόλου ντημπέητ. Να μην δελεαστούν, δηλαδή, οι αρχηγοί και τα κόμματα και επιδιώξουν λάθρα την κατάργηση ή παράκαμψη της βασικής αρχής μιας τέτοιας τηλεοπτικής πολιτικής αναμέτρησης. Και η βασική αρχή είναι η δημόσια έκθεση και ευθεία σύγκριση. Τηλεδημοκρατία; Πείτε την έτσι αν επιμένετε. Αυτή, όμως, η δυνατότητα της άμεσης σύγκρισης μπροστά στην κάμερα χωρίς διαμεσολαβητές, σε απευθείας σύνδεση είναι δημοκρατία.

Thursday, May 28, 2009

Δώσε στο λαό debate


Πέμπτη 28 Μαΐου – και τρελαίνομαι για ντημπέητ. Έχει σασπένς, έχει πολλή κουβέντα πριν, έχει τεχνικές λεπτομέρειες, έχει προπονήσεις, έχει τακτική, έχει σχολιαστές να φαν και οι κότες, να φαν και τα παπαγαλάκια, έχει κους κους για τους δημοσιογράφους, έχει στυλίστες που κρίνουν το μακιγιάζ και την αμφίεση, έχει και πολλή κουβέντα μετά, έχει γκάλοπ για το νικητή, έχει μουρμούρα στα αποδυτήρια, γενικώς από όλα έχει ο μπαξές. Είναι κάτι σαν τελικός του Τσάμπιονς Ληγκ, με τη διαφορά ότι στο ποδόσφαιρο το πιο ωραίο, το πιο άγριο, το πιο συναρπαστικό δίωρο είναι του αγώνα. Στις εκλογές το ματς είναι το πιο αποστειρωμένο και μάλλον βαρετό δίωρο – απλώς πρέπει να το υποστείς για να απολαύσεις όλο το υπόλοιπο.

Δείτε τις θετικές πλευρές του ματς. Οι παίκτες συμμετέχουν με τις καλύτερες των προθέσεων, για να εξυπηρετήσουν τους στόχους τους. Και πράγματι το ντημπέητ προσφέρεται.

Τι θέλει ο κ. Καραμανλής; Έξοδο από την οικονομική κρίση. Το ντημπέητ είναι μια ανάσα. Θα ενισχύσει αποφασιστικά τη ζήτηση – οι πιτσαρίες, ας πούμε, θα κάνουν χρυσές δουλειές και οι ζυθοποιίες επίσης. Το ίδιο θα ισχύσει τις αμέσως επόμενες ημέρες για τα προϊόντα αδυνατίσματος, μετά από μια εβδομάδα στο μπαλκόνι με τηλεόραση. Θα ενισχυθεί και η αγορά εργασίας, με προσλήψεις νεαρών με μηχανάκια, να βρει δουλειά και –θα τον θυμάστε- εκείνος ο πιτσαδόρος που κυκλοφορούσε στα προεκλογικά σποτ της Ν.Δ. και μετά από πέντε χρόνια νέας διακυβέρνησης είμαι βέβαιος ότι θα είναι διευθύνων σύμβουλος – πιθανολογώ σε υπό συγχώνευση εταιρεία του δημόσιου τομέα. Κι αν το μέτρο του ντημπέητ σας φαίνεται κάπως προσωρινό, γιατί τα μέτρα για τα Ι.Χ. έχουν πιο μακροπρόθεσμη οπτική;

Ντημπέητ είναι η απάντηση και για τον κ. Παπανδρέου. Τι θέλει; Πράσινη ανάπτυξη. Σκεφτείτε το απλά. Τι θα έκαναν οι άνθρωποι, αν δεν έμεναν απόψε μαζικά καθηλωμένοι για να παρακολουθήσουν την τηλεμαχία των αρχηγών; Μάλλον θα έβγαιναν, μια τέτοια ωραία καλοκαιρινή νύχτα. Θα μετακινούνταν, δηλαδή, με μοτοσυκλέττες και αυτοκίνητα. Που σημαίνει ότι το ντημπέητ συμβάλλει αποφασιστικά στη μείωση των εκπομπών ρύπων – είναι μια πράξη ευθύνης προς το περιβάλλον. Κι αν έβγαιναν θα έπιναν ένα μπακάρντι –καταστρέφοντας ζαχαροκάλαμα στην Κούβα- και θα γέμιζαν το ποτήρι με κόκα, ενισχύοντας τις πολυεθνικές της βαρβαρότητας. Ντημπέητ και ύπνος (που πιθανότατα θα σας έχει πάρει νωρίς-νωρίς). Εξαιρετικά οικολογικό.

Κρίμα που είναι μόνο μια φορά, κρίμα που είναι μόνο κάθε εκλογές. Αύριο τι θα απογίνουμε χωρίς ντημπέητ;

Wednesday, May 27, 2009

Εγκώμιο μειοψηφίας (για το Μιχάλη Παπαγιαννάκη)

Τετάρτη 27 Μαΐου – και εκείνο που πάντα θαύμαζα, μαζί με κάποια απορία, στο Μιχάλη Παπαγιαννάκη ήταν η πείσμων αισιοδοξία του.

Δεν είναι αδύνατο. Να καταλαβαίνεις την πραγματικότητα, χωρίς να την αποδέχεσαι. Να την απορρίπτεις, χωρίς να την αρνείσαι. Να μην δελεάζεσαι από την εξουσία, χωρίς να ξεχνάς την αξία της. Να κατανοείς την αναγκαιότητά της, χωρίς να περνάς την κόκκινη γραμμή του συμβιβασμού για την άσκησή της. Να σου προσφέρεται και να μην την δέχεσαι, όχι από αλαζονεία, ούτε από ανασφάλεια, αλλά από συναίσθηση του ρόλου της μιας και της άλλης πλευράς.

Να βλέπεις τις δυσκολίες της Ευρώπης και να μην την απορρίπτεις γι’αυτό. Να βλέπεις τις ανεπάρκειες της Ελλάδας και να μην απογοητεύεσαι. Να κατανοείς τις υστερήσεις της Αριστεράς και να μην την εγκαταλείπεις γι’ αυτό. Να πειθαρχείς στην ιδεολογία σου και στον πολιτικό φορέα της, χωρίς να διαπραγματεύεσαι την ανεξαρτησία και την αυτοτέλεια.

Χρειάζεται πολιτικό σθένος και πνευματική επάρκεια σε σπάνιο συνδυασμό. Γι’ αυτό ο αποχαιρετισμός στο Μιχάλη Παπαγιαννάκη είναι εγκώμιο μειοψηφίας. Μιας μειοψηφίας με αυτογνωσία. Που ξέρει πως δεν θα την ακολουθήσουν πολλοί, όχι γιατί δεν θέλουν, αλλά γιατί δεν είναι έτοιμοι. Που ξέρει πως έχει δίκιο αλλά δεν αδικεί το ρεύμα επειδή δεν στοιχίζεται πίσω της. Που είναι προετοιμασμένη να δει τις ιδέες της να γίνονται πλειοψηφικές, όπως συνέβη ξανά και ξανά μετά τη μεταπολίτευση, έχοντας επίγνωση πως κάθε φορά, όταν θα φουσκώνει το ποτάμι, οι πρωταγωνιστές της θα βρίσκονται πάλι αλλού, σε μια νέα μειοψηφία, στη μαγιά μιας νέας μελλοντικής πλειοψηφίας.

Δεν είναι για όλους.

Tuesday, May 26, 2009

35άρηδες: παραλία ναι, σύνταξη όχι

Τρίτη 26 Μαΐου – και ας πάρουμε δύο άσχετα μεταξύ τους στοιχεία. Πρώτον, από την έκθεση του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομία, την προτροπή για αλλαγές στο ασφαλιστικό, που μας την έχουν κάνει τόσοι πολλοί τόσες φορές, μας την έχει κάνει ο ΟΟΣΑ, η Κομισιόν, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, τόσο που σε λίγο θα μας την κάνουν και οι τουρίστες κατεβαίνοντας από το αεροπλάνο.

Δεύτερο στοιχείο, από τις δημοσκοπήσεις. Οι χαμηλές παραγωγικές ηλικίες, γύρω από τα 35, είναι οι πιο απογοητευμένες από το πολιτικό σύστημα και γι’αυτό εκεί καταγράφονται τα μικρότερα ποσοστά πρόθεσης συμμετοχής στις εκλογές. Οι 35άρηδες είναι ο κορμός της αποχής, αυτοί που κυρίως θα προτιμήσουν ομπρέλα και παραλία παρά ψηφοδέλτιο και κάλπη.

Τι σημαίνει αυτός ο συνδυασμός; Τα κομματικά επιτελεία θα κάνουν τη δουλειά τους, εκεί που ο επαγγελματισμός δεν απέχει παρά μια τρίχα από τον πολιτικό κυνισμό. Θα μετρήσουν και θα δουν ότι εκείνοι που εργάζονται και παράγουν, όσο περνάει ο καιρός είναι, με τη βοήθεια και της υπογεννητικότητας, ένα όλο και μικρότερο τμήμα του εκλογικού σώματος. Το ποσοστό της εργασίας που παρέχουν και του πλούτου που παράγουν μεγαλώνει, καθώς ο αριθμός τους συρρικνώνεται.

Στην καταμέτρηση σημασία έχουν οι αριθμοί. Οι συνταξιούχοι και οι μεγαλύτεροι εργαζόμενοι, κυρίως οι τελευταίοι, είναι εκείνοι που επιβαρύνουν περισσότερο το ασφαλιστικό σύστημα. Τα κεκτημένα είναι κεκτημένα. Και την ίδια ώρα μεγαλώνει η πολιτική ισχύς των εχόντων και κατεχόντων τα προνόμια του συστήματος (πείτε τα πενιχρά, πείτε τα ανεπαρκή, αλλά πάντως προνόμια σε σύγκριση με τις επερχόμενες γενιές, αυτές που τώρα μπαίνουν ή έχουν λίγο καιρό στην αγορά εργασίας). Οι 65άρηδες ψηφίζουν μαζικά. Το ίδιο και οι άνω των 50 ετών. Η δύναμή τους στη διαμόρφωση των εκλογικών αποτελεσμάτων είναι καταλυτική. Μια μεταρρύθμιση που θα τα αγγίξει γίνεται πολιτικά αδύνατη. Μια μεταρρύθμιση που δεν θα τους αγγίξει είναι απλώς αδιανόητη.

Το αποτέλεσμα είναι αδιέξοδο. Όλο και περισσότερο τα κόμματα που θα χαϊδεύουν τα αυτιά των γεροντότερων και των περισσότερων θα κερδίζουν. Όλο και περισσότερο τα κόμματα θα δελεάζονται να προσχωρήσουν στη λογική του «μη μου άπτου» για το ασφαλιστικό. Επομένως οι αχθοφόροι του συστήματος θα χρειάζεται να δουλεύουν όλο και περισσότερο και να απολαμβάνουν όλο και λιγότερα. Και να βυθίζονται στην απογοήτευση, να αποφεύγουν τη συμμετοχή, άρα να ενισχύουν το πολιτικό βάρος, την ισχύ και την επιρροή των υπολοίπων παραγόντων στο εκλογικό αποτέλεσμα και, επομένως, στους πολιτικούς σχεδιασμούς.

Οι νέοι και οι 35άρηδες είναι αυτοί που την Κυριακή των εκλογών θα πάνε για μπάνιο. Και μετά, τα κεφάλια μέσα…

Monday, May 25, 2009

Η ανύπαρκτη εκλογική πραγματικότητα

Δευτέρα 25 Μαΐου – και τα πάντα για την πόλωση. Είναι σαν την πενικιλλίνη. Παλιό φάρμακο, έχει παρενέργειες, αλλά είναι φτηνό και δοκιμασμένο. Είναι το πιο ασφαλές αντίδοτο στην αδιαφορία και το δέλεαρ της παραλίας, που διαγράφεται απειλητικό, ιδιαίτερα για εκείνους που ξέρουν πως δεν είναι ιδιαίτερα διασκεδαστικό να τους ψηφίζουν ούτε οι ψηφοφόροι τους. Πόλωση μέχρι τελικής όχι πτώσεως αλλά ανόδου. Ανόδου της συσπείρωσης. Συσπείρωση είναι η μαγική λέξη. Όλα για τη συσπείρωση.

Το θέμα αφορά κυρίως τη Νέα Δημοκρατία που έχει πρόβλημα συσπείρωσης και στους ψηφοφόρους της – πέρα από τα στελέχη της και τους υπουργούς της, που αλληλοϋποβλέπονται και αλληλοκαρφώνονται σε κάθε ευκαιρία, ακόμη και μέσα στην προεκλογική εκστρατεία, οι μεν δίνοντας έναν απελπισμένο αγώνα πολιτικής επιβίωσης, οι δε επιδιώκοντας να πετάξουν τους άλλους, κυρίως αυτούς που φέρουν τη βαριά ρετσινιά του «βατοπεδινού», σαν σάκκους με άμμο από το αερόστατο για να μην τσακιστεί στα εκλογικά βράχια.

Η πραγματικότητα είναι σκληρή. Βάζει τα δικά της προβλήματα, τις δικές της προτεραιότητες. Ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Το γεγονός και η διαχείρισή του. Η υπόθεση με το Κοράνι έχει δημιουργήσει ένα χωρίς προηγούμενο υπόστρωμα έντασης στην κοινωνία. Αυτό που στη Γαλλία συνέβη στα προάστια μπορεί αύριο (και δεν εννοώ στο μέλλον, εννοώ κυριολεκτικά αύριο) να συμβεί στο κέντρο της Αθήνας. Ένας νεαρός κόπανος με στολή. Ένας νεαρός φανατικός με το Κοράνι στα χέρια, αύριο ίσως και με ένα όπλο στα χέρια. Ποιος μπορεί να το αποκλείσει; Τι θα σημαίνει για την Ελλάδα; Έχουμε καταλάβει πόσοι είναι οι μουσουλμάνοι (όχι γηγενείς, όχι μειονοτικοί από τη Θράκη, αλλά μετανάστες) που ζουν στην Αθήνα και μόνον στην Αθήνα. Υπάρχουν υπολογισμοί ακόμη και για 300.000 ανθρώπους. Δεν ξέρουμε ακριβώς. Δεν τους έχουμε καταγράψει. Δεν ξέρουμε πού μένουν, πώς ζουν, πού δουλεύουν και για ποιους, πού προσεύχονται και ποιους ακούν στο κήρυγμα. Δεν γράφουμε καν τα παιδιά τους στα δημοτολόγια. Κάνουμε πως δεν υπάρχουν. Μέχρι που δίνουν μάχες με σπαθιά δυο βήματα από την Ομόνοια, μέχρι που βγαίνουν και τα σπάνε μια ωραία Παρασκευή του Μάη στο Σύνταγμα, και να ΄τοι, υπάρχουν και για τα δελτία ειδήσεων, άρα κατοχύρωσαν την ύπαρξή τους και για την πολιτεία.

Η πραγματικότητα επιβάλλει την ατζέντα της. Αυτό θα έπρεπε να είναι (μαζί με την οικονομική κρίση) ένα κεντρικό θέμα πολιτικής συζήτησης, ένα κεντρικό μοτίβο της προεκλογικής εκστρατείας. Αλλά στην ομιλία του κ. Καραμανλή χτες το βράδυ στην Τρίπολη δεν υπάρχει η λέξη «μετανάστης». Ούτε καν η λέξη. Όπως θα έλεγε, με το κλισέ που ο ίδιος έχει πια καθιερώσει στον τρόπο που γράφονται οι πολιτικές ομιλίες: «αυτή ΔΕΝ είναι η πραγματικότητα».

Είναι Δευτέρα 25 Μαΐου – κι αυτός είναι ο Σφυγμός της Μέρας.

Friday, May 22, 2009

Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα

Παρασκευή 22 Μαΐου – και κακόμοιρε Κορνήλιε τι σου μελλε να πάθεις… Που να το φανταζόταν ο Καστοριάδης ότι αυτός, ένας παλιός τροτσκιστής, που διαφώνησε με τους συντρόφους του (παλιά ανάμεσά τους και ο Ανδρέας Παπανδρέου) για να κάνει διαφορετικού τύπου κριτική στο σοβιετικό καθεστώς και να εμπνεύσει τον αντιεξουσιαστικό Μάη του 68, ότι το σύνθημά του, ο τίτλος της οργάνωσης και του περιοδικού του, το «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα», 12 χρόνια μετά το θάνατό του θα γινόταν σε αυτή την περίεργη χώρα υπόκρουση μιας ευρωεκλογικής αναμέτρησης, ότι θα ακουγόταν σε αλαλάζουσες διαδηλώσεις στις επαρχιακές πλατείες και θα ετύγχανε σχολιασμού, στα σοβαρά δηλαδή, από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Ποτέ μη λες ποτέ…

Είναι βέβαια κάπως περίεργο να αντηχεί το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» για να σχηματίσει ρεύμα εξουσίας, αυτή η ιδέα ενός φιλοσόφου που ασχολήθηκε επί δεκαετίες ενεργά με την πολιτική, ήταν πάντοτε στη μειοψηφική πλευρά, ακόμη και μέσα στη μειοψηφία, και κατέληξε κριτικός του συστήματος και ύστερα κριτικός της εξουσίας, του κάθε συστήματος, ενός φιλοσόφου που η κεντρική του ιδέα είναι η αυτονομία του ανθρώπου και πώς μπορεί να αποτραπεί ο περιορισμός της στην πολιτική στράτευση. Η επιστροφή της ιδέας της αυτονομίας στην προβληματική της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αλλά έχω μια επιφύλαξη για το κατά πόσον ο δρόμος της επιστροφής περνάει από την κεντρική πλατεία της Ξάνθης.

Προφανώς, πάντως, το πολιτικό περιεχόμενο του «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» δεν σημαίνει ότι όσοι δεν είναι σοσιαλιστές, είναι βάρβαροι. Θα έλεγα πως αυτή είναι μια άκρως βαρβαρική ανάγνωση της πολιτικής φιλοσοφίας. Ο Καστοριάδης δεν μπορεί να αμυνθεί, έκανε το λάθος να πεθάνει και τώρα ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Ίσως πάλι να έκανε καλά που μας άφησε χρόνους. Ίσως να προτιμούσε η τελευταία πολιτική συμβολή του να μην είναι για τη μείωση μιας εκλογικής διαφοράς, εν μέσω γενικής απάθειας.
Ίσως πάλι να μην την γλίτωνε εάν άκουγε πως η γνήσια ερμηνεία του έρχεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα, με το οποίο είχε τις γνωστές σχέσεις από το 1945 και εντεύθεν, και ότι, παρά τη θέλησή του, ήταν ένας πρόδρομος του αντιευρωπαϊσμού, και ότι η πραγματική βαρβαρότητα που είχε υπόψη του ήταν οι επιδοτήσεις Βρυξελλών.

Πρόλαβε κι έφυγε νωρίς. Αν ζούσε το τελευταίο διήμερο δεν θα γλίτωνε μια πολύωρη επίσκεψη στο στενό φίλο του, το Λακάν, για ψυχανάλυση. Στην οποία εμείς ομαδικώς κατευθυνόμαστε.

Thursday, May 21, 2009

Ιδεασμοί και ηθικό αλτσχάιμερ

Πέμπτη 21 Μαΐου – και πρέπει επειγόντως να ασχοληθεί η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Δεν είναι μόνον η εισαγόμενη από το Μεξικό γρίππη των χοίρων. Ένα πλήθος ασθενειών ενδημεί στη χώρα και απειλεί να τη μετατρέψει σε μια απέραντη Φάρμα των Ζώων, που θα τρόμαζε και τον Όργουελ, ο οποίος πρώτος εμπνεύστηκε την ειδική αυτή συνομοταξία των χοιρινών που κυλιούνται σε λάσπη ανακατεμένη με χρήμα με εξουσία και δηλώνουν υπερήφανα ότι «όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά είναι πιο ίσα από τα υπόλοιπα».

Η γρίππη είναι το λιγότερο. Εμείς θα γράψουμε ένα ολόκληρο τόμο με άγνωστες λοιμώδεις νόσους, που θα αποτελέσουν ειδικό κεφάλαιο στην ιατρική επιστήμη. Θα λέγεται «ελληνική παθολογία», και θα έχει τη μοναδικότητα να έχει γραφτεί όχι από γιατρούς αλλά από δικηγόρους.

Το πρώτο Νόμπελ θα λάβει ο διακεκριμένος εργατολόγος Χρήστος Νικολουτσόπουλος για τη διάγνωση του «αυτοκτονικού ιδεασμού». Όπως θα θυμάστε από την υπόθεση Ζαχόπουλου (που ποιος να φανταζόταν ότι θα εξέπιπτε ώστε να γίνει το έσχατο των σκανδάλων και να μοιάζει σήμερα με πταίσμα), ο κ. Νικολουτσόπουλος μόλις πληροφορήθηκε ότι επρόκειτο να κληθεί από τον ανακριτή για να μάθουν γιατί γύρναγε με την κα Τσέκου στα κανάλια και ζητούσε (εκείνη – εκείνος ποτέ…) λεφτά για να κρεμάσουν στα βίντεο το Ζαχόπουλο, του ήρθε κάτι. Δεν αισθανόταν καλά. Σκέφτηκε να αυτοκτονήσει. Νοσηλεύθηκε επί πολλές, πολλές μέρες. Ο ντόκτορ Νικολουτσόπουλος ήξερε ότι το βασικό χαρακτηριστικό του οργανισμού μας είναι η ταχύτατη ζύμωση των εξελίξεων που ακολουθείται από βαθιά λήθη, στα όρια του λήθαργου. Συνήλθε, έκανε λίγο μέσα προφυλακισμένος και να ΄τος πετιέται από ξαρχής, τραγούδησε και δημόσια ένα «είμαι αητός χωρίς φτερά», για να μην μπερδευτούμε με άλλα αρπακτικά, και επέστρεψε χαίρων άκρας υγείας στον επαγγελματικό στίβο όπου διαπρέπει.

Εκτός από τον «αυτοκτονικό ιδεασμό», τώρα και το «σύνδρομο Ζαγοριανού». Πρόκειται για ασθένεια που εκδηλώνεται αιφνιδιαστικά και έχει κεραυνοβόλο εξέλιξη. Ενώ στον αρχετυπικό ασθενή, τον κ. Μιχάλη Χριστοφοράκο, επωαζόταν από τότε που κατάλαβε ότι δεν τη γλίτωνε την προφυλάκιση, συμπτώματα δεν είχαν εκδηλωθεί. Κυκλοφορούσε κανονικά στην Αθήνα, κάποιο διάστημα εργαζόταν κιόλας, απολάμβανε τη θέα από κοσμικά και πανάκριβα εστιατόρια (άλλωστε ο λογαριασμός δεν είναι πρόβλημα…) και γενικώς διήγε βίον ανειμένον, σαν να μην τρέχει τίποτα. Όσο έσφιγγε η κατάσταση, ο ιός δούλευε μέσα του. Και ξαφνικά, την παραμονή που ήταν να πάει στον ανακριτή, υπέστη «χειροπεδικό ιδεασμό», οραματίστηκε δηλαδή τον εαυτό του βραχιολοφορεμένο. Εκεί ήταν που ασθένησε βαριά. Μετά βίας έστειλε ένα φαξ από το Μόναχο, όπου έχει και εξαιρετικούς γιατρούς, εξαιρετικά δικηγορικά γραφεία και, επίσης, τα κεντρικά της Ζήμενς.

Από τέτοια περίεργα σύνδρομα πάσχουν μόνον λίγοι, και μόνον σπάνια. Υπάρχει όμως μια άλλη αρρώστια από την οποία πάσχουμε όλοι, μάλλον θα είναι γονιδιακού χαρακτήρα. Είναι το «ελληνικό αλτσχάιμερ». Που επιτρέπει στον κ. Ματζουράνη να εμφανίζεται τιμητής, να δίνει συνεντεύξεις, να του παίρνουν συνεντεύξεις, να έχει πελατεία, να κυκλοφορεί άνετος και επιτυχημένος, αφού αποφυλακίστηκε, αυτός που τιμήθηκε με ένα σημαντικό δημόσιο αξίωμα και έγινε ο γραμματέας του υπουργικού συμβουλίο της υπόθεσης Κοσκωτά. Τόσο βαρύ αλτσχάιμερ ώστε ο κ. Ματζουράνης να εμφανίζεται και να καταθέτει μήνυση σε βάρος του ανακριτή, χωρίς η πράξη, ή και μόνη η παρουσία του σε υπόθεση σκανδάλου, να επισύρει γενική κατακραυγή και κοινωνική απαξία.

Αυτό το ηθικό αλτσχάιμερ είναι νόσος εκφυλιστική, αρρώστια ανίατη – κι έχουμε λίγα, πολύ λίγα αντισώματα.

Wednesday, May 20, 2009

Τέσσερα επί τέσσερα

Τετάρτη 20 Μαΐου – και με ενθουσιασμό σας ενημερώνω ότι η χώρα βρίσκεται πια στην παγκόσμια πρωτοπορία. Εμάς κοιτάνε όλοι για να δούνε τι θα κάνουν. Δίνουμε γραμμή στην υφήλιο. Το έθνος μπορεί να είναι υπερήφανο. Η Ελλάδα δίνει γραμμή στον Ομπάμα.

Δεν είδατε πώς αντιμετωπίσαμε την οικονομική κρίση; Με ομοιοπαθητική. Δεν έχεις λεφτά; Βλέπεις στριμώγματα μπροστά σου; Μπορεί αύριο να βρεθείς άνεργος ή να χτυπάς μύγες στο ταμείο; Προπαντός μη μου στενοχωριέσαι, μη γκριζάρεις, μην πονοκεφαλιάζεις. Τι να κάνεις; Βγες για ψώνια. Τσάκισε την κάρτα. Στέγνωσε το λογαριασμό. Ξεκλείδωσε το σεντούκι με τις αποταμιεύσεις της γιαγιάς. Σπάσε τον κουμπαρά του παιδιού. Είναι ευκαιρία: να πάρεις τζιπούρα 4Χ4, να πάρεις γυαλιστερή λιμουζίνα, να κυκλοφορείς και να πουλάς πρόσωπο στην κοινωνία. Άφραγκος αλλά άνετος.

Βασισμένη πάνω σε αυτή την επικούρεια προσέγγιση της κρίσης, η κυβέρνηση έδωσε κίνητρα για να αγοράσουμε κι άλλα αυτοκίνητα, γιατί δεν είχαμε αρκετά στις λεωφόρους των Εξαρχείων και τα βουλεβάρτα του Κολωνακίου. Και, ω του θαύματος. Ο Ομπάμα μας μιμείται. Θα διαβάσετε σήμερα ότι ανακοίνωσε κίνητρα για την απόσυρση 177 εκατομμυρίων (ναι, καλά ακούσατε 177 εκατομμυρίων) Ι.Χ. και την αντικατάστασή τους με αυτοκίνητα νέας τεχνολογίας, που θα μειώσουν συνολικά κατά το ένα τρίτο τους ρύπους που εκπέμπουν στην ατμόσφαιρα οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη.

Και τι θα γίνουν τα αυτοκίνητα που έχουν συσσωρεύσει απούλητα οι μεγάλες αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες που καταρρέουν; Θα τους ξεμείνουν στις αποθήκες; Θα τα κάνουν σκραπ πολυτελείας; Όχι. Θα βρεθεί αγοραστής – για να μην πω τίποτα χειρότερο. Δεν θα βρεθεί. Βρέθηκε. Θα τα δείτε να κυκλοφορούν, απαστράπτοντα και ρυπογόνα στους δρόμους μας. Αυτή είναι μια μικρή διαφορά των κινήτρων που δίνει ο Ομπάμα, από τα κίνητρα που με μεγάλη αποτελεσματικότητα έδωσε η κυβέρνηση. Εκεί θα ρυπαίνουν λιγότερο. Εδώ η σαβούρα τους θα είναι στάτους σύμπολ του κατόχου και καπνός στο πρόσωπο των υπολοίπων.

Πάντως, το μέτρο στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Διαβάζω στις πρώτες στατιστικές ότι ξεπούλησαν οι αντιπροσωπείες κι έκαναν χρυσές δουλειές οι μαντράδες πολυτελών μεταχειρισμένων. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν κυρίως στα αυτοκίνητα που κοστίζουν πάνω από 20.000 ευρώ. Ταυτόχρονα, ε, δεν είναι περίεργο, μειώθηκαν οι αποταμιεύσεις. Το αμάξι μας μαρσάρει υπέροχα. Η χώρα πάλι, χτυπάει πυράκια…

Tuesday, May 19, 2009

Ο ιός του πανικού

Τρίτη 19 Μαΐου – και η χώρα ζει υπό καθεστώς άμεσης απειλής. Την απειλούν η επιδημική γρίππη και ο ενδημικός πανικός. Το πρώτο ελαφρύ κρούσμα γρίππης μπορεί να φέρει μαζί του βαρύτατα και μεταδοτικά κρούσματα λοιμώδους επικοινωνίασης. Το νόσημα είναι χρόνιο και ανίατο, επίκειται έξαρση, φορέστε γρήγορα τις μάσκες σας.

Η γρίππη των χοίρων, που δεν την λέμε έτσι για να προστατεύσουμε τη χοιροτροφία, η μεξικανική γρίππη που δεν την λέμε έτσι για να γλιτώσει ο τουρισμός του Μεξικού, η νέα γρίππη τελοσπάντων έχει μερικά χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά είναι πως (έως τώρα) εμφανίζεται εξαιρετικά ήπια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη χώρα με τα περισσότερα κρούσματα στον κόσμο, το ποσοστό θνησιμότητας δεν ξεπερνάει το ένα τοις χιλίοις. Το ποσοστό είναι σαφώς μικρότερο από τη συνήθη θνησιμότητα που έχουν τα κρούσματα γρίππης κάθε χρόνο, χωρίς να υπάρχει κάποια έκρηξη μεταδοτικότητας ή κάποιος ειδικός συναγερμός. Η θνησιμότητα στο Μεξικό, χωρίς κι εκεί να είναι τεράστια, ασφαλώς δεν είναι κατά κανένα τρόπο συγκρίσιμη με άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα ή η υπόλοιπη Ευρώπη, όπου οι συνθήκες υγιεινής δεν έχουν σχέση με την κατάσταση, για παράδειγμα, στην αποθήκη 20 εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι οι παραγκουπόλεις γύρω από την Πόλη του Μεξικού.

Είναι αλήθεια, φυσικά, ότι κίνδυνος υπάρχει. Όχι τόσο από τη βαρύτητα της ασθένειας, όσο κυρίως από το ρυθμό μετάδοσής της. Είναι ένας ιός με όλες τις προδιαγραφές για να μεταδοθεί παντού, σε όλο τον κόσμο, να προκαλέσει πράγματι πανδημία. Και ασφαλώς πρέπει να γίνουν πολλά, να ληφθούν προληπτικά μέτρα, να τηρηθούν κανόνες υγιεινής, οι περισσότεροι αυτονόητοι στην τρέχουσα καθημερινότητά μας.

Αλλά σε μια χώρα όπου οι συγκινητικά ευαίσθητες μαμάδες βλέπουν πρωινάδικα και τρέχουν στο φαρμακείο για να στοκάρουν Ταμιφλού, σε μια χώρα που δεν τρώει γουρουνοπούλα στην Καλαμάτα για να μην κολλήσει μεξικάνικη γρίππη, σε μια χώρα όπου οι πελάτες δεν πατάνε σε μεξικάνικο για το φόβο να κρυβόταν ο ιός σε κάποια κονσέρβα φασόλια και να μπει ύπουλα στα τάκος και τα μπουρίτος, ο πανικός είναι πιο επικίνδυνος από τον ιό.

Και είναι πιο επικίνδυνος γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ξεχάσουμε όλα τα άλλα. Μη σε νοιάζει, ας πούμε, για τις ευρωεκλογές – φυλάξου από τη γρίππη. Μη σε νοιάζει που η Ελλάδα έχασε δέκα θέσεις στον πίνακα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και θα μείνεις άνεργος – θα είσαι τουλάχιστον ζωντανός, αν φυλαχτείς από τη γρίππη. Μη σε νοιάζει ποιος είναι ο Ρόκος στους λογιαριασμούς της Ζήμενς – εκείνος έχει τον τρόπο του να πάρει Ταμιφλού, εσύ φυλάξου από τη γρίππη. Μην κοιτάς τώρα ποιοι πήραν το τρένο του Προαστιακού και εισέπραξαν αντί να πληρώσουν γερό εισιτήριο – γίνε καλά πρώτα από τη γρίππη που δεν έχεις και βλέπουμε. Αυτή τη γρίππη πολλοί τη βλέπουν κίνδυνο να αρρωστήσουν, άλλοι μπορεί να διακρίνουν μια θεραπεία δια πάσαν νόσον και πάσαν αμαρτίαν. Από αυτούς πρέπει οπωσδήποτε να βρεθεί τρόπος προφύλαξης.

Monday, May 18, 2009

Επτά (και να καίνε...)

Δευτέρα 18 Μαΐου – και για τους αριθμολάγνους είναι ο «μυστικός αριθμός», αυτός που κρύβει πολλές αναγνώσεις και μετρά την τύχη των ανθρώπων. Είναι ο περιβόητος αριθμός 7.

Η ημέρα επιβεβαιώνει το μύθο του. Ο 7 μπορεί να είναι ο αριθμός της καταστροφής. Για ρωτήστε και το Σάκη και θα σας ενημερώσει σχετικά. Πού να δεις άμα το 7 έχει και 3 μπροστά του. Γίνεται 37. Όπως θα έλεγε και ο Γεράσιμος Αρσένης, «Σάκη χάσαμε». Ακόμα χειρότερα. «Σάκη γεράσαμε»…

Για άλλους, πάλι, το 7 φέρνει την ευτυχία. Για ρωτήστε, για παράδειγμα, τον κ. Γιώργο Παπανικολάου και την κα Άννυ Ποδηματά και θα σας το επιβεβαιώσουν. Εφτά μόνον είναι οι απολύτως σίγουρες εκλόγιμες θέσεις και την έβδομη έχουν οι δυο τους σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ αντιστοίχως. Από εκεί και κάτω αρχίζουν οι αγωνίες.

Υπάρχει, όμως, ένα ακόμη 7 στο φόντο της μέρας. Είναι το 7 που πλησιάζουν οι Οικολόγοι στις μετρήσεις. Το νούμερο φέρνει ρίγη. Όχι τόσο επειδή θα χαλάσει το εκλογικό βράδυ στους αναλυτές και στα κομματοστελέχη που θα βγουν στις τηλεοράσεις για να εξηγούν, όπως πάντοτε, γιατί δεν είναι σωστό αυτό που καταλαβαίνουμε, στο βαθμό που δεν τους βολεύει. Τα ρίγη είναι από το μέλλον. Ο τρόμος αφορά το ενδεχόμενο να επαναληφθεί κάτι τέτοιο στις εθνικές κάλπες, εκεί όπου δεν υπάρχει ούτε χαλαρή ψήφος, ούτε τριήμερο, ούτε κάτι σαν δημοψήφισμα, αλλά σκληρή πραγματική επιλογή, που παράγει κοινοβουλευτικό αποτέλεσμα.

Εάν κάτι τέτοιο συμβεί, τότε το γνωστό θρίλερ “Seven” θα μοιάζει ανέκδοτο μπροστά του.

Friday, May 15, 2009

Φορο-λωρίδες

Παρασκευή 15 Μαΐου – και ζούμε ήδη την επόμενη μέρα της κάλπης. Μέχρι τις 7 Ιουνίου, που θα γίνουν οι ευρωεκλογές, η λέξη της επικαιρότητας θα είναι «ψήφος» - άντε το πολύ-πολύ «αποχή». Από τις 8 Ιουνίου, όμως, από νωρίς-νωρίς το πρωί, η λέξη της μέρας, της κάθε μέρας, για πολλές-πολλές μέρες, θα είναι «φόροι».

Είμαστε κιόλας εκεί. Σήμερα τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων βρίθουν από εξαιρετικές ιδέες για τη μείωση της φοροδιαφυγής. Η πρώτη ιδέα είναι να εκπίπτουν οι αποδείξεις που ο τελευταίος αριθμός τους θα είναι ο ίδιος με εκείνον του Λαϊκού Λαχείου. Πρόκειται για καταπληκτική ιδέα, που θα μετατρέψει την κάθε ταμειακή μηχανή σε ένα είδος φρουτάκια και τη χώρα σε ένα τεράστιο Μον Παρνές. Είναι, δηλαδή, η βαλκανική εκδοχή του καπιταλισμού-καζίνο, πασπαλισμένη με επαρκή δόση εγχώριας «παντέντας». Η αίσθηση της γελοιότητας, βέβαια, δεν είναι το φόρτε αυτού του κράτους…

Μια άλλη ιδέα μαρσάρει πιο καλά. Να σταματάνε στο δρόμο ειδικά συνεργεία τα πολυτελή Ι.Χ., τις λιμουζίνες, τις Μαζεράτι και τις Καγιέν, που έχει πήξει ο τόπος, και να τους κάνουν όχι τροχονομικούς, αλλά φορολογικούς ελέγχους. Το έχεις δηλώσει; Αυτό το ξέρουμε από το «Τάξις». Τι άλλο έχεις δηλώσει, όμως, και μου θέλεις 8κύλινδρο στη Βασιλίσσης Σοφίας; Δεν είναι αναγκαστικά κακό. Η κατανάλωση, και μάλιστα η γκλίτερ και κιτς εκδοχή της, η αντιαισθητική σπατάλη προς κοινωνική προβολή, είναι πράγματι ασφαλής οδηγός προς τους φοροφυγάδες. Γιατί να ελέγχονται τυχαία και να μην διαλέγεις όσους οδηγούν τα περίφημα «τζιπ Κολωνακίου»;

Καταρχήν σωστά. Πού μπορεί κανείς να βρει δεκάδες τέτοια σύμβολα κοινωνικής καταξίωσης και μαύρου χρήματος παρκαρισμένα, χωρίς να χρειάζεται να στήνεται στις γωνίες και να βάζει ενέδρες και μπλόκα στις διασταυρώσεις; Μα είναι πάρα πολύ απλό. Το χειμώνα στην Πειραιώς και την Ιερά Οδό, το καλοκαίρι στην Παραλιακή. Αρκεί να είναι νύχτα, κατά προτίμηση Παρασκευής ή Σαββάτου. Οι αρμάδες των θηριωδών και των πανάκριβων είναι όλες παρατεταγμένες έξω από τα κέντρα νυχτερινής εκτόνωσης των ιδιοκτητών τους. Εκεί η Εφορία, αν θέλει, μπορεί να τα βρει όλα παρκαρισμένα.

Αλλά εδώ είναι το θέμα. Παρκαρισμένα; Όχι. ΠΑΡΑΝΟΜΑ παρκαρισμένα. Στην κοινή των απάντων θέα, με την κοινή των απάντων προστασία. Με τους παρκαδόρους να τα οδηγούν και τους μπράβους να τα προστατεύουν. Και τους λαδωμένους κρατικούς λειτουργούς να προστατεύουν τους μπράβους. Φοβάμαι ότι θα δυσκολευτεί το κράτος αυτό, που δεν μπορεί να κόψει μια κλήση στα 4Χ4 των νυχτοπερπατημένων, να μας πείσει πως θα τους κάνει φορολογικούς ελέγχους και θα τους υποχρεώσει να περάσουν από το ταμείο του.

Και, βέβαια, η λύση (αν πραγματικά θέλει κανείς λύση) είναι πράγματι στην τεχνολογία, στο «Τάξις» και στις διασταυρώσεις. Υπάρχει η γνωστή πια πρόταση του Αλέκου Παπαδόπουλου: όλες οι πληρωμές πάνω από ένα ποσό να γίνονται υποχρεωτικά μέσω τραπεζικών λογαριασμών με παραστατικά. Για να γίνει κάτι τέτοιο, το κράτος δεν αρκεί να είναι πιεστικό – που κι αυτό δεν είναι απορριπτέο, εάν χρειαστεί. Πρέπει να είναι πειστικό προς τον πολίτη για το δίκαιο μιας ρύθμισης και την ισότητα της εφαρμογής. Ποιο κράτος θα είναι πειστικό; Το κράτος των λαδωμένων κομμάτων, των μαύρων ταμείων και της Ζήμενς;

Thursday, May 14, 2009

Γιατί ανεβαίνουν τώρα οι Οικολόγοι

Πέμπτη 14 Μαΐου – και οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια. Ιδιαίτερα στις δημοσκοπήσεις, οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια. Κάτι λένε όμως…

Μεταμεσονύκτια παρουσιάστηκε χτες μια μέτρηση που δεν αμφιβάλλω ότι θα προκαλέσει πολλές συζητήσεις και θα σφραγίσει αυτή τουλάχιστον τη φάση της προεκλογικής εκστρατείας ενόψει της κάλπης της 7ης Ιουνίου. Η έρευνα εμφανίζει το τέλος ενός φαινομένου και την αρχή ενός άλλου. Ο Συνασπισμός είναι (στη σφυγμομέτρηση, ξαναλέω – στην κάλπη βλέπουμε…) τέταρτο κόμμα. Από εκείνα τα μετεωρικά 15% και 17% έχει εντελώς ξεφουσκώσει, και επιστρέφει στα «γράδα» του. Βρέθηκε στην κορυφή του κύματος τη λάθος ώρα, όταν δεν υπήρχε στον ορίζοντα κάλπη για να εξαργυρώσει την άνοδο, να κεφαλαιοποιήσει εκλογικά τα κέρδη και να έβλεπε, όταν θα τα είχε «γράψει», πώς θα τα διαχειριζόταν. Η διαχείριση ενός εικονικού ποσοστού είναι ασφαλώς δυσκολότερη παρά μιας πραγματικής εκλογικής καταγραφής. Και ο Συνασπισμός δεν κατάφερε να μείνει εκεί ψηλά που τον είχε στείλει η συγκυρία πριν από ενάμιση χρόνο.

Αντιθέτως, οι Οικολόγοι είναι αυτοί που τώρα εκτοξεύονται. Γιατί; Δεν είναι δύσκολο να το διαγνώσει κανείς. Προφανώς και είναι ευάλωτοι στο επιχείρημα ότι οι πολίτες δεν γνωρίζουν ακριβώς τις θέσεις τους και θα είναι πιο πιεστικά τα πράγματα όταν θα χρειαστεί να καθήσουν και να απαντήσουν σε ερωτήματα με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Δεν λέω πως δεν έχουν θέσεις – βεβαίως και έχουν. Αλλά η γνωστοποίηση των θέσεων κάποιους ευχαριστεί και κάποιους δυσαρεστεί, έχει δηλαδή κόστος. Αυτό είναι και το όλο θέμα με τους Οικολόγους. Ότι οι πολίτες τους προτιμούν για την γενική τοποθέτηση που εκφράζουν, την ανησυχία για ένα θέμα που αφορά και ευαισθητοποιεί όλους, το περιβάλλον, χωρίς ταυτόχρονα να εμπλέκονται στην συζήτηση όλων των άλλων πολιτικών ζητημάτων, στα οποία η εμπλοκή των κοινοβουλευτικών κομμάτων δεν αποτιμάται θετικά από την κοινή γνώμη.

Η πτώση του Συνασπισμού και η άνοδος των Οικολόγων από μια οπτική δεν είναι κάτι διαφορετικό, αλλά η άλλη όψη του νομίσματος. Οι άγνωστοι Οικολόγοι, και όχι ο τότε άγνωστος και θελκτικός Αλέξης, είναι ο βασικός υποδοχέας της δυσαρέσκειας. Αυτή είναι η πρώτη ανάγνωση. Δεν είναι όμως η σωστή ερμηνεία.

Η άνοδος των Οικολόγων είναι άλλης τάξης θέμα από τη διόγκωση του ποσοστού του Συνασπισμού στο παρελθόν. Έχει άλλωστε μεσολαβήσει μια φάση στην οποία η υποχώρηση του ΣΥΝ επιβεβαίωνε τη λογική της ανόδου: τη λογική των συγκοινωνούντων δοχείων με το ΠΑΣΟΚ. Τώρα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι δυσαρεστημένοι εκλογείς δεν αναζητούν ένα άλλο κόμμα. Αναζητούν μια ψήφο διαμαρτυρίας προς όλο το πολιτικό φάσμα και είναι ενδεικτικό ότι και από τους μικρότερους σχηματισμούς προτιμούν εκείνον που ούτε ως φορέας, ούτε τα στελέχη του έχει εμπλοκή με το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν. Η απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα αναζητεί εκτόνωση μάλλον παρά λύση, ευρωεκλογές είναι άλλωστε και όχι εθνικές εκλογές. Και την εκτόνωση την αναζητεί έξω από ό,τι έχει ακουμπήσει στο σύστημα και την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση. Μια νέα τάση, δηλαδή, αντικαθιστά με το σύνολο των κοινοβουλευτικών κομμάτων ό,τι έως τώρα έβλεπε στο δικομματισμό. Είναι μια πιο βαθιά δυσαρέσκεια, μια πιο βαθιά κρίση εμπιστοσύνης.

Wednesday, May 13, 2009

Ένας Ομπάμα για την Ευρώπη

Τετάρτη 13 Μαΐου – και χθες το απόγευμα έγινε στο Μέγαρο Μουσικής ένα μεγάλο διεθνές συμπόσιο για τη σοσιαλδημοκρατία. Το ευρωπαϊκό μοντέλο, η κεντρική πολιτική έκφραση της κεντροαριστεράς, βρίσκεται σε κρίση. Ποτέ άλλοτε στη γηραιά ήπειρο δεν ήταν τόσο ετεροβαρείς οι συσχετισμοί. Ακόμη και την εποχή του θριάμβου του νεοφιλελευθερισμού, με το Ρήγκαν στην Αμερική και τη Θάτσερ στη Βρετανία, αλλά και τη μακρά κυριαρχία του Κολ στη Γερμανία, υπήρχε απέναντί τους το μέτωπο των νότιων σοσιαλιστών: η Γαλλία του Μιτεράν, η Ισπανία του Γκονζάλες, πιο αριστερόστροφη, πιο ατίθαση και πιο ανεξάρτητη γεωπολιτικά η Ελλάδα του Αντρέα.

Σήμερα, που η λογική της αγοράς ζει τη μεγαλύτερη κρίση της μετά τον πόλεμο, μια κρίση στην καρδιά της, γιατί ακριβώς είναι κρίση λειτουργίας και αποτελεσματικότητας του συστήματος, τώρα που η ιδεολογική της πρωτοκαθεδρία αμφισβητείται, μολονότι δεν υπάρχουν ξεκάθαρες εναλλακτικές προτάσεις, η πολιτική της κυριαρχία στην Ευρώπη είναι χωρίς προηγούμενο και χωρίς να κινδυνεύει. Αυτή η αναντιστοιχία δεν είναι μόνον ένα πολιτικό παράδοξο. Είναι και μια απειλή για την Ευρώπη που βρίσκεται με ηγεσίες-οπισθοφυλακές του παρελθόντος στην κρίσιμη αυτή συγκυρία και δεν δείχνει ικανή να κάνει αυτό που συνέβαινε σχεδόν πάντοτε στο παρελθόν: να γίνει η μήτρα και το δοκιμαστήριο των πολιτικών ιδεών του μέλλοντος, σε παγκόσμια κλίμακα.

Το Συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής εστιάστηκε στη διατύπωση των ζητημάτων, που δεν είναι αχαρτογράφητη περιοχή. Ταυτόχρονα, όμως, οι παρουσίες ανέδειξαν ένα κεντρικό πρόβλημα της σημερινής ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς. Το πρόβλημα της ηγεσίας. Η απουσία ενός ή περισσότερων ηγετών με κάποιο νήμα να τους ενώνει, έστω χαλαρά, με κάποιους κοινούς άξονες προβληματισμού, που να δημιουργούν την προσδοκία μιας διαφορετικής συνεκτικής πρότασης. Ποτέ δεν ήταν ενιαίο το «μέτωπο», ας το πούμε έτσι, Μιτεράν-Παπανδρέου-Γκονζάλες. Ακόμη ασθενέστεροι ήταν οι δεσμοί ανάμεσα στο Μπλαιρ, το Ζοσπέν, το Σρέντερ, το ντ’Αλέμα και το Σημίτη στη δεκαετία του 90. Υπήρχε όμως ένα γενικό πλαίσιο και μια κρίσιμη μάζα.

Σήμερα λείπουν και τα δύο. Και λείπει, κυρίως, ένα πρόσωπο που, είτε σε ιδεολογικό επίπεδο, όπως συνέβη με τον Άντονι Γκίντενς και τον Τρίτο Δρόμο, είτε σε πολιτικό επίπεδο, όπως πολύ πρόσφατα στην Αμερική με τον Ομπάμα, θα λειτουργήσει ως καταλύτης μιας γενικής προσπάθειας ανακαίνισης της σοσιαλδημοκρατικής πρότασης. Σε μια ιστορική αντίφαση, η σοσιαλδημοκρατία σήμερα μοιάζει πιο επίκαιρη θεωρητικά και πιο γερασμένη στην πολιτική της εκπροσώπηση. Κόμματα και πρόσωπα που δυσκολεύονται να αποτινάξουν το ίζημα της εξουσίας, κατακερματισμένα και συχνότατα κλεισμένα σε μια παρατεταμένη διαμάχη ανάμεσα σε φθαρμένα πρόσωπα: στην Ιταλία η Αριστερά δεν μπορεί να αντισταθεί στη γελοιοποίηση της πολιτικής από ένα μπουφόνο με χρήμα και κανάλια, στη Γαλλία οι «ελέφαντες» του κόμματος προτιμούν την αλληλοεξόντωση από το να δουν έναν άλλον να επικρατεί, στη Γερμανία η Μέρκελ βγαίνει κερδισμένη από τη συγκυβέρνηση και στη Βρετανία ο Μπράουν, πρωταγωνιστής στην αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης χρεώνεται τη δημιουργία της, και με τη συμβολή των σκανδάλων, εάν σήμερα η Ντέηλυ Τέλεγκραφ δεν αποκάλυπτε ότι ένας Φιλελεύθερος Δημοκράτης στη Βουλή χρέωνε στο κράτος το διαμέρισμα της κόρης του, οι Εργατικοί θα ήταν τρίτο κόμμα στην επόμενη σφυγμομέτρηση.

Η Ευρώπη αναζητεί το δικό της Ομπάμα.

Tuesday, May 12, 2009

Η "στομωμένη μεταπολίτευση"

Τρίτη 12 Μαΐου – και «η μεταπολίτευση έχει στομώσει». Εκδηλώνονται «συνεχή σκάνδαλα», υπάρχει «ατέρμονη εκλογολογία», τα κόμματα επιδίδονται σε «υποσχεσιολογία» μολονότι πλήθος από τις υποσχέσεις που έδωσαν αποδείχθηκαν για τους πολίτες «ακάλυπτες επιταγές».

Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών που γνωρίζω είναι έτοιμη να τα προσυπογράψει μέχρι κεραίας. Και όχι μόνον αυτοί. Εννιά στους δέκα πολιτικούς, εννιά στους δέκα βουλευτές, δέκα στους δέκα αναλυτές ή παρατηρητές της πολιτικής μας ζωής λένε κατ’ιδίαν ακριβώς τα ίδια, μερικές φορές και πολύ χειρότερα. Τα είπε ο Δασκαλόπουλος και έγινε ένας μικρός σεισμός. Το γιατί έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Πρώτον, γιατί ο Δασκαλόπουλος είναι πρόεδρος του ΣΕΒ. Ο φορέας και ο συγκεκριμένος πρόεδρός του έχουν περάσει από καιρό σε μια φάση διατύπωσης απόψεων για τη χώρα – και όχι μόνο για την οικονομία. Αυτή η, ας την πούμε έτσι, «πολιτική στροφή» δεν είναι κάτι καινούργιο, έχουν υπάρξει κι άλλες φορές διατυπώσεις που συζητήθηκαν και δηλώσεις που έκαναν θόρυβο. Δεν αρκεί, λοιπόν, η ερμηνεία ότι η αίσθηση οφείλεται στο γεγονός ότι ο ΣΕΒ μπαίνει σε ξένα και αλλότρια χωράφια.

Δεύτερον, η παρέμβαση Δασκαλόπουλου κάτι λέει για τη στάση των ισχυρών οικονομικών παραγόντων. Δεν είναι βέβαιον αυτή τη στιγμή. Αφήνει, όμως, ένα παράθυρο ανοιχτό. Η ηγεσία της επιχειρηματικότητας βγαίνει στο προσκήνιο (που παραδοσιακά απεχθανόταν) για να δηλώσει στο δημόσιο φως (αναλαμβάνοντας και τον σχετικό κίνδυνο) τις απόψεις της για τη χώρα. Πρόκειται, εάν ολοκληρωθεί, για μείζονα αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του «συστήματος» διαχείρισης της χώρας. Το ότι οι ισχυροί του χρήματος θέλουν να επηρεάσουν τα πράγματα δεν είναι καινούργιο. Εκτός εάν φαντάζεται κανείς ότι έως τώρα δεν τα επηρέαζαν. Αλλά ξέραμε πώς. Από το παρασκήνιο, μοιράζοντας μαύρο και ανομολόγητο χρήμα σε εκλεκτούς και παίζοντας παιχνίδι αποκλεισμού των ανεπιθύμητων. Πράγματα, φυσικά, που δεν αποδεικνύονται και ως εκ τούτου ποτέ δεν συνέβησαν. Από την προσπάθεια επιβολής των συμφερόντων διά του παρασκηνίου μέχρι τη διατύπωση ανοιχτής πρότασης για το μέλλον της χώρας, που είναι ορατή, διαφανής και δεκτική σε κριτική, η απόσταση σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μια νέα κατάσταση για την Ελλάδα.

Αλλά ούτε αυτό αρκεί για να εξηγήσει την ένταση του θορύβου και την έκταση των συζητήσεων που προκάλεσε η παρέμβαση Δασκαλόπουλου. Για να ερμηνευτεί χρειάζεται να κοιτάξουμε λιγότερο το περιεχόμενο και περισσότερο τη συγκυρία. Η χώρα είναι φανερό πως βρίσκεται σε σημείο καμπής. Το ερώτημα αφορά την επάρκεια του μεταπολιτευτικού μοντέλου εναλλαγής δύο ισχυρών κομμάτων εξουσίας στη διακυβέρνηση της χώρας. Είμαστε κοντά στο σημείο καμπής και ταυτόχρονα είμαστε κοντά σε ένα πεδίο κρίσης, όπως η κάλπη των ευρωεκλογών. Τα μεγάλα κόμματα, για πρώτη φορά, διεκδικούν την αυτοδυναμία χωρίς να αποκλείουν μια διαφορετική προσέγγιση, εάν έτσι επιλέξουν οι πολίτες. Το φλερτ, όπως αποκλήθηκε, της Ν.Δ. με το λαϊκορθόδοξο συναγερμό είναι πρόσφατο, το ΠΑΣΟΚ περίπου προαναγγέλλει ότι και με πλειοψηφία στη Βουλή θα κάνει ανοίγματα κυβερνητικής σύμπραξης σε συνασπισμένους και οικολόγους. Η ισορροπία είναι πιο ασταθής παρά ποτέ στις τρεισήμισυ δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Και αναπτύσσονται νέοι σχηματισμοί, νέες κινήσεις, μικρές, περί το σύστημα και όχι στο κέντρο του, αλλά χωρίς κανείς να ξέρει πότε και ποια από αυτές θα μεγαλώσει, αλλάζοντας, οριστικά τότε, τα δεδομένα.