Friday, June 29, 2007

Των οικιών ημών εμπιμπραμένων

Παρασκευή 29 Ιουνίου – και ο εθνικός δρυμός της Πάρνηθας δεν υπάρχει πια.

Μπορεί κανείς να αρχίσει να γράφει και να μιλά, χωρίς σταματημό. Μπορεί να μετρά τετραγωνικά χιλιόμετρα καμμένα, τετραγωνικά χιλιόμετρα ευθυνών, μπορεί να καταγγείλει, να εξοργιστεί, να μοιράσει κατάρες και καταδίκες. Αλλά ούτε γι’ αυτό δεν σου πάει η καρδιά σήμερα. Μια γκρίζα σιωπή αιωρείται σαν στάχτη πάνω από την πόλη.

Η τελευταία μεγάλη φωτιά στην Πεντέλη μας είχε διευκολύνει. Δεν είχε απομείνει παρά μία και μόνη σημαντική δασική έκταση – στην Πάρνηθα. Αυτή μόνο είχαμε να φυλάξουμε. Και αποτύχαμε. Σήμερα είναι στάχτη και κάρβουνο. Τι να λέμε τώρα…

Χτες τη νύχτα μερικές χιλιάδες άνθρωποι έδωσαν (κακήν κακώς, αλλά αυτό είναι μια άλλη πικρή ιστορία…) μια μάχη με τη φωτιά. Ξενύχτησαν στην Πάρνηθα, στα Δερβενοχώρια, στο Μενίδι, στους Θρακομακεδόνες. Αλλά το λεκανοπέδιο που ανάσαινε από αυτό το δάσος δεν έχει μερικές χιλιάδες κατοίκους, έχει μερικά εκατομμύρια. Οι υπόλοιποι είχαμε μάθει τι συνέβαινε. Όλοι είχαν βέβαια στενοχωρηθεί, όλων είχε πιαστεί η καρδιά, όπως θα πιάνεται από εδώ και πέρα η αναπνοή. Αλλά συνεχίσαμε το βράδυ μας. Πήγαμε σινεμά, κάτσαμε στο μπαλκόνι, πήγαμε στην ταβέρνα, παραγγείλαμε ένα ποτό στο μπαρ, συζητώντας για το «είδες τι γίνεται βρε αδερφέ μου…» Φυσιολογικό, θα πείτε, και ίσως χρήσιμο να αντιμετωπίζει μια πόλη και μια κοινωνία ακόμη και τις μεγαλύτερες καταστροφές επιστρατεύοντας τη φυσική αντίσταση της συνέχειας, τη διατήρηση του ρυθμού της ζωής της. Δεν ξέρω γιατί αλλά ειδικά χτες το βράδυ δεν το σκέφτηκα έτσι. Μου θύμισε περισσότερο τη σκηνή από τον Τιτανικό, όπου το πλοίο βουλιάζει και η ορχήστρα παίζει ακόμη αμέριμνη καθώς οι επιβάτες της πρώτης θέσης χορεύουν στο ρυθμό της άγνοιας και στο μεταίχμιο της απώλειάς τους.

Όσο για το τι θα συμβεί από εδώ και πέρα, το γνωρίζουμε όλοι. Αρκεί μια βόλτα στην Πεντέλη. Θα συμβεί ό,τι έγινε και στο διπλανό βουνό. Η Πάρνηθα θα αναδασωθεί όσο αναδασώθηκε και η Πεντέλη. Θα φυτρώσει ό,τι φύτρωσε και στην Πεντέλη. Θα προληφθούν οι καταπατήσεις όσο και στην Πεντέλη. Θα τηρηθούν οι υποσχέσεις όσο και στην Πεντέλη. Θα φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο – όσο και όλες τις προηγούμενες φορές, για όλες τις προηγούμενες καταστροφές.

Για το μεσοδιάστημα, βέβαια, καθώς ένα δάσος χρειάζεται τουλάχιστον 20 με 25 χρόνια για να ξαναφυτρώσει, αν δεν ξανακαεί στο μεταξύ, έχουμε λύση στις προδιαγραφές μας: επειδή η ζέστη προβλέπεται αφόρητη χωρίς πράσινο, θα πρέπει να αγοράσουμε ισχυρότερο κλιματιστικό.

Thursday, June 28, 2007

Είδες η ΔΕΗ;

Πέμπτη 28 Ιουνίου – και η ΔΕΗ δεν κατέρρευσε, αλλά η ΔΕΗ απέτυχε.

Γιατί ασφαλώς δεν μπορεί να λογίζεται επιτυχία η επίδοση ενός πείσμονος κρατικού μονοπωλίου, που ανθίσταται με κάθε μέσο στην πραγματική απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, όταν καταγράφονται σήμερα διακοπές ρεύματος της τάξης των 20 και πλέον ωρών, μέσα σε συνθήκες καύσωνα, για περιοχές όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στην Αθήνα – από το Χαλάνδρι έως τα Λιόσια και από τη Φυλή μέχρι την Αργυρούπολη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι συνθήκες υπήρξαν πράγματι ακραίες. Θερμοκρασίες των 42-47 βαθμών συνεχώς για πέντε μέρες δεν έχουμε ξαναζήσει Ιούνη μήνα. Η αύξηση της ζήτησης κατά 15% μέσα σε ένα χρόνο είναι πράγματι μέγεθος εξωπραγματικό για μια επιχείρηση. Οι τεχνικοί πράγματι εργάστηκαν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες νυχθημερόν για να αντιμετωπίσουν όσες βλάβες μπορούσαν και, δεδομένης της θερμοκρασίας, οι βλάβες ήταν πολλές.

Αλλά υπάρχει και η άλλη όψη. Πρώτον, η αύξηση της ζήτησης ήταν απολύτως αναμενόμενη. Η ΔΕΗ γνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια εγκαθίστανται μαζικά κλιματιστικά στα ελληνικά σπίτια, κυρίως στις πόλεις, και αυτό θα είχε ως συνέπεια αφενός την αντιστροφή της κορύφωσης της ζήτησης, από το χειμώνα στο καλοκαίρι, και αφετέρου την συγκέντρωσή της στα αστικά κέντρα, και ιδίως στην Αθήνα.

Δεύτερον, το πρόβλημα –από όσο αντιλαμβάνομαι μέσα από τις δηλώσεις των αρμοδίων της ΔΕΗ και του υπουργείου Ανάπτυξης- δεν ήταν πρόβλημα επάρκειας, αλλά μεταφοράς και διανομής. Που σημαίνει ότι ρεύμα υπήρχε, αλλά το δίκτυο δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένο για να το κατανείμει στους καταναλωτές. Τι επενδύσεις έγιναν τα τελευταία χρόνια (διαλέξτε πόσα τελευταία θέλετε…) στο τμήμα αυτό που διαλύθηκε τις μέρες του καύσωνα και άφησε έκθετη τη ΔΕΗ και έρμαια τους καταναλωτές στα κυνικά καύματα; Ποια διοικητική και ποια πολιτική ηγεσία είναι υπόλογη; Ας το μάθουμε, με στοιχεία…

Και, τρίτον, αλλά ακόμη πιο σημαντικό, η ΔΕΗ είναι η κορυφαία περίπτωση ΔΕΚΟ που μετατρέπεται σταδιακά σε εμπορική επιχείρηση. Μπήκε στο Χρηματιστήριο και εισέπραξε μεγάλα κεφάλαια από τους ξένους και τους Έλληνες επενδυτές. Τι τα έκανε; Πού πήγαν οι επενδύσεις αυτές; Αν στην παραγωγή η επιλογή ήταν να μπουν οι ιδιώτες, και γι’αυτό έπρεπε να κάνει χώρο η ΔΕΗ, τα χρήματα κατευθύνθηκαν στη μεταφορά, στη διανομή, στη συντήρηση του δικτύου, πού άραγε… Και, εν τέλει, έχει αποφασιστεί τι ακριβώς ΔΕΗ θέλουμε; Θα έχει και παραγωγή και δίκτυο μεταφοράς και διανομής; Ή θα είναι απλώς μια εταιρεία παραγωγής ρεύματος, προφανώς η μεγαλύτερη με διαφορά για πολλά χρόνια; Η καθυστέρηση αυτών των αποφάσεων οδηγεί σε αδράνεια και απάθεια, που μεταφράζεται σε χάσιμο χρόνου, την ώρα που οι απαιτήσεις για ενέργεια εξελίσσονται σε προτεραιότητα για τη χώρα, όχι μόνο σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και σε επίπεδο πολιτών-καταναλωτών. Και αυτό, παράλληλα με την απαίτηση και την ανειλημμένη διεθνή υποχρέωση, η παραγωγή της ενέργειας να υπόκειται σε όλο και αυστηρότερες περιβαλλοντικές προδιαγραφές.

Μετά από αυτά, μπορούμε βέβαια να είμαστε ικανοποιημένοι που δεν είχαμε πλήρες μπλακ-άουτ.

Wednesday, June 27, 2007

Ten Years After

Τετάρτη 27 Ιουνίου – και το Μάιο του 1994, δυο νεαροί φίλοι, ανερχόμενα αστέρια του εγγλέζικου πολιτικού στερεώματος, χωρίς πολλή πείρα και χωρίς πολλά βάρη, «παιδιά» του αρχηγού των Εργατικών Τζον Σμιθ που είχε μόλις πεθάνει ξαφνικά από έμφραγμα, έδωσαν ένα ραντεβού. Το εστιατόριο λεγόταν Granita και βρισκόταν (μην τρέξετε έχει κλείσει πια κι έγινε φτηνό μεξικάνικο) στo 127 της Upper Street της μοντέρνας και αναπτυσσόμενης περιοχής του Islington. Οι δύο φίλοι ήταν ο Τόνυ Μπλαιρ και ο Γκόρντον Μπράουν. Έκαναν μια συμφωνία. Μια σπάνια πολιτική συμφωνία.

Σπάνια για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί δεν είναι εύκολο να κάνει ένας φιλόδοξος άνθρωπος πίσω και να παραχωρήσει την αρχηγία, εμπιστευόμενος τον άλλο πως θα τη μοιραστούν όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Και, δεύτερον, γιατί με τα πάνω και τα κάτω, με τις καθυστερήσεις και τις υπαναχωρήσεις, πάντως σε γενικές γραμμές η συμφωνία τηρήθηκε. Ολοκληρώνεται σήμερα, καθώς ο Μπλαιρ φεύγει από την πρωθυπουργική κατοικία στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στρητ και την αφήνει στον Μπράουν.

Ο Μπλαιρ ταυτίστηκε με μια μεγάλη αλλαγή στο Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας, με μια μεγάλη αλλαγή στην ταυτότητα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Μετά από αυτόν, η Αριστερά στην Ευρώπη δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Το πρώτο που έκανε, από το 94 κιόλας, ήταν να σβήσει από το καταστατικό των Εργατικών τα απομεινάρια της Ιστορίας, με τις αναφορές σε προσδοκία για κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής. Πήγε και κάπως πιο πέρα.

Ο Μπλερ, για πρώτη φορά, μετακίνησε την ευρωπαϊκή Αριστερά από το πεδίο της ιδεολογίας και της ηθικής στο πεδίο της αποτελεσματικότητας. Τηρουμένων των αναλογιών, έκανε ό,τι ο Ντενγκ για το Κομμουνιστικό Κόμμα στην Κίνα. Υποστήριξε και απέδειξε ότι ένα μη συντηρητικό κόμμα μπορεί να κερδίζει στο «γήπεδο» των αντιπάλων: στη διαχείριση της οικονομίας, στη διασφάλιση της ανάπτυξης, στη σταθερότητα, στην απελευθέρωση των δυνάμεων της αγοράς, ανακαινίζοντας ταυτόχρονα τους όρους και τις μεθόδους μιας κάποιας κοινωνικής αναδιανομής.

Το τίμημα ήταν πως σε όρους διαχείρισης της οικονομίας, που για την Αριστερά η οικονομία είναι καταστατική αρχή, από τις μαρξιστικές της καταβολές, ο «μπλαιρισμός» δεν μοιάζει και πολύ αριστερός. Η απάντησή του είναι ότι –κατά τη γνωστή φράση- «πιάνει τα ποντίκια» και για δέκα χρόνια, από τις 2 Μαϊου του 97, όταν κέρδισε για πρώτη φορά τις εκλογές, το έργο είχε αναλάβει χωρίς αμφιταλαντεύσεις και με «λευκή επιταγή» για τους χειρισμούς, ο συνδαιτυμόνας της «Γρανίτας», ο από σήμερα πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν.

Γιατί, λοιπόν, σήμερα η αποχώρηση του Μπλαιρ γίνεται μέσα σε μια μάλλον μελαγχολική ατμόσφαιρα; Δεν φταίει η οικονομία, δεν φταίει η ιδεολογία. Το ζήτημα είναι το Ιράκ. Ο Μπλαιρ λέρωσε την υστεροφημία του με την ακραία ταύτισή του με τις επιλογές της πιο μαύρης εποχής, της πιο επικίνδυνα τυχοδιωκτικής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών. Και κέρδισε το όνομα «το σκυλάκι του Μπους». Δεν του άξιζε – αλλά το επέλεξε ο ίδιος. Και, φεύγοντας, υπαναχώρησε στις πιο αντιευρωπαϊκές, τυπικά βρετανικές θέσεις – εκείνος που ήταν ο πρώτος Βρετανός ηγέτης που είχε δώσει ελπίδες για ένα ευρωπαϊκό αναπροσανατολισμό του Λονδίνου.

Ο Γκόρντον Μπράουν όλοι ξέρουν πως είναι ακόμη λιγότερο ευρωπαϊστής. Αλλά η ατλαντική σχέση του είναι ταυτόχρονα και μεγάλο ερώτημα και μεγάλο κριτήριο.

Tuesday, June 26, 2007

Πού όρεξη για πολιτικά βιβλία...

Τρίτη 26 Ιουνίου – και το Σαββατοκύριακο διάβαζα τα αφιερώματα των εφημερίδων σε βιβλία για το καλοκαίρι. Εδώ και χρόνια, για τους βιβλιοπώλες, τους εκδότες και τους αναγνώστες επίσης, η καλύτερη εποχή, η εποχή της ανάγνωσης, είναι το καλοκαίρι – και όχι, όπως συνέβαινε παλιότερα, τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα. Βιβλία στην τσάντα των διακοπών θεωρούνται must, κατά το κοινώς λεγόμενο – έστω κι αν τώρα κλείνουμε καμπίνα, ενώ όταν τα πρωτοπήραμε μαζί στις παραλίες, τα κουβαλούσαμε στο ξεχειλισμένο σακκίδιο, με μερικά άλλα ξεχασμένα γκάτζετ των 40άρηδων, σαν το σλήπινγκ μπαγκ και τις σκηνές.

Τέλος πάντων – άλλα χρόνια… Το βιβλίο επιβίωσε ως καλοκαιρινή συνήθεια και μεταδόθηκε και σε προηγούμενες και επόμενες γενιές. Διάβαζα λοιπόν τι προτείνεται, λέω ενδεικτικά πως έπεσαν στα χέρια μου τα σχετικά αφιερώματα των Νέων και του Ελεύθερου Τύπου, για να μην υποψιαστεί κανείς μονομέρεια της κρίσης. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η πλήρης απουσία του πολιτικού βιβλίου, με την εξαίρεση μερικών σελίδων με αναμνήσεις κυρίως παλιών Αριστερών.

Πέρυσι τέτοιον καιρό τα ίδια αφιερώματα είχαν αρκετές σελίδες και αρκετές επιλογές για την πολιτική. Φέτος τίποτα. Τι συμβαίνει; Είναι τόσο άνυδρο το πολιτικό τοπίο, που δεν γράφεται τίποτα ενδιαφέρον; Ασχολούνται οι ενδιαφερόμενοι για το χώρο με τις επικείμενες αλλ’ ουδέποτε προκηρυσσόμενες εκλογές και δεν έχουν χρόνο για γράψιμο, ούτε για διάβασμα; Χάθηκε εντελώς το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για οτιδήποτε πολιτικό έχει μεγαλύτερη έκταση από το σχόλιο κυρίας ή κυρίου αναλυτού στα παράθυρα; Έμειναν τα προηγούμενα βιβλία στα ράφια και αρνούνται να τα εκδώσουν οι αρμόδιοι οίκοι;

Το πράγμα είναι παράδοξο και από μια άλλη άποψη. Θα περίμενε κανείς φυσιολογικά ότι σε μια περίοδο φουλ προεκλογική, με μπαλκόνια και συγκρούσεις, με ανεβασμένους τους τόνους και αναμμένα τα αίματα, η πολιτική να έχει ανακτήσει έστω και μέρος των πιστών της. Δεν συμβαίνει. Κι εκείνοι, λίγοι, που επιμένουν να γράφουν για πολιτικά απομονώνονται. Δεν έχουν συνομιλητές – γιατί τα βιβλία συνομιλούν μεταξύ τους. Δεν έχουν αναγνώστες – γιατί οι αναγνώστες δημιουργούνται από τη συνομιλία με τα βιβλία. Και αισθάνονται όλο και περισσότερο περιθωριακοί – όταν δεν βρίσκεται χώρος ούτε στις προτάσεις για το καλοκαίρι. Η πρόταση γι’αυτούς είναι προφανής: ποια πολιτική, δεν πας καλύτερα για ένα μπάνιο…

Monday, June 25, 2007

Σχεδόν Ευρώπη

Δευτέρα 25 Ιουνίου – και αυτή η Ευρώπη έχει πεθάνει – απλώς αρνείται να το δεχτεί.

Δεν είναι η πρώτη φορά που είχαμε μαραθώνιους συνομιλιών, ολονυκτίες γραφειοκρατών και μπρα-ντε-φερ αρχηγών (μέσα στη συνηθισμένη γενική απάθεια και αδιαφορία των πολιτών) σε μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής. Είναι όμως η πρώτη φορά που όλο αυτό το δραματικό σκηνικό στήθηκε σχεδόν σουρρεαλιστικά για ένα τόσο πενιχρό αποτέλεσμα, για τόσο μίζερους λόγους. Κάτι περίεργοι δίδυμοι τύποι από την Πολωνία αποφάσισαν πως οι θεσμικές αλλαγές στον τρόπο ψηφοφορίας, που τους έχουν δεχτεί όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι, συνιστούν για τη χώρα τους μείζον εθνικό θέμα. Γιατί; Επειδή την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία και ο υπερήφανος στρατός της κατάφερε να αντισταθεί επί πενθήμερο. Εάν δεν είχε συμβεί αυτό, λένε οι Κατσίνσκηδες, θα είχαμε περισσότερες ψήφους από τη Γερμανία. Με αυτό το επιχείρημα, οι θεσμικές αλλαγές θα εφαρμοστούν σε δέκα χρόνια, το 2017. Δέκα χρόνια σε ένα κόσμο που κινείται με την ταχύτητα των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των χρηματιστηριακών κεφαλαίων είναι πολλά, πάρα πολλά για να τα χαρίζεις στον κ. Κατσίνσκι πρόεδρο και Κατσίνσκι πρωθυπουργό.

Μετά υπάρχουν και οι Εγγλέζοι. Η Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θα είναι υποχρεωτική. Για όλους. Πλην των Άγγλων. Αυτοί ήταν πάντα λίγο περίεργοι. Είναι μεγάλη χώρα, μητρόπολη της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων – αλλά όλα έχουν ένα όριο. Δεν θέλουν ομοσπονδιακή Ευρώπη, δεν μετέχουν στη Σένγκεν, ήταν ενθουσιασμένοι με το Ιράκ, τώρα θέλουν εξαίρεση από τα Θεμελιώδη Δικαιώματα για να μην χαλάσουν μερικές καρδιές στο Χρηματιστήριο του Σίτυ.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Όλοι οι άλλοι θα συνεργάζονται υποχρεωτικά σε θέματα δημόσιας τάξης και δικαιοσύνης. Όχι οι Άγγλοι. Γιατί; Είπαμε – γιατί αυτοί είναι λίγο περίεργοι. Και για να βρεθεί συμφωνία χτίστηκε για άλλη μια φορά όχι μια Ευρώπη της συναίνεσης, αλλά μια Ευρώπη των περίεργων. Το ερώτημα πια δεν είναι πώς θέλει η Ευρώπη στους κόλπους της η Βρετανία, αλλά εάν η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να προσαρμοστεί σε ένα αγγλικό μοντέλο.

Το αποτέλεσμα είναι καθαρό. Καλύτερο από το πλήρες ναυάγιο, απελπιστικά κατώτερο από τις ανάγκες, τις περιστάσεις και τις προσδοκίες. Έχει ένα πλεονέκτημα αυτή η νέα μεταρρυθμιστική (ο Θεός να την κάνει…) συνθήκη. Δεν χρειάζεται δημοψηφίσματα. Γιατί με τέτοια ευρω-ηγεσία, δεν χρειάζονται ούτε ιδιαίτερες μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κανείς ποια θα ήταν η ετυμηγορία των Ευρωπαίων πολιτών εάν τους ρωτούσαν, όποια κι αν ήταν η ερώτηση.

Σχεδόν Ευρώπη

Δευτέρα 25 Ιουνίου – και αυτή η Ευρώπη έχει πεθάνει – απλώς αρνείται να το δεχτεί.

Δεν είναι η πρώτη φορά που είχαμε μαραθώνιους συνομιλιών, ολονυκτίες γραφειοκρατών και μπρα-ντε-φερ αρχηγών (μέσα στη συνηθισμένη γενική απάθεια και αδιαφορία των πολιτών) σε μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής. Είναι όμως η πρώτη φορά που όλο αυτό το δραματικό σκηνικό στήθηκε σχεδόν σουρρεαλιστικά για ένα τόσο πενιχρό αποτέλεσμα, για τόσο μίζερους λόγους. Κάτι περίεργοι δίδυμοι τύποι από την Πολωνία αποφάσισαν πως οι θεσμικές αλλαγές στον τρόπο ψηφοφορίας, που τους έχουν δεχτεί όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι, συνιστούν για τη χώρα τους μείζον εθνικό θέμα. Γιατί; Επειδή την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία και ο υπερήφανος στρατός της κατάφερε να αντισταθεί επί πενθήμερο. Εάν δεν είχε συμβεί αυτό, λένε οι Κατσίνσκηδες, θα είχαμε περισσότερες ψήφους από τη Γερμανία. Με αυτό το επιχείρημα, οι θεσμικές αλλαγές θα εφαρμοστούν σε δέκα χρόνια, το 2017. Δέκα χρόνια σε ένα κόσμο που κινείται με την ταχύτητα των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των χρηματιστηριακών κεφαλαίων είναι πολλά, πάρα πολλά για να τα χαρίζεις στον κ. Κατσίνσκι πρόεδρο και Κατσίνσκι πρωθυπουργό.

Μετά υπάρχουν και οι Εγγλέζοι. Η Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θα είναι υποχρεωτική. Για όλους. Πλην των Άγγλων. Αυτοί ήταν πάντα λίγο περίεργοι. Είναι μεγάλη χώρα, μητρόπολη της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων – αλλά όλα έχουν ένα όριο. Δεν θέλουν ομοσπονδιακή Ευρώπη, δεν μετέχουν στη Σένγκεν, ήταν ενθουσιασμένοι με το Ιράκ, τώρα θέλουν εξαίρεση από τα Θεμελιώδη Δικαιώματα για να μην χαλάσουν μερικές καρδιές στο Χρηματιστήριο του Σίτυ.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Όλοι οι άλλοι θα συνεργάζονται υποχρεωτικά σε θέματα δημόσιας τάξης και δικαιοσύνης. Όχι οι Άγγλοι. Γιατί; Είπαμε – γιατί αυτοί είναι λίγο περίεργοι. Και για να βρεθεί συμφωνία χτίστηκε για άλλη μια φορά όχι μια Ευρώπη της συναίνεσης, αλλά μια Ευρώπη των περίεργων. Το ερώτημα πια δεν είναι πώς θέλει η Ευρώπη στους κόλπους της η Βρετανία, αλλά εάν η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να προσαρμοστεί σε ένα αγγλικό μοντέλο.

Το αποτέλεσμα είναι καθαρό. Καλύτερο από το πλήρες ναυάγιο, απελπιστικά κατώτερο από τις ανάγκες, τις περιστάσεις και τις προσδοκίες. Έχει ένα πλεονέκτημα αυτή η νέα μεταρρυθμιστική (ο Θεός να την κάνει…) συνθήκη. Δεν χρειάζεται δημοψηφίσματα. Γιατί με τέτοια ευρω-ηγεσία, δεν χρειάζονται ούτε ιδιαίτερες μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κανείς ποια θα ήταν η ετυμηγορία των Ευρωπαίων πολιτών εάν τους ρωτούσαν, όποια κι αν ήταν η ερώτηση.

Friday, June 22, 2007

Μεμονωμένα περιστατικά

Παρασκευή 22 Ιουνίου – και πρόκειται ασφαλώς για μεμονωμένα περιστατικά. Εντελώς μεμονωμένα. Με δυσκολία να πετύχεις ένα, κι αυτό μόνον εάν είσαι πολύ τυχερός. Αλλά στην περίπτωση που βρεθείς σε Τμήμα, έχεις αυξημένες πιθανότητες να κερδίσεις το τζόκερ. Και να πέσεις σε μεμονωμένο περιστατικό.

Έχουν και καλλιτεχνικές ανησυχίες. Τα καταγράφουν σε βίντεο. Γιατί εάν η κακοποίηση είναι μεμονωμένη, ο κομπασμός γύρω από αυτήν (δεν υπάρχει πια καμμία αμφιβολία) είναι γενικευμένη παθογένεια ενός Σώματος διαβρωμένου από την ανικανότητα και την ασυδοσία. Δεν ξέρω πόσα είναι τα βίντεο. Όλοι πια, όμως, ξέρουν ότι αυτά τα βίντεο τα απολαμβάνουν γελώντας σχεδόν οι πάντες οι υπηρετούντες ενόρκως και ευόρκως το καθήκον της προστασίας μας. Προστασίας ακριβώς από τύπους που τραβάνε τέτοια βίντεο. Κανονικά θα έπρεπε να εκδιωχθούν και όσοι τα είδαν και δεν τα κατήγγειλαν. Αλλά τότε δεν θα έμενε ρουθούνι στα Τμήματα για να σφαλιαρίζει τους βρωμομετανάστες.

Μεμονωμένο το βίντεο με τα Ρωσάκια που έριχναν μπούφλες το ένα στο άλλο, γιατί; Έτσι, για πλάκα, κατά την επίσημη ομολογία των δραστών. Όταν είναι ρωσάκια έχει ξύλο. Όταν είναι Ρωσίδες, είμαστε ευγενής λαός και ευσυγκίνητο σώμα η ΕΛΑΣ. Εκεί έχει ώπα-ώπα. Μεμονωμένο κι αυτό. Μεμονωμένο κι όταν είναι μαυρούλης, Πακιστανός ή Ινδός ή άλλος κακομοίρης, που δεν έχει δεύτερον να βοηθάει. Οπότε υποχρεώνεται να αυτοσφαλιαρίζεται, μετά από μια πρώτη γρήγορη επίδειξη από το φιλοθεάμον ένστολο κοινό.

Γιατί τόσα μεμονωμένα; Το εξηγεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για όσους δεν έχουν διαβάσει τις εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης ή του Συνηγόρου του Πολίτη. Ένας μεμονωμένος άφησε φυτό έναν έφηβο πριν από μερικά χρόνια, πυροβολώντας τον εν ψυχρώ στο κεφάλι. Καταδικάστηκε - σε πρόστιμο! Πόσο; 90 ευρώ! Ναι, σε αυτό κατέληξε η πειθαρχική διαδικασία της υπερήφανης Ελληνικής Αστυνομίας.

Θέλετε κι άλλα μεμονωμένα; Πέντε υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της ΕΛΑΣ διώκονται για την υπόθεση Άλεξ. Έκαναν την έρευνα με πλημμελή τρόπο, δεν ερεύνησαν καν το ακατοίκητο σπίτι που υπέδειξαν οι πέντε ανήλικοι που εμπλέκονται, αφού άργησαν πολύ και αυτούς να τους εξετάσουν. Γιατί η έρευνα είναι νωχελική όταν το χαμένο παιδί δεν είναι το δικό μας, είναι από τη Γεωργία και δεν έχουν έρθει ακόμη οι τηλεοράσεις.

Την επόμενη φορά που θα αναρωτηθούμε γιατί η τηλεόραση έχει υποκαταστήσει το κράτος, γιατί οι αδικούμενοι πολίτες λένε «θα φωνάξω τα κανάλια» και όχι «θα φωνάξω την αστυνομία», γιατί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στον κάθε τηλεκαμποτίνο και όχι στους εντεταλμένους της πολιτείας, πριν εξοργιστούμε, πριν τους καταδικάσουμε, πριν μιλήσουμε για «τηλεοπτική δημοκρατία», ας σκεφθούμε ποιος τους υποχρεώνει σε αυτή την έσχατη καταφυγή της δημοσιότητας. Οι μεμονωμένοι.

Κανονικά θα έπρεπε να αναζητήσουν το δίκιο τους στη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία. Στη Δικαιοσύνη; Ων ουκ έστιν αριθμός οι διεφθαρμένοι δικαστές, χωρίς τέλος το πολυπλόκαμο παραδικαστικό κύκλωμα, για χρόνια και χρόνια, τώρα οι έρευνες φαίνεται να μην έχουν τέλος γιατί όλο και καινούργια πρόσωπα προκύπτουν εμπλεκόμενα. Όσο για την Αστυνομία, εμπιστευθείτε την και έχετε καλές πιθανότητες (αν τη βγάλετε) να δείτε τον εαυτό σας κάποιο βράδυ πρωταγωνιστή στα δελτία ειδήσεων.

Thursday, June 21, 2007

Μια πολιτική Ευρώπη του ευρώ

Πέμπτη 21 Ιουνίου – και σήμερα η Ευρώπη ζει μια σκηνή από το μέλλον της. Οι 27 είναι συγκεντρωμένοι στις Βρυξέλλες και ένα νεόκοπο μέλος, η Πολωνία, απειλεί να τινάξει στον αέρα μια δεκαετία διαπραγμάτευσης, που κατέληξε με δύο βασανιστικά χρόνια προβληματισμού μετά το γαλλικό «όχι». Οι Πολωνοί δεν είναι μόνοι. Η Πολωνία, που είναι ένα από τα τελευταία λάθη της Ευρώπης, έχει την υποστήριξη αυτού που πολλοί θεωρούν το πρώτο και μεγαλύτερο λάθος της, της Βρετανίας. Η πραγματικότητα είναι μία – η Ευρώπη έχει γίνει πολύ μεγάλη για να ζήσει.

Σήμερα, η Ένωση έχει μερικά χαρακτηριστικά ζωτικής δύναμης που ίσως κανείς δεν θα προέβλεπε πριν από δύο δεκαετίες ή ακόμη και πριν από τέσσερα χρόνια, όταν οι Αμερικανοβρετανοί εισέβαλλαν στο Ιράκ αφήνοντας τους Ευρωπαίους για μια ακόμη φορά διαιρεμένους και αμήχανους. Το πρώτο αφορά την εξωτερική πολιτική, συνήθως αχίλλειο πτέρνα της Ευρώπης. Κι όμως. Στη Μέση Ανατολή, η μπλε σημαία με τα αστέρια και υπάρχει και, σημαντικότερο αυτό, όλοι αναγνωρίζουν πως εάν πρόκειται να εγκατασταθεί μια ειρηνευτική δύναμη, τέτοιες σημαίες θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν. Η Αμερική είναι ακόμη ο ισχυρός παράγοντας, όμως η Ευρώπη είναι ο μόνος γενικότερα αποδεκτός έντιμος συνομιλητής. Το δεύτερο ισχυρό σημείο είναι η ανάπτυξη. Ο γερμανικός κινητήρας, που είχε «μείνει» από καύσιμο μετά την επανένωση, δείχνει να έχει πάρει ξανά για τα καλά μπροστά και δίνει ρυθμούς που στηρίζουν ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία – και μάλιστα μέσα σε συνθήκες σχεδόν διαρκούς πετρελαϊκής κρίσης και μεγάλων αναδυόμενων ανταγωνιστών, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία και η Βραζιλία. Και, τέλος, το πιο μεγάλο ατού από όλα, το χαρτονόμισμα που έχουν και οι Έλληνες στην τσέπη τους, το ευρώ. Κοινό νόμισμα, σημαίνει κοινά επενδεδυμένα συμφέροντα. Δεν υπάρχει καλύτερος συνεκτικός ιστός, δεν υπάρχει ισχυρότερο όπλο παρέμβασης σήμερα για την Ευρώπη στη διεθνή σκηνή.

Το ευρώ όμως δείχνει και το δρόμο. Είναι ισχυρό και επιβιώνει, διαψεύδοντας τους Αμερικανούς που γελούσαν με δυσπιστία το πρώτο διάστημα μετά την εισαγωγή του. Γιατί; Αφενός επειδή αφορά ένα μικρό πυρήνα χωρών και μπορεί να διασφαλιστεί η συνοχή. Και αφετέρου, επειδή υπάρχουν σκληροί κανόνες για την εισδοχή στην ευρωζώνη, δεν εξαιρείται κανείς και το εύρος της «πολιτικής διακριτικής ευχέρειας» είναι περιορισμένο. Δυσάρεστο, ίσως, αλλά οι τραπεζίτες ως εγγυητές έχουν λειτουργήσει αποτελεσματικά μέχρι τώρα.

Υπάρχουν λοιπόν δύο εκδοχές της Ευρώπης. Η Ευρώπη του ευρώ και η Ευρώπη των 27. Για την ώρα η μία λειτουργεί ως υποσύνολο της άλλης. Η διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους δεν είναι απλώς ορατή. Είναι και μια ξεκάθαρη υπόδειξη για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουν τα πράγματα, αν πρόκειται να διατηρηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή παρουσία σε βάθος χρόνου. Η Ευρώπη του ευρώ υπάρχει ήδη στην οικονομία. Είναι ώρα να αρχίσει η διαδικασία και για τη δημιουργία μιας πολιτικής Ευρώπης του ευρώ.

Όσο για τις πιθανότητες άλλης διεύρυνσης της Ευρώπης των 27, η σκέψη και μόνο ότι στη θέση της Πολωνίας σήμερα και του κ. Κατσίνσκι θα μπορούσε να είναι στο μέλλον η Τουρκία και ο κ. Ερντογάν δείχνει και τις πραγματικές πιθανότητες που συγκεντρώνει σήμερα το εγχείρημα για πλήρη ένταξη της Τουρκίας, όση στήριξη κι αν συνεχίσουν να του δίνουν, αρνούμενοι την πραγματικότητα, οι Αμερικανοί.

Wednesday, June 20, 2007

Φορομπήχτες, φοροκλέφτες, φοροπληρωτές

Τετάρτη 20 Ιουνίου – και εάν ήθελε κανείς να καταρτίσει μια πραγματική ατζέντα μεταρρυθμίσεων (σαν αυτές που ακούμε τόσο πολύ ώστε μάθαμε να κρατάμε και μικρό καλάθι), θα έβαζε ασφαλώς στην κορυφή τρία θέματα. Δημόσια διοίκηση, φοροδιαφυγή και παιδεία είναι οι μεγάλες πληγές του ελληνικού κράτους. Η απουσία ή η περιορισμένη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων έχει επιδράσει παραλυτικά για πολύ μεγάλο διάστημα και η εξαφάνισή τους από τον προεκλογικό διάλογο έως τώρα είναι νομίζω ενδεικτική και των προθέσεων έως την ώρα της κάλπης, και πιθανότατα και την επαύριο των εκλογών.

Δεν μπορώ, λοιπόν, να μην υποστηρίξω ότι το νομοσχέδιο για την περιστολή της φοροδιαφυγής συνιστά μια αξιοσημείωτη προσπάθεια. Είναι προφανώς σωστά τα κίνητρα που παρέχει – απαλλαγές φόρου για αποδείξεις, φορολογική επιείκεια για την έναρξη μιας επαγγελματικής σταδιοδρομίας, αυστηρότητα για τους εφοριακούς μήπως και μαζευτεί κάπως η διαφθορά, ακόμη και «μπόνους» για τους φορολογουμένους που θα καταγγείλουν διεφθαρμένα στελέχη της διοίκησης αντί να συναλλαγούν μαζί τους.

Είναι όλα σωστά – και περιμένουμε να στηριχθούν από όλους. Αλλά η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα πηγαίνει –φοβάμαι- πολύ πέρα από αυτό. Δεν είναι ένα διοικητικό πρόβλημα, δεν είναι ζήτημα ικανότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Το θέμα δεν βρίσκεται στην φοροσυλλεκτική δυνατότητα του κράτους αλλά στην αντίληψη των πολιτών για το κράτος και τη φορολογία. Είναι ένα βαθύ πρόβλημα κοινωνικών αντιλήψεων.

Σε αυτό το επίπεδο ασφαλώς δεν είχαν βοηθήσει οι περίφημες υποσχέσεις για «κατάργηση του ΣΔΟΕ» - που διαπιστώθηκε μέσα σε μερικούς μήνες μόνο ότι είχε εκληφθεί από τους μικρομεσαίους και μερικούς μεγαλοκαρχαρίες ως υπόσχεση φορολογικής ασυλίας. Όπως δεν βοήθησε και η εξοργιστική εκείνη αποστροφή του πρώην υφυπουργού και ακόμη πιο πρώην συνδικαλιστή Εφοριακού, που προέτρεψε τους άλλοτε συναδέλφους του να «τσιμπάνε κατιτίς» αλλά να μην το παρακάνουν κιόλας…

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μέτρα ορθά. Αλλά είναι προφανώς ανεπαρκές σε σχέση με τις ανάγκες. Για την πραγματική αλλαγή της φορολογικής νοοτροπίας χρειάζονται δύο πράγματα. Πρώτον, μια αίσθηση δικαιοσύνης αντί της κοινής γνώσης πως σε κάθε τέτοια περίπτωση εν τέλει όσοι δεν πληρώνουν, κάποτε δικαιώνονται με μια ρύθμιση και γελάνε εις βάρος των άλλων, των κορόιδων. Και, δεύτερον, χρειάζεται κάποιος να αντιληφθεί ότι στη φορολογική ισότητα κρύβεται μεγάλο μέρος του ελλείμματος δικαιοσύνης της ελληνικής κοινωνίας και, με αυτή τη λογική, να υποσχεθεί «φόρους για όλους». Να τολμήσει να κάνει την φοροδιαφυγή από ανομολόγητη κοινωνική συμφωνία, πραγματικό μίασμα. Να φέρει την περιστολή της στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, ιδιαίτερα ενός κόμματος εξουσίας, τολμώντας να διακινδυνεύσει ψήφους.

Αυτό εάν πιστεύουμε ειλικρινά πως «υπάρχει καλύτερη Ελλάδα και τη θέλουμε» και ότι μπορούμε να ζήσουμε σε μια «δίκαιη κοινωνία».

Tuesday, June 19, 2007

Στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα...

Τρίτη 19 Ιουνίου – και ο Κώστας Σημίτης έγραψε ένα άρθρο στο περιοδικό Μεταρρύθμιση. Συρράπτω δύο φράσεις: «Πολιτική είναι το σχέδιο για το πώς θέλουμε να διαμορφώσουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε» και «προετοιμασία δεν σημαίνει ότι πρέπει να προβλέψουμε από τώρα τις λεπτομέρειες μιας λύσης. Πρέπει όμως να καταστεί σαφές τι θέλουμε ως αποτέλεσμα της πολιτικής μας».
Αυτονόητα, θα πείτε. Φοβάμαι πως όχι και τόσο..

Ας υποθέσουμε πως κάποιος δεν είναι βαριά ΠΑΣΟΚ ή αθεράπευτα Νέα Δημοκρατία. Και έχει μπροστά του τις ορατές πια κάλπες. Δεν μοιάζουν με αρκετές από τις προηγούμενες. Κυρίως για την καθαρότητα της προοπτικής που προσφέρουν. Παλιότερα έχουν ειπωθεί πολλά ψέμματα. Μέχρι όμως να αποδειχθούν τέτοια, υπήρχε μια κάποια σαφήνεια στην πολιτική. Οι πολίτες είχαν, αν μη τι άλλο, μια γενική αίσθηση για το στίγμα των προτάσεων που τα κόμματα έθεταν στην κρίση τους.

Για παράδειγμα, ήξεραν πως εάν ψήφιζαν το 74 ή το 77 Καραμανλή ήταν για να «ανήκομεν εις την Δύσιν» και η προοπτική ήταν η ένταξη στην ΕΟΚ. Το 81 εάν ψήφιζαν Παπανδρέου ήταν για μια αυτονόμηση από τον ξένο παράγοντα και για μια κοινωνική ενσωμάτωση των ηττημένων του εμφυλίου. Το 90 εάν ψήφιζαν Μητσοτάκη ήταν γιατί μετά τη δεκαετία του Ρήγκαν, της Θάτσερ και της επικράτησης της οικονομίας της αγοράς, χρειαζόταν και η Ελλάδα δημοσιονομική προσαρμογή και ιδιωτικοποιήσεις. Το 96 ψήφιζαν Σημίτη για να μην χάσει η Ελλάδα το τραίνο της ΟΝΕ.

Ας υποθέσουμε τώρα πως εγγυάται κανείς στις δύο ορατές εναλλακτικές εξουσίας μια ονειρική τετραετία. Πως παίρνει τον κ. Καραμανλή και του λέει πως για τα επόμενα τέσσερα χρόνια όλα θα δουλεύουν ρολόι. Δεν θα του εκρήγνυνται στα χέρια υποκλοπές ή ομόλογα, και οι υπουργοί του θα πάρουν όρκο σιωπής όπως των τραππιστών μοναχών και δεν θα ξαναδώσουν ποτέ κυριακάτικη συνέντευξη. Ή πως παίρνει τον κ. Παπανδρέου και του χαρίζει την εξουσία ανενόχλητη. Του υπόσχεται πως θα έχει ένα τζίνι στο Μαξίμου που θα κάνει πράξη όλες τις επιθυμίες του. Ό,τι λέει θα γίνεται. Ούτε πολιτικό κόστος, ούτε κομματικές τροχοπέδες, ούτε εκνευριστικοί τύποι στο Πολιτικό Συμβούλιο. Η επιθυμία του διαταγή.

Εάν έτσι συμβεί (που μάλλον δεν θα συμβεί) ξέρουμε πώς ακριβώς θα είναι η χώρα μετά από τέσσερα χρόνια; Μια θητεία με λευκή επιταγή και χωρίς εμπόδια και οι πολίτες πάλι δεν έχουν σαφή εικόνα όχι για το πώς μπορούν να φτιάξουν την Ελλάδα οι βασικές προτάσεις εξουσίας, αλλά ούτε καν για το πώς ίσως θα ήθελαν να την φτιάξουν.

Η αδυναμία αυτή προδιαγράφει μια προεκλογική μάχη του τύπου της «αναμέτρησης των γιγάντων», του «τετ-α-τετ», της μονομαχίας και των άλλων θλιβερών επαρχιακών μπαλκονιών, με Σαββατοκύριακα στις πλατείες και εργάσιμες τσακωμών στα τηλε-παράθυρα. Προδιαγράφει επίσης μια περίοδο ρευστότητας και πολιτικής θολούρας, χωρίς στίγμα πορείας, τουλάχιστον έως το 2010.

Monday, June 18, 2007

Μετά το βίντεο, rewind...

Δευτέρα 18 Ιουνίου – και ας προσπαθήσουμε να είμαστε χρήσιμοι. Κυρίως στους εαυτούς μας.

Είναι εξοργιστικό το βίντεο που έχει δει σύμπασα η Ελλάδα. Είναι άνω ποταμών, είναι να σε βγάζει από τα ρούχα σου, είναι υποτιμητικό για το επίπεδο του κράτους και των θεσμικών, εντεταλμένων του οργάνων. Αλλά δεν έχουμε μείνει και κατάπληκτοι...

Δεν ξέραμε μήπως ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των αστυνομικών μας; Δεν ξέραμε ποιο είναι το ηθικό επίπεδο της αστυνομίας μας; Δεν ξέραμε ότι επιβιώνουν όλες οι αθλιότητες του παρελθόντος, σε μικρότερο ασφαλώς βαθμό – αλλά πάντως υπάρχουν σκληροί πυρήνες μαύρης μαυρίλας; Δεν είχαμε δει παλιότερα τα βίντεο με τους χορευταράδες, του αητού ο γιός και δώστου μπαλωθιές και δώστου πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι θα γίνουμε εξουσία; Δεν έχουμε δει τις ιστοσελίδες με τα σώψυχά τους και, τελοσπάντων, δεν έχουμε παρακολουθήσει την ποιότητα του λόγου των εκπροσώπων τους στην τηλεόραση σε πλείστες όσες ευκαιρίες;

Δεν υποθέταμε άραγε πως πάνω σε ένα τέτοιο σαθρό από επαγγελματική και ηθική άποψη υπόστρωμα, εάν τους δίναμε και ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη (που χρειάζεται για την αστυνόμευση του εγκλήματος) αυτό θα το έπαιρναν ως πρόβα εξουσίας; Και δεν υποψιαστήκαμε πως εάν τους αποκαλέσουμε «πραίτορες», τότε μπορεί να βγάλουν το συμπέρασμα πως δικό τους είναι το φραγγέλιο, δική τους και η πιστοποιημένη άνωθεν ασυδοσία;

Αυτά έχουν ήδη συμβεί. Ασφαλώς τώρα όλοι θα εξανίστανται, όλοι θα καταδικάζουν, όλοι θα εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους. Ωραία και σωστά. Αλλά η έκρηξη της οργής είναι συνταγή λήθης. Αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά χρήσιμοι και αποτελεσματικοί για το μέλλον θα ήταν καλύτερο να επιδιώξουμε κάτι διαφορετικό σε αυτή τη συγκυρία. Να αναζητήσουμε δηλαδή, όλοι, δημοσιογράφοι και πολιτικές ηγεσίες εξίσου, να δούμε τι έχει συμβεί με όλες τις ΕΔΕ και τις πειθαρχικές διώξεις που έχουν διαταχθεί στο πρόσφατο παρελθόν για παρόμοια περιστατικά και παραπτώματα. Να διαβάσουμε τις εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη και του Συμβουλίου της Ευρώπης, που είναι ισορροπημένες και θετικές για την αστυνομία γενικά. Αλλά που σημειώνουν, χωρίς εξαίρεση, ότι υπάρχει πλήρης, γενική και κατοχυρωμένη ατιμωρησία. Και ακόμη χειρότερο: ότι υπάρχει παγιωμένο αίσθημα ατιμωρησίας.

Ας βγάλουμε λοιπόν τα κιτάπια. Να δούμε με τι ποινές τιμωρήθηκαν ΤΕΛΙΚΩΣ, και όχι για τα μάτια του κόσμου σε πρώτη φάση, οι πρωταγωνιστές παρόμοιων αθλιοτήτων. Πόσοι αποτάχθηκαν, πόσοι έχασαν τη σύνταξή τους, πόσοι αποπέμφθηκαν από το σώμα, πόσοι πλήρωσαν πραγματικά. Και πόσοι μετά τον πρώτο σάλο, όταν τα φώτα της δημοσιότητας είχαν φύγει, επέστρεψαν κανονικά στις θέσεις τους για να συνεχίσουν να σφαλιαρίζουν τα επόμενα βρωμο-ρωσάκια.

Friday, June 15, 2007

Afthereton???

Παρασκευή 15 Ιουνίου – και κάποια στιγμή θα ήταν ωραία ιδέα να πάψουμε να κοροϊδευόμαστε. Και η πιο χαρακτηριστική περίπτωση διαχρονικής γελοιοποίησης των θεσμών και του κράτους είναι φυσικά η απόλυτη ελληνική πατέντα: τα αυθαίρετα.

Μια από τις πιο κοπιαστικές και μαζί διασκεδαστικές εμπειρίες που μπορεί να έχει κανείς, αν τύχει να βρεθεί ας πούμε σε κάποια συνεδρίαση στις Βρυξέλλες, είναι η κατάσταση στην οποία περιπίπτουν οι διερμηνείς όταν συμπατριώτης εκπρόσωπος έχει την έμπνευση να χρησιμοποιήσει την κοινή, κοινότατη λέξη «αυθαίρετο». Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή γλώσσα στην οποία να υφίσταται ακριβής μετάφραση. Δεν είναι μόνον αυτό. Εάν έχετε κέφι, δοκιμάστε όχι να μεταφράσετε, αλλά απλώς να εξηγήσετε σε ένα Γερμανό τι σημαίνει «αυθαίρετο». Τι σημαίνει δηλαδή πως κάποιος τύπος αποφάσισε να χτίσει ό,τι του κάπνισε σε όποιο οικόπεδο έτυχε να κατέχει – ή το πιθανότερο να έχει καταπατήσει. Δοκιμάστε το – έχει πλάκα…

Αυτό που δεν έχει πλάκα είναι η διαδοχή των γενεών των αυθαιρέτων. Οι κάπως μεγαλύτεροι ίσως θυμούνται τον Αντώνη Τρίτση να προτρέπει «να το δηλώσεις για να το σώσεις» - και να διαβεβαιώνει, τότε, το 1982-83, πως ό,τι χτίστηκε χτίστηκε και πάει, κανείς δεν θα επιτρέψει πια να μπει τούβλο αυθαίρετο. Μετά έγραψε ιστορία…

Και φυσικά, όπως και μεταπολεμικά, όπως και μεταπολιτευτικά, όπως πάντα δηλαδή, πιστοί στις παραδόσεις, συνεχίσαμε να δημιουργούμε τις νέες γενιές των αυθαιρέτων. Μετά από κάθε πυρκαγιά, όπως αυτή της Πεντέλης, ας πούμε, σκίζαν όλοι οι αρμόδιοι τα κουστούμια τους ότι «πρώτο μέλημα» θα ήταν να μην υπάρξουν καταπατήσεις. Πηγαίνετε μια βόλτα στην Πεντέλη. Αυτά που θα δείτε μέσα στα καμμένα δεν είναι βίλες – αναδασώσεις με πισίνα είναι…

Επίσης, όπως γνωρίζετε, η ευρωπαϊκή μας χώρα δεν διαθέτει δασολόγιο. Όσο για το Κτηματολόγιο, πικρή ιστορία, αυτό το αρχίσαμε από τις πόλεις (λες και υπάρχουν στα Εξάρχεια κυρίως ιδιοκτησιακές αμφισβητήσεις). Γιατί; Απλό. Πολλές ιδιοκτησίες, λιγότερη και καθαρότερη δουλειά, μεγαλύτερη απορρόφηση. Όπως στην Εθνική – άσφαλτος στον κάμπο, Μαλιακός και Τέμπη βλέπουμε….

Αφού λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί ήταν όντως τόσο εξοργιστική αυτή η τροπολογία που αποσύρθηκε κακήν-κακώς. Για ένα απλό λόγο. Η μόνη κύρωση που υφίστανται οι κάτοχοι των αυθαιρέτων είναι αυτή η τυπική εκκρεμότητα – αφού όλοι γνωρίζουν ότι κατεδαφίσεις δεν τους απειλούν. Θα ήταν λοιπόν εντελώς άνω ποταμών να επιβραβευθούν τώρα όχι μόνον οι παλαιοί, αλλά και οι μελλοντικοί αυθαιρετούχοι με την άρση και του θεωρητικού έστω κινδύνου της μπουλντόζας.

Θέλουμε κάτι πρακτικό; Παλαιότερα, για τις πυρκαγιές, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε κάνει μια πρόταση που μπορεί κάλλιστα να ισχύσει και για τα αυθαίρετα. Καμμένη έκταση, ή αυθαίρετο κτίσμα, να βγαίνει εκτός εμπορικής συναλλαγής για –ας πούμε- 99 χρόνια, που είναι σε πολλές χώρες ένας συνήθης χρόνος για το λήζινγκ των ακινήτων. Αυτό θα ενοχλούσε πράγματι και θα εμπόδιζε επενδύσεις σε real estate αυθαιρέτων. Αλλά θα είχε και κόστος και οι εκλογές επαναλαμβάνονται αρκετά τακτικά ώστε να μην διατρέχει κανείς τέτοιους παράλογους κινδύνους.

Χτίστε παντού, λοιπόν, χτίσε κι εσύ το αυθαίρετό σου. Μπορείς! Αλλιώς βγάλε άδεια στην Πολεοδομία. Ξέρεις εσύ…

Thursday, June 14, 2007

Αλ Γκορ - μέρος δεύτερον

Πέμπτη 14 Ιουνίου – και επειδή συνάντησα αναπάντεχο ενδιαφέρον για το πράσινο υπερατλαντικό μήνυμα, ιδού σήμερα «Αλ Γκορ, μέρος δεύτερον». Δύο ακόμη χρήσιμα πολιτικά συμπεράσματα καθώς αρχίζει η προεκλογική περίοδος στην πατρίδα μας με τις οικολογικές ανησυχίες.

Πρόσφατα το περιοδικό Τάιμ δημοσίευσε ένα κατάλογο με τους εκατό ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που ασκούν μεγαλύτερη επιρροή στις τύχες του πλανήτη. Ο Αλ Γκορ, που γέμισε ασφυκτικά χτες το Μέγαρο Μουσικής, όπως συμβαίνει σε κάθε πόλη που θα βρεθεί σε οποιοδήποτε μήκος ή πλάτος της Γης, ήταν φυσικά στις πρώτες θέσεις αυτού του καταλόγου. Από τη μέρα που έχασε τις εκλογές από τον Τζορτζ Μπους αφιερώθηκε σε ένα σκοπό ο οποίος και πολιτικός είναι και του χάρισε παγκόσμια αναγνώριση, χωρίς να ακυρώνει τις εσωτερικές πολιτικές του φιλοδοξίες. Το πιο ενδιαφέρον σε αυτό τον κατάλογο είναι ότι για πρώτη φορά και προς γενική κατάπληξη δεν περιλαμβανόταν ο πλανητάρχης. Ο Τζορτζ Μπους δεν θεωρήθηκε ότι έχει τόση επιρροή ώστε να είναι μεταξύ των 100 – ένας πρόεδρος-άθυρμα των συμβούλων του και των πραγματικά ισχυρών του παρασκηνίου, όπως ο αντιπρόεδρος Τσένι.

Συμπέρασμα πρώτο, λοιπόν: όταν κάποιος έχει να στείλει ένα πραγματικό μήνυμα, οι εκλογές δεν είναι το τέλος του κόσμου. Το βάθος της πολιτικής μπορεί να υπερνικά ακόμη και την καθαρή εξουσία.

Ας ξαναρωτήσουμε. Μα πώς έγινε και έχασε ο Αλ Γκορ, ένας μείζων πολιτικός με όλα τα προσόντα για να γίνει πρόεδρος, από τον ορισμό του ακατάλληλου για το Λευκό Οίκο. Και πώς συνέβη αυτό μετά από μια εκπληκτική 8ετία Κλίντον, που είχε να επιδείξει μια συνεχή οικονομική ανάπτυξη και εξαιρετικές επιδόσεις και στο κοινωνικό επίπεδο; Ο Αλ Γκορ έκανε στην προεκλογική του εκστρατεία μια κεντρική επιλογή – που αποδείχτηκε κεντρικό λάθος. Εξαφάνισε τον Κλίντον. Πείστηκε ότι εάν έδινε βήμα, λόγο και ρόλο στον απερχόμενο πρόεδρο, εκείνος με την λάμψη και την προσωπική του απήχηση θα τον «έσβηνε» και θα τον εμφάνιζε χλομό και σε δεύτερο πλάνο. Ήθελε να είναι εμφανώς πρόεδρος πριν ακόμη εκλεγεί πρόεδρος, με τη βεβαιότητα ότι θα εκλεγόταν πρόεδρος. Και αντί να αξιοποιήσει το κεφάλαιο Κλίντον, το έβαλε στον πάγο. Του στοίχισε το μεγαλύτερο στοίχημα της πολιτικής του καρριέρας.

Συμπέρασμα δεύτερο, επίσης χρήσιμο: κόμματα και υποψήφιοι που αρνούνται το κυβερνητικό τους παρελθόν, ιδιαίτερα όταν είναι επιτυχημένο χάνουν το πολιτικό κεφάλαιο χωρίς να απαλλαγούν από τα βάρη του. Ρωτήστε και το Γκορ σε πρώτη ευκαιρία, αν ξαναέρθει στην Αθήνα.

Wednesday, June 13, 2007

Οικολογικά και άλλα...

Δευτέρα 13 Ιουνίου – και απόψε δίνει μια διάλεξη στην Αθήνα ο Αλ Γκορ. Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς, αλλά έχασε την προεδρία της υπερδύναμης χωρίς να χάσει τις εκλογές. Και από τότε γυρίζει τον κόσμο, κηρύσσοντας την ανάγκη να φροντίσουμε αμέσως για το περιβάλλον, προειδοποιώντας ότι δεν βρισκόμαστε στο παρά πέντε αλλά στο και πέντε και αφυπνίζοντας κυρίως πολιτικές συνειδήσεις που δεν έχουν συνηθίσει να ακούν τέτοια λόγια από τέτοιους ανθρώπους.

Υπάρχουν, λοιπόν, μια σειρά από συμπεράσματα που μπορεί επίσης να μας θυμίσει η διάλεξη του Αλ Γκορ.
Στις οικολογικές του ομιλίες γίνεται πανικός σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Το πρώτο μεγάλο πολιτικό μήνυμα που ξεκίνησε από τη βάση, η οικολογία, έχει γίνει υπ’αριθμόν ένα στην διεθνή πολιτική ατζέντα, χωρίς να χάσει την επαφή του με τον κόσμο. Πρώτο συμπέρασμα: ακροατήριο υπάρχει, αρκεί να του απευθυνθεί κανείς – να ακούσει τις ανησυχίες του και να επεξεργαστεί τα μηνύματα που εκείνο στέλνει.

Γιατί δεν έγινε ο Αλ Γκορ πρόεδρος; Πήρε περισσότερες ψήφους αλλά στις λάθος πολιτείες και έτσι ο αδελφός Τζεμπ βρήκε την ευκαιρία να κάνει λαδιά υπέρ του αδελφού Τζορτζ, ο οποίος -εκτός πολέμων- ποτέ του δεν είχε τόσο χρόνο στα δελτία ειδήσεων όσο τώρα που έχασε το ρολόι του στην Αλβανία. Συμπέρασμα: το εκλογικό αποτέλεσμα εξαρτάται τόσο από το τι θα κάνει ένας υποψήφιος όσο και από το πώς θα πάνε οι άλλοι – ο Μπους, ας πούμε, ή ο Καρατζαφέρης.

Γιατί δεν έγινε όμως στην πραγματικότητα ο Αλ Γκορ πρόεδρος; Ποιος του στέρησε την εκλογή; Δεν θα το πιστέψετε. Οι οικολόγοι. Οι πολίτες που ήθελαν «πράσινο πρόεδρο». Δεν τους έκανε ο Γκορ. Σε εκείνες τις εκλογές, τους φαινόταν χλομός και ανεπαρκής για τους «ντούρους» περιβαλλοντολάτρες. Και είχαν ρεύμα. Πήραν πάνω από 7%. Και κατέβασαν ένα δικό τους υποψήφιο, συμπαθή και σκληρό οικολόγο, τον Ραλφ Νέιντερ. Πήγε καταπληκτικά. Χτύπησε τη βάση των Δημοκρατικών του Γκορ. Και, ουσιαστικά, του πήρε την προεδρία από το στόμα. Έτσι, χάρη στη βαριά οικολογία, την ασυμβίβαστη, βγήκε πρόεδρος ο Τζορτζ Μπους ο μικρός. Το πρώτο που έκανε ήταν να ανακοινώσει ότι δεν υπογράφει το Πρωτόκολλο του Κυότο. Οι οικολόγοι είχαν νικήσει στις εκλογές – και είχαν καταστρέψει την υπόθεσή τους. Τρίτο συμπέρασμα: και στην πολιτική, ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο.

Και, τέλος, οι διαλέξεις του Αλ Γκορ κρατάνε γύρω στα είκοσι λεπτά, σπάνια φτάνουν τη μισή ώρα. Όσο διαρκεί η μέση απάντηση ενός Έλληνα πολιτικού στα τηλεοπτικά πάνελ στην ερώτηση πώς λέγεται. Το τέταρτο συμπέρασμα είναι εντελώς περιττό.

Tuesday, June 12, 2007

Noblesse oblige

Τρίτη 12 Ιουνίου – και ιδού για όσους αμφιβάλλουν ότι η ελληνική είναι η γλώσσα με το μεγαλύτερο πλούτο – ακόμη κι όταν αρχίζουν τα "γαλλικά".

Λοιπόν: Κανακάρης – ο χαϊδεμένος, ο ανατεθραμμένος με χάδια και νανουρίσματα. Ετυμολογική προέλευση το νανούρισμα – εκ του μεσαιωνικού καναχή, που σήμαινε απαλό ήχο μετάλλων. Έκτοτε, ο ήχος δυνάμωσε, έγινε κάτι σαν σκληρό ροκ ας πούμε, ενώ αντιθέτως ο μεσαίωνας επιστρέφει.

Θα ήταν λάθος να αναζητηθεί ιταλική προέλευση, μολονότι εκ καταγωγής θα έρρεπαν στην ιταλογενή παρετυμολογία. Καθότι Σικελοί. Σικελοί, ήτοι κάτοικοι της νήσου της Σικελίας, οψέποτε τμήματος της Μεγάλης Ελλάδος που τελεί υπό άμεση επανένταξη. Στη νήσο δραστηριοποιείται η συμμορία της Μαφίας, και ως εκ τούτου κατά συνεκδοχή «κακοποιοί» και «απατεώνες».

Πρόκειται όπως ήδη θα έχετε καταλάβει για αποσπάσματα του Μεγάλου Ελληνικού Λεξικού Ύβρεων, Προσβολών και Καταφρονητικών Εκφράσεων που θα μοιράζεται σε ημερήσια τεύχη μήπως και ανέβει η ρημάδα η κυκλοφορία του εντύπου «Πολιτικός Λόγος» - το οποίο τελεί σε βαθιά κρίση της σχέσης του με το αναγνωστικό κοινό.

Το μόνο πρόβλημα που δεν έχει συνυπολογίσει η εκδοτική ομάδα είναι ότι αυτά είναι ωραία δώρα για free press. Στα περίπτερα, όμως, όπως συμβαίνει και στις κάλπες, δεν υπάρχει δωρεάν διανομή. Όλοι πια το έχουν καταλάβει πως στο τέλος έρχεται ο λογαριασμός και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να βάλει από την τσέπη του για να παρακολουθεί b-movies από τις πλατείες της επαρχίας και σοφτ ροζ από τα καθωσπρέπει στέκια της Αθήνας.

Και κάτι ακόμη, που νομίζω δεν έχει επισημανθεί ούτε από όσους δεν κρύβουν την απέχθειά τους για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα. Γιατί άνθρωποι που έχουν χτίσει την καρριέρα τους (συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής τους διαδρομής) πάνω στην ευπρέπεια, τη σοβαρότητα, την ηπιότητα και το μέτρο ξαφνικά παθαίνουν παράκρουση και βγαίνουν στα κάγκελα να παίζουν ρόλους που δεν τους ταιριάζουν; Η μία εκδοχή είναι ότι το επιβάλλει η συνολική στρατηγική των κομμάτων, των πολιτικών φορέων στους οποίους μετέχουν και γι’αυτό δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς είτε είναι αρχηγοί, είτε πρωτοκλασσάτοι, είτε μικρομεσαία στελέχη.

Νομίζω ότι δεν ισχύει. Νομίζω ότι η αιφνίδια και εκπληκτική διολίσθηση προς την ακρότητα και τον υποτιθέμενο δυναμισμό, για λαϊκή κατανάλωση, οφείλεται κυρίως σε προσωπικές στρατηγικές. Ο εκτροχιασμός στην άνευ όρων ανταλλαγή κατηγοριών σχετίζεται για όσους μετέχουν (και μετέχουν πολλοί) λιγότερο με την προσδοκία τους για το αποτέλεσμα των εκλογών και περισσότερο με την εκτίμησή τους για τις θέσεις που πρέπει να έχουν και την τύχη που θα διεκδικήσουν την επόμενη μέρα.

Άλλος εκδίδει ομόλογα, άλλος πληρώνει

Δευτέρα 11 Ιουνίου – και ας αρχίσουμε να μετράμε τη χασούρα. Λοιπόν, τα καλά νέα είναι ότι από το περίφημο –ή μάλλον περιβόητο- ομόλογο των 280 εκ. ευρώ, το ομόλογο της JP Morgan, η τελική χασούρα θα είναι σχετικά μικρή, περίπου 3 εκατομμύρια ευρώ, ή ένα δισεκατομμύριο σε παλιές δραχμούλες για να συνεννοούμεθα – γιατί τα εκατομμύρια ευρώ σφυρίζουν τελευταία σαν στραγάλια.

Εδώ τελειώνουν τα καλά νέα. Οι εμπνευστές της κομπίνας, γιατί κανείς πια δεν αμφισβητεί ότι στο καλάθι υπήρχαν και σάπια μήλα (που λέει και ο κ. Αλογοσκούφης) και κάποιοι έβαλαν το χέρι στο μέλι (που λέει και ο κ. Ζαγορίτης) – οι εμπνευστές της κομπίνας λοιπόν, μπροστά στην προοπτική του εισαγγελέα και των χρηματιστηριακών αρχών του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, δέχτηκαν με το τσιγκέλι να επιστρέψουν καμμιά 15αριά εκατομμύρια ευρώπουλα που είχαν ενθυλακώσει. Γνωστοί πια: JP Morgan, γράφε Αδαμόπουλος και Μάκης Σαββίδης, North Asset, γράφε Παπαμαρκάκης, HVB και Ακρόπολις, γράφε Πρινιωτάκης.

Εδώ αρχίζουν τα δυσάρεστα νέα. Πρώτον: εάν δόθηκε στη δημοσιότητα μία μόνη σύμβαση και από αυτήν προέκυψαν σημεία και τέρατα και τελικώς χρειάστηκε να περάσουμε από σαράντα πολιτικά και οικονομικά κύματα για να σωθεί το πολύ το χρήμα και να τη βγάλουμε με τρία εκατομμυριάκια μόνον στο κόκκινο, τι θα δουν τα ματάκια μας εάν ποτέ δώσει ο μεγαλοδύναμος και διαβάσουμε και τις υπόλοιπες συμβάσεις αυτών των δομημένων;

Αυτό είναι υποθετικό. Υπάρχει κάτι άμεσο και πρακτικό. Έστω τα τρία εκατομμύρια ποιοι θα τα πληρώσουν; Υπάρχει πια απλή απάντηση. Εσείς. Εγώ. Εμείς. Τα κορόιδα δηλαδή. Γιατί; Έλα ντε. Αυτό παραμένει μεγάλο μυστήριο. Τους τα χρωστάγαμε; Δεν θυμάμαι να έχω κάποια τέτοια συμφωνία ούτε με τον Παπαμαρκάκη, ούτε με τον Αγάπιο.

Δέχομαι την κυβερνητική εκδοχή. Ποιοι συμμετείχαν στη λαδιά; Ανίδεες διοικήσεις – σύμφωνοι. Και εκείνοι που της διόρισαν – λυπούμαι να πω. Και ο Ευγένιος και το σύστημα Σάββα, που πάει σήμερα ως ύποπτος στον εισαγγελέα. Και κάτι γκραν απατεώνες, άπληστοι χρηματιστές Λονδίνου και εγχώριοι, με κουστούμια που έχουν λεπτή κάθετη ρίγα ενώ θα έπρεπε να έχουν φαρδιά και οριζόντια.

Εμείς γιατί να πληρώσουμε;

Friday, June 8, 2007

Το WC της Πάργας

Παρασκευή 8 Ιουνίου – και τις προάλλες είχαμε προτείνει να ενσωματωθεί στο θυρεό του κράτους ο Κουρουπητός – για να ξέρουν όσοι το βλέπουν με τι έχουν να κάνουν. Σοφοί οι θεσμοί, σοφοί και οι λειτουργοί τους. Δεν έσπευσαν να υιοθετήσουν τη βεβιασμένη πρόταση του «Σφυγμού της Μέρας» και έπραξαν άριστα. Διότι υπάρχει άλλο, πιο λιτό και πιο εκφραστικό σύμβολο, που δεν το είχαμε πληροφορηθεί. Όχι Κουρουπητός στα διάσημα του κράτους – νέο μας σύμβολο το WC της Πάργας!

Θα πείτε πως δεν ξέρετε το WC της Πάργας. Και όμως υπάρχει. Μην σας κλονίζουν οι υπόλοιπες παραδηλώσεις του συγκεκριμένου κτίσματος, που δεν είναι και εντελώς άσχετες με την ποιότητα της μεταχείρισης που έχει επιφυλάξει το κράτος μας και οι πολίτες του, όλοι μας δηλαδή, στο περιβάλλον. Αν πριν από σχεδόν 100 χρόνια πια ο Μαρσέλ Ντυσάν έκανε σύμβολο της μοντέρνας τέχνης ένα δημόσιο ουρητήριο, γιατί να μην κάνουμε κι εμείς το ίδιο για το μοντέρνο κράτος.

Λοιπόν, το WC της Πάργας υπάρχει. Βρίσκεται στην όμορφη πόλη των Ιόνιων ακτών – όμορφη δηλαδή στο μέτρο που δεν την έχουν ακόμη καταστρέψει πλήρως οι μαγαζάτορες και οι άλλοι επιχειρηματίες που συγκροτούν την αφρόκρεμα της τοπικής κοινωνίας. Ο γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης το ανέσυρε από την αφάνεια και το έφερε σε πρώτο πλάνο. Το WC, όπως τα περισσότερα σημαντικά έργα τέχνης ή διοίκησης, δεν είναι μεγάλο – μόλις τρία τετραγωνικά. Συμβαίνει επίσης να είναι παράνομο – μια αυθαίρετη τουαλέτα.

Καλά, θα πείτε. Τρελάθηκε ο «Σφυγμός της Μέρας»; Σε μια χώρα όπου στην περιφέρεια από όπου ασκείται σχεδόν το σύνολο της διοίκησης, στη σκληρή έδρα του κράτους, την Αττική, υπάρχουν 300.000 αυθαίρετα κτίσματα –μερικά μάλιστα χολλυγουντιανές βίλες πισινάτες μέσα σε καμμένα δάση- σε μάραναν τα τρία τετραγωνικά μιας ταπεινής βεσπασιανής στην Πάργα; Κι όμως φίλοι μου – σε αυτή τη ζωή την πληρώνουν οι αδύνατοι. Το κράτος, λοιπόν, έβαλε στο στόχαστρό του το μικρό και αδύναμο βεσεδάκι. Και αποφάσισε να το συντρίψει, να το εκθεμελιώσει, να το κατεδαφίσει. Πότε; Πριν από τέσσερα χρόνια.

Αλλά υπάρχει ελπίδα και για τους καταφρονεμένους αυτού του κόσμου – αρκεί να έχουν αυθαίρετο στην Ελλάδα. Τέσσερα χρόνια τώρα η ελληνική δημόσια διοίκηση, οι οργανισμοί, οι υπηρεσίες και οι μηχανισμοί της, αυτοί που απασχολούν τέτοιο πλήθος υπαλλήλων μονίμων, ου μην αλλά και συμβασιούχων, δεν έχουν καταφέρει να αλώσουν την τουαλέτα. Όπως εξηγεί ο γενικός επιθεωρητής, για να το γκρεμίσουν το ρημάδι, θεωρείται εργολαβία. Κάποιος πρέπει να την αναλάβει. Ας είμαστε τυπικοί, για μην σπαταλάται το δημόσιον χρήμα, το οποίο ασφαλώς όλοι σεβόμαστε γιατί πού ξέρεις σε ποια τσέπη μπορεί να καταλήξει… Εργολαβία σημαίνει διαγωνισμός. Διαγωνισμός σημαίνει ένα εξάμηνο. Από τη πρώτη προκήρυξη. Γιατί μετά έχει προσφυγές, εάν βρεθούν μουστερήδες. Εάν όχι, ή εάν διαφαίνονται ντράβαλα, ή εάν δεν βολεύει ο μειοδότης, ο διαγωνισμός κηρύσσεται άγονος. Έτσι έγινε στην Πάργα. Άγονοι οι διαγωνισμοί, στη θέση του το παράνομο καμπινεδάκι.

Η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που επιμένει, η Ελλάδα-WC.

Thursday, June 7, 2007

Πάντειο και δημόσια διαχείριση

Πέμπτη 7 Ιουνίου – και δεν μπορώ, πέρα από την κατάπληξη, να εκφέρω κρίση για μια δικαστική απόφαση για την οποία χρειάστηκαν 19 μήνες ακροαματικής διαδικασίας και 100 μάρτυρες, αν και πρέπει να πω έχω μια επιφύλαξη για το ενδεχόμενο να περνάμε σε μια φάση σκληρών, υπερβολικά σκληρών δικαστικών αποφάσεων που θα συνδέονται περισσότερο με την ανάγκη την οποία αισθάνεται η Ελληνική Δικαιοσύνη να απαλλαγεί από το στίγμα των δικών της σκανδάλων, παραδικαστικών και λοιπών.

Η υπόθεση της βαριάς καταδίκης για το Πάντειο έχει δύο ακόμη πτυχές, με ευρύτερη σημασία – πέρα από την καθαρά δικαστική. Πρώτα από όλα, υποδεικνύει την έκταση της γνωστής σε όλους διοικητικής και διαχειριστικής παθολογίας των ελληνικών ΑΕΙ. Υποδεικνύει, επίσης, ότι η λύση δεν είναι το δημόσιο λογιστικό. Ένα από τα επιχειρήματα που είχαν ακουστεί στη διάρκεια του δημόσιου διαλόγου για το άρθρο 16 και τα Πανεπιστήμια ήταν ότι συνιστούσε κίνδυνο η έλευση «μάνατζερ» - μη πανεπιστημιακών διαχειριστών. Τι έχουν να κάνουν;, λεγόταν τότε. Πρώτα από όλα οι πιο καταρτισμένοι είναι οι ίδιοι οι πανεπιστημιακοί, ενώ οι μάνατζερ θα αλώσουν το δημόσιο χώρο, επιβάλλοντας το νόμο της αγοράς, δηλαδή την προτιμησιακή διάθεση των πόρων. Η εγγύηση υποτίθεται ότι θα ήταν το δημόσιο λογιστικό. Ε, λοιπόν, με αυτό τον γραφειοκρατικό κυκεώνα που έχει για άλλοθι την ανάγκη προστασίας του δημοσίου χρήματος έγιναν τα τέρατα που έγιναν στο Πάντειο – και κανείς δεν αμφισβητεί ότι από διαχειριστική άποψη το πάρτυ αυτό δεν έχει προηγούμενο στις σχολές, που φημίζονται για τα διαχειριστικά πάρτυ τους. Το δημόσιο λογιστικό, βαρύ και δυσκίνητο, επιβάλλει (για λόγους ακεραιότητας της διαχείρισης) ένα περίπλοκο σύστημα προτάσεων, εγκρίσεων, παραστατικών, ελέγχων και κόντρα ελέγχων. Ε, λοιπόν, απεδείχθη πέραν πάσης αμφιβολίας ότι στην ελληνική αγορά υπάρχουν άφθονα τιμολόγια, κάθε είδους, χρώματος και ποσού – αρκεί να έχεις κάποιον στη σωστή θέση να τα υπογράψει και να τα εγκρίνει. Απομένει μόνο το βάρος και η δυσκινησία για το Πανεπιστήμιο, όσο για τις εγγυήσεις αυτές είναι μόνο η διαφάνεια, η μικρότερη κλίμακα, η μεγαλύτερη (και όχι μικρότερη) διαχειριστική ευχέρεια και ευθύνη, και ο συνεχής εσωτερικός έλεγχος, από το ίδιο το σώμα των καθηγητών εν προκειμένω και της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Το δεύτερο σημείο αφορά τη διαχειριστική κατάσταση των δημοσίων οργανισμών. Το παράδειγμα είναι τόσο γνωστό ώστε να καταντάει βαρετό. Παρά το κραυγαλέο του πράγματος, το γεγονός ότι όλοι γνωρίζουν πως η σπατάλη και η διασπάθιση του δημοσίου χρήματος είναι ενδημικά στα νοσοκομεία, ακόμη –μετά από πολλά χρόνια συζήτησης και προσπαθειών από πολιτικά και διοικητικά στελέχη- τα νοσοκομεία δεν έχουν προϋπολογισμούς και απολογισμούς. Όπως δεν υπάρχει και κεντρικό σύστημα προμηθειών. Οι λόγοι είναι προφανείς και δεν χρειάζονται ιδιαίτερη συζήτηση. Επίσης, τα νοσοκομεία απέκτησαν «μάνατζερ». Αλλά το ζήτημα δεν είναι να αναθέτεις τον καθαρισμό της κόπρου της Υγείας σε νοσοκομειακούς Ζορρό, αλλά να υπάρχει κάποια δυνατότητα σύγκρισης της διαχείρισης. Η υποχρέωση για συμμόρφωση με βασικούς λογιστικούς κανόνες θα χάλαγε τη διάθεση, ασφαλώς, ενός γιγαντιαίου συστήματος καλοταϊσμένων προμηθευτών (και λαδωμένων εξυπηρετητών τους), όπως αυτοί που καταδικάστηκαν για την υπόθεση του Παντείου.

Εν ολίγοις, δηλαδή, το Πάντειο είναι μια μικρογραφία της συνολικής κατάστασης και αυτό είναι το καλύτερο μάθημα που προσφέρει. Μάθημα επιλογής, όμως, και το παίρνουν λίγοι.

Wednesday, June 6, 2007

Hedge funds και Private Equity - ο κόσμος του νέου κεφαλαίου

Τετάρτη 6 Ιουνίου – και σε ένα χωριό της Γερμανίας, που δεν θα το ξανακούσετε ποτέ, το Χάιλιγκενταμ, μαζεύονται οι 8 ισχυρότεροι του κόσμου – δηλαδή οι παλιοί 7 πλουσιότεροι, οι 7 πλούσιοι της Δύσης και η Ρωσία. Κλίμα ψυχροπολεμικό, αντιπυραυλική ασπίδα να το βαραίνει, ανοιχτή σύγκρουση Μπους-Πούτιν για το ποιος άραγε να είναι πιο δημοκράτης από τους δύο. Εμείς, βέβαια, δεν ασχολούμαστε με τέτοια δευτερεύοντα ζητήματα, όπως το τι συζητούν οι γίγαντες της πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος – έχουμε εδώ τους δικούς μας νταλκάδες, όπως για παράδειγμα το ποια ακριβώς Κυριακή θα γίνουν οι εκλογές.

Ας είναι όμως. Η ατζέντα του G8 έχει κι ένα θέμα που ακούγεται κάπως περίεργο. Λέγεται hedge funds. Τι είναι και γιατί θα έπρεπε να αποτελεί ειδικό αντικείμενο συζήτησης σε επίπεδο των κορυφαίων ηγετών του κόσμου; Hedge funds είναι τα κερδοσκοπικά αμοιβαία κεφάλαια, που επενδύουν παντού στην υφήλιο με μόνο σκοπό να αποκομίσουν το γρηγορότερο τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη, αδιαφορώντας για την έκταση του ρίσκου που αναλαμβάνουν. Το λέω κάπως σχηματικά, αλλά αυτή είναι η ουσία. Θα πείτε εμάς τι μας ενδιαφέρει;

Τα hedge funds έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κινείται ανά τον κόσμο το κεφάλαιο. Και η ελεύθερη, η υπερβολική από κάθε άποψη ελευθερία, στην κίνηση των κεφαλαίων πάνω και πέρα από τα σύνορα είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης. Η δυνατότητά τους να φεύγουν μαζικά, μέσα σε δευτερόλεπτα, από μια χώρα αφενός έχει περιορίσει σημαντικά τις δυνατότητες άσκησης οικονομικής κυριαρχίας σε εθνικό επίπεδο και αφετέρου έχει αυξήσει κατακόρυφα το δείκτη ρευστότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα κράτη νιώθουν πια, ακόμη και τα πιο μεγάλα και ισχυρά, απροστάτευτα απέναντι στις ανεξέλεγκτες κερδοσκοπικές διαδρομές του παγκόσμιου κεφαλαίου. Αδυνατούν επίσης να προγραμματίσουν, καθώς υπόκεινται ανά πάσα στιγμή σε απρόβλεπτες εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές, σε αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «ασυμμετρικά σοκ» στην κίνηση των κεφαλαίων. Μια στιγμιαία τάση, ένας πανικός των αγορών και μια πολιτική επενδύσεων και ανάπτυξης καταστρέφεται χωρίς δυνατότητες άμυνας.

Εκτός από τα hedge funds, το άλλο μοντέρνο εργαλείο του παγκόσμιου κεφαλαίου λέγεται Private Equity. Κάτι σαν αμοιβαίο κεφάλαιο, αλλά με ιδιωτικές μόνο τοποθετήσεις. Είναι τεράστια σε ύψος και σχεδόν συνωμοτικά. Τι διαφέρουν από τα συνήθη αμοιβαία; Ότι δεν είναι ανοιχτά σε συμμετοχή και ως εκ τούτου δεν έχουν υποχρέωση λογοδοσίας. Επίσης, οι εταιρείες στις οποίες επενδύουν τις περισσότερες φορές δεν είναι εισηγμένες στα Χρηματιστήρια. Γιατί; Μα ακριβώς γι’αυτό. Για να μην έχουν υποχρέωση διαφάνειας, για να είναι όσο πιο προστατευμένες γίνεται απέναντι στους θεσμικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Μια επιστροφή στις πιο άγριες, δηλαδή τις λιγότερο θεσμικές, μορφές της κεφαλαιοκρατίας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης.

Όσο για το τι σχέση έχουν με εμάς όλα αυτά – η απάντηση είναι περισσότερη από όση νομίζουμε, περισσότερη από όση φοβόμαστε. Ξέρει κανείς ένα private equity? Υποθέτω ότι εάν ρωτούσα στο δρόμο έναν περαστικό θα μου έλεγε «όχι». Εκτός αν ήμουν τυχερός και έπεφτα στον κ. Μηλιάκο, οπότε πιθανότατα θα είχε πρόχειρο το όνομα Carlyle. Ή εάν ήμουν εξαιρετικά τυχερός και έπεφτα πάνω στον κ. Παπαμαρκάκη, που θα μου έλεγε «έπεσες στο σωστό άνθρωπο, έχω ένα δικό μου, το βαφτίσαμε North Asset».

Tuesday, June 5, 2007

Η Κουρουπητή χώρα (ποτέ δεν πεθαίνει...)

Τρίτη 5 Ιουνίου – και, φίλοι μου, ελάτε να γιορτάσουμε μαζί την παγκόσμια ημέρα του περιβάλλοντος, εδώ στη χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα. Παρακολούθησα πρόσφατα στις τηλεοπτικές ειδήσεις –με εικόνα, ήχο αλλά δυστυχώς χωρίς την παράμετρο της όσφρησης- τις εξελίξεις σε ένα χώρο-σύμβολο αυτού του τόπου, το νομό Χανίων. Όπως όλοι θυμόμαστε, τα Χανιά φιλοξενούν αυτό που θα μπορούσε κάλλιστα να πάρει τη θέση του στο θυρεό της χώρας, τον περίφημο Κουρουπητό.

Ο Κουρουπητός είναι η πασίγνωστη ανά τας Ευρώπας ανοιχτή χωματερή, για την οποία η Ελλάς προτιμούσε επί χρόνια να πληρώνει πρόστιμα και «χωματεριάτικα», περίπου 7 εκ. δραχμούλες τότε την ημέρα, αν τα θυμάμαι καλά, παρά να πάρει το κόστος να πει στην τοπική κοινωνία ότι δεν πετάμε τα σκουπίδια εκεί που τα πέταγαν οι προηγούμενοι. Μετά από έτη επί ετών, τελικά το κράτος και ο νόμος θριάμβευσαν. Ο Κουρουπητός έκλεισε. Αλλά τώρα τι ανακάλυψαν οι δαιμόνιοι συμπατριώτες μας; Ότι υπάρχει λύση για να μην τον στερηθούμε. Και ιδού τι έχει συμβεί στα Χανιά και είδα δημοτικούς και νομαρχιακούς άρχοντες να το αναγνωρίζουν και να το καταγγέλλουν: έκλεισε η μεγάλη χωματερή, άνοιξαν πολλές μικρές. Ναι, πολλοί μικροί Κουρουπητοί αντικατέστησαν τον μεγάλο στην πατρίδα του. Η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα που επιμένει…

Ελάτε φίλοι μου να γιορτάσουμε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος με δημιουργικό τρόπο. Να δούμε την οικολογία ως τμήμα του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας. Ιδού λαμπρό παράδειγμα. Από τότε που άρχισα να παρακολουθώ τα πολιτικά με επαγγελματικό τρόπο, ήμουνα νιός και γέρασα δηλαδή, εκτρέπεται ο Αχελώος. Μετά από ένα διάστημα που το ξανασκεφτήκαμε, επιστρέψαμε στην απόφαση ότι δικά μας είναι τα ποτάμια, όπου θέλουμε τα πηγαίνουμε. Το κάναμε και παλιότερα με την Κάρλα, για παράδειγμα, αλλά τότε είχε ελονοσία. Σήμερα προσπαθούμε να την ξαναγεμίσουμε. Θα πάρουμε, λοιπόν, τον Αχελώο και θα τον πάμε στη Θεσσαλία. Θα ποτίζουμε τον κάμπο. Θα δουλεύουν και τα Φωσφορικά Λιπάσματα στη Θεσσαλονίκη. Θα επενδύσουμε ένα προϋπολογισμό στην εκτροπή. Θα εξακολουθήσουμε να επιδοτούμε αβέρτα τα Λιπάσματα, που θα κόστιζε λιγότερο εάν τα αγοράζαμε έτοιμα και απλώς μισθοδοτούσαμε τους εργαζομένους χωρίς να δουλεύουν. Θα ρίχνουμε τα λιπάσματα στον ποτιστικό κάμπο. Θα παράγουμε μπαμπάκι να φάνε και οι κότες. Όχι μεταφορικά. Κυριολεκτικά. Θα το τρώνε οι κότες, γιατί να πουληθεί στη διεθνή αγορά αποκλείεται – έχει η Δυτική Αφρική, η Αίγυπτος και η Ινδία στο ένα δέκατο της τιμής. Και μετά θα πάμε στις Βρυξέλλες και θα δώσουμε μάχη για να διατηρηθεί η Κοινή Αγροτική Πολιτική, ή το πολύ πολύ θα την επανεθνικοποιήσουμε. Οπότε θα δίνουμε και επιδοτήσεις στους καλλιεργητές για να καταναλώνουν τα λιπάσματα και να πλημμυρίζουν τον κάμπο στα νερά του Αχελώου.

Είναι καταπληκτικό, αλλά το είδα πρόσφατα σε διαφήμιση πολυτελών ωρολογίων, που έχουν –πληροφορούμαι- κατακλύσει την αθηναϊκή πελατεία, μολονότι κοστίζουν το φθηνότερο όσο ο ετήσιος κατώτερος μισθός. Ένα τέτοιο ρολόι, έλεγε, δεν το έχεις ποτέ δικό σου. Το φυλάς για την επόμενη γενιά. Ωραίο σύνθημα. Το υιοθετούμε πλήρως για το καταναλωτικό μπιχλιμπίδι – ούτε που το σκεφτόμαστε για τα ποτάμια, τις πόλεις, τον τόπο μας.

Αν καταλαβαίνω, δηλαδή, το μόνο περιβάλλον που προστατεύεται και ανθεί στη χώρα είναι το περιβάλλον των κάθε είδους μικρών, μεγάλων και μικρομέγαλων αρχηγών.

Οι εκλογείς μεταξύ δύο λιστών

Δευτέρα 4 Ιουνίου – και δέχομαι μια κριτική από τους ακροατές του Σφυγμού της Μέρας. Τη συνοψίζω με λιγότερο ευγενικό τρόπο από ό,τι την ακούω: «μας ζαλίσατε. ΔΕΝ μας ενδιαφέρει πότε θα γίνουν εκλογές. Πάνε δυο μήνες τώρα που κάθε πρωί ρίχνετε τα χαρτιά και κοιτάτε τη γυάλα να δείτε ποια ακριβώς Κυριακή θα ψηφίσουμε. Μας δουλεύετε. Είτε επίτηδες, είτε επειδή σας δουλεύουν κι εσάς. Καλή η διαστροφή με τα καθημερινά της πολιτικής επικαιρότητας, αλλά όλα έχουν ένα όριο. Φαγωθήκατε με το πότε θα γίνουν οι εκλογές, και δεν λέτε κουβέντα ΓΙΑΤΙ θα γίνουν εκλογές».

Έχουν άδικο; Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa – όπως λένε και οι καθολικοί στις προσευχές τους. Είναι τόσο, μα τόσο σημαντικό αν οι κάλπες θα στηθούν την πρώτη Κυριακή του Οκτώβρη, ή την Τρίτη του Σεπτέμβρη, ή ακόμη κι αν θα πάνε το Μάρτιο. Οι εκλογικοί αναλυτές λένε πως έχει τεράστια σημασία. Ότι υπό συνθήκες μπορεί να κρίνει ακόμη και το αποτέλεσμα.

Οι πολίτες λένε κάτι πολύ πιο δυσάρεστο και –φοβάμαι- πολύ πιο οξυδερκές. Λένε πως για να έχει τόση σημασία η μία Κυριακή ή η άλλη, τότε το αποτέλεσμα είναι εκείνο που δεν θα έχει και ιδιαίτερη σημασία. Έχουν πάλι δίκιο. Σε μια καθαρή σύγκρουση πολιτικών ρευμάτων, η τάση της κοινωνίας δεν διαμορφώνεται με όρους χρονικής μικροκλίμακας. Δεν καθορίζεται από το τρυκ της τελευταίας στιγμής, από το παιχνίδι της συγκυρίας. Εκεί μιλούν οι βαθιές ανακατατάξεις στην κοινωνία, η πραγματική δύναμη της πολιτικής και της ιδεολογίας. Για την ώρα, κινούμαστε στην επιφάνεια. Εκεί που ένα ελαφρύ αεράκι, μια ατυχής δήλωση ή μια πετυχημένη συγκέντρωση, ένα έξυπνο σποτ ή μια κακοφωτισμένη φωτογραφία στις αφίσσες μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο. Κι όμως. Χρειαζόμαστε ακριβώς το αντίθετο. Χρειαζόμαστε επειγόντως εκλογές που να κρίνονται πολύ λιγότερο στα επιφαινόμενα της συγκυρίας και τα ψιμύθια της πολιτικής εικόνας. Μας τις προτείνουν;

Για την ώρα, όχι. Το μήνυμα που εκπέμφθηκε ουρανόμηκες από τους διεκδικητές της επόμενης πρωθυπουργικής τετραετίας είναι ξεκάθαρο. Τι είπε ο κ. Παπανδρέου; Η κυβέρνηση είναι μια σπείρα. Είναι Σικελοί. Έχουν οργανώσει μια καταλήστευση του δημοσίου χρήματος, χωρίς αιδώ και χωρίς άλλο σκοπό. Γι’αυτό ήρθαν. Μόνο για να κλέψουν. Κάτω οι κλέφτες.
Τι είπε ο κ. Καραμανλής; Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης. Εκείνοι το μόνο που ήξεραν είναι να αρπάζουν τις αποταμιεύσεις του κοσμάκη και ήταν και μάστορες στο κουκούλωμα. Και να τους έβρισκαν δεν τους αποκάλυπταν, αλλά τους κάλπυταν. Ήταν πράσινες ακρίδες. Κάτω οι κλέφτες.

Ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι έχουν δίκιο – που ασφαλώς δεν έχουν. Αλλά εάν για λίγο τους κάνει κανείς τη χάρη και τους πιστέψει, νιώθει μεγάλη διαφορά εάν θα πάει στις κάλπες Σεπτέμβρη, Οκτώβρη ή Μάρτη;

Σε κάθε περίπτωση, μένουν τουλάχιστον τρεις μήνες. Τρεις μήνες για να ακούσουμε κάποιο ικανό λόγο να μας στείλει στην κάλπη να διαλέξουμε πώς θα κυβερνηθεί η χώρα, πού θα πάει, με ποιο σχέδιο ανάπτυξης και ποια προοπτική για το αύριο. Ή είναι πάρα πολύ αυτό για να το ζητάει κανείς όταν όλοι περιμένουν τα «μπάνια του λαού» και πιστεύουν πως δεν του αξίζει και κανένα καλύτερο μήνυμα από τον ιερό σεβασμό προς τα μπάνια του;

Συστήματα εκτός ελέγχου

Πέμπτη 1η Ιουνίου – και από σήμερα καλοκαίρι και καταχνιά. Τι θα συμβεί φέτος πριν αρχίσουν τα περίφημα «μπάνια του λαού»; Θα συνεχιστεί το ξήλωμα του λεπτού, και μάλλον πρόχειρου, ιστού προστασίας για την χοντρή, και καθόλου πρόχειρη, υπόθεση των ομολόγων. Το πιο ενδιαφέρον νέο στοιχείο που ήρθε να προσθέσει η χθεσινή μέρα ήταν η ανάδειξη του πολυπαραγοντικού της χαρακτήρα.

Μόνον χθες οι εξελίξεις έρχονταν από διάφορες προελεύσεις. Ήταν στη Βουλή, οι κκ. Μηλιάκος και Τσουπίδης. Ήταν οι εισαγγελείς, ο κ. Πεπόνης και ο κ. Λιόγας. Είναι η έρευνα Ζορμπά, που πλησιάζει στο τέλος της. Είναι οι τραπεζίτες, η JP Morgan και ο φέρελπις Παπαμαρκάκης που πιέζουν τα ταμεία με τελεσιγραφικό τρόπο να αποδεχθούν την πρότασή τους και να κλείσει το θέμα πριν από την άσκηση των διώξεων. Είναι οι 20 που ήδη θα κληθούν να καταθέσουν ως ύποπτοι – ανάμεσά τους οι περιβόητες «ανίδεες διοικήσεις» των Ταμείων. Είναι ο κ. Κουρής, στο Γενικό Λογιστήριο, που προσφεύγει στη δικαιοσύνη κατά του Mega.

Η ουσία δεν είναι τα ονόματα, η ουσία είναι ο αριθμός. Οι παίκτες πια, μικρότεροι ή μεγαλύτεροι, αλλά όλοι με κάποια επιρροή στην εξέλιξη της υπόθεσης των ομολόγων έχουν γίνει υπερβολικά πολλοί. Τι σημαίνει αυτό; Ένα και μόνον πράγμα – πέρα από τη σαφή ένδειξη για την έκταση αυτού του δικτύου οικονομικών σχέσεων: σημαίνει ότι το παιχνίδι πια δεν μπορεί να ελεγχθεί. Είναι πρακτικά αδύνατο να «στεγανοποιηθεί» μια υπόθεση στην οποία εμπλέκονται άμεσα και πιεστικά για τα ατομικά τους συμφέροντα τόσα φυσικά πρόσωπα και τόσες εταιρείες. Άρα θα είναι πολύ πιο εύκολο στο εξής η μία διαρροή να συμπληρώνει την άλλη, η μια προσωπική στρατηγική σωτηρίας να έρχεται σε αντίθεση με κάποιες άλλες, εν ολίγοις ο ένας να «δίνει στεγνά» κάποιους άλλους εταίρους για να γλιτώσει φτηνότερα ο ίδιος. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η δικαιοσύνη που έχει κεντρικό ρόλο στη διερεύνηση, αποκτά ένα εργαλείο για να πείσει, λειτουργώντας με ανεπηρέαστη ευθύνη, ότι αξίζει μια ακόμη ευκαιρία, από την κοινωνία, που έφριξε με όσα είδε τα τελευταία χρόνια, για τους δικαστικούς λειτουργούς.

Και αμέσως μετά, θα πρέπει να αποφασίσουμε ότι φτάνει η δικαιοσύνη, αν θέλουμε πραγματική αγορά. Αν θέλουμε αγορά με όρους λειτουργικού καπιταλισμού, θα πρέπει να αποκτήσουμε πολύ πριν τη δικαιοσύνη, άλλους ουσιαστικούς μηχανισμούς ελέγχου. Αναζητώντας γιατί άραγε οι αποκαλύψεις ήρθαν μόλις κάποιος είχε την ιδέα να εμπλέξει στην υπόθεση τη βρετανική χρηματιστηριακή ελεγκτική αρχή, την FSA, και την αντίστοιχη αμερικανική τη CEC και προηγουμένως, κανείς δεν έτρεμε στην ιδέα, να ασχοληθεί μαζί του, η δική μας επιτροπή καφαλαιαγοράς.

Radio days

Πέμπτη 31 Μαϊου – και θα ακούσετε πολλές φορές σήμερα από το πρόγραμμα του 984 ότι γιορτάζει τα είκοσι χρόνια του. Δεν είναι πολλοί οι σταθμοί που να μπορούν να υποστηρίξουν πως η μέρα της ίδρυσής τους θα αποτελούν τμήμα όχι της επικοινωνιακής αλλά της πολιτικής ιστορίας της χώρας. Υπάρχουν άνθρωποι που συνέδεσαν το όνομά τους και την επαγγελματική τους ζωή με εκείνη τη «στιγμή» του ελληνικού ραδιοφώνου και με την ιστορία του αργότερα – θα τους ακούσετε και είναι οι κατεξοχήν αρμόδιοι για να μιλήσουν.

Αξίζει όμως να θυμηθούμε τι ακριβώς συνέβη τότε. Η Ελλάδα ζούσε μια εποχή μετάβασης, μια εποχή αμφιταλάντευσης. Ο 984 ήταν ένα πρώιμο δείγμα για ό,τι θα συνέβαινε, υπό την πίεση εξελίξεων παγκόσμιας κλίμακας, τα αμέσως επόμενα χρόνια. Η Αθήνα περνούσε από την εποχή που θα κατέρριπτε τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους στην εποχή του ανοίγματός της στον κόσμο. Η Ελλάδα περνούσε ένα βαρύ hangover από το μεγάλο πάρτυ που είχε μόλις τελειώσει – είχε λύσει το ζήτημα της εσωτερικής κοινωνικής της ενοποίησης και είχε προχωρήσει σε μια μεγάλη εφάπαξ αναδιανομή πλούτου, αλλά ταυτόχρονα ένιωθε την ανάγκη προσαρμογής της στους οικονομικούς καταναγκασμούς της Ευρώπης, έχοντάς την ήδη ταυτίσει με τους πόρους των μεσογειακών προγραμμάτων.

Μια πολιτική εποχή προχωρούσε προς το τέλος της, μια άλλη άρχιζε να φαίνεται στον ορίζοντα. Και μια γενιά δημοσιογράφων έμπαινε σε ένα σχετικά κλειστό επάγγελμα. Τώρα που έρχεται ο ΟΟΣΑ και μας μιλάει (ενοχλητικά) για την ανάγκη να μπουν οι νέοι στην αγορά εργασίας, η εναλλακτική στη συνταγή του για ακόμη μικρότερους μισθούς είναι να σκεφτούμε πόσοι από εμάς ζήσαμε επαγγελματικά σε μια αγορά που την 1η Ιανουαρίου του 1987, πέντε μήνες πριν από την έναρξη της λειτουργίας του 984, κανείς μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα υπήρχε καν, πολύ περισσότερο ότι θα είχε την έκταση και το δυναμισμό που έδειξε τα επόμενα 20 χρόνια.

Υπάρχουν πολλά κλειστά συστήματα και σήμερα στην Ελλάδα, που περιμένουν ένα δικό τους 984, υπάρχουν πολλές δυνάμεις που μένουν ακόμη παγιδευμένες με τον τρόπο που ήταν το ραδιόφωνο πριν εκπέμψει το σήμα του ο σταθμός του Δήμου Αθηναίων. Βέβαια, ακολούθησαν πολλά και διάφορα με τα μέσα ενημέρωσης. Πέρασε και το ραδιόφωνο, τη δική του περίοδο της Άγριας Δύσης. Έγιναν και ράδιο-εμπάργκο και ράδιο-αγριότητες, αλλά ποτέ δε συνέβη, ότι έιχε συμβεί στο τηλεοπτικό τοπίο. Γιατί; Ο ένας λόγος, είναι βέβαια το ύψος των χρημάτων που διακυβεύονται, αλλά ο άλλος, συνδέεται και πάλι με τον 984. Νομίζω ότι μια καταστατική αναστολή του ραδιοφώνου, απέναντι στην τηλεοπτική ασυδοσία, είναι το γεγονός, ότι γεννήθηκε σε δημόσιο χώρο και όχι από μία ανεξέλεγκτη έκρηξη, του ιδιωτικού. Σήμερα, είναι κυρίως ιδιωτικό, αλλά διατηρεί και τη δημόσια παρουσία και τις δημόσιες, προπάντων, καταβολές. Όσο και αστην περίπτωση του ανοίγματος στις αγορές, η σχέση της φιλελεύθερης αντίληψης με το δημόσιο συμφέρον, παραμένει εξίσου ζητούμενο, αλλά και οδηγός, για πολλά που μένει ακόμη να γίνουν, πολύ πέρα από το ραδιόφωνο.