Friday, November 28, 2008

ΕΚΤΑΚΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ - Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΠΛΟΓΚΕΡ

ΕΔΩ μπορείτε να βρείτε σε ηχητικό τη συζήτηση για τους μπλόγκερ που έγινε στο ραδιοφωνικό σταθμό City 99,5 fm την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2008, ώρα 09.00.
Πήραν μέρος:
Βαγγέλης Χωραφάς http://www.monthlyreview.gr/
Στάθης Χαϊκάλης http://www.stathishaikalis.blogspot.com/
Φοίβος Καρζής http://www.fivoskarzis.blogspot.com/, http://www.fivoskarzis.capitalblogs.gr/
και τηλεφωνικά οι
Χριστόφορος Βερναρδάκης http://www.vernardakis.gr/
Πέτρος Τατούλης http://www.tatoulis.blogspot.com/


Αποχαιρετισμός στο Τζορτζ Μπους

Παρασκευή 28 Νοεμβρίου – και στη Βομβάη γράφτηκε το ματωμένο υστερόγραφο της προεδρίας Μπους, το υστερόγραφο της προσπάθειας να εγκαταστήσουν οι Αμερικανοί μια παγκόσμια μονοκρατορία, βασισμένη στην εξαγωγή του δυτικού μοντέλου διακυβέρνησης κυρίως στο μουσουλμανικό κόσμο.

Η ημέρα αναφοράς, βέβαια, είναι η 11η Σεπτεμβρίου. Από τότε, όμως, έχουν περάσει εφτά χρόνια. Και η θητεία Μπους τελειώνει περίπου έτσι όπως άρχισε. Τότε, η αμερικανική ηγεσία, των neo-cons, των νεοσυντηρητικών και των αναγεννημένων χριστιανών, είδε όχι τον κίνδυνο της γενίκευσης της συγκρουσιακής λογικής, αλλά την ευκαιρία για να δώσει το πράσινο φως σε μια εκστρατεία στρατιωτικής επιβολής σε χώρες όπου ο φονταμενταλισμός διαπερνούσε σαν υγρασία την κοινωνική τους βάση.

Το σχέδιο απέτυχε με τον πιο παταγώδη τρόπο. Η αποτυχία του είναι το βασικό γεωπολιτικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο η Ουάσιγκτον, αλλά ο κόσμος όλος σήμερα. Δεν είναι μόνο πως το σχέδιο αποδείχθηκε ανέφικτο και καταστροφικό για τους εμπνευστές του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν το βάρος δύο ταυτόχρονων πολέμων μακριά από το έδαφός τους, στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, που γιγάντωσαν το έλλειμμά τους, ρήμαξαν την οικονομία τους και εν τέλει πυροδότησαν την την ύφεση σε μεγα-κλίμακα. Οι πόλεμοι της παγκοσμιοποίησης έφεραν την πρώτη οικονομική κρίση της παγκοσμιοποίησης.

Και, επιπλέον, απέτυχαν και στρατιωτικά. Στο Αφγανιστάν, το μέτωπο που αποκλείεται να εγκαταλείψουν, οι Αμερικανοί με δυσκολία ελέγχουν ένα μικρό τμήμα της χώρας γύρω από τις μεγάλες πόλεις, ενώ οι σύμμαχοί τους δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να διατηρήσουν την παρουσία τους. Στο Ιράκ, αναζητείται τώρα ο τρόπος της απεμπλοκής, που θα αφήσει πίσω περισσότερη αστάθεια και αβεβαιότητα ακόμη και από την εποχή του Σαντάμ.

Και δεν είναι τυχαίο πως οι μαύρες τρύπες στη σταθερότητα του κόσμου, τουλάχιστον όσες προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια, είναι όλες προϊόν της αμερικανικής πολιτικής και της αμερικανικής παρέμβασης. Όσο πιο σύμμαχοι παλιά, τόσο πιο άσβεστο το μίσος σήμερα, ιδιαίτερα στον ισλαμικό κόσμο. Το Ιράν είναι ένα παλιό παράδειγμα για το πώς η στήριξη ενός σκληρότατου καθεστώτος όπως του Σάχη και η αδιαφορία για τις κοινωνικές εντάσεις που σωρεύονταν, οδήγησε σε μια δραματική, και κυρίως οριστική, ανατροπή. Στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν είναι οι παλιοί σύμμαχοι στον πόλεμο φθοράς των Ρώσων, Σοβιετικών τότε, εισβολέων. Στο Ιράκ, όταν θα φύγουν, οι Αμερικανοί θα εισπράξουν μόνον μίσος από αυτούς που θα έχουν εγκαταστήσει οι ίδιοι στην εξουσία – εκτός ίσως από το ανεξάρτητο Κουρδιστάν. Και το Πακιστάν, η χώρα των αμερικανοκίνητων δικτατόρων, μια χώρα με πυρηνικά όπλα που αδυνατεί να ελέγξει έστω και στοιχειωδώς τα εκατομμύρια των άνεργων νέων που δεν έχουν άλλη απασχόληση από τη λήψη μαθημάτων φανατισμού στους μεντρεσέδες, τα ισλαμικά φροντιστήρια για μελλοντικούς βομβιστές αυτοκτονίας, αυτή η χώρα του Ζία και του Μουσάραφ, αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο παγκόσμιο εκτροφείο εκπαιδευμένων, άριστα εκπαιδευμένων, τρομοκρατών.

Αυτά κληροδοτεί στον κόσμο ο πρόεδρος που για 53 μέρες ακόμη θα βρίσκεται στο Λευκό Οίκο.

Thursday, November 27, 2008

ΕΚΤΑΚΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ - ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΠΛΟΓΚΕΡ

Ποιοι είμαστε; Ένα χόμπυ, μια έρευνα, μια συζήτηση, με θέμα το προφίλ των Ελλήνων μπλόγκερ.
Αύριο πρωί στις 9, στο ραδιοφωνικό σταθμό City 99,5 fm, με αφορμή την έρευνα της VPRC που δημοσίευσε το περιοδικό Monthly Review συζητούν για την πολιτική κουλτούρα των μπλογκ:
· ο διευθυντής του περιοδικού Βαγγέλης Χωραφάς (www.monthlyreview.gr)
· ο επιστημονικός σύμβουλος της VPRC Χριστόφορος Βερναρδάκης (www.vernardakis.gr)
· ο διευθύνων σύμβουλος της Communication Effect Στάθης Χαϊκάλης του Think Positive! (www.stathishaikalis.blogspot.com)
· o Φοίβος Καρζής, δημοσιογράφος του City 99,5 (www.fivoskarzis.blogspot.com, www.fivoskarzis.capitalblogs.gr).

Οι συνυπάρχοντες

Πέμπτη 27 Νοεμβρίου – και ποιο είναι το βασικό πρόβλημα διακυβέρνησης της χώρας αυτή τη στιγμή; Ότι η κυβέρνησή της συγκροτείται από υπουργούς που συμβιώνουν κάτω από την ομπρέλα της, αλλά δεν συγκροτούν σχήμα, που κάθονται γύρω από το ίδιο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου, αλλά δεν συνεργάζονται, που έχουν εξ αντικειμένου κοινή τύχη αλλά την σχεδιάζουν ο καθένας για λογαριασμό του. Εν τέλει, η κυβέρνηση Καραμανλή θυμίζει σήμερα τον τίτλο ενός παλιού μυθιστορήματος του Αριστοτέλη Νικολαϊδη. Λεγόταν «οι συνυπάρχοντες».

Πάρτε παράδειγμα την υπόθεση Μεϊμαράκη. Δήλωσε πως βλέπει πολιτικές ευθύνες για το Βατοπέδι από την εξεταστική. Είναι φανερό πως η κάθαρση, αν υπάρχει, προϋποθέτει δημόσια απολογία. Ο κ. Μεϊμαράκης, ο πιο ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων της βάσης που διαθέτει σήμερα το κυβερνών κόμμα, ξέρει πως χωρίς μια «άκρα ταπείνωση», που να περιλαμβάνει τους μεγαλόσχημους και ενδεχομένως τον ίδιο τον πρωθυπουργό, δεν υπάρχει διέξοδος από τη βαριά καταδίκη της κοινωνίας που πλακώνει τη Νέα Δημοκρατία. Το βράδυ, όμως, για τις ανάγκες των δελτίων των 8, υποχρεώθηκε να δώσει διευκρινίσεις. Δεν εννοούσε πολιτικές ευθύνες υπουργών. Σωστά. Πολιτικές ευθύνες (ξαναλέω: πολιτικές) έχουν όλοι οι μη πολιτικοί: οι μοναχοί και οι ηγούμενοι, οι ρασοφόροι και οι δικηγόροι, οι κουστουμάτοι και οι νυχτερινοί, οι χορεύτριες και οι εκβιαστές, οι συμβολαιογράφοι και οι δημοσιογράφοι, οι επιχειρηματίες και οι παρατρεχάμενοι, οι διοικητές και οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι διορισμένοι και οι μετακλητοί, το ιερατείο και η υπαλληλία, οι δικαστές και οι ακτήμονες. Αν υπάρχουν πολιτικές ευθύνες, που ο κ. Μεϊμαράκης διαπίστωσε ότι υπάρχουν, αυτοί τις έχουν. Όχι οι πολιτικοί, όχι οι εκλεγμένοι, όχι οι υπουργοί.

Η ανασκευή είναι χειρότερη για την εικόνα της κυβέρνησης από τη δήλωση. Γιατί δείχνει πως δίνουν ακόμη και σήμερα τον αγώνα για να συγκρατήσουν το διάτρητο δίχτυ πολιτικής προστασίας που είχαν απλώσει γύρω τους οι πρωταγωνιστές της δύσοσμης αυτής υπόθεσης. Και ότι προτιμούν να δουν να καταστρέφεται η κυβέρνησή τους εντελώς, παρά να αντιμετωπίσουν το φως και το βάρος των πράξεών τους. Αυτό η κοινωνία δεν το συγχωρεί.

Ή, πάλι, πάρτε παράδειγμα το Σουφλιά. Δεν υπάρχει πια κανείς σε αυτή τη χώρα που να μην βλέπει την ανάγκη για ένα αυτόνομο υπουργείο Περιβάλλοντος. Το λένε οι οικολόγοι – καλά αυτοί είναι ψωνισμένοι και δεν κατανοούν πώς δουλεύει το σύστημα. Το λέει η αντιπολίτευση – καλά αυτή το κάνει για κομματική σκοπιμότητα. Το λένε άλλοι υπουργοί – καλά αυτοί δεν τον χωνεύουν γιατί είναι ισχυρότερος από τους ίδιους. Το λέει τώρα και ο πρόεδρος του ΣΕΒ. Ποιος; Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, των βιομηχανιών και των επιχειρήσεων, αυτών που υποτίθεται ότι κερδίζουν ρυπαίνοντας. Αλλά παίρνουν δημόσια θέση ότι θέλουν να κερδίζουν χωρίς να ρυπαίνουν. Και θέλουν κάποιον με κυβερνητική εξουσία για να συνεννοηθούν. Και δεν υπάρχει.

Γιατί δεν υπάρχει; Γιατί στράβωσε ο Σουφλιάς. Ρωτήστε όποιον κυβερνητικό θέλετε, αυτή θα είναι η απάντηση. Στράβωσε ο Σουφλιάς. «Έλα μωρέ, τον ξέρεις το Σουφλιά. Δύσκολος. Πρέπει να τον πας λάου-λάου. Να του το φέρεις γλυκά. Όπως καταλαβαίνεις, αν δεν θέλει είναι αδύνατον να γίνει. Θα διαλυθεί η κυβέρνηση. Και ο Σουφλιάς, άμα πει όχι κολλάει.» Όχι ο Σουφλιάς. Η χώρα…

Wednesday, November 26, 2008

Τα πετροδολλάρια της υπεροψίας

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου – και ο Εφραίμ έχει κάνει σχολή. Το ιταμό ύφος, η αλαζονεία, η έπαρση, η υπεροψία είναι πια κουστούμι όσων πιστεύουν ότι είναι ισχυροί, είτε με τα δικά τους κόλλυβα είτε με ξένα, είτε επίγεια είτε επουράνια.

Όπως είναι γνωστό πριν από δυο χρόνια ο κ. Αλογοσκούφης είχε έναν αγαπημένο επενδυτή. Λεγόταν Ανδρέας Βγενόπουλος. Ο υπουργός Οικονομίας έβλεπε χρήμα με ουρά. Για την ακρίβεια, έβλεπε μόνο το χρήμα και όχι την ουρά. Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με πόνο. Μετά ο επενδυτής, με το άφθονο ρευστό που του εξασφαλίζει η εκπροσώπηση των κρατικών (ξαναλέω: κρατικών) κεφαλαίων από τα πετροδολλάρια του Ντουμπάι, αποφάσισε να πολιορκήσει με όρους αγοράς τη δεύτερη ελληνική επιχείρηση και να την αρπάξει μέσα από τα χέρια της κυβέρνησης. Είναι το είδος της άγριας αγοράς που σήμερα καταδικάζεται από τις εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα, ήταν το είδος της εξαγοράς (με ασφαλώς βαρύτατη ευθύνη του υπουργού Οικονομίας) που θα εξευτέλιζε το ελληνικό κράτος και θα επέβαλλε ως αποκλειστικό κριτήριο το χρήμα.

Δεν συνέβη. Ο κ. Αλογοσκούφης, αργά και στραβά, του στέρησε το λάφυρο του ΟΤΕ. Και ο παλιός αγαπημένος επενδυτής, έγινε ανελέητος εχθρός. Τότε, όταν τον είχαν κατηγορήσει –μάλλον αδίκως πρέπει να πω- τα κόμματα ότι έβγαλε «αέρα» από τη μεταβίβαση των μετοχών του, είχε κάνει μια παρτίδα μηνύσεις στον Τσίπρα και τον Παπανδρέου. Σήμερα, έγινε ευπρόσδεκτος συνομιλητής του αρχηγού της αντιπολίτευσης, επειδή συμβαίνει να αντιτίθενται και οι δύο στο πακέτο των 28 δις για τις τράπεζες. Ο κ. Βγενόπουλος δεν ήθελε να δοθεί ρευστότητα, όπως έκαναν όλες, μα όλες, οι άλλες χώρες που το τραπεζικό τους σύστημα κλυδωνίστηκε. Τις ήθελε να στεγνώσουν, γιατί αυτός είχε πετρορευστότητα, πιθανόν για να έρθει αύριο σωτήρας εκείνος, αντί του κράτους, και να πάρει ένα-δυο τεφαρίκια κοψοχρονιά. Και να γίνει η Ελλάδα θεματοφύλακας των χρηματοοικονομικών του Ντουμπάι. Ευγενές και θεμιτό για τους ντουμπαϊνούς και τους εκπροσώπους τους. Για εμάς όμως;

Και αφού δεν έγινε, ο κ. Βγενόπουλος είναι τόσο εκνευρισμένος όσο δεν ήταν ούτε με το Βαρδινογιάννη για τον Παναθηναϊκό, πριν γίνει πολυμετοχικός και ανοίξει ο δρόμος προς την ανόρθωση – της ομάδας εννοώ… «Υπάρχουν», μας είπε χτες, «πολιτικοί ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν την κρίση». Και σε μια απίστευτα ιταμή αποστροφή πρόβλεψε πως αύριο θα έρθουν κάποιοι κοινοτικοί και θα πουν «Τζορτζ, κάτι δεν κάνατε καλά». Ο Τζορτζ πολλά δεν έκανε καλά. Αλλά μπορεί να θυμίσει στον Άντριου ότι ένας Νικολά και μια Άγκελα είχαν στην ατζέντα ειδικής συνόδου κορυφής τη στεγανοποίηση των οικονομιών τους από sovereign funds, από κρατικά επενδυτικά κεφάλαια που ήθελαν να σαρώσουν την παραγωγική βάση της Ευρώπης, επειδή φαινόταν ήδη μια συγκυρία έλλειψης κεφαλαίων. Ούτε διανοήθηκαν να αφήσουν τις τράπεζές τους έρμαια ή να τις βγάλουν σε δημοπρασία στα Εμιράτα.

Είπε και κάτι ακόμη ο κ. Βγενόπουλος. Ότι είναι λαϊκισμός να μιλάμε για υπερκέρδη των τραπεζών όταν το περιθώριο κέρδους έχει πέσει στο 2%. Με διαφορά λεπτών της ώρας συνέβησαν τα εξής δύο. Πρώτον, η Alpha Bank ανακοίνωσε κέρδη μισό δις ευρώ για το εννεάμηνο, μαζί με ένταξη στο πακέτο. Και, δεύτερον, η Eurobank ανακοίνωσε μείωση του βασικού επιτοκίου για τα στεγαστικά κατά μισή μονάδα. Άθλιοι λαϊκιστές.

Tuesday, November 25, 2008

Μακάριοι...

Τρίτη 25 Νοεμβρίου – και η μαύρη λιμουζίνα σταμάει μπροστά από το επιβλητικό κτίριο, με τις δωρικές κολώνες, που στεγάζει την εξεταστική επιτροπή. Ο οδηγός ανοίγει την πόρτα και από το πίσω κάθισμα βγαίνουν οι δύο πρωταγωνιστές. Αυστηρά μαυροντυμένοι. Το μαύρο είναι το χρώμα που θα κυριαρχεί στο πλάνο, με ένα σύντομο γκρο στον γκρίζο ουρανό. Περπατούν γρήγορα, νευρικά στο διάδρομο. Γύρω τους μαζεύονται δημοσιογράφοι, κάμερες, φώτα, μικρόφωνα. Εκείνοι περπατούν χωρίς να στρέφουν το βλέμμα. Μόνο κάποια στιγμή πετάνε δυο ειρωνικά λόγια στους αλαφιασμένους δημοσιογράφους, μαζί με ένα σπασμένο υπεροπτικό χαμόγελο. Ο όγκος των μπράβων εμποδίζει τον Τύπο να πλησιάσει. Ενοχλητικοί άλλωστε… Και συνεχίζουν προς τη βαριά πόρτα της επιτροπής. Μπαίνουν, πετάνε ένα χαρτί. Αρνούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Οι δικηγόροι τους, μια μικρή κουστωδία από νομικούς παραστάτες, είναι παρόντες για να υπερασπίσουν το δικαίωμα των πελατών τους να τηρήσουν αυτή τη στάση, ως νόμος προβλέπει. Εξαιρετικοί δικηγόροι. Εξαιρετικοί πελάτες. Εξαιρετικά πλάνα.

Θα μπορούσε να το έχει γράψει ο Μάριο Πούζο. Θα μπορούσε σχεδόν να δει κανείς το Ρόμπερτ Ντυβάλ και τον Αλ Πατσίνο στα πρόσωπα των δικηγόρων, ο Μάρλον Μπράντο έχει παχύνει αρκετά ώστε να φοράει ρούχα φαρδιά σαν ράσα. Αλλά δεν ήταν ταινία. Παίχτηκε σε ντοκυμανταίρ στην ελληνική Βουλή. «Ο ανάδοχος». Από τις μπλακ λίμο κατέβηκαν ευσεβείς, ταπεινοί και ακτήμονες ο μοναχός Αρσένιος και ο ηγούμενός του, ο Εφραίμ. Άνθρωποι αφιερωμένοι στην υπηρεσία του Κυρίου.

Με 50 εκατομμύρια καταθέσεις, με εταιρεία (όχι οφσόρ, κανονική, όπως διευκρίνισε ο κ. Αρσένιος) στην Κύπρο. Με συμβόλαια επί συμβολαίων και ανταλλαγές επί ανταλλαγών. Αυτοί που λένε πως μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται.

Και είπαν ένα περιφρονητικό «όχι», επικαλούμενοι το γράμμα του νόμου, τον εξωτερικό τύπο της απονομής του δικαίου. Αυτοί που λένε πως μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται.

Αλαζόνες και περιπαικτικοί. Αυτοί που λένε μακάριοι έστε όταν ονειδίσωσιν υμάς. Να προκαλούν συγκρούσεις και οργή, αυτοί που λένε μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί θεού κληθήσονται. Να αρνούνται να απαντήσουν στην έρευνα για την απονομή δικαιοσύνης, αυτοί που λένε πως είναι μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών.

Ίσως είχαν τους λόγους τους. Έξυπνοι άνθρωποι, ασφαλώς θα είχαν τους λόγους τους. Αλλά και ο τελευταίος των πολιτών, ο τελευταίος των πιστών, που περίμενε άκρα ταπείνωση και άκρα ειλικρίνεια, ξέρει πια πως εκείνοι που μετέτρεψαν τα αρχονταρίκια σε οίκους ευωχίας, τα κελλιά σε VIP σουίτες για το διεθνές τζετ σετ της ευσέβειας, αυτοί που εγκατέστησαν ντήλινγκ ρουμ στον ομφαλό της ακτημοσύνης, αυτοί που κυκλοφορούσαν με ελικόπτερα και Hummer στο άσυλο της φυσικής ηρεμίας, αυτοί σίγουρα δεν είναι μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον θεόν όψονται.

Από μια άποψη, η εξεταστική για τη περίπτωση Εφραίμ και Αρσένιου έκανε πολύ καλά τη δουλειά της και αποκάλυψε πλήρως την αλήθεια.

Monday, November 24, 2008

Η Αριστερά και η διαχείριση του φόβου

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου – και όταν ο Λέοναρντ Κοέν έγραφε πως τον καταδίκασαν σε είκοσι χρόνια βαριεστημάρας, επειδή προσπάθησε να αλλάξει το σύστημα από μέσα, πρέπει να τον είχαν βάλει να διαβάζει δημοσκοπήσεις. Δεν υπάρχει πιο βαρετή ενασχόληση από την ανάγνωση μετρήσεων που όλοι ξέρουν τι θα γράφουν και γιατί θα το γράφουν. Συμβαίνει, επίσης, να είναι ο πασατέμπος για τα ελληνικά γουηκέντ. Αυτό το Σαββατοκύριακο, όμως, οι σφυγμομετρήσεις άξιζαν τα λεφτά τους, άξιζαν και τον κόπο να στερηθεί κανείς λίγο χρόνο από τη βόλτα του…

Γιατί; Επειδή, αν κανείς προσπερνούσε την εθιστική παρατήρηση της πρόθεσης ψήφου, μπορούσε να δει τεκτονικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό, που πηγαίνουν πολύ πέρα από τα ποσοστά του κάθε κόμματος, την περίφημη «καταλληλότητα» και την «παράσταση νίκης». Αυτή τη φορά συμβαίνει κάτι χωρίς προηγούμενο στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Για την ακρίβεια, για πρώτη φορά, συμπίπτουν δύο διαφορετικά φαινόμενα, δυο τάσεις, και οδηγούν σε κάτι εντελώς εξαιρετικό, που μπορεί να αλλάξει εντελώς τα δεδομένα.

Πρώτο στοιχείο, η γενική μετατόπιση του εκλογικού σώματος όχι ένα, όχι δύο, αλλά «τρία κλικ αριστερά», όπως έγραφε κάποτε και η πολύ της μόδας τελευταία Κατερίνα Γώγου. Δύο στους τρεις ψηφοφόρους δηλώνουν πως θα ψηφίσουν μια εκδοχή της Αριστεράς. Και, καθώς όλες οι συνιστώσες της έχουν ήδη κάνει, η καθεμιά στα μέτρα της, μια δική τους «αριστερή στροφή», είναι φανερό πως η ζυγαριά γέρνει πια αποφασιστικά προς διαφορετικές πολιτικές επιλογές, που συνδέονται ασφαλώς με την ανάγκη διαχείρισης της κρίσης. Η κρίση θεωρείται από τους πολίτες προϊόν του συστήματος και καταγράφεται πολιτικά στην Ελλάδα ως απόρριψη και όχι με συσπείρωση για τη στήριξή του. Έτσι η κυβέρνηση χρεώνεται την κρίση και ταυτόχρονα συμβαίνει να εκπροσωπεί το συντηρητικό χώρο, που από τη φύση του και με τα παραδοσιακά ανακλαστικά των εκλογέων συνδέεται πιο έντονα με το σύστημα που απογοητεύει.

Δεύτερο στοιχείο της συγκυρίας, ο φόβος. Στις επόμενες εκλογές το αίσθημα που θα κυριαρχεί στην κοινωνία δεν θα είναι η ελπίδα, η προσδοκία για το αύριο, η προσμονή ενός καλύτερου μέλλοντος. Θα είναι η ανησυχία, ο φόβος, η αγωνία για το άγνωστο και το γκρίζο που προδιαγράφεται, η προοπτική της κατάρρευσης των πυλώνων, των βέβαιων αναφορών πάνω στις οποίες χτίστηκαν η οικονομία, η παραγωγή, η κοινωνία και οι σχέσεις των ανθρώπων για πολλές, πολλές δεκαετίες.

Και τα δύο μαζί σχηματίζουν μια συγκυρία χωρίς προηγούμενο. Έως τώρα ήταν μια πολιτική σταθερά –και όχι μόνο στην Ελλάδα, από το θρίαμβο του ντε Γκωλ μετά το Μάη του ‘68- ότι η Αριστερά ενσάρκωνε τις ελπίδες και η συντηρητική παράταξη εκπροσωπούσε το ρεαλισμό της διαχείρισης και κεφαλαιοποιούσε το ανακλαστικό του ασφαλούς καταφυγίου. Τώρα, για πρώτη φορά, όλα δείχνουν πως η Αριστερά, και μάλιστα μια Αριστερά κοινωνικά πλειοψηφική όσο ποτέ από το 1981, θα κληθεί να αναλάβει όχι τη διαχείριση της ελπίδας, όπως τότε κι όπως πάντοτε έως τώρα, αλλά το χειρισμό της πιο βαθιάς κρίσης και τη διαχείριση του φόβου.

Friday, November 21, 2008

Προσμένουμε ίσως κάποιο θάμα

Παρασκευή 21 Νοεμβρίου – ημέρα των παρθένων, επομένως δεν γιορτάζει κανείς. Αντιθέτως: κάθε μέρα και πιο βαθιά στην οδό της απωλείας. Τόσο άγρια, τόσο επιθετικά, τόσο ασφυκτικά, που και να θέλεις (αν κανείς μας θέλει πια) είναι αδύνατο να ξεφύγεις.

Η Ελλάδα, αρκετό καιρό τώρα, εκδίδει μόνον τριετή ομόλογα. Δεν εκδίδει πενταετή. Γιατί; Οι υποψιασμένοι λένε πως εάν τολμούσαμε να εκδώσουμε πενταετή, το άνοιγμα σε σχέση με το γερμανικό επιτόκιο θα ξεπερνούσε τις δύο ποσοστιαίες μονάδες. Δηλαδή, περίπου διπλάσιο επιτόκιο σε σχέση με αυτό που δανείζεται η Γερμανία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρακτικά, από την άποψη της δανειοληπτικής αξιοπιστίας, η Ελλάδα δεν ανήκει στην ΟΝΕ. Οι αγορές μας έδιωξαν από την ευρωζώνη.

Οι πρώτες μεγάλες ελληνικές εταιρείες αρχίζουν να προσαρμόζονται σε συνθήκες κρίσης. Ευγενική διατύπωση. Πρακτικά: απολύσεις. Ήδη 200 μαζεμένες σε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας. Και ακόμη δεν ξέρουμε την έκταση της κρίσης στην πιο ευαίσθητη και την πιο μεγάλη ελληνική βιομηχανία: τον τουρισμό.

Τα διεθνή χρηματιστήρια συνεχίζουν την πορεία στην άβυσσο. Κολοσσοί, όπως η Τζένεραλ Μότορς, οδηγούνται σε μια αδιανόητη έως χθες χρεωκοπία.

Πριν από λίγες ώρες, δημοσιοποιήθηκε μια έκθεση από το σύνολο των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών για τις διεθνείς τάσεις από σήμερα έως το 2025. Συνοπτικά: Η πιθανότητα παγκόσμιων διενέξεων για τα τρόφιμα και το νερό αυξάνει, η σημερινή χρηματιστηριακή κρίση είναι μέρος μιας γενικότερης αναδιάταξης του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, ΗΠΑ Ινδία και Κίνα θα είναι οι ισχυρότερες χώρες του κόσμου στο άμεσο μέλλον, το πέρασμα στην τεχνολογία που δεν θα βασίζεται στο πετρέλαιο θα έχει ολοκληρωθεί, και ο ρόλος του δολλαρίου θα έχει συρρικνωθεί.
Η εποχή των μεγάλων ανακατατάξεων, ίσως μια δεύτερη φάση της εποχής των μεγάλων αναταράξεων.

Που πάει το ελληνικό καραβάκι σε αυτή την επερχόμενη θύελλα; Είμαι βέβαιος για τα ερωτήματα που θα κυριαρχήσουν. Ζήτησε ο Κουκουβίνος λεφτά από τον Πάπιστα για να μη δημοσιεύσει το ρηπόρτ; Γιατί δεν ρώτησε ο Παπακωνσταντίνου τον Πάπιστα εάν είχε μια κόπια στα χέρια του; Διάβασε η Αζέλ τους πίνακες και τι συνεπέρανε για τις επιπτώσεις στην κίνηση των σκυλάδικων ο Καραμπέρος;

Είδα χτες το βράδυ, όπως πολλοί ακόμη, τους γραμματείς των δύο κομμάτων εξουσίας να σφάζονται στο παραθύρι. Ούτε λέξη; Μα ούτε μια λέξη για όλα αυτά; Δεν λέω πως τους ρώτησαν και δεν απάντησαν. Αλλά κι εκείνοι, προπονημένοι στο άλλα σε ρωτώ κι άλλα μου λες, ίχνος ενδιαφέροντος δεν είχαν πέρα από την πολιτική χρέωση του Βατοπεδίου και την αναζήτηση μιας τριχιάς για απόδραση από την πολιτική κόλαση; Ίχνος;

Στο τέλος, λέει ο πρωθυπουργός, το ερώτημα θα είναι «ποιος μπορεί να μας βγάλει από την κρίση». Για όσους είδαν τη συζήτηση των δύο γραμματέων, η απάντηση είναι πως θα χρειαστούμε ένα θαύμα. Δηλαδή πάλι θα πέσουμε στην ανάγκη του Εφραίμ…

Thursday, November 20, 2008

Όλα στο παρασκήνιο

Πέμπτη 20 Νοεμβρίου – και πέρα από τα όσα αποκρουστικά μαθαίνουμε κάθε μέρα, μήνες τώρα για αυτή την απίθανη υπόθεση του Βατοπεδίου, υπάρχει κάτι ακόμη, που φέρνει σε απόγνωση τον απλό πολίτη. Είναι η διαπίστωση ότι υπάρχουν δύο παράλληλες πραγματικότητες, που κινούνται στους δικούς της η καθεμιά ρυθμούς. Και ότι η εξουσία ασκείται από εκείνους και μόνον εκείνους που μπορούν να ακροβατούν ανάμεσα στις δυο ζωές μιας χώρας με διχασμένο κορμί.

Ξεπερνάει, πραγματικά, κάθε φαντασία η έκταση του παρασκηνίου. Όλα συνέβαιναν πίσω από τις κουίντες, στα σκοτεινά, στα μουλωχτά. Όλα κρίνονταν στο ημίφως της εξωτερικής νομιμότητας και της βαθιάς ανηθικότητας και παρανομίας στην πράξη. Η πραγματική εξουσία ανήκει σε εκείνους που ξέρουν όσα οι άλλοι θα πληροφορηθούν εκ των υστέρων.

Παλιότερα ένας δημοσιογράφος εγκατέλειψε το επάγγελμα για να αναλάβει μια δημόσια, κομματική θέση. Διηγούνταν αργότερα, λίγους μήνες μόνο αργότερα, ότι αυτό που του έκανε πραγματικά εντύπωση (ενός ψημένου δημοσιογράφου, με εμπειρία στο ρεπορτάζ και σε μια δουλειά που, τελοσπάντων, δεν είναι και πάντοτε με την αγιαστούρα στο χέρι) ήταν η ποσότητα της πληροφόρησης. Ούτε αυτός δεν μπορούσε να διανοηθεί πόσο περισσότερα γνωρίζουν οι μηχανισμοί της εξουσίας, τα σκοτεινά γραφεία και τα γκρίζα κουστούμια, ακόμη κι από τους πιο πληροφορημένους δημοσιογράφους, αυτούς που διαμεσολαβούν τη σχέση της κοινής γνώμης με την πληροφόρηση, για να μην πω με την ενημέρωση ή με την αλήθεια…

Όλα στο παρασκήνιο. Τα συμβόλαια στη ζούλα. Τα τηλεφωνήματα, που είναι σαν το σωματίδιο το οποίο αναζητείται στο CERN: όλοι ξέρουν ότι είναι αδύνατο να μην υπάρχει κι όμως δεν έχει ακόμη αποδειχθεί. Τα βαριά ονόματα και η βαρύτερη υποκρισία. Η βαθιά θρησκευτικότητα που οδηγεί σε αφιλοκερδείς εξυπηρετήσεις, μόνο που συμπίπτουν με παροξυσμό πλουτισμού από άλλες, ταυτόχρονα, πηγές και με βλάβη των συμφερόντων του Δημοσίου. Τα καρφώματα στον αντίπαλο. Οι εκβιασμοί και ο καταπληκτικός δικηγόρος-εκβιαστής που δηλώνει (και το πιστεύει στα αλήθεια) πως μπορεί να ζητάει μίζα «καθαρά και τίμια», διότι αυτός δεν είναι κανένα λαμόγιο να αλλάζει τη μίζα από τη μια μέρα στην άλλη, αυτός είναι «πεντακαθαρίδης». Και μετά η ενημέρωση των άλλων, οι υπόγειες διαδρομές και οι ανήκεστες σιωπές.

Ένας μάρτυς περιέγραψε ό,τι ζούμε σε αυτή τη χώρα με λίγες λέξεις. Είπε στη Βουλή: «εγώ την Αζέλ και να τη δω σήμερα μπροστά μου δεν θα το πιστέψω γιατί τότε ήταν μια ωραία κοπελίτσα, με τα σπαθάκια της, με το κορμάκι της, με τους χορούς της, και τώρα μπορεί να έχει γίνει γιαγιά». Έτσι θα βγει το πολιτικό σύστημα από την εξεταστική, αυτό που μπήκε με φιδίσιο κορμή για να πλυθεί. Θα βγει γερασμένο και ρυτιδιασμένο, αγνώριστο.

Οι πολίτες νιώθουν πια ότι τα μαθαίνουν όλα τελευταίοι, από λάθος, κατά παραχώρηση. Σαν απατημένοι σύζυγοι. Αλλά αυτή τη φορά οι απατημένοι σύζυγοι παραείναι πολλοί για να διατηρηθεί η συμβατική οικογενειακή ευτυχία του γάμου μας με το σύστημα.

Wednesday, November 19, 2008

Μια απέραντη βιντεοθήκη

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου – και τα πράγματα έχουν πάρει αρνητική τροπή για τη χώρα. Το σύστημα εκφυλίζεται, υπάρχει γενική έκπτωσης. Εκεί που κρεμάγαν οι καπεταναίοι τα έγγραφα, κρεμάνε τώρα τα dvd. Η έκπτωσις είναι ραγδαία...

Ήδη στο μικρό σχετικά χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την υπόθεση Ζαχόπουλου τα πράγματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Πρώτα από όλα, οι πρώτοι γυναικείοι ρόλοι – σερσέ λα φαμ, που λέει κι ο Καρατζαφέρης. Ένα νουάρ κρίνεται από τις γυναίκες του – εάν είναι φαμ φατάλ, ή ξενέρωτες. Στη ζαχοπουλιάδα, η θηλυκή διασημότης ήταν νεαρή, αριστούχος της Φιλολογίας, υπεράνω πάσης υποψίας και εξ απορρήτων του πηδήξαντος – από το παράθυρο… Τώρα, η αξιοπιστία της γυναίκας που αμφισβητεί την αξιοπιστία της άλλης ελέγχεται επειδή, λέει, χόρευε παλιά στα κέντρα του επιχειρηματία τον οποίο (μακριά νυχτωμένοι…) πήγαν να εκβιάσουν υπό το εξωτικό όνομα Αζέλ.

Αλλά και το κεντρικό πρόσωπο του εκβιασμού δε λέει… Άλλο ένας Ζαχόπουλος, ένας κολοσσός του πνεύματος και της τέχνης, που είχε αναλάβει την αναμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού στο πλαίσιο της επανίδρυσης του κράτους, κι άλλο ένας συνήθης επιχειρηματίας της νύχτας, ένα πιστό αντίγραφο λογοτεχνικής καρρικατούρας –ας πούμε- του Κούστα, αν τον θυμάστε ως πρωταγωνιστή στην Άμυνα Ζώνης, του Μάρκαρη.

Και το ύψος των συναλλαγών δείχνει πως η κρίση πλήττει πια φανερά και τις πιο κεντρικές δραστηριότητες της ελληνικής οικονομίας, όπως τα μπαχτσίσια, τις ρεμούλες και τους εκβιασμούς. Άλλο για παράδειγμα να πηγαίνει γκράντε δημοσιογράφος με βαλίτσα στη Σοσιετέ Ζενεράλ, να την ανοίγει και να σκάνε μύτη πέντε εκατομμύρια ευρώ σε μετρητό, κι άλλο αυτή η κακομοιριά που παρακολουθήσαμε στο ασπρόμαυρο με ένα θλιβερό δικηγορίσκο να εκλιπαρεί για μια πιθαμή οικόπεδο και 80 χιλιαρικάκια – και να συμβιβάζεται και στα δεκαοχτώ… Τσίπικα πράγματα. Πού είναι τα μεγαλεία, οι απλοχεριές, η γκαλαντερί, πού είναι Θέμος-Μάκης, που ξεπέσαμε τώρα σε Κουκουβίνους τρίτης κατηγορίας…

Και το dvd, δεύτερο πράμα. Στα ζαχοπουλικά, όπως αναμένω να τα γράψει η ιστορία, για να μοιάζουν με τα «ευαγγελικά» και τα «παρκερικά», υπήρχε η πρέπουσα δόση γκλαμουριάς. Τροφαντό βίντεο, μουράτος κομιστής, ραντεβού στο Βυζαντινό του Χίλτον, δικηγόρος πρώτης να το περιφέρει, σεμνές τηλεπαρουσιάστριες που αποστρέφουν το βλέμμα, απρόσεκτοι τηλεαστέρες που μιλάνε νεράκι στην Εσπρέσσο – ήταν μια πραγματική σαπουνόπερα. Όχι τριτοκλασάτο γραφείο, κουστουμάκια από τις εκπτώσεις, και 13 λεπτά όλα-όλα, τόσο χάλια εγγραφή που κόλλησε ακόμη και στη Βουλή. Ενώ το άλλο δεν το είχαν προβάλει στη Βουλή – γιατί δεν θα κόλλαγε ποτέ το βίντεο, θα κόλλαγαν όμως οι βουλευτές…

Το μόνο που κρατάει κάπως την αμπιάνς είναι ο χώρος. Θεσσαλονίκη. Η μητέρα της νύχτας, η μαμή όλων των κακών. Από το εμπάργκο μέχρι τα σκυλάδικα, από το τελωνείο της Δοϊράνης μέχρι τα Λαδάδικα, όπου ακούς για πολύ βρώμικο χρήμα, ο δρόμος καταλήγει κάπου στη Βόρεια Ελλάδα, συνήθως στην πρωτεύουσά της, εκεί όπου το χρήμα που παράγεται τη μέρα ωχριά μπροστά σε αυτό που πάσχει από φωτοφοβία και διακινείται μόνο τις μικρές ώρες.

Πάντως, υπάρχει και κάποια πρόοδος. Δεν ισχύει πια η παλιά ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ότι είμαστε ένα «απέραντο φρενοκομείο». Τώρα είμαστε μια «απέραντη βιντεοθήκη».

Tuesday, November 18, 2008

Το μοναστήρι "η Ελλάς"

Τρίτη 18 Νοεμβρίου – και παλιά έλεγαν «το καφενείον η Ελλάς». Τώρα έχουμε προχωρήσει πολύ μπροστά. Πρόκειται για το «μοναστήρι η Ελλάς».

Κάθε μέρα που περνάει, αυτή η υπόθεση μοιάζει όλο και πιο πολύ με μια μικρογραφία της χώρας. Πρώτα από όλα, όπου και να την πιάσεις, λερώνεσαι. Μετά, κανείς δεν είναι υπεράνω υποψίας. Και, φυσικά, στο τέλος δεν θα βγει άκρη.

Το Βατοπέδι και η δραστηριότητά του συνοψίζουν τα ιδεώδη του έθνους. Είμαστε χώρα ευσεβής – η μισή ανήκει στην Εκκλησία, στα μοναστήρια, στους ρασοφόρους, η Αττική στους Παντελεήμονες, η Κρήτη στους Τοπλούδες, η Μακεδονία και η Θράκη στο Βατοπέδι και τις άλλες 19 μονές των χρυσόβουλλων.

Είμαστε χώρα πιστή στην παράδοση. Όχι απλώς πιστή. Παραδόπιστη. Απόδειξη ο μοναχός Εφραίμ που επηρέαζε παραδοσιακά τα υπουργεία μας, όσο περνούσε ο καιρός, όλο και περισσότερο, μέχρι που βρήκε το κονέ ψηλά-ψηλά (λίγο κάτω από τον επουράνιο Κύριο, στο βοηθό του…). Καθένας δικαιούται το δικό του παράδεισο…

Είμαστε χώρα άτεγκτη στη λειτουργία των θεσμών. Από την κορυφή, όπου χρειάστηκαν παραιτήσεις εισαγγελέων για να φτάσει στη Βουλή μια δικογραφία που έπρεπε να είναι εκεί από καιρό, μέχρι τη βάση, όπου φύονται κατά χιλιάδες Κουκουβίνοι, Σωτηροπούλες και παρόμοιες βδέλλες που λυμαίνονται ό,τι μπορεί να επιζήσει ως υγιής δραστηριότητα.

Είμαστε χώρα της διαφάνειας. Απόδειξη ο μοναχός Αρσένιος και η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου που δεν συνεδρίαζε ποτέ χωρίς να είναι κι αυτός εκεί για να ασκείται κοινωνικός έλεγχος στην πράξη. Είναι η κυριολεκτική εκδοχή του «βοήθειά μας».
Αναρωτιέται κανείς πώς ξεκινάνε τη μέρα τους οι άνθρωποι, οι κανονικοί άνθρωποι, που δεν είναι εκβιαστές, που δεν είναι απατεώνες, που δεν θέλουν να λαδώνονται, που δεν θέλουν να μπουν σε κυκλώματα αλλά απλώς να κάνουν καλά τη δουλειά τους, αυτοί που ψάχνουν ένα παράθυρο δημιουργικότητας, αυτοί που ακόμη αρνούνται να συμβιβαστούν με την ιδέα πως όλα είναι στημένα και η αξία απλώς δεν έχει σημασία, αυτοί όλοι αναρωτιέται κανείς πώς ξυπνάνε το πρωί για να πάνε στη δουλειά τους έχοντας δει το βράδυ τα αποκρουστικά βίντεο, έχοντας διαπιστώσει πως για άλλη μια φορά στη Βουλή η εξεταστική γίνεται για τις εντυπώσεις κι όχι για την αλήθεια, έχοντας πάρει οβερντόουζ Ψωμιάδη μέχρι κώματος και ακούγοντας τέτοιες ειδήσεις όπως αυτές που ακολουθούν; Αυτοί οι άνθρωποι, που επιμένουν να υπάρχουν, πώς να αισθάνονται άραγε σήμερα το πρωί;

Monday, November 17, 2008

Φταίνε πάντοτε οι άλλοι

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου – και ήταν στην Πάτρα και η Πάτρα, εκτός αν πρόκειται για εκδρομή, είναι μακριά, όπως και οτιδήποτε δεν περιλαμβάνεται στο τρίγωνο Κολωνάκι-Σύνταγμα-Χίλτον. Μια ομιλία ενός προέδρου που υπήρξε δημοφιλέστατος στη διάρκεια της θητείας του και ύστερα γλίστρησε ξανά στην αφάνεια, με τη διακριτικότητα και την ευπρέπεια που χαρακτήρισε τη θητεία του και δημιούργησε σχολή στην Προεδρία της Δημοκρατίας που καλή τύχη θέλει να την συνεχίζει ο διάδοχός του.

Ο Κωστής Στεφανόπουλος δεν έχει μιλήσει σχεδόν ποτέ από τότε που έληξε η θητεία του. Τώρα έκανε μια ομιλία στην Πάτρα στη μνήμη ενός σημαντικού γιατρού της πόλης. Και μίλησε για όλους, πέρα από την πόλη του. Η κεντρική του επισήμανση είναι πως στη χώρα έχει εκλείψει το αίσθημα της ευθύνης. Ο Στεφανόπουλος έχει κάνει την καίρια διάγνωση. Γι’αυτό ακριβώς πρόκειται και στοιχειώνει την Ελλάδα από κορυφής μέχρις ονύχων.

Έχει ασφαλώς λείψει το αίσθημα ευθύνης με τον αποκρουστικό τρόπο που αποκάλυψε υπόθεση του Βατοπεδίου, ενδεικτική αλλά όχι ιδιαίτερη. Το είδος των σχέσεων που έρχονται στο φως σε όλα τα επεισόδιά της –ακόμη και στο μοναδικό αυτό τελευταίο επεισόδιο που απέβη υπέρ της κυβέρνησης με την αποκάλυψη του εκβιαστικού βίντεο της κυρίας που ήθελε να εμπλέξει τον πρωθυπουργό- στέλνει το μήνυμα στους πολίτες πως όλα παίζονται στο γκρίζο κόσμο των παρασκηνίων. Πολιτικοί με λογική υποτελούς προς τα ράσα, ράσα με λογική υποτελούς προς το χρήμα, υπόγειες συνεννοήσεις, στημένες δίκες με μιλημένους δικαστές, δικηγόροι που έγραφαν αγωγές για να χάσουν οι πελάτες τους, άπληστοι ιερωμένοι και άβουλοι υπουργοϋφυπουργοί, άλλοι μηχανορράφοι να κινούν τα νήματα κι άλλοι παραιτημένοι στις βουλές των ισχυροτέρων τους, και όλοι πιστοί στους άγραφους νόμους του χρήματος και της εξουσίας. Μόνο κάτι σπάνιες εξαιρέσεις, ένα λάθος στους συσχετισμούς της δύναμης για να ξετυλιχτεί το νήμα κι ένα λάθος στην εκτίμηση για δυο ανθρώπους στη Δικαιοσύνη για να φτάσουμε στην άκρη του. Αλλά ο γενικός κανόνας ίδιος. Άνθρωποι που πρόδιδαν πρόθυμα την ευθύνη της θέσης τους, κυρίως την ευθύνη του δημόσιου αξιώματος.

Αλλά όχι μόνο. Και πολίτες χωρίς κουλτούρα ατομικής ευθύνης. Από τα χιόνια που πέφτουν (και πού είναι οι κρατικές αρχές, πού είναι οι αρμόδιοι για να σκουπίσουν έξω από την πόρτα;), μέχρι τα δάνεια (για τα οποία φταίνε ασφαλώς οι άθλιες τράπεζες, αλλά ποτέ μα ποτέ δεν φταίει άραγε εκείνος που πήρε «διακοποδάνειο» και την πέρναγε κοτσάνι αδιαφορώντας για την επόμενη μέρα;) είναι μια χώρα ευθυνόφοβη, που απεκδύεται πάντα το δικό της μερίδιο στο φταίξιμο για να το φορτώσει σε όποιον βρει: συνήθως στην ηγεσία της και συνήθως της αξίζει… Οι δημοσκοπήσεις και οι κάλπες όσο είναι μια διαδικασία επιλογής προοπτικής άλλο τόσο αντιμετωπίζονται από την κοινωνία ως μέθοδος τιμωρίας άλλων και με τον τρόπο αυτό διαγραφής των δικών της βαρών.

Και γι’ αυτό είναι τόσο σκληρές και τόσο κυκλικές. Και γι’αυτό –πρόσθετα στις δικές της οφθαλμοφανείς παλινωδίες και αδυναμίες- η κυβέρνηση χρεώνεται την κρίση, ενώ αλλού οι ηγεσίες αφενός φέρονται σαν ηγεσίες, χωρίς μύθους περί «θωρακισμένων οικονομιών», και αφετέρου συσπειρώνουν γύρω τους τους πολίτες.

Friday, November 14, 2008

Ελλάς "άνωθεν"

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου – και η λέξη της ημέρας είναι «άνωθεν». Σωστά. Καμμία άλλη δεν εκφράζει τη βαθύτατη διάβρωση του κρατικού μηχανισμού, τη βαθύτατα δουλική αντίληψη που οι πολιτικές ηγεσίες έχουν εμφυσήσει στους υφισταμένους τους, τη βαθύτατα απαξιωτική αντίληψη που έχουν στην ιεραρχία οι ανώτεροι για τους κατώτερους, και οι ίδιοι για τον εαυτό τους ως κατώτερο για τους ανωτέρους τους.

«Η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου ολόκληρη εκτελούσε εντολές, εντολές εκτελούσα κι εγώ», λέει σε μια επιστολή που δημοσιεύει το Έθνος ένας νομικός σύμβουλος της ΚΕΔ. Οι νομικοί σύμβουλοι χαίρουν ειδικής προστασίας από το νόμο. Γιατί; Ακριβώς για να μπορούν να υψώσουν ένα στοιχειώδες ανάστημα, να πουν «όχι» όταν τους ζητούν να παρανομήσουν και να μην υποχρεώνονται στον έσχατο εξευτελισμό του κ. Σταύρου Ζερβουδάκη να επικαλείται ως υπεράσπιση του εαυτού του –για κάτι που ως νομικός γνωρίζει ότι χρήζει υπεράσπισης- το γεγονός ότι «εκτελούσε εντολές άνωθεν».

Αλλά βέβαια. Γιατί να φτάσει κανείς στο νομικό σύμβουλο όταν υπάρχει ο νομάρχης. Μια δικηγόρος καταθέτει στη Βουλή και εμφανίζει τον γίγαντα των τηλεοπτικών παραθύρων, τον λατρεμένο της AGB που στα πόδια του συνωστίζονται μαρκούτσια ακόμη κι όταν πηγαίνει για ούζα, ναι, αυτόν τον πανίσχυρο εκλεγμένο νομάρχη να της λέει «ποιος είμαι εγώ που θα πω όχι στον Καραμανλή;». Διότι «η απόφαση», φέρεται επίσης να της είπε, που ο ίδιος το διαψεύδει, «η απόφαση ήρθε από πάρα πολύ ψηλά, πιο ψηλά δεν γίνεται…» Και, το λιγότερο, όλοι πιστεύουν πως θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γίνει έτσι ακριβώς.

Γιατί άμα θέλεις να κάνεις τη δουλειά σου, πρέπει να πέσει τηλέφωνο «από πάνω». Έτος 2008, σαν να βλέπεις ασπρόμαυρη ελληνική ταινία. Ο ιδιαίτερος του κ. υπουργού, το μυθικό Μαξίμου, ο συνεργάτης, ο σύμβουλος, ο κολλητός, ο κουμπάρος. Το κύκλωμα της εξουσίας. Οι πολλοί πειθήνιοι και οι λίγοι που ανθίστανται – συχνά υποχρεωμένοι να φτάσουν έως τα άκρα, την παραίτηση πρόσφατα για τους δύο εισαγγελείς. Αλλά οι κούκοι είναι λίγοι και η άνοιξη μακριά.

Αυτό ακριβώς είχε υποσχεθεί ο κ. Καραμανλής μιλώντας –έχω καιρό να ακούσω κάποιον να το επικαλείται…- για το περίφημο «σύστημα ΠΑΣΟΚ», για τη «σεμνότητα και την ταπεινότητα». Αυτή την εξυγίανση επαγγέλθηκε και γι’αυτό ήταν τόσο καταστροφικό και παραμένει το Βατοπέδι. Και η γνώμη των πολιτών για τις επιδόσεις της κυβέρνησής του σε αυτό ακριβώς το θέμα είναι που ο κ. Καραμανλής διαβάζει αυτές τις μέρες στις δημοσκοπήσεις.

Thursday, November 13, 2008

Τελευταία ευκαιρία

Πέμπτη 13 Νοεμβρίου – και τις επόμενες μέρες οι πολίτες της περιφέρειας θα δουν κάποιον που έχουν καιρό να δουν. Μετά από 14 μήνες από τις τελευταίες εκλογές, θα δουν τον Κώστα Καραμανλή σε περιοδεία. Τι σημαίνει περιοδεία Καραμανλή; Μπορείτε να αφήσετε τη φαντασία σας να οργιάσει. Κάτι μου λέει, όμως, πως όλοι το ίδιο εντέλει θα σκεφτούν.

Οι δυο μήνες που μεσολάβησαν από τις αρχές του φετεινού Σεπτέμβρη βαραίνουν στις πλάτες του πρωθυπουργού περισσότερο από τα πέντε χρόνια στην κυβέρνηση, περισσότερο από τα 12 χρόνια που έχει στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας. Ο κ. Καραμανλής αρχίζει τώρα να συνειδητοποιεί τι ακριβώς σηματοδοτεί η συμπύκνωση του πολιτικού χρόνου, την οποία ο ίδιος σηματοδότησε με την απόφασή του να στηρίξει τους υπουργούς που αποδείχτηκαν απελπιστικά έκθετοι στα μάτια της κοινής γνώμης και να ταυτιστεί μαζί τους, πριν υποχρεωθεί σε αναδίπλωση και εγκατάλειψη.

Το βάρος της συγκυρίας είναι ακόμη μεγαλύτερο γιατί το πολιτικό κεφάλαιο που σπατάλησε διαδοχικά στις υποθέσεις Βουλγαράκη, Ρουσσόπουλου, Δαϊλάκη και Τατούλη, στην πιο μίζερη δηλαδή και αποκομμένη από το κοινό αίσθημα εσωστρέφεια, θα του ήταν πολύτιμο τώρα, για ένα εγχείρημα απείρως σημαντικότερο, την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, ένα εγχείρημα που μπορεί να κρίνει ηγέτες και ηγεσίες.

Καθένας κρίνεται από τις επιλογές του. Πολύ πρόσφατα, λίγο πριν ξεσπάσει η κρίση, ο Γκόρντον Μπράουν αντιμετώπισε μια ανοιχτή ανταρσία βουλευτών και υπουργών του με στόχο, δηλωμένο δημόσια, την ανατροπή του. Έδιωξε έναν-δύο από την κυβέρνηση και, φυσικά, δεν διανοήθηκε να τους αποπέμψει από την Κοινοβουλευτική Ομάδα ή από το κόμμα. Ο κ. Μπράουν έδωσε απάντηση ασκώντας πολιτική, αντιμετωπίζοντας τη μεγάλη κρίση και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη και των πολιτών και των βουλευτών του.

Μετά από δύο μήνες σε ημι-αφάνεια, διακεκομμένη μόνον για παρεμβάσεις οργής και μηνύματα σιωπητηρίου προς εσωκομματικές κακοφωνίες, που λίγο ενδιαφέρουν την ευρεία κοινωνία, ο κ. Καραμανλής κάνει το πρώτο βήμα. Εμφανίζεται. Κανείς δεν ξέρει εάν είναι αρκετά νωρίς ή πολύ αργά. Απλώς αυτή τη φορά είναι απολύτως προφανές σε όλους ότι εάν έχει κάποιο μήνυμα για το κόμμα του –για το Ζαγορίτη ή τον Τραγάκη, ή κάτι τέτοιο…- καλύτερα θα είναι να μην επιχειρήσει να το περάσει. Ουδείς ενδιαφέρεται. Αν πάλι θέλει να μιλήσει για την κρίσει, που όλους τους καίει, πρέπει να μιλήσει με τρόπο πειστικό για την ικανότητά του να οργανώσει την άμυνα μιας χώρας που εσφαλμένα πιστεύει πως πάλι κάτι θα γίνει τελευταία στιγμή και θα τη βγάλει καθαρή.

Για τον κ. Καραμανλή είναι μια ευκαιρία. Όχι μια οποιαδήποτε ευκαιρία. Η τελευταία ευκαιρία.

Wednesday, November 12, 2008

Βουλευτές ή αυλικοί;

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου – και κάθε κόμμα δικαιούται να έχει στους κόλπους τους όποιον θέλει. Και να διαγράφει όποιον δεν θέλει, και να διαγράφει όσους βουλευτές του θέλει – ή μπορεί. Αλλά αμέσως μετά τη διαγραφή του Πέτρου Τατούλη, ο γραμματέας της Ν.Δ., ο κ. Λευτέρης Ζαγορίτης, κάλεσε τον κ. Τατούλη να παραδώσει την έδρα στο κόμμα, παραιτούμενος του βουλευτικού αξιώματος. Κι αυτό το αίτημα, αυτή η πίεση κι αυτή η αξίωση είναι πέρα από τα όρια του πολιτεύματος, πέρα από το πνεύμα του κοινοβουλευτικού συστήματος.

Έδρα σημαίνει καρέκλα. Και υπάρχει προφανώς μια ετυμολογική παρεξήγηση. Πρόκειται για ακραία εκδήλωση του ήδη παθολογικού πρωθυπουργοκεντρισμού που έχει μετατρέψει την ελληνική προεδρευομένη δημοκρατία σε οιονεί προεδρική, δηλαδή πρωθυπουργική.

Ο κ. Ζαγορίτης δείχνει με τη δήλωσή του αυτή να αντιμετωπίζει τις βουλευτικές έδρες ως καθίσματα μιας πρωθυπουργικής τραπεζαρίας. Όπου ο πρόεδρος της κυβέρνησης, επί τη βάσει της θεωρίας ότι αυτόν ψηφίζουν οι Έλληνες στις εκλογές, ότι η χώρα ζει στο 1828 και διαλέγει κυβερνήτη και όχι κυβέρνηση, ότι όλα κρίνονται στην εμπιστοσύνη προς ένα και μόνο πρόσωπο, μπορεί ως εκ τούτου να μπαίνει στην τραπεζαρία του, την κοινοβουλευτική ομάδα και να κάνει ό,τι θέλει με τις καρέκλες και με τους επ’αυτών καθημένους. Να βάζει ή να βγάζει, να αλλάζει ταπετσαρίες, να πετάει από το παράθυρο όποιον δεν του είναι αρεστός ή του χαλάει τη συγκέντρωση και να έχει την απαίτηση να του αδειάζουν οικειοθελώς τη γωνιά μόλις τους το ζητήσει, άνευ ετέρου, αφήνοντας πίσω του την καρέκλα, δηλαδή την έδρα, αδειανή για να κάτσει άλλος που περιμένει στην είσοδο την εύνοια της τύχης και του ηγέτη για να πάρει κι αυτός μέρος στο πάρτυ της εξουσίας.

Το Σύνταγμα, που δεν συντάχθηκε με τη λογική του σαβουάρ βιβρ, δεν υποχρεώνει τον βουλευτή να παραιτηθεί, ούτε εάν ο ίδιος αποφασίσει να αποχωρήσει από το κόμμα, με τη σημαία του οποίου εξελέγη. Και δεν το επιβάλλει για να διατηρήσει ο βουλευτής την ανεξαρτησία της γνώμης, που είναι όχι δικαίωμα αλλά η υποχρέωση που αναλαμβάνει απέναντι στους εντολείς του.

Έστω, όμως, ότι στην περίπτωση της αποχώρησης, μια πολιτική πίεση είναι εύλογη και κατανοητή. Από αυτό το σημείο, έως την απαίτηση να διαγράφεται ένας βουλευτής και να παραδίδει την έδρα του, σαν να ήταν δανεική από το κόμμα, υπάρχει ένα χάος αντιλήψεων, αδιανόητο ιδιαίτερα για κόμμα φιλελεύθερων αντιλήψεων.

Κι αν αυτά συμβαίνουν σήμερα, με τους βουλευτές εκλεγμένους με σταυρό, ας σκεφθεί απλώς κάποιος ποια αντίληψη και ποια εκτίμηση θα έχουν οι αρχηγοί για τους βουλευτές τους αν οι εκλογές γίνουν πριν περάσει το 18μηνο, αν δηλαδή γίνουν με λίστα…

Tuesday, November 11, 2008

Στο όριο

Τρίτη 11 Νοεμβρίου – και με το Βατοπέδι η κυβέρνηση βρέθηκε σε ένα πολιτικό όριο. Με τις τελευταίες μετρήσεις είναι φανερό ότι μόλις αντέχει σε ένα δημοσκοπικό όριο. Τώρα, με τη διαγραφή Τατούλη και την πλειοψηφία των 151 κινείται στο κοινοβουλευτικό όριο. Απομένει μόνον το εκλογικό όριο…

Η κυβέρνηση υποστηρίζει –και όχι άδικα- ότι θα κριθεί από τον απολογισμό της. Από τη δυνατότητά της, κυρίως, να διαχειριστεί την οικονομική κρίση που έχουμε δει μόνο τη σκιά της και έχουμε τρομάξει τόσο – και τώρα έρχεται και το σώμα της. Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Ότι η διαχείριση μιας τέτοιας κρίσης απαιτεί απαντήσεις σε σκληρά διλήμματα, αποφάσεις με βάρος και κόστος. Και η κυβέρνηση αυτή πια θα πρέπει να παίρνει τέτοιες αποφάσεις λαμβάνοντας υπόψη όχι τη γενική πολιτική συμφωνία ή αντίθεση μιας εσωτερικής τάσης, αλλά τις πιθανές αντιρρήσεις ενός εκάστου των βουλευτών της ή τις πιθανές αντιρρήσεις ενός εκάστου των ισχυρών που (ενδεχομένως) θα μπορούσε να επηρεάσει καθοριστικά κάποιον από τους βουλευτές της.

Επιπλέον, η υπόθεση Τατούλη έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από ενδείξεις για απώλεια του πολιτικού αισθητηρίου, που ήταν επί χρόνια το ισχυρό πλεονέκτημα του κ. Καραμανλή. Πέρα από το προφανές –και τόσο καίριο- παράδειγμα της συνέντευξης της Θεσσαλονίκης, στα μέσα του καλοκαιριού ο κ. Τατούλης είχε δώσει μια συνέντευξη όπου περίπου παρομοίαζε τον κ. Καραμανλή με «κοτζάμπαση» για να προσθέσει ότι πέρασε ο καιρός που οι χωρικοί μαζεύονταν όταν ο αφέντης έπαιζε νευρικά τα δάχτυλα στο τραπέζι. Ήταν μια πρεμιέρα. Τότε στο Μέγαρο Μαξίμου έκαναν την εκτίμηση ότι θα μπορούσαν να αντέξουν τη σειρά των επιθέσεων που ήταν φανερό πως ερχόταν, ότι ο κ. Τατούλης θα φθειρόταν από αυτές, ότι οι ψηφοφόροι του θα του έστρεφαν τα νώτα, ότι δεν θα τολμούσε ποτέ να χτυπήσει τον ίδιο τον αρχηγό. Όλες οι εκτιμήσεις, μία προς μία, αποδείχτηκαν λανθασμένες.

Η κυβέρνηση θα κληθεί, λοιπόν, να κάνει με 151, με βαριές δημοσκοπήσεις στην πλάτη της, με ένα μεγάλο σκάνδαλο υπό διερεύνηση να την κατατρύχει, με κεντρικά στελέχη της πολιτικά αδρανοποιημένα… Να κάνει τώρα ό,τι δεν έκανε με 152, με νωπή λαϊκή εντολή, σε απείρως ευνοϊκότερο διεθνές περιβάλλον, με τον αντίπαλό της σε ημιδιάλυση και με όλα τα στελέχη ετοιμοπόλεμα στο πλευρό του κ. Καραμανλή.

Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μια κυβέρνηση των 152 έχει μικρότερη λαϊκή νομιμοποίηση από μια κυβέρνηση των 151. Αλλά στο σκληρό κόσμο της πολιτικής όλοι κρίνουν με βάση τις πιθανότητες. Και στο παιχνίδι των πιθανοτήτων τα περιθώρια αρχίζουν να στενεύουν απελπιστικά.

Monday, November 10, 2008

Το τέλος της εμπιστοσύνης

Δευτέρα 10 Νοεμβρίου – και στην πολιτική είναι όπως στις τράπεζες. Το βασικό θέμα είναι η πίστη. Η αξιοπιστία.

Αυτό που κρατά όρθια μια τράπεζα δεν είναι ότι έχει άμεσα διαθέσιμα όλα τα χρήματα που της έχουν εμπιστευθεί οι καταθέτες της. Τέτοια τράπεζα δεν υπάρχει, προφανώς. Η λειτουργία τους στηρίζεται στην εμπιστοσύνη των καταθετών. Ότι δηλαδή ξέρουν πως εάν χρειαστούν τα δικά τους χρήματα, θα τα έχουν ό,τι ώρα θελήσουν. Και γι’αυτό δεν πάνε όλοι μαζί να κάνουν ανάληψη. Και γι’αυτό όσοι πάνε, βρίσκουν χρήματα.

Έτσι συμβαίνει και με τα κόμματα. Κανείς δεν πιστεύει πως ένας αρχηγός ή μια κυβέρνηση θα του ικανοποιήσει όλα τα αιτήματα μαζεμένα ή ότι θα λύσει όλα τα προβλήματα της χώρας. Δίνει όμως την εμπιστοσύνη και την ψήφο του με την πεποίθηση ότι στα μείζονα για όλους ή σε κάποια που τον αφορούν άμεσα, θα βρει ανταπόκριση. Ότι το τελικό ισοζύγιο θα είναι θετικό. Όταν φοβηθούν, τρέχουν όλοι μαζί στο γκισέ – και εκεί αρχίζει ο πανικός. Που δεν έχει λογική – αλλά αυτό πια δεν έχει σημασία, γιατί δημιουργεί τη δική του δυναμική. Είναι αυτό ακριβώς που συνέβη στον κ. Καραμανλή στη Θεσσαλονίκη. Για πρώτη φορά, οι πολίτες που τον εμπιστεύονταν επί πολλά χρόνια προσωπικά με τη σιγουριά που έχει κανείς για τραπεζικούς κολοσσούς, χωρίς αμφισβήτηση και χωρίς επιφύλαξη, είδαν μπροστά τους το ενδεχόμενο να έχουν κάνει λάθος.

Θυμηθείτε την περίπτωση της Northern Rock. Οι τράπεζες δεν κινδυνεύουν την πρώτη εβδομάδα. Όλες έχουν αρκετά χρήματα για να καλύψουν τις αναλήψεις της πρώτης φάσης. Η τύχη τους κρίνεται το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Αν καταφέρουν όχι να δώσουν αρκετά, αλλά να πείσουν αρκετά, ώστε να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη, σώθηκαν. Αλλιώς είναι καταδικασμένες.

Η Νέα Δημοκρατία και, πρωτίστως, ο κ. Καραμανλής είχαν απόθεμα ένα μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο. Το Βατοπέδι ήταν η πρώτη εβδομάδα της κρίσης και το κεφάλαιο (διαβάστε όποια δημοσκόπηση θέλετε) εξανεμίστηκε. Η οικονομική κρίση και η υπόθεση των τραπεζών είναι η δεύτερη δύσκολη εβδομάδα που κρίνει τα πάντα. Τρίτη δεν υπάρχει.

Friday, November 7, 2008

ΔΕΚΟ: Η ανταρσία των μάνατζερ

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου – και μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας top manager. Όχι αστεία, ούτε ειρωνικά. Πραγματικός top manager σε παγκόσμια κλίμακα. Ο πρώτος επικεφαλής ενός γιγαντιαίου κλάδου πολυεθνικής, μιας από τις δέκα πρώτες στον κόσμο, ηγέτιδα του κλάδου της. Επίσης, καθηγητής στη διοίκηση επιχειρήσεων, επιτυχημένος επιστημονικά και επιχειρηματικά. Και μετά, για τον Τάκη Αθανασόπουλο, ήρθε η ΔΕΗ…

Ποια είναι η θεμιτή απαίτηση που έχει ένας μάνατζερ, τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση δεν απέσπασε από την αγορά, αλλά ανέσυρε από την συνταξιοδοτημένη εφεδρεία; Η θεμιτή απαίτηση είναι να κριθεί με όρους μάνατζμεντ και όχι με πολιτικούς όρους.

Πρώτα: τι παρέλαβε. Παρέλαβε αυτό που λίγα χρόνια νωρίτερα ήταν η καλύτερη επιχείρηση του δημόσιου τομέα, μετά από μια φάση εκτεταμένης εξυγίανσης και αποστασιοποίησης (όχι κατάργησης αλλά σημαντικής βελτίωσης) από την εξάρτηση από τον κρατικό βρόγχο. Είχε και διαρθρωτικές αδυναμίες και πλεονάζον προσωπικό και, κυρίως, είχαν μεσολαβήσει τα τρία χρόνια των διοικήσεων Παλαιοκρασσά-Μανιατόπουλου, που έτη φωτός τα χώριζαν από τις προκάτοχες διοικήσεις Παπούλια και Νέζη. Αλλά ήταν μια διαχειρίσιμη εταιρεία. Ήταν επίσης μια κρίσιμη εταιρεία και γι’αυτό είχε ισχυρότατη πολιτική στήριξη η επιλογή του κ. Αθανασόπουλου.

Ο απολογισμός του: σύμμαχοι μηδέν, εχθροί οι πάντες. Η μετοχή του πολύ πιο κάτω από το σημείο όπου την παρέλαβε, ακόμη κι αν συνυπολογίσει κανείς την πτώση των αγορών. Οι προοπτικές της επιχείρησής του χειρότερες, μέσα στη διαρκή διελκυστίνδα μιας πολιτικής χωρίς στίγμα για την ενέργεια στην Ελλάδα (για την οποία οφείλει κανείς να αναγνωρίσει ότι ο κ. Αθανασόπουλος δεν έχει την παραμικρή ευθύνη, πλην του ότι την αναδέχτηκε μαζί με τη θέση του και τη διαπίστωσε και τίποτα δεν είπε ή δεν έκανε στο μεταξύ). Τα τιμολόγια πιο ψηλά από εκεί όπου τα παρέλαβε και σε αποπληθωρισμένες τιμές. Οι οικολογικές του επιδόσεις τίποτα το αξιοσημείωτο. Οι στρατηγικές του συμφωνίες, τίποτα το εντυπωσιακό. Ο ρόλος της ΔΕΗ στο εξωτερικό χωρίς μια σημαντική κίνηση. Μια άγρια σύγκρουση με τους συνδικαλιστές, που επέδειξαν αξιοθρήνητη συμπεριφορά. Το χειρότερο είναι ότι σήμερα, ο κ. Αθανασόπουλος, με την έλλειψη συναίσθησης για το τι ακριβώς διοικεί και ποιος είναι ο κοινωνικός του ρόλος, δικαιώνει αυτό το είδος συνδικαλισμού που υπέστη και εκθέτει όσους τον υποτήριξαν.

Ο κ. Αθανασόπουλος δεν είναι πολιτικό πρόβλημα. Η κατανόηση του ρόλου της επιχείρησης στην κοινωνία δεν είναι άσκηση πολιτικής. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι του μάνατζμεντ και γι’αυτό η παρουσία του έχει υπονομευθεί με όρους διοικητικής ικανότητας. Και σε τελική ανάλυση, η ΔΕΗ με το αίτημα για νέες αυξήσεις την ώρα της δεινής κρίσης για τους πελάτες της κάνει αυτό ακριβώς που δεν θέλαμε και γι’αυτό επιλέξαμε να διοικείται από μάνατζερ κι όχι από αποτυχόντες πολιτευτές όπως στο παρελθόν: για να μην εκμεταλλεύεται την μονοπωλιακή της θέση και να λειτουργεί με όρους αγοράς.

Τι κάνει λοιπόν ο προμηθευτής όταν οι πελάτες του ζορίζονται; Τους στραγγίζει επειδή δεν μπορούν να ξεφύγουν ή τους βοηθάει ακόμη και με κόστος, θα έλεγα ακόμη και με ζημία; Τι θα έκανε μια αυτοκινητοβιομηχανία, ας πούμε η Τογιότα, αν ένα μοντέλο κόστιζε ακριβά στην παραγωγή αλλά ταυτόχρονα δεν πουλούσε, λόγω κρίσης; Θα το ακρίβαινε ή θα κατέβαζε την τιμή;

Αλλά το πρόβλημα με το αυτοκίνητο είναι πως έχει σπασμένα φρένα. Και η κυβέρνηση ζει σήμερα την εξέγερση των ισχυρών της μάνατζερ: από τον Τάκη Αθανασόπουλο μέχρι τον Τάκη Αράπογλου, το θέμα είναι το ίδιο και είναι αποκλειστικά πολιτικό.

Thursday, November 6, 2008

Τι φοβάται η Μόσχα;

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου – πέρα από τον καταιγισμό των κοινοτοπιών –ότι δηλαδή οι μεγάλες δυνάμεις έχουν τα συμφέροντά τους, ότι τις κυβερνούν συστήματα και όχι άνθρωποι, ότι υπάρχει συνέχεια στην πολιτική τους, ότι το γεγονός πως είναι μαύρος δεν σημαίνει ανατροπή των παγκόσμιων ούτε των αμερικανικών ισορροπιών…

…πέρα από αυτά τα γνωστά και τετριμμένα, που τα έχουμε εμπεδώσει αλλά τα ακούσαμε για άλλη μια φορά ως εμβριθείς αναλύσεις…

…τίποτα δεν δείχνει πιο ανάγλυφα το ριζοσπαστικό χαρακτήρα της εκλογής του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία από την αντίδραση της Μόσχας. Αυτή τη μέρα διάλεξε ο κ. Μεντβέντεφ, στο ετήσιο διάγγελμά του προς το ρωσικό λαό (κόπια της αντίστοιχης αμερικανικής συνήθειας), για να ανακοινώσει πυραύλους στο Καλίνινγκραντ και ψυχροπολεμικές αιχμές για την Αμερική.

Πρώτη εκδοχή: Η Μόσχα βρίσκεται σε λάθος φάση. Το «σύστημα Πούτιν» αισθάνεται απέναντί του ακόμη τη διοίκηση Μπους και δεν έχει προλάβει να αφομοιώσει αυτό που συνέβη στις αμερικανικές κάλπες, με τη χωρίς προηγούμενο προσέλευση των ψηφοφόρων. Μιλάει σε μια κυβέρνηση που αποχωρεί, για μια πολιτική σε αποδρομή, την ώρα που όλοι οι άλλοι ενδιαφέρονται κυρίως για το ποια θα είναι η πολιτική εκείνων που έρχονται στο Λευκό Οίκο, το Πεντάγωνο και το Στέητ Ντηπάρτμεντ. Εκδοχή μάλλον απίθανη, και υποτιμητική για τις αναλυτικές ικανότητες της ρωσικής κυβέρνησης, που μας έχει πείσει τα τελευταία χρόνια –για παράδειγμα με την πολιτική της με το φυσικό αέριο- ότι έχει εξαιρετική εικόνα του κόσμου, των ισχυρών και των αδύνατων σημείων και της παγκόσμιας δυναμικής.

Εκδοχή δεύτερη, πιο πειστική και πιο ενδιαφέρουσα. Η Μόσχα αισθάνεται τον Ομπάμα ως απειλή. Θέλει να του ασκήσει πίεση με το «καλημέρα» γιατί φοβάται την απήχηση του «φαινομένου Ομπάμα». Δεν έχει άδικο. Το συμβολικό βάρος της εκλογής του δεν έχει προηγούμενο – ίσως ούτε στην περίφημη επίσκεψη Κένεντυ στο Βερολίνο. Ο Ομπάμα μπορεί (δεν ξέρουμε εάν θα το πετύχει, αλλά φαίνεται να μπορεί) να κάνει κάτι που κανείς άλλος Αμερικανός πρόεδρος δεν θα είχε τη δυνατότητα να επιχειρήσει: να σπάσει, δηλαδή, το στερεότυπο της αμερικανικής υπερδύναμης στον υπόλοιπο κόσμο. Να γίνει όχι το πρότυπο του «πλανητάρχη», αλλά της πολυσυζητημένης «άλλης Αμερικής». Η ανατροπή αυτή πηγαίνει βαθιά στις ρίζες του αντιαμερικανισμού, σε πολλές χώρες – μη εξαιρουμένης και της Ελλάδας. Όταν ο Κλίντον ζήτησε συγγνώμη για τη χούντα –το προπατορικό αμάρτημα των Αμερικανών στη χώρα μας- η κίνησή του αποτυπώθηκε στις αναλύσεις, αλλά όχι στα αισθήματα. Τέτοιες κινήσεις από τον Ομπάμα, επειδή ακριβώς είναι αυτός που είναι, ο απόβλητος στο ύπατο αξίωμα, ο περιθωριακός στο Οβάλ Γραφείο, θα φτάνουν όχι μόνο στη λογική των ελίτ και των κέντρων αποφάσεων, αλλά στο βάθος του ψυχισμού της λαϊκής πλειοψηφίας.

Πρόκειται για μια μοναδική δυναμική, για μια αλλαγή με τεράστιο πολιτικό βάρος και βάθος. Και δεν είναι τυχαίο ότι τη διέκριναν, ως απειλή, πρώτα από όλα στη Μόσχα και θέλησαν να τη βάλουν από νωρίς στη δοκιμασία της διάψευσης.

Wednesday, November 5, 2008

Αλλαγή

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου - μια μέρα για τα βιβλία της Ιστορίας του μέλλοντος.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα που τα τελευταία 8 χρόνια έχει κάνει περισσότερους εχθρούς από όσους μπορεί να αντέξει ακόμη και μια υπερδύναμη. Χρειαζόταν αλλαγή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα που έχει ανοιχτά δύο ταυτόχρονα πολεμικά μέτωπα στην άλλη άκρη του κόσμου, να την ματώνουν καθημερινά χωρίς ορατή διέξοδο, χωρίς προοπτική νίκης. Χρειαζόταν αλλαγή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα που με την εξωτερική πίεση των πολέμων και την εσωτερική πίεση των εσωτερικών ανισοτήτων να έχουν εκτοξευθεί σε πρωτοφανή και αδιανόητα επίπεδα βλέπει την οικονομία της –αυτήν που την έκανε το ισχυρότερο κράτος στον πλανήτη- να παραπαίει. Χρειαζόταν αλλαγή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα όπου 45 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν αυτό που εμείς, στη μικρή Ελλάδα, θεωρούμε αυτονόητο. Δεν έχουν στοιχειώδη ιατρική περίθαλψη. Χρειαζόταν αλλαγή.

Και αυτό που συνέβη πριν από δύο ώρες είναι ΑΛΛΑΓΗ, με κάθε γράμμα κεφαλαίο.
Έχουν περάσει μόνο 53 χρόνια από τότε που μια νεαρή μαύρη, η Ρόζα Παρκς αρνήθηκε σε ένα λεωφορείο της Αλαμπάμας να σηκωθεί και να δώσει τη θέση της σε έναν άλλο επιβάτη, για μόνο το λόγο ότι ήταν λευκός. Ο Ομπάμα στην προεδρία είναι αλλαγή.
Έχουν περάσει μόνο 40 χρόνια από τότε που δολοφονήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ο Ομπάμα στην προεδρία είναι αλλαγή.
Έχουν περάσει 47 χρόνια από τότε που για τελευταία φορά οι Αμερικανοί ψήφισαν για πρόεδρο έναν Δημοκρατικό από το Βορρά – τότε ήταν ο Τζον Κένεντυ. Ο Ομπάμα στην προεδρία είναι αλλαγή.

Είκοσι εκατομμύρια Αμερικανοί περισσότεροι από ό,τι στις προηγούμενες εκλογές πήγαν στις κάλπες. Άνθρωποι που δεν είχαν ξαναψηφίσει γιατί δεν πίστευαν ότι στη μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου υπήρχε χώρος γι’αυτούς, ότι είχε νόημα να πάνε και να ψηφίσουν. Αυτή τη φορά είναι παρόντες και κρίνουν το αποτέλεσμα. Αυτή είναι αλλαγή.

Και, ύστερα από οχτώ χρόνια ακραίας επιθετικότητας, φοβικής εξαλλοσύνης, σταυροφορικής θρησκοληψίας και πολεμικής έξαρσης, ύστερα από οχτώ χρόνια που αναλώθηκαν στην προσπάθεια εγκαθίδρυσης ενός μονοπολικού κόσμου που υπήρχε μόνο στη φαντασία των ιδεοληπτικών που είχαν καταλάβει την εξουσία και σφράγισαν τα χρόνια του μικρού Μπους, ο Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία είναι η μεγάλη αλλαγή που, όπως έλεγε το προεκλογικό του σύνθημα, χρειαζόταν η Αμερική. Είναι η μεγάλη αλλαγή που χρειαζόταν ο κόσμος.

Tuesday, November 4, 2008

Ψηφίζοντας για τον πλανήτη

Τρίτη 4 Νοεμβρίου – και αυτή η ψήφος είναι δική τους και δική μας.

Σήμερα ψηφίζουν οι Αμερικανοί. Αυτή είναι και η μόνη διαφορά μαζί μας. Ότι εκείνοι έχουν ψήφο. Κατά τα άλλα, αυτές οι εκλογές μας αφορούν εξίσου. Γιατί σήμερα οι Αμερικανοί δεν ψηφίζουν μόνο για την Αμερική. Ψηφίζουν για όλους, ψηφίζουν για όλο τον κόσμο.

Η εποχή Μπους έχει τελειώσει έτσι ή αλλιώς. Ακόμη και στη στατιστικά εντελώς απίθανη πια περίπτωση να δούμε μια εκλογική ανατροπή της τελευταίας στιγμής, ο Μακέιν δεν είναι Μπους. Αντίθετα: υποχρεώθηκε να βάλει στο προεκλογικό πανηγύρι τη Σάρα (ένα θηλυκό, νεαρό υστερόγραφο της εποχής Μπους-Τσένι) ακριβώς για να κινητοποιήσει τη σκληρή βάση του κόμματός του που τον έβλεπε με μισό μάτι. Μια τέτοια εκλογή, όμως, θα στερούσε από τη σημερινή ψηφοφορία το βασικό συμβολικό χαρακτήρα της. Της τιμωρίας, της αυτοκριτικής και της κάθαρσης.

Οι Ρεπουμπλικανοί θα χάσουν όχι επειδή επέλεξαν την πολιτική συνέχεια του Μπους, αλλά επειδή το κόμμα τους δεν μπορεί παρά να χρεωθεί πολιτικά μια 8ετία που έφερε τη χώρα και τον κόσμο στο χείλος της αβύσσου. Μια 8ετία που σηματοδότησε την κυριαρχία ακραίων, εξτρεμιστικών στοιχείων, όχι πολύ διαφορετικών στον τρόπο σύλληψης του κόσμου με τους φονταμενταλιστές που προσδιόρισαν ως κέντρο του περίφημου «άξονα του κακού». Η ψήφος των Αμερικανών, ιδιαίτερα εάν όπως πολλοί προβλέπουν αποκτήσει χαρακτήρα σαρωτικό υπέρ του Ομπάμα, θα έχει το νόημα της συναίσθησης ενός λαού για τα δεινά που σώρευσε η δική του επιλογή.

Ο Ομπάμα έχει ένα μεγάλο συμβολισμό. Την ανατροπή των στερεοτύπων. Επειδή ακριβώς την αντιπροσωπεύει στο εσωτερικό, μπορεί να την υπηρετήσει προς τα έξω. Ο Ομπάμα μπορεί να είναι το πρόσωπο της κάθαρσης της Αμερικής από το βαρύτατο πολιτικό αμάρτημα, που ήταν η απόπειρα εγκαθίδρυσης ενός μονοπολικού κόσμου στη βάση της στρατιωτικής ισχύος. Ο Ομπάμα μπορεί να διαπεράσει τον τοίχο της δυσπιστίας που προκαλεί η ιδιότητα του «Αμερικανού» σε ένα γιγαντιαίο τμήμα της υφηλίου και του πληθυσμού της. Ο Ομπάμα μπορεί επίσης να απαλλάξει από τις ενοχές της την άλλη, την πρωτοπόρα, τη φιλελεύθερη, τη δημοκρατική Αμερική, αυτή που αισθανόταν ως προσβολή την εκπροσώπησή της από ό,τι πιο οπισθοδρομικό και φοβικό κρύβει στο βάθος της αυτή τη μεγάλη χώρα. Και μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία εξορθολογισμού στη διαχείριση της δύναμης, στη διαχείριση των πόρων, στην ανασύνταξη της οικονομίας, στην αναζήτηση συμμάχων στην ειρήνη και όχι στον πόλεμο, στην ανασυγκρότηση μιας αμερικανικής κοινωνίας κατακερματισμένης από την εκτόξευση των ανισοτήτων αδιανόητων μέχρι σήμερα ακόμη και για μια χώρα που έχει πλήρως ενσωματώσει την κουλτούρα της ανισότητας.

Ο Ομπάμα δεν είναι εγγύηση, αλλά ο Ομπάμα μπορεί να είναι η αρχή. Για όλους – παντού. Γι’ αυτό η ψήφος τους είναι ψήφος τους, αλλά η κάλπη τους είναι κάλπη μας.

Monday, November 3, 2008

Κράτος και τράπεζες (με αφορμή ένα "πακέτο")

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου – και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πιο εύκολο χόμπυ αυτή τη στιγμή είναι να λιώσει κανείς στην κριτική τις τράπεζες κι ακόμη περισσότερο τους τραπεζίτες: είναι με δική τους ευθύνη ευάλωτοι σε αυτή την κριτική, έχοντας πάρει μέρος στο μεγάλο διεθνές πάρτυ και έχοντας αυξήσει όχι μόνον τα κέρδη τους, αλλά και τη συνολική επιρροή τους. Τώρα είναι η ώρα της άμπωτης.

Η κριτική την ώρα της πίεσης και της οργής δεν μπορεί, όμως, να χάνει το στόχο. Και ο στόχος δεν είναι η κατάρρευση – αλλά η στήριξη του τραπεζικού συστήματος. Το πρόβλημα με τα «γκόλντεν μπόυς», που η Ελλάδα είχε μερικά αλλά δεν ήταν ο παράδεισός τους, είναι ακριβώς ότι οδήγησαν το σύστημα στην κατάρρευση. Σήμερα, το ξέσπασμα κατά των τραπεζών έχει περισσότερο τα χαρακτηριστικά της επιδίωξης μιας ρεβάνς (εκτονωτικής για την κοινωνία και υπολογιστικής για το πολιτικό σύστημα) και λιγότερο της επιδίωξης μιας εξυγιαντικής παρέμβασης.

«Οι τράπεζες», λέμε, «απειλούν». Απειλούν να μην δίνουν δάνεια, απειλούν να κλείσουν τη στρόφιγγα, να οδηγήσουν σε ασφυξία τους μικρομεσαίους. Θα μπορούσαν επίσης να κάνουν το αντίθετο σε αυτή τη συγκυρία. Να δώσουν δάνεια. Τότε θα ήταν ανεύθυνες, θα φόρτωναν το κόστος των αυξημένων επισφαλειών στους καλούς επιχειρηματίες, θα τους «έπιναν το αίμα». Το κράτος, προφανώς εδώ η κυβέρνηση, αλλά ίσως όχι μόνον η κυβέρνηση, δεν έχουν αποφασίσει: οι τράπεζες έχουν αυτό ακριβώς το ρόλο, και αυτόν δεν επιτέλεσαν στην Αμερική και έριξαν το καράβι της οικονομίας στα βράχια. Να ελέγχουν τη στρόφιγγα. Αν χρειάζεται μια ενίσχυση προς τους μικρομεσαίους με μη τραπεζικά κριτήρια, αυτή είναι πολιτική απόφαση. Απολύτως θεμιτή, ενδεχομένως απαραίτητη σήμερα, αλλά πολιτική. Δεν μπορεί να τη ζητάει κανείς από τις τράπεζες – γιατί τότε είναι που το κράτος εκχωρεί το ρόλο του στους τραπεζίτες. Αυτοί μπορούν να είναι μόνον οι ενδιάμεσοι.

Αντίστοιχη σύγχυση υπάρχει με το περίφημο πακέτο των 28 δις. Δυο χωριστά πράγματα. Το πρώτο είναι η ρευστότητα, το δεύτερο είναι τα κεφάλαια. Όποια τράπεζα χρειαστεί κεφάλαια, προφανώς θα πρέπει να δεχτεί κρατική παρουσία στη διοίκησή της και γενικώς να δώσει όποιο αντάλλαγμα απαιτηθεί, αφού η διαχείρισή της την έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο και χρειάζεται χρήματα των φορολογουμένων. Όπως κανείς επενδυτής της δεν θα έβαζε χρήματα χωρίς να έχει λόγο, ακόμη περισσότερο αυτό ισχύει για τους φορολογούμενους και το δημόσιο χρήμα.

Άλλο θέμα η ρευστότητα, η πιστωτική διευκόλυνση. Η ανάγκη για ρευστότητα δεν προέρχεται από διαχειριστική ανεπάρκεια ή σφάλματα, αλλά από μια απρόβλεπτη παγκόσμια συγκυρία. Αυτήν έχει υποχρέωση το κράτος να τη δώσει και να τη δώσει χωρίς ανταλλάγματα. Αν δοθεί με όρους, με τα σημερινά δεδομένα, δίνεται ένα στρεβλωτικό πλεονέκτημα στις τράπεζες που θα έχουν πρόσβαση σε ζεστό χρήμα, τώρα που το βασικό διεθνές πρόβλημα είναι πως οι τράπεζες δεν δανείζουν η μία την άλλη από έλλειψη εμπιστοσύνης. Είναι ο ορισμός του αθέμιτου ανταγωνισμού και ο ρόλος του κράτους είναι να εγγυάται την υγεία του ανταγωνισμού και όχι να παρεμβαίνει για την υπονόμευσή του. Η συμμετοχή στο σχέδιο των 28 δις ως όρος για τη χορήγηση ρευστότητας (και όχι κεφαλαίων – ας το ξαναπούμε…) ισοδυναμεί με εκβιαστική πίεση για ημικρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος.

Είναι η βασική παρεξήγηση για το ρόλο του κράτους που θα μπορούσε να γίνει, τώρα που τόσο συζητείται η επιστροφή του. Και είναι ένα κρίσιμο τεστ, για το τι θέλουμε και τι θα έχουμε.