Tuesday, September 30, 2008

Σοσιαλισμός, καπιταλισμός και ευτυχία

Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου – και ένας ηλεκτρονικός φίλος μπλόγκερ μου έστειλε μια σύντομη περιγραφή αυτού που συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ευρώπη και στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου. Το έχει πει ο Nathra Nader, πατέρας του Ralh Nader –ακτιβιστή και υποψήφιου και φέτος προέδρου, που με τις καλύτερες των προθέσεων οδήγησε στην 8ετία Μπους. Και είναι το εξής:
«Ο καπιταλισμός θα επιβιώνει πάντα στις ΗΠΑ με την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση θα έχει την διάθεση να χρησιμοποιήσει τον σοσιαλισμό για να τον ξελασπώνει».

Δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα. Επί τρεις δεκαετίες, ουσιαστικά, από το 1979 που κέρδισε τις εκλογές στη Βρετανία η Θάτσερ και από το 80 που κέρδισε για πρώτη φορά ο Ρήγκαν στην Αμερική, οι αγορές ήταν ο απόλυτος άρχων του κόσμου. Γιατί; Γιατί δούλευαν. Γιατί έφερναν κέρδη, γιατί έδιναν παραγωγικότητα, γιατί εντέλει αύξαναν τον πλούτο των χωρών που τις είχαν απελευθερώσει με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στις υπόλοιπες χώρες ή τομείς, όπου ίσχυαν ακόμη αυστηρά ρυθμιστικά πλαίσια και υπήρχε εκτεταμένη παρουσία του κράτους – ενός κράτους συστηματικά τεμπέλικου, αναξιοκρατικού, αντιπαραγωγικού και διεφθαρμένου.

Το σύστημα ήταν αποτελεσματικό. Όμως στα συστήματα η αποτελεσματικότητα δεν είναι το μόνο ζητούμενο. Υπάρχουν πολλά ακόμη και το μέγιστο είναι η αντοχή. Κι αυτό υποτιμήθηκε δραματικά, σε παγκόσμια κλίμακα. Η απαίτηση για συνεχώς μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα μεταφράστηκε σε ένα αδιάκοπο, χωρίς όρια στις πρακτικές, γιατί προφανώς για ηθική ούτε λόγος, χωρίς συναίσθηση της υπέρβασης της λογικής, με άγνοια κινδύνου ακόμη και σε επίπεδο κορυφής, ακόμη και από εκείνους που θεωρητικά θα έπρεπε να είναι οι πιο συνετοί στην εκτίμηση του ρίσκου.

Η μάχη του κέρδους έφερε εκτός από την απληστία στην κορυφή των ηθικών αξιών και μια παρατεταμένη περίοδο ανάπτυξης στην παγκόσμια οικονομία. Και, ταυτόχρονα, ανέβασε τόσο πολύ τα επίπεδα κινδύνου ώστε τώρα που το καμπανάκι χτύπησε κόκκινο, η σωτηρία να είναι εξαιρετικά δύσκολη, εξαιρετικά επώδυνη. Ο λογαριασμός για τα ανέμελα eighties, για τα χρυσά nineties, για τους διαγωνισμούς χλιδής και το όργιο του μετακινούμενου κεφαλαίου στην αρχή του 21ου αιώνα – αυτός ο λογαριασμός έρχεται μαζεμένος.

Ποιος θα τον πληρώσει; Πρώτα από όλους οι φορολογούμενοι. Είναι ανήθικο, είναι εξοργιστικό, αλλά είναι η μόνη πιθανή εκδοχή. Η «κρατικοποίηση» των τραπεζών που χρεωκοπούν είναι στην πράξη η κρατικοποίηση των χρεών τους, η ανάληψη από το κράτος του βάρους της αποτυχίας των επενδυτών και των διοικήσεών τους.

Σε πολιτικό επίπεδο, οι συνέπειες είναι απρόβλεπτες και συνδέονται κυρίως με το βάρος και το βάθος της κοινωνικής κρίσης που θα φέρει μαζί της η οικονομική αναταραχή. Θα οδηγήσει τις κοινωνίες σε πιο μετριοπαθείς επιλογές ή θα υποδαυλίσει την οργή και θα τις στρέψει στα άκρα, όπως έγινε στην Αυστρία; Στην ιδεολογία, πάντως, είναι πια οριστικό ότι δεν υπάρχουν οριστικοί νικητές και οριστικοί ηττημένοι. Ανάμεσα στον οικονομικό χουλιγκανισμό της αγοράς και τον παλαιολιθικό κρατικισμό θα υπάρχει πάντοτε ένα εκκρεμές, μια διαπραγμάτευση χωρίς τέλος.

Α, και μην ξεχαστώ… Χτες το βράδυ επικράτησε πανικός στην Wall Street, στο City του Λονδίνου, στη γαλλική Bourse και στο Μέγαρο Μαξίμου. Εδώ, δεν ήταν για το σχέδιο Πώλσον. Δεν ήταν για τη Bear Stearns, δεν ήταν για τη Lehman, δεν ήταν για τη Fortis, ούτε για τη Wachovia, τη Dexia ή την Hypo – ούτε καν για τους ομολογιούχους στη Citibank της Λάρισας. Ήταν για δηλώσεις Δαϊλάκη στο Extra Channel. Με αυτό ασχολούνταν χτες το βράδυ η κυβέρνηση της χώρας. Στη διάλεκτο των Starbucks, είμαστε εντελώς γειάσου…

Τι γνώμη έχει ο Δαϊλάκης για το Ρουσσόπουλο και τον Αγγέλου; Αυτό είναι σήμερα το πρωί το πρόβλημα του κ. Καραμανλή. Από μια άποψη ένας ευτυχισμένος ηγέτης, μιας ευτυχισμένης χώρας. Ισχύει, λοιπόν, απολύτως σήμερα η παλιά τηλεοπτική προτροπή. Ευτυχείτε…

Monday, September 29, 2008

Μεγάλος Συνασπισμός, μεγαλύτερος θυμός

Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου – και επειδή για την ώρα δεν έχω νέα για τις διαθέσεις του Τατούλη –αν δηλαδή θα πάει βόλτα στην Τρίπολη ή θα στείλει βόλτα την κυβέρνηση, επειδή δεν θέλω να σας μεταφέρω τις απόψεις του Θανάση Γιαννόπουλου, οι οποίες μετά την ομιλία Καραμανλή έχουν περιπέσει σε μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας, επειδή δεν έχω καν προλάβει να μιλήσω με το Βύρωνα Πολύδωρα για να με ενημερώσει ποιο είναι το ακριβές αντίστοιχο στα λατινικά για τη φράση «τουμπεκί ψιλοκομμένο»…
… μέχρι, λοιπόν, να επιστρέψουμε στη χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα, μόνον όμως εφόσον ο Πρωθυπουργός μας δεν είναι αλλεργικός στα άνθη της…
… ας δούμε όσα κοσμογονικά συμβαίνουν γύρω και μπορεί να μας δώσουν μια καλύτερη εικόνα και για τα δικά μας αδιέξοδα. Η Αυστρία είναι μια χώρα που από οικονομική άποψη μοιάζει πολύ με την Ελλάδα. Έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος, έχουν αντίστοιχης μορφής οικονομίες, με αυξημένη εξάρτηση από τον τουρισμό και το τραπεζικό σύστημα, έχουμε και σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ μας, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Αυτή τη φορά, όμως, η Αυστρία –ευρωπαϊκή πατρίδα της ακροδεξιάς- δίνει ένα πολιτικό μήνυμα.

Στις προηγούμενες εκλογές, Σοσιαλδημοκράτες και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα έκαναν κυβέρνηση συνασπισμού. Ένας «μεγάλος συνασπισμός», ακούγεται συχνά τελευταία και στην Αθήνα, μπορεί να είναι η λύση, για να προωθηθούν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Στη Βιέννη ο συνασπισμός δεν ήταν επιλογή. Ήταν καταναγκασμός – και, από τη φύση του, μόνον έτσι μπορεί να συγκροτηθεί. Ποιο είναι σήμερα το πολιτικό αποτέλεσμα; Η δυσαρέσκεια, η φθορά της εξουσίας, το κόστος των πολιτικών αποφάσεων να διοχετεύεται σχεδόν στο σύνολό του προς την ακροδεξιά, που αγγίζει ένα συγκλονιστικό ποσοστό, κερδίζοντας μία στις τρεις ψήφους, στην Αυστρία – που μπορεί να είναι η πατρίδα του Χάιντερ και του Σβαρτσενέγκερ, υπήρξε όμως εξίσου η χώρα του Μπρούνο Κράισκι και διαμάντι του στέμματος της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.

Η περίπτωση της Αυστρίας έχει μήνυμα και για έναν άλλο λόγο. Παρουσιάζει, όπως κι εμείς, την ιδιαιτερότητα να μην υπάρχει ένα κεντρώο κόμμα ανάμεσα στους δύο μεγάλους σχηματισμούς της αριστεράς και της δεξιάς. Με τον τρόπο αυτό η προσέγγισή τους ήταν πολιτικά ευκολότερη (ύστερα και από την εμπειρία της συγκυβέρνησης δεξιάς-ακροδεξιάς που οδήγησε σε ευρωπαϊκή απομόνωση) αλλά και εκλογικά επιβεβλημένη, αφού δεν υπήρχαν εναλλακτικά σενάρια.

Η εμπειρία έδειξε δύο πράγματα. Πρώτον, ότι είναι μύθος πως κυβερνήσεις «μεγάλου συνασπισμού» μπορούν να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις. Ο κ. Αλογοσκούφης έχει δίκιο όταν λέει πως υπάρχουν αλλαγές για τις οποίες κανένα κόμμα δεν μπορεί να αναλάβει το πολιτικό κόστος. Αυτό όμως δεν σημαίνει συγκυβέρνηση ή κυβερνητική συνεργασία. Σημαίνει πολιτική γενναιότητα από το κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση και αντίστοιχη από εκείνο που βρίσκεται στην αντιπολίτευση – το ασφαλιστικό Γιαννίτση μας δίνει μια νωπή ανάμνηση για το τι συμβαίνει όταν λείπουν και τα δύο.

Ο δεύτερος μύθος είναι πως οι «μεγάλοι συνασπισμοί» μπορούν να συντηρήσουν το σύστημα. Αντίθετα. Το υπονομεύουν στη βάση του, που είναι η εναλλαγή στην εξουσία κομμάτων ή σχημάτων με σχετικά ενιαία ιδεολογική προσέγγιση και προβλέψιμη πολιτική έκφραση. Οι πολίτες δικαιούνται να αποφασίζουν εάν θέλουν η χώρα να κινηθεί σε μια κατεύθυνση ή σε μια άλλη, αν θέλουν –ας πούμε- περισσότερο ή λιγότερο κράτος σε μια συγκυρία, αν θέλουν λιγότερους ή περισσότερους φόρους, αν θέλουν μικρότερο ή μεγαλύτερο ρόλο του ιδιωτικού τομέα στην κοινωνική πολιτική, την παιδεία ή την υγεία. Οι «μεγάλοι συνασπισμοί» σταματάνε το εκκρεμές που είναι στη βάση του πολιτικού συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι να χαλάει ο μηχανισμός και αντί για τον κούκο να πετιέται από το ρολόι ένας Χάιντερ ή ένας Λεπέν.

Κι αν όχι μεγάλοι συνασπισμοί και με ορατή πια στις δημοσκοπήσεις, πέρα από τις εσωτερικές ανατροπές, τη χρεωκοπία του δικομματισμού, δηλαδή των μονοκομματικών κυβερνήσεων, τι μένει; Μένουν μόνον οι μικροί συνασπισμοί. Αυτοί που ευνοεί το εκλογικό μας σύστημα, με την μόνη πρόνοια της «βαριάντας Παυλόπουλου» να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά το πρώτο κόμμα. Είναι μια συζήτηση που δεν αποφεύγεται όσο και να την ξορκίσεις.

Friday, September 26, 2008

Habemus καύσιμα

Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου – και τώρα που τελείωσε η απεργία των τελωνειακών, τώρα που το πανελλήνιο μπορεί να μην αγωνιά εάν θα έχει βενζίνη στη «μπέμπα» για να πεταχτεί για τσιγάρα στο περίπτερο και δεν θα ζήσει τον κοινωνικό εξευτελισμό ανάμεσα στα ειρωνικά χαμόγελα της γειτονιάς να πηγαίνει με τα πόδια στο ψιλικατζήδικο, τώρα δηλαδή που αποκαταστάθηκαν οι βασικές νόρμες συμπεριφοράς στη χώρα…

… τώρα μπορούμε να δούμε τι αφήνει πίσω της αυτή η απεργία. Ποια δηλαδή ήταν η στάση των πρωταγωνιστών της. Πρώτα, οι τελωνειακοί, δηλαδή η κοινωνία, όλοι εμείς. Μάχη. Μάχη μέχρις εσχάτων, μάχη για τη διατήρηση των κεκτημένων, έστω και με την απειλή της διάλυσης των υπολοίπων. Ο ένδοξός μας συνδικαλισμός. Δεν φταίνε οι τελωνειακοί, γιατί δεν είναι μόνον οι τελωνειακοί. Cosi fan tutti. Κι αφού έτσι κάνουν όλοι, γιατί κάποιος να πράξει διαφορετικά. Έτσι όλα εξαρτώνται από τη συγκυρία. Αν υπάρχει ένα μπαγιόκο στα κρατικά ταμεία εκείνη την εποχή, τα παίρνεις και φεύγεις. Άμα τύχεις στα στενά, και πέσεις και στην περίπτωση να χρειάζεται έναν αντίπαλο η κυβέρνηση για να δείξει πυγμή, την πατάς όπως οι τελώνες. Και σε έχουν δακτυλοδεικτούμενο οι υπόλοιποι φαρισαίοι, απολαμβάνοντας τα δικά τους «κεκτημένα»…

Ο δεύτερος είναι ο κ. Αλογοσκούφης. Θα ήταν χρήσιμο τώρα, που τελείωσε η απεργία και αποκαθίσταται η ομαλότης, γιατί –αφού πιστεύει ότι έπρεπε να καταργηθούν οι ειδικοί λογαριασμοί και να ισχύσει η τελική ρύθμιση-, γιατί τότε είχε κάνει εντελώς διαφορετική στην επιτροπή της Βουλής; Γιατί είχε δεχτεί το αίτημά τους για εξαίρεση; Η απάντηση, που πιθανολογώ ότι δεν θα ακούσετε, είναι απλή. Επειδή πίστευε πως δεν θα τον έπαιρναν πρέφα. Μην τον αδικούν. Ήθελε να τους τα δώσει. Δικοί του άνθρωποι είναι. Και ΔΑΚΕ και υπουργείο Οικονομικών και όλα τα καλά. Αλλά ήθελε να τους τα δώσει στα μουλωχτά. Μετά τον πήραν πρέφα άλλοι δικοί του, πολύ περισσότεροι, οι Εφοριακοί. Και εκεί κάπου το ωραίο παίγνιο πήρε τέλος…

Ο τρίτος πρωταγωνιστής είναι η αντιπολίτευση. Κατ’αρχάς η αξιωματική αντιπολίτευση. Μέχρι κάποια στιγμή απολάμβανε το ματς από την εξέδρα. Τι ωραία που ήταν. Έχανε ο Αλογοσκούφης. Μετά άρχισε λίγο ζόρι γιατί την πίεζαν να πάρει θέση. Και, εν τέλει, το ΠΑΣΟΚ, που άλλες φορές βγάζει ανακοίνωση μερικά μιλισεκόντ μετά την έναρξη μιας κινητοποίησης, μίλησε και γι’αυτήν. Λίγο πριν ανασταλεί, αλλά πάντως μίλησε. Τι είπε; Δύο πράγματα. Πρώτον, ότι ανέκαθεν (εννοούμε επί Νέας Δημοκρατίας, όχι επί δικών του κυβερνήσεων) το ΠΑΣΟΚ υπεστήριζε την κατάργηση των ειδικών λογαριασμών. Ώπα! Αυτό δεν έκανε ο Αλογοσκούφης; Είχε δίκιο; Όχι βέβαια. Είναι αρχή μας ότι ποτέ η κυβέρνηση δεν μπορεί να έχει δίκιο, ακόμη κι όταν συμφωνεί μαζί μας. Το ΠΑΣΟΚ είπε λοιπόν κάτι ακόμη. Ότι η κυβέρνηση πρέπει να κάνει διάλογο.

Επειδή διαισθάνομαι δυσκολίες κατανόησης, επιχειρώ να εξηγήσω. Η κυβέρνηση πράττει το σωστό, την κατάργηση των ειδικών λογαριασμών, αλλά πρέπει να κάνει διάλογο με μια ομάδα οργανωμένων συμφερόντων επί της ορθής της απόφασης. Διάλογο, προφανώς, για να την αλλάξει. Και, φυσικά, η ΠΑΣΚΕ των τελωνειακών ήταν αναφανδόν υπέρ της συνέχισης της απεργίας, για να μην έχουμε ψευδαισθήσεις δηλαδή. Το ΠΑΣΟΚ ζήτησε την κατοχύρωση διά του διαλόγου των μισθολογικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, εν προκειμένω των τελωνειακών. Αλλά εξ όνυχος τον λέοντα. Ό,τι για τους τελωνειακούς και για τους υπόλοιπους. Μήνυμα σοφό και σαφές: μην ανησυχείτε. Τώρα που μυρίζει εξουσία, τα κεκτημένα σας δεν θα κινδυνεύσουν. Όπως θα έλεγε και ο Ομπάμα, αυτή είναι μια αλλαγή στην οποία μπορούμε να πιστέψουμε…

Αντίδραση από το ΚΚΕ δεν είδα πλην της στήριξης των συνδικαλιστών του στην απεργία. Δεν περίμενε κανείς και κάτι διαφορετικό – το κόμμα έχει από καιρό τώρα μπερδέψει την ιερότητα του δικαιώματος της απεργίας με την ιερότητα των απεργών. Είναι σαν τις αγελάδες. Δεν τις αγγίζουμε. Μια διαφορά με τις ινδικές: αυτές ελπίζουμε να τις αρμέξουμε, στις εκλογές.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν η συζήτηση στο Συνασπισμό. Ανανεωτικοί, Ρεύμα, Αλαβανικοί, Τσιπρικοί και συνεργαζόμενοι τσακωνόντουσαν για το εάν θα κάνουν κυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ ή όχι. Ξεχνώντας ότι για να έχει νόημα να τσακωθείς με τον άλλο οδηγό για την ουρά στο πρατήριο, πρέπει να έχει βενζίνη η μάνικα.

Thursday, September 25, 2008

Τα τέλη μιας χώρας

Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου – και σε αυτό το δίλημμα δεν υπάρχει διέξοδος. Η χώρα θα ακινητοποιηθεί. Εάν οι τελωνειακοί δεν ικανοποιηθούν, τα πρατήρια θα στεγνώσουν, τα ρεζερβουάρ κάποια στιγμή θα αδειάσουν και τα αυτοκίνητα θα μείνουν στα γκαράζ. Εάν οι τελωνειακοί κερδίσουν το στοίχημα της απεργίας τους, η χώρα πάλι θα ακινητοποιηθεί. Θα ακινητοποιηθεί για πολλά, πολλά χρόνια.

Η απεργία στα τελωνεία πηγαίνει πολύ βαθιά στο πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας. Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια μια απεργία δεν γίνεται για οικονομικά αιτήματα. Αυτό δεν σημαίνει πως τίποτα δεν διακυβεύεται. Αντίθετα: σημαίνει πως διακυβεύονται τα πάντα.

Προσπαθώ να το περιγράψω με σχετικά απλό τρόπο. Το 1917 η Ελλάδα ήταν Βασίλειο, και μάλιστα πτωχό. Για να δουλεύουν τα τελωνεία της υπερωρίες και να μην κλείνουν στο ωράριο, αποφασίστηκε το παραπάνω κόστος να το πληρώνουν οι ενδιαφερόμενοι. Από το τέλος που κατέβαλλαν πληρώνονταν οι υπερωρίες ως μπόνους στους τελώνες. Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Ακόμη το τέλος υπάρχει και πληρώνεται κανονικά. Πηγαίνει σε ένα ταμείο. Αφού πληρωθούν όσοι είναι να πληρωθούν, το υπόλοιπο το διαχειρίζεται το υπουργείο Οικονομικών, αλλά στη διαχείριση αυτή έχουν λόγο και οι ίδιοι οι τελωνειακοί. Τώρα θα πηγαίνει στον προϋπολογισμό και δεν θα έχουν λόγο.

Αυτή είναι η ουσία. Ποιος έχει λόγο για τα δημόσια έσοδα και την τύχη τους. Ποιος είναι ο υπεύθυνος και έναντι τίνος για τη διαχείρισή τους. Σε τελική ανάλυση, το ερώτημα που θέτει η απεργία των τελωνειακών είναι σε ποιο βαθμό η χώρα αυτή διοικείται από την κυβέρνησή της, την εκάστοτε κυβέρνηση, που έχει τη λαϊκή εντολή και σε ποιο βαθμό η εκτελεστική εξουσία ασκείται στο πλαίσιο ενός ασφυκτικού συνόλου από μικρούς καταναγκασμούς με τη μορφή κεκτημένων δικαιωμάτων, εγγυητής των οποίων για λογαριασμό των επιμέρους κλαδικών συμφερόντων είναι οι συνδικαλιστικές ενώσεις.

Τα συνδικάτα το έχουν αποφασίσει εδώ και πολύ καιρό – με ορόσημο νομίζω τη νίκη τους πάνω στο ασφαλιστικό Γιαννίτση. Εκείνα (θεωρούν πως) είναι η πραγματική πηγή της λαϊκής εξουσίας. Με τον Αντρέα είχε ζόρια στη δεύτερη τετραετία –θυμάστε τα περίφημα ρετιρέ και τις διαδηλώσεις όπου για πρώτη φορά το πανελλήνιο έμαθε τις καμπαρτίνες Μπάρμπερις. Μετά, όμως, τα βρήκαν. Με το Μητσοτάκη ήρθαν σε άγρια, ανελέητη σύγκρουση και ήταν καθοριστικός παράγοντας για την απώλεια του ελέγχου μέσα σε πολύ λίγο χρόνο. Με το Σημίτη, πρώτα τον στήριξαν, και μετά τον βύθισαν στα τάρταρα, στη δεύτερη πάλι τετραετία. Για τον Καραμανλή, καιρό τώρα, δεν υπάρχει συνεπέστερη, επαγγελματικότερη, σκληρότερη και αποτελεσματικότερη αντιπολίτευση από τη ΔΑΚΕ του κ. Πουπάκη. Η ΔΑΚΕ του κ. Πουπάκη (όπως θα θυμάστε και από την υπόθεση της εθελουσίας του ΟΤΕ) μοιάζει περίεργα πολύ με την ΠΑΣΚΕ του κ. Παναγόπουλου. Μερικές φορές δυσκολεύεσαι να τις ξεχωρίσεις.

Οι άνθρωποι στα τελωνεία δεν είναι τυχαίοι. Ξέρουν τι κάνουν. Δεν παλεύουν για λεφτά – αυτά τα έχουν πάρει χρόνια τώρα, σιωπηρά και κάτω από τη μύτη των υπολοίπων και με την συνένοχη σιγή του κ. Αλογοσκούφη, που χτες θυμήθηκε πως είναι προνομιούχοι. Πολύ αργά για δάκρυα… Οι άνθρωποι δίνουν τον αγώνα τους γιατί ξέρουν πως το πραγματικό συμφέρον του κλάδου –κι αυτό ισχύει απολύτως- είναι η διατήρηση της εξουσίας του, του μέτρου πρόσβασης που έχει κατακτήσει στη νομή της γενικής πίττας.

Δεν θα σας κόψω χρήματα ή επιμίσθια, τους λένε. Άσχετο και εκτός θέματος. Ανησυχούν για το εάν η μετάπτωση του τέλους στην κατηγορία των δασμών θα το καταστήσει ευάλωτο σε κοινοτική απαγόρευση, οπότε θα μειωθούν τα δημόσια έσοδα. Και τι τους νοιάζει, θα πείτε… Έχουν τέτοια εντολή ή τέτοια εξουσιοδότηση από κανέναν. Ποιος ασκεί δημοσιονομική πολιτική; Δεν είναι δικαίωμα κάθε υπουργού, υπόλογου έναντι των πολιτών, να καταργεί τέλη ή δασμούς, αν έτσι κρίνει;

Η απάντηση σήμερα στην Ελλάδα είναι όχι. Οι τελωνειακοί το λένε καθαρά. Δεν θέλουν να είναι πλουσιότεροι. Θέλουν να συγκυβερνούν. Κι αυτό είναι άλλης τάξης ερώτημα για τη χώρα.

Wednesday, September 24, 2008

Σφύριξε χαρούμενα, μπορείς...

Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου – και, όπως λένε οι Αμερικανοί, που πάντα ξέρουν κάτι παραπάνω, όπως είναι το σύνθημα ενός από τους γνωστότερους Έλληνες μπλόγκερ, όπως είναι το αίτημα της εποχής, think positive! Σκέψου θετικά, φίλε μου. Μην γκρινιάζεις συνεχώς. Σφύριξε χαρούμενα μπορείς…

Για παράδειγμα, η γκρίνια που βρίσκεται στο γονίδιο του Έλληνα τον κάνει να δυσανασχετεί καθώς περιμένει σε μια ωραία ουρά για να γεμίσει το ρεζερβουάρ του στο βενζινάδικο. Γιατί γκρίνια; Γιατί νομίζει πως πρόκειται για πρόβλημα. Αντιθέτως. Πρόκειται για λύση. Είναι ένα ευεργετικό μέτρο που πήρε το κράτος ως δείγμα οικολογικής συνείδησης. Αν ξεμείνεις, όπως θα ξεμείνουμε όλοι σε δυο-τρεις μέρες από βενζίνη, είσαι πραγματικός οικολόγος. Ποιο αυτοκίνητο ρυπαίνει λιγότερο από το ακίνητο;

Think positive! Όχι πάλι μουρμούρα. Μόλις γεμίσει το αμάξι, πάει να βγει στη λεωφόρο. Και τον ενοχλεί που δεν κινείται τίποτα. Γιατί τον ενοχλεί; Γιατί είναι προγραμματισμένος να ενοχλείται αυτός ο ενοχλητικός οδηγός. Γιατί νομίζει πως πρόκειται για πρόβλημα. Αντιθέτως. Δεν είναι πρόβλημα. Είναι λύση. Η οδική συμφόρηση, όταν γενικεύεται και δεν κουνιέται φύλλο, είναι απάντηση στις προκλήσεις των καιρών. Δεν έχουμε πει πως πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσουν τα Ι.Χ. για να γλιτώσουμε από το κυκλοφοριακό; Ορίστε. Σταμάτησαν. Και φυσικά χωρίς κυκλοφορία, δεν νοείται κυκλοφοριακό.

Think positive! Κάθονται και μυκτηρίζουν αντί να σκέπτονται δημιουργικά. Γιατί όλο κολλημένοι με το Ι.Χ. Αφού υπάρχουν άλλα, εναλλακτικά μέσα για γρήγορη, αποτελεσματική και «πράσινη» μετακίνηση στην Αθήνα. Το πιο απλό και φτηνό, ας πούμε, είναι αντί για βενζινάδικο να πάει κανείς σε ένα σούπερ-μάρκετ. Το καλύτερο μέσο για την Αθήνα είναι το Red Bull. Δίνει φτερά…

Φτερά μπορεί να μαζέψει κανείς, επίσης, κατεβαίνοντας την Ηρώδου του Αττικού αριστερά, στη γνωστή νεραντζιά που προτιμούν για τις δηλώσεις χωρίς κάμερα οι επισκέπτες του Μεγάρου. Άλλα θα είναι γκρίζα και ατημέλητα, βαρέα λαϊκά, και ασφαλώς θα είναι του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, άλλα λευκά, καλοσιδερωμένα και ίσως σινιέ, αυτά είναι του Θόδωρου Ρουσσόπουλου, όλη μέρα χτες μαδιόντουσαν εκεί απέναντι από τον Εθνικό Κήπο για την επικοινωνιακή ομάδα της κυβέρνησης. Μην το βλέπετε αρνητικά. Think positive! Αν ο στόχος της επικοινωνίας είναι η δημοσιότητα, όλοι γι’αυτούς συζητάνε. Σκοπός επετεύχθη…

Αλλά εσείς πού; Ακόμη εκεί γκρίνια κι άγιος ο Θεός. Πρώτα τα θέλετε και μετά διαμαρτύρεστε. Σαν το Γιάννη Κεφαλογιάννη. Πρώτα ήθελε να γίνει η δίκη. Πρώτα είχε εμπιστοσύνη στην ελληνική δικαιοσύνη. Πρώτα παρέμενε στη θέση του μέχρι να αποφανθεί. Τώρα που αποφάνθηκε, της τραβάμε μια ρομπατσίνα. Στημένη η δίκη. Σκευωρία η υπόθεση. Καταδικάστηκε ο κοινοβουλευτισμός – έτσι το είπε και ήταν και ήπιος γιατί στην πραγματικότητα κινδυνεύει το πολίτευμα, αν όχι το πολίτευμα, πάντως ο βίος και η πολιτεία. Αλλά για την κυβέρνηση, think positive! Ξέρω πολλούς που θα ανακουφιστούν τώρα που δεν θα μπορεί να κάνει δηλώσεις.

Και για τους αθεράπευτους και αμετανόητους, υπάρχει και η γνωστή συνταγή στο τραγουδάκι. Σφύριξε χαρούμενα μπορείς, δες τη φωτεινή πλευρά της ζωής. Γενικώς, άλλωστε, σφυρίζουμε αδιάφορα…

Tuesday, September 23, 2008

Bull's eye

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου – και τι ακριβώς σημαίνει πιστωτική κρίση; Είναι η κατάσταση κατά την οποία ένα συσσωρευμένο κεφάλαιο, που θεωρείται σταθερό και χρησιμοποιείται ως εγγύηση για μια εκτεταμένη σειρά συναλλαγών οι οποίες δεν έχουν ακριβές εσωτερικό αντίκρυσμα, απομειώνεται για συγκυριακούς λόγους, με αποτέλεσμα όλη η συναλλακτική αλυσίδα την οποία στηρίζει να μένει στον αέρα.

Αυτό ακριβώς συνέβη με τις αμερικανικές τράπεζες, λέτε… Όχι μόνον. Αυτό ακριβώς έχει συμβεί στην κυβέρνηση.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολιτικοί αναλυτές μιλούν για το «πολιτικό κεφάλαιο Καραμανλή» και για την «συσσωρευμένη περιουσία της παράταξης», η οποία έχει κάτι προβλήματα αποτίμησης στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης μίλησε για «κεφάλαιο του Πρωθυπουργού» το οποίο σπαταλάται για την κάλυψη προσωπικών συμπεριφορών. Ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης είναι το πιο γρήγορο πιστόλι της κυβέρνησης στις συνεντεύξεις, όπως θα έλεγε και ο Γεράσιμος Αρσένης, πού τον θυμήθηκα πρωί-πρωί… Οι συνεντεύξεις του, του Μεϊμαράκη, όχι του Αρσένη, χτυπάνε στο «μάτι του ταύρου». Αν σε κάποια φάση της ζωής σας ήσασταν αργόσχολος πρώην υπουργός ή απελπισμένος βουλευτής που πάλι δεν τον έβαλε στον ανασχηματισμό, ίσως έχετε περάσει κάποιες ώρες παίζοντας βελάκια σε μια παμπ. Το κέντρο του στόχου λέγεται «μάτι του ταύρου» και εκεί μπορεί κανένας να φανταστεί να καθρεφτίζεται όποιο πρόσωπο προτιμά. Την προηγούμενη φορά στην κόρη του ματιού του ταύρου γυάλιζε το κεφάλι του Γιώργου Βουλγαράκη και τρεις μέρες αργότερα ο Βουλγαράκης είχε άφθονο χρόνο για να παίζει νταρτς στις παμπ ανάμεσα στις επισκέψεις σε δικηγορικά γραφεία. Αυτή τη φορά, ποιόν είδε ο ταύρος; Ο ταύρος είδε το Θόδωρο Ρουσσόπουλο.

Αλλά το ένα είναι πολύ διαφορετικό από το άλλο. Στην πολιτική υπάρχει μια αυτονόητη και ανομολόγητη σύμβαση. Ότι ένας Πρωθυπουργός δικαιούται να διατηρεί ορισμένες πολύ στενές πολιτικές σχέσεις και οι σχέσεις αυτές να βρίσκονται στο απυρόβλητο των στελεχών του. Να του αναγνωρίζουν, δηλαδή, το δικαίωμα ενός μικρού κύκλου που να μην κρίνεται στο βαθμό που κρίση γι’αυτόν αποτελεί η πρωθυπουργική εμπιστοσύνη.

Η διάτρηση αυτού του υμένα προστασίας γύρω από το ίδιο το πρόσωπο του Πρωθυπουργού σηματοδοτεί μείζονα αλλαγή των πολιτικών δεδομένων. Αυτό έχει συμβεί σήμερα στον κ. Καραμανλή. Το θέμα δεν αφορά τον κ. Ρουσσόπουλο – είναι απολύτως εμφανές ότι οποιοσδήποτε άλλος εάν βρισκόταν στη θέση του θα είχε από μέρες τώρα ακολουθήσει –ή, το πιθανότερο, προηγηθεί- του κ. Βουλγαράκη στο δρόμο προς την έξοδο. Το γεγονός όμως ότι ο Ρουσσόπουλος παραμένει στην κυβέρνηση δεν έχει σχέση με το Ρουσσόπουλο. Έχει σχέση με τον Καραμανλή.

Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά όσοι μιλούν, και ασφαλώς ο κ. Μεϊμαράκης. Ο «Βαγγέλης», όπως τον αποκαλούν όλοι, είναι το στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας που έχει την καλύτερη αίσθηση των ρευμάτων στην κομματική βάση. Εδώ βρίσκεται και η κεντρική διαφορά. Μέχρι τώρα, το τι έλεγε ο Καραμανλής είχε μεγαλύτερη σημασία από το τι πίστευε, το τι μουρμούριζε ή τι φώναζε η βάση. Σήμερα, με ορόσημο τη Θεσσαλονίκη, το τι λέει η βάση έχει, συμπεραίνουν όσοι έχουν χρόνια στο νεοδημοκρατικό κουρμπέτι, έχει μεγαλύτερη σημασία από το τι λέει, ψιθυρίζει και δύσκολα πια εντέλλεται το Μέγαρο Μαξίμου. Η βάση είναι τώρα σημαντικότερη από την κορυφή, η vox populi είναι δυνατότερη από τη vox Καραμανλή.
Κι αυτό είναι μια διαφορετική πολιτική συνθήκη.

Monday, September 22, 2008

Ημέρα χωρίς (υπουργικό) αυτοκίνητο

Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου – και είναι η μέρα χωρίς αυτοκίνητο. Μη γελιέστε. Η ιδέα δεν έχει καμμία σχέση με την οικολογία, άλλωστε πρώτοι το κατάλαβαν αυτό οι συνέλληνες και έτσι συνωστίζονται τιμώντας την προτροπή αυτή την ώρα στον Κηφισό, χειρότερα από ό,τι συνωστίζονταν στην περίφημη σελίδα του περίφημου βιβλίου…

Η «Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο» είναι μια πολιτική πρόταση. Είναι η αισιόδοξη εκδοχή γι’ αυτό που ο Γιώργος Λακόπουλος αποκάλεσε πρόσφατα «σύνδρομο της δεύτερης τετραετίας». Το αυτοκίνητο που πρέπει κανείς να αποστερηθεί δεν είναι ένα τυχαίο όχημα, ένα οποιοδήποτε τετράτροχο, ένα κάποιο σύμβολο της κοινωνικής καταξίωσης που παρηγορεί τους μικροαστούς πως έγιναν επιτέλους εποχούμενοι γκράντε. Το συγκεκριμένο αυτοκίνητο είναι Μερσεντέ και μάλιστα υπουργική.

Δεν ξέρω εάν το έχετε παρατηρήσει, αλλά η υπουργοΜερσεντές είναι το πρώτο αυτοκίνητο ευαίσθητο στο χρόνο. Εν αντιθέσει με τα άλλα, που όσο περισσότερο καιρό τα έχεις και όσο περισσότερο τα χρησιμοποιείς, αυτά χαλάνε, ρυπαίνουν, μένουν και σε βγάζουν από τα ρούχα σου, τα αμάξια δηλαδή των κοινών θνητών…

… αυτές οι υπουργοΜερσεντές όσο περνάει ο καιρός γίνονται όλο και πιο μαύρες, όλο και πιο μακριές, όλο και πιο γυαλιστερές. Μέχρι που, όπως κάνει ένας φυσιοδίφης με τους κύκλους στον κορμό των δέντρων, σε λίγο καιρό θα μπορούμε να μαντεύουμε πόσα τέρμινα συμπληρώνει ο κ. υπουργός στην καρέκλα του από τη γυαλάδα στο καπώ και από το μήκος του μεταξόνιου. Επίσης και από το βάθος της υπόκλισης του οδηγού, από τη δουλικότητα της χαιρετούρας, αλλά αυτά είναι παλιά και φθαρμένα κριτήρια – και δεν έχουν σχέση και με τη σημερινή ημέρα.

Την «Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο» δεν την κήρυξε ούτε η Ένωση Συγκοινωνιολόγων, ούτε οι Οικολόγοι και οι Εναλλακτικοί, ούτε ο Σύλλογος των Φίλων του Ποδηλάτου, που έχει και γνωριμίες κορυφής στο πολιτικό μας στερέωμα. Την κήρυξαν οι δημοσκοπήσεις. Αυτό θέλει να πει ο ψηφοφόρος, αυτό θέλει να πει ο εκλογέας που ρίχνει μαύρο, κατάμαυρο, πιο μαύρο κι από το φυμέ τζάμι της λιμουζίνας. Ότι βαρέθηκε, αλλά πάρα πολύ άσχημα όμως, την επανάληψη της ίδιας ιστορίας. Την αλαζονεία της εξουσίας, το αίσθημα της αιωνιότητας, τη σιγουριά πως άπαξ κι έκατσε κάποιος στην υπουργική πολυθρόνα κάτι του χρωστούσε η ζωή και πρέπει να το πληρώσουν οι υπόλοιποι, τη χαμηλή πτήση με καλάμι – το μόνο οικολογικό μέσο μεταφοράς που προτιμούν οι θεράποντες της εξουσίας.

Για τον κ. Καραμανλή, η Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο είναι μια μεγάλη πολιτική ευκαιρία. Αυτό ακριβώς του ζητούν οι ψηφοφόροι του να κάνει, γκρεμίζοντάς τον από το αδιατάρακτο προβάδισμα, θυμίζοντάς του ότι είναι ανταντικατάστατος όσο κι εκείνοι που αντικατέστησε. Να πάρει λεωφορείο – δεν εννοώ το πραγματικό ΚΤΕΛ, αν κι αυτό δεν είναι για παρίες δηλαδή… Να κάνει μια βόλτα με τα πόδια. Να δει μερικά πρόσωπα πραγματικών ανθρώπων, σαν αυτά που οι Πρωθυπουργοί παύουν να συναντούν από την επομένη της ορκωμοσίας τους. Δεν χρειάζεται να γίνει χαλίφης της Βαγδάτης και να βγει στην αγορά μεταμφιεσμένος για να δει, όπως εκείνος, την αληθινή αίσθηση του κόσμου. Οι καιροί έχουν αλλάξει και υπάρχουν γι’αυτό οι σφυγμομέτρες και οι δημοσκόποι.

Οι Πρωθυπουργοί δεν χρειάζονται την ημέρα χωρίς αυτοκίνητο, την ημέρα χωρίς λιμουζίνα, για να συναντήσουν τους πολίτες και το κοινό αίσθημα. Τη χρειάζονται για να συναντήσουν τον εαυτό τους, που με τον καιρό στο Μαξίμου απομακρύνεται.

Friday, September 19, 2008

Seven - τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα

Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου – και αυτό που ζει η κυβέρνηση με τα γκάλοπ είναι ένα πραγματικό θρίλερ. Ποιο θρίλερ; Το Seven – θα το θυμάστε, είναι το σήριαλ της εκδίκησης για τη διάπραξη και των επτά θανάσιμων αμαρτημάτων.

Λαγνεία: πρώτο και χειρότερο. Είναι ασφαλώς η λαγνεία της εξουσίας, αυτή που δεν σε αφήνει να σκεφτείς ότι μπορεί να την αποχωριστείς, αυτή που σε κάνει να μετέρχεσαι όλα τα μέσα για τη διατήρησή της, αυτή που κολλάει υπουργούς στην καρέκλα και τους χωρίζει από τον υπόλοιπο κόσμο. Θανάσιμο όσο και αθεράπευτο.

Δεύτερον, λαιμαργία. Αυτή αλλάζει απλούς ανθρώπους, που αποφασίζουν να διεκδικήσουν δημόσια αξιώματα, σε αχθοφόρους ασήκωτων πόθεν έσχες. Κάποια στιγμή, το βάρος τσακίζει…

Τρίτο αμάρτημα, απληστία. Από τα απεχθέστερα των ανομημάτων, φύεται ως άκανθα μεταξύ των ανθέων, σε οροπέδια και Βατοπέδια. Μετατρέπει τους μοναχούς σε traders, τους ηγουμένους σε επενδυτές, τους θεοσεβούμενους σε θεομπαίχτες, κάνει τα ράσα ρόμπες. Φέρε και τούτο, φέρε κι εκείνο, φέρε και το άλλο οικόπεδο, τα «φιλέτα», που δεν είναι νηστήσιμα, και τα άγονα που γονιμοποιούνται με must υπουργικές αποφάσεις. Και οι διεκδικήσεις δεν έχουν τέλος…

Τέταρτο, αμάρτημα: οκνηρία. Αυτή δεν ωθεί σε πράξεις, αλλά αποτρέπει. Αφήνει τη φορά των πραγμάτων να καθορίζει την ατζέντα, αφήνει υπουργούς στη θέση τους όταν προ πολλού έπρεπε να έχουν εξωπεταχθεί. Κι όταν πια έρθει το πλήρωμα του χρόνου και έρθει το αναπόφευκτο, τότε η κίνηση έχει προεξοφληθεί και δεν σε σώζει ούτε το άγιο Ευαγγέλιο ούτε η καταλληλότητα για την πρωθυπουργία.

Πέμπτο αμάρτημα: ζήλεια. Αυτή πλήττει κυρίως το γυναικείο πληθυσμό, μηδέ εξαιρουμένων των υπουργικών συζύγων. Γιατί εκείνος κι όχι εσύ, χρυσέ μου. Είναι καλύτερος από εσένα; Γιατί να είναι πιο ακριβό το δικό της ρολόι, πιο μεγάλο το δικό τους σπίτι, πιο φαρδιά η δική τους πισίνα, πιο μεγάλο το δικό τους φουσκωτό, πιο φουσκωτός ο δικός τους λογαριασμός. Άπειρα τα κόλπα του Εωσφόρου, αλλά αυτό είναι από τα πιο πετυχημένα, κι άμα σου κάτσει, λίγοι καταφέρνουν να ξεφύγουν.

Αλαζονεία, έκτο και μείζον αμάρτημα. Κάνει τους ταπεινούς «καλαμοκαβαλάρηδες της εξουσίας». Στην αρχή έχουν το αίσθημα της αιωνιότητας. Κερδίσαμε μια φορά, θα κερδίζουμε πάντα. Οι αυλοκόλακες, οι πορτιέρηδες, οι μερτσεντέ μετά οδηγού, οι δόξες και τα ξεσκονίσματα, ήρθαν για να μείνουν. Στο τέλος δεν υπάρχει το αίσθημα, αλλά η αγωνία της αιωνιότητας. Το άγχος μήπως ξημερώσει κάποια μέρα επιστροφής στην αφάνεια, στην ανωνυμία, αυτή που δεν αντέχεται, τη μέρα που κανείς δεν ανοίγει την πόρτα με υπόκλιση και με την προσφώνηση «καλωσήρθατε κύριε υπουργέ».

Το ύστατο αμάρτημα δεν το έχουν διαπράξει οι κυβερνώντες, αυτοί που ζουν τούτες τις μέρες τη δική τους κόλαση σε κάθε καινούργια δημοσκόπηση. Το έβδομο αμάρτημα είναι η οργή. Και αυτό το διαπράττει η κοινή γνώμη. Που με την ίδια αβάσταχτη ελαφρότητα με την οποία εξύψωνε τώρα καταβαραθρώνει, κι αυτούς που καταβαράθρωνε τώρα εξυψώνει, για να ξαναρχίσει ο κύκλος της αμαρτίας χωρίς μεταμέλεια για τους αποπάνω και της μεταμέλειας χωρίς περίσκεψη για τους αποκάτω.

Εσύ γλυκιά μου εξουσία…

Thursday, September 18, 2008

Βασιλιάς χωρίς βασίλειο

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου – και στη γνωστή ιστορία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν ήταν ένα παιδί που φώναξε πως «ο βασιλιάς είναι γυμνός». Από τότε το παράδειγμα έχει χρησιμοποιηθεί χιλιάδες φορές σε πολιτικές αναλογίες. Πάντοτε αναζητείται κάποιος που θα κάνει την αθώα, απερίσκεπτη κίνηση, που θα πει την απαγορευμένη λέξη και ο μύθος –που όλοι βλέπουν αλλά κανείς δεν τολμά να αμφισβητήσει- θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος. Αυτό που δεν είχε σκεφθεί κανείς έως τώρα ήταν η ελληνική εκδοχή του πράγματος. Όπου χωρίς καμμία αφόρητη πίεση, χωρίς καμμία εντελώς ειδική συγκυρία, χωρίς να τον σπρώξουν οι άλλοι ή η ανάγκη, ο βασιλιάς πηγαίνει μόνος του εν μέσω πάντων υπηκόων (βγαίνει, ας πούμε, στην πλατεία του χωριού ή στην Έκθεση Θεσσαλονίκης) και φωνάζει μόνος του στους υπηκόους: «στραβομάρα». Ε, τι να κάνουν κι εκείνοι, ο άρχοντας το είπε, οπότε ξεστραβώνονται κι αμφισβητούν όχι μόνο τον δικό του αλλά και το δικό τους μύθο – ίσως μάλιστα σύντομα ακόμη και τον τελικό μύθο, ότι πάντοτε χρειάζονται έναν απόλυτο μονάρχη να τους κυβερνά, ότι η ζωή τους δεν υπάρχει χωρίς ένα μικρό Θεό των πολιτικών πραγμάτων.

Όταν άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, άνοιξαν και τα στόματα και λύθηκαν και οι γλώσσες. Άλλες για να διεκδικήσουν την εκδίκηση, που ως γνωστόν είναι «ασιέτ ανγκλαίζ», ήτοι κρύο πιάτο αλλά όχι γι’αυτό λιγότερο νόστιμο. Κι άλλες για να ρίξουν το μπαλάκι απέναντι, ή δίπλα, ή στην εξέδρα, ή κάπου τελοσπάντων – γιατί αυτό δεν είναι μπαλάκι, είναι μουτζούρης και σε κανέναν δεν πρέπει να κάτσει.

Άνοιξαν τα στόματα κι έγινε Βαβέλ – απόδειξη οι πολλές γλώσσες, που παρά ταύτα δεν αφήνουν να καταλάβουμε τίποτα. Τι έγινε, λοιπόν; Πόλεμος όλων εναντίον όλων – bellum omnium contra omnes, όπως θα έλεγε και ο Βύρων που του αρέσουν τα λατινικά και παρομοίασε τον Καραμανλή με αυτοκράτορα που τον αναδείκνυαν οι λεγεωνάριοί του. Τα λατινικά έμπλεξαν με αγγλικά: «golden boys», είναι τα χρυσά παιδιά εναντίον των οποίων ξιφούλκησε ο Σαμουράι, νεαροί σε ηλικία με τα παλαιολιθικά κριτήρια της παραδοσιακής ελληνικής πολιτικής, με γιάπικο στυλ, αγγλοσπουδασμένα, κοψιά χρηματιστή από το Σίτυ, άγριες διαθέσεις απληστίας που εκτρέφονται στο Σίτυ ως κίνητρο ζωής και ένας πολιτικός προστάτης, που όλοι τον είχαν στο ξεσκόνισμα για οχτώ χρόνια και τώρα όλοι τον θέλουν γρήγορα στην πυρά, σαν μάγισσα υπεύθυνη για το Μεσαίωνα της παράταξης.

Στον ωραίο αυτό πύργο των ακατανόητων λέξεων, προστέθηκε άλλη μία: must. Δεν εννοώ το άρωμα του Cartier, μάρκα που συχνά προτιμούν οι υπουργοκυρίες, αλλά για το must που αναδίδει δυσώδη οσμή πάνω στο έγγραφο υπέρ της Μονής Βατοπεδίου. Έτσι το έγραψε ο αόρατος. Must. Για όποιον δεν καταλάβαινε δηλαδή το «πολιτική βούληση» που είχε σημειώσει παρακάτω. Ποιος το έγραψε; Έλα μου, ντε… Γράφτηκε μόνο του – με αντιπαθητική μελάνη, αυτή που εμφανίζεται όταν δεν πρέπει και σε εκθέτει. Όποιος το έγραψε, ξέρει πως εάν κατονομαστεί είναι το τέλος του. Γι’ αυτό δεν εμφανίζεται κανείς.

Αλλά κανείς δεν υπολογίζει την αποσαθρωτική επίδραση στα απομεινάρια εμπιστοσύνης των πολιτών στην αξιοπιστία των εκπροσώπων τους και των κυβερνητών τους από την εικόνα ενός ομίλου φοβισμένων ανθρώπων, σαν σχολιαρόπαιδων που έχουν κάνει αταξία και θέλουν να γλιτώσουν τη βέργα, όταν κανείς δεν έχει τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια να δηλώσει δημόσια πως δικά του είναι τα ορνιθοσκαλίσματα στο έγγραφο και να εξηγήσει, σαν πολιτικό πρόσωπο και όχι έμφοβο άθυρμα της συγκυρίας, γιατί έγραψε ό,τι έγραψε. Δεν καταλαβαίνει άραγε κανείς πως ακόμη χειρότερη και από την άγρια εικόνα των συντροφικών μαχαιρωμάτων είναι η εξευτελιστική απουσία θάρρους, που καταλήγει στην αναζήτηση γραφολόγων, όταν αυτοί συνήθως καλούνται σε ποινικές δίκες…

Wednesday, September 17, 2008

Δύσκολοι καιροί για πρίγκηπες

Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου – και στο «Μικρό Πρίγκηπα» υπάρχει μια ωραία πολιτική ιστορία. Ο μικρός πρίγκηπας πηγαίνει σε ένα πλανήτη όπου κατοικεί μόνον ένας βασιλιάς. Ό,τι λέει, γίνεται. Όλο το σύμπαν τον υπακούει. Ο πλανήτης είναι μικρός και γυρίζει γρήγορα. Κάθε τόσο ο βασιλιάς δίνει μια εντολή. «Ήλιε, ανάτειλε», λέει, και ο ήλιος ανατέλλει. «Ήλιε, βασίλεψε», λέει, και αμέσως ο ήλιος δύει. Ο μικρός πρίγκηπας εντυπωσιάζεται. Πραγματικά μεγάλος αφέντης του κόσμου είναι αυτός.

Μέχρι που αποφασίζει να ζητήσει μια χάρη. «Σε παρακαλώ», του λέει, «μου αρέσουν τα ηλιοβασιλέματα. Κάνε να δύσει αμέσως τώρα ο ήλιος». Ο βασιλιάς τον κοιτάζει περίεργα. «Α», του λέει, «δεν είναι έτσι τα πράγματα. Οι εντολές μου εκτελούνται αμέσως. Αλλιώς, τι βασιλιάς θα ήμουν; Οπότε δίνω διαταγή να ανατείλει ο ήλιος μόνο νωρίς το πρωί, και εντολή να δύσει το βράδυ. Όλα γίνονται ρολόι, όπως τα ζητάω». Ο μικρός πρίγκηπας απογοητεύτηκε, όπως απογοητευμένοι είναι σήμερα όσοι πίστευαν πως υπάρχουν βασιλιάδες και πρίγκηπες που δεν θα δύσουν ποτέ.

Ο βασιλιάς του είχε δώσει ένα δωρεάν μάθημα για την αξία του τάιμινγκ στην πολιτική. Όταν δίνεις τη σωστή εντολή, στη σωστή ώρα, είσαι άρχοντας. Την ίδια ακριβώς εντολή, αν τη δώσεις λάθος στιγμή, είναι άχρηστη, ορισμένες φορές και βλαβερή. Ο Κώστας Καραμανλής επί εννέα χρόνια σχεδόν –από το Δεκέμβρη του 99 που πήρε την απόφαση να υποστηρίξει τότε μια δεύτερη θητεία Στεφανόπουλου στην προεδρία ύστερα από μήνες αμφιταλάντευσης- είναι σταθερά ο άρχων του πολιτικού χρόνου. Συγχρονίστηκε σε κάθε περίπτωση με τη φορά των πραγμάτων. Κέρδισε το λεγόμενο «μομέντουμ» της πτώσης του Χρηματιστηρίου για να φέρει το 2000 σχεδόν στα ίσα μια χαμένη εκλογή, και από τότε πήγαινε πάντοτε καβάλα στο πολιτικό ρεύμα, καταλαβαίνοντας νωρίς προς τα πού θα κινηθούν οι διαθέσεις της κοινωνίας και κεφαλαιοποιώντας την ταύτισή του με τις τάσεις της. Συνέβη με τα συνθήματά του τη δεύτερη τετραετία Σημίτη, όπως για την «αναδόμηση του κράτους», συνέβη με το δημοψήφισμα στην Κύπρο, συνέβη ακόμη και με την εύστοχη (αν και διόλου εύλογη) απογραφή στην οικονομία. Η έγκαιρη διάγνωση των κατευθύνσεων στα υπόγεια ρεύματα της Ελλάδας του εξασφάλισε ένα ογκώδες πολιτικό και προσωπικό κεφάλαιο.

Αλλά, όπως μαθαίνουν πληρώνοντας και οι Αμερικανοί, κανένα κεφάλαιο αφημένο στην τράπεζα δεν είναι ασφαλές, όσο μεγάλη κι αν είναι. Κι όσο πολλοί είναι οι εύκολοι δανειστές στις καλές μέρες, τόσο γρήγορα εξαφανίζονται στη δύσκολη ώρα, όταν γυρίσει ο τροχός της τύχης. Για πρώτη φορά, ο κ. Καραμανλής δείχνει να μην έχει απόλυτη αίσθηση του πολιτικού χρόνου. Πήγε στην Έκθεση Θεσσαλονίκης πιστεύοντας ότι μπορούσε να καλύψει το Γιώργο Βουλγαράκη και να μπει ο ίδιος μπροστά, ακριβώς επειδή πίστευε ότι τον ίδιο δεν τον αγγίζει τίποτα και η προσωπική του εγγύηση αρκεί για τους πάντες και για τα πάντα. Έως πρόσφατα ίσως, τώρα όχι. Την ίδια μέρα, οι δημοσκοπήσεις ανεδείκνυαν αίτημα ανασχηματισμού. Ούτε αποπομπές, ούτε αλλαγές. Την επομένη οι δημοσκοπήσεις έγραφαν μαύρο. Χρειάστηκαν πέντε μέρες για να φύγει ο Βουλγαράκης. Κι όπως ήταν επόμενο, όταν συνέβη, οι μετρήσεις έγραψαν πως η κίνηση είχε προεξοφληθεί σαν ομόλογο της Lehman και είχε αξία μηδέν στην αγορά.

Τώρα του ζητούν και πάλι ανασχηματισμό. Εάν δεν τον κάνει, είναι μια απόφαση. Εάν τον κάνει, είναι μια κίνηση. Εάν τον ταλαιπωρήσει και τελικώς αναγκαστεί να τον κάνει θα είναι ένα ακόμη λάθος. Δεν θα έχει αποτέλεσμα. Και όταν αυτό επαναληφθεί μία και δύο και τρεις φορές, στο τέλος η εγγραφή στη συνείδηση της κοινωνίας θα έχει αποσυνδεθεί από τις κινήσεις στο πολιτικό προσκήνιο. Όπως έχει ο ίδιος δει να συμβαίνει στον αντίπαλό του στο πρόσφατο παρελθόν, κάποια στιγμή μπορεί να μην γράφει τίποτα, ό,τι κι αν κάνει.

Tuesday, September 16, 2008

Χάλασε ο κόσμος...

Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου – και για λίγα πράγματα μπορούσε κανείς να είναι σίγουρος σε αυτή τη ζωή. Μια ακλόνητη βεβαιότητα ήταν ότι στο Άγιον Όρος οι άνθρωποι δεν ασχολούνται με τα εγκόσμια. Μια άλλη ακλόνητη βεβαιότητα ήταν ότι άμα θέλεις τα λεφτά σου να είναι σίγουρα, βάλ΄τα στην τράπεζα, όσο μεγαλύτερη τόσο καλύτερα, κι άμα είναι κι αμερικάνικη μπορείς να κοιμάσαι ήσυχος. Και μια τρίτη, αυτή κι αν ήταν ακλόνητη, βεβαιότητα: ότι ο Καραμανλής θα κερδίζει πάντα το Γιώργο στα γκάλοπ. Αυτός ο κόσμος έχει χαλάσει…

Τι είναι αυτό που ζούμε αυτές τις μέρες στην Ελλάδα; Υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία είναι δυσάρεστη για την κυβέρνηση. Πρόκειται για την καλή εκδοχή. Η κακή εκδοχή είναι απολύτως καταστροφική για την κυβέρνηση.

Σενάριο πρώτο: βρισκόμαστε στην κορυφή του κύματος. Είναι ένα κύμα αρνητικό για τον κ. Καραμανλή, που τον δοκιμάζει και προσωπικά, για πρώτη φορά. Έχουν εξαντληθεί –αυτό είναι προφανές- τα περιθώρια ανοχής, αλλά απομένει ενδεχομένως μια ύστατη προσωπική πίστωση, ότι μπορεί να αποκαταστήσει την επαφή του με την κοινή γνώμη, να ανακτήσει το πολιτικό αισθητήριο που του είχε δώσει στρατηγικό πλεονέκτημα επί σχεδόν μια επταετία και, εντέλει, να ανακάμψει. Αυτό είναι το καλό σενάριο.

Σενάριο δεύτερο – το κακό: δεν βρισκόμαστε στην κορυφή του κύματος, αλλά στη βάση. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια καμπή, εκεί ο κ. Καραμανλής πέρασε αυτό που αποκαλείται «σημείο χωρίς επιστροφή». Από το σημείο αυτό και μετά, δεν έχει κανείς αρκετά καύσιμα για να επιστρέψει στη βάση του. Αν του τύχει κάτι δυσάρεστο, δεν έχει παρά να επιχειρήσει να φτάσει στον προορισμό του. Για τους Πρωθυπουργούς, ο προορισμός είναι η κάλπη. Για τους Πρωθυπουργούς με 152 (ή, μάλλον με 151 στην πραγματικότητα) βουλευτές, υπάρχει μια πρόσθετη αγωνία: δεν ξέρουν πότε ακριβώς θα φτάσουν στον προορισμό τους. Για την ακρίβεια, πότε ο προορισμός θα εμφανιστεί ξαφνικά μπροστά τους. Πόσο μπορείς να κυβερνήσεις όταν δεν ξέρεις για πόσο θα κυβερνήσεις;

Έχω κι ένα καλό νέο για όσους απεχθάνονται τις αλλαγές. Ζούμε, εκτός από την κατάρρευση των μικρών Θεών του μοναχισμού, της οικονομίας και της πολιτιικής, ζούμε εκτός από την κοσμογονική συντριβή και την αποκατάσταση μιας παλιάς σταθεράς που είχε κλονιστεί. Για 30 χρόνια το σύστημα βασιζόταν στη λογική των συγκοινωνούντων δοχείων. Ό,τι έχανε το ένα μεγάλο κόμμα, το κέρδιζε το άλλο. Η δυσαρέσκεια πηγαινοερχόταν ανάμεσά τους. Η ανατροπή από τις περασμένες εκλογές ήταν ακριβώς η εκτόνωση της απογοήτευσης, της δυσφορίας και της απαρέσκειας προς κατευθύνσεις άλλες από τις συστημικά προδιαγεγραμμένες. Τώρα, για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, η ροή αυτή δείχνει να αποκαθίσταται και, επίσης, να ανακτά και λίγο από το χαμένο έδαφος. Αν η τάση παραμείνει, θα επανακάμπτει, αν όχι παντοδύναμη, πάντως ως η κυρίαρχη τάση. Ίσως με πιο χαμηλό ταβάνι, έστω με μικρότερες προσδοκίες, ο δικομματισμός παίρνει μια παράταση – βασισμένη όχι στην προσδοκία, αλλά στη βαθιά απελπισία και την αγωνία για το αύριο, ένα διαφορετικό αύριο, χωρίς εχέγγυα, χωρίς ελπίδες, απλώς ως βαθιά αποδοκιμασία του σήμερα.

Monday, September 15, 2008

Λεφτά υπάρχουν...

Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου – και επειδή είδα μερικές δυσκολίες στην κοστολόγηση των όσων υποσχέθηκε από τη Θεσσαλονίκη ο κ. Παπανδρέου σπεύδω να προσφέρω μερικές ελπίζω δημιουργικές ιδέες για να βρεθούν τα χρήματα.

Ιδέα πρώτη: τα περισσέματα του κ. Αλογοσκούφη. Όπως θα θυμάστε, ο κ. Καραμανλής πριν από τις εκλογές του 2004 είχε πει πως θα εξοικονομούσε 10 δισεκατομμύρια ευρώ, όχι γενικώς, αλλά 10 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο από τη μείωση της σπατάλης στο Δημόσιο. Προσοχή: όχι από άλλες πηγές, αλλά από τη μείωση της σπατάλης. Επειδή δεν έχει τύχει να δω εγγεγραμμένα πουθενά στον προϋπολογισμό τέτοια δυσδιάκριτα ευρώπουλα –εκτός κι αν εννούσε το πελέκημα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων- αυτά είναι καλά νέα για όλους. Έχουμε δέκα δις άσπρη τρύπα! Τα καλά νέα είναι ότι είναι άσπρη. Τα κακά νέα είναι ότι σε αυτή την τρύπα δεν μπαίνει κανείς για να βγάλει το φίδι και να πάρει τα χρυσά αυγά. Επομένως…

Ιδέα δεύτερη: το νερό. Ναι, πιστέψτε με. Η λύση είναι το νερό. Διότι, όπως θα έχετε ήδη πληροφορηθεί, η εκτίμηση από τους αρμοδίους φορείς για την αξία της λίμνης Βιστωνίδος ήταν 63 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, τα 20 εκατομμύρια αφορούσαν τις παρόχθιες γαίες. Βαλτοτόπια θα πείτε, αλλά οι βάλτοι έχουν βατράχια και τα βατραχοπόδαρα είναι εκλεκτό έδεσμα, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και, άντε, ας πούμε 20 εκατομμύρια. Τα άλλα 43 εκατομμύρια τι ήταν; Ήταν το νερό. Ναι, τόσο αποτιμήθηκε η υδάτινη επιφάνεια της λίμνης για χάρη του ηγουμένου Εφραίμ, διότι μην ξεχνάτε ότι ο Κύριος περιπατούσε επί των υδάτων και ως εκ τούτου για τις ανάγκες των επί γης εκπροσώπων του μπορούν να αποτιμώνται σε τιμές οικοπέδων εντός σχεδίου. Γιατί τι είναι εκτός σχεδίου; Τίποτα δεν είναι εκτός του σχεδίου του Θεού… Με μια τέτοια αποτίμηση του νερού δεν θα είναι δύσκολο και τα υπεσχημένα και τα υποσχεθησόμενα να γίνουν νερό κι αλάτι. Επειδή, όμως, η δυσπιστία είναι το αμάρτημα των Θωμάδων…

Ιδέα τρίτη – πιο πρακτική: να δανειστούμε. Τώρα έχουμε τεχνογνωσία, και μάλιστα ευρέως διαδεδομένη. «Κάν’το όπως ο Βουλγαράκης», σύμφωνα με έναν ωραίο τίτλο που διάβασα, κάν’το όπως ο Μπέκαμ του real estate. Το γνωστό και απλό. Πας στην τράπεζα, σου πουλάει το ακίνητο, σου δανείζει για να το πληρώσεις, το νοικιάζει και σου τα σκάει για να το ξεπληρώσεις. Δεν ήταν μόνον ο υπουργός. Το είχαν μάθει όλοι – ακόμη και οι καλόγεροι στα μοναστήρια, τις σκήτες και τα ησυχαστήρια. Στήνεις μια οφσόρ και με το που μπαίνεις στην τράπεζα, κατά προτίμηση κρατική (ιδού γιατί χρειάζονται οι ΔΕΚΟ, μην υποτιμούμε το ρόλο του κράτους στην οικονομία), ζητάς δάνειο και να ‘τη. Αμέσως, χωρίς δεύτερη κουβέντα, όπως γνωρίζετε όσοι συναλλάσσεστε με τράπεζες, σου δίνει, πόσα θες, θες 40 εκατομμύρια; Πάρτα. Ντούκου και μετρητά. Αβέρτα. Μόνο πρόσεξε τον πωλητή. Θα χρειαστεί να έχει την ευλογία του Υψίστου κι αν τον λένε και Εφραίμ – ευφράνθητι και εσύ, τέκνον της εξωχωρίου εταιρείας.

Αυτά για να βρεθεί ρευστό, επειδή από αρχαιοτάτων χρόνων σε αυτό εδώ το μέρος «δει δη χρημάτων». Εκτός εάν βέβαια κάποιος έχει πεισθεί από τη διαβεβαίωση πως «τα χρήματα υπάρχουν», όπως (ξανα)ειπώθηκε το Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη, οπότε θα χορτασθούν με δυο ψωμιά και πέντε ψάρια οι πεντακισχίλιοι, οπότε φάτε, πιέτε μωρ’ αδέρφια και πρόβλημα ουδέν…

Friday, September 12, 2008

Ποιός υπουργός;

Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου – και το ωραίο είναι ότι γίνεται καν αυτή η συζήτηση. Νομίζω ότι η συνέχισή της οφείλεται στο γεγονός πως το ερώτημα διατυπώνεται με λάθος τρόπο: «θα παραιτηθεί ο Γιώργος Βουλγαράκης;». Ας το δούμε αλλιώς. Ας υποθέσουμε, λέμε τώρα…, ότι δεν παραιτείται ο Γιώργος Βουλγαράκης. Τι θα συμβεί σε αυτή την περίπτωση; Ο Γιώργος Βουλγαράκης θα παραμείνει υπουργός. Αυτή είναι η σωστή ερώτηση: «μπορεί ο Γιώργος Βουλγαράκης να παραμείνει υπουργός;»

Τι θα κάνει, δηλαδή; Θα πηγαίνει τις επόμενες ημέρες αμέριμνος στο γραφείο του, θα ατενίζει τη Φρεαττύδα και την Καστέλλα και θα σφυρίζει αδιάφορα πίνοντας τον καφέ του; Ωραία, αυτό μπορεί να το κάνει ένας υπουργός, ακόμη κι αν αντέχει άρθρα σαν αυτά που δημοσιεύονται σήμερα στις εφημερίδες, ακόμη κι αν η κυβέρνησή του έχει αποφασίσει να τον κουβαλήσει έως το τέλος του δρόμου.

Μετά το ημίωρο του καφέ, όμως, ένας υπουργός έχει να κάνει κι άλλα πράγματα. Όπως, για παράδειγμα, να συναντήσει κοινωνικούς φορείς. Πιστεύει κανείς στα σοβαρά πως ο κ. Βουλγαράκης μετά από όσα έχουν συμβεί μπορεί να καθήσει απέναντι – σε ποιους να πω; Στους ναυτεργάτες; Στους σπογγαλιείς; Στους μεταλλεργάτες από το Πέραμα; Και να κάνει ουσιαστική πολιτική συζήτηση μαζί τους, να διαπραγματευθεί συνδικαλιστικά αιτήματα και να δώσει την αίσθηση ότι, αν μη τι άλλο, κατανοεί την κατάστασή τους; Μπορεί να τους δώσει αρνητική απάντηση σε ένα αίτημα, εάν χρειαστεί, που προφανώς θα χρειαστεί; Πώς μπορεί, για παράδειγμα, να αρνηθεί αυξήσεις, ή πρόωρες συντάξεις, ένας υπουργός που έχει δηλώσει σε πάγκοινη τηλεοπτική θέα ότι έφτιαξε οφσόρ για να γλιτώσει φόρους; Πώς θα αντιμετωπίσουν οι καταχρεωμένοι του Περάματος, αυτοί που δεν έχουν να πληρώσουν τη ΔΕΗ και κάνουν πενήντα μεροκάματα το χρόνο έναν υπουργό που αγόρασε με δάνειο από Τράπεζα έναν όροφο στον Πύργο και μετά της το ξανανοίκιασε και με τα νοίκια το ξεπλήρωνε; Και όταν θα έχει δίκιο ο υπουργός, που είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή, πώς θα το υπερασπιστεί, με τέτοιους ανθρώπους απέναντί του;

Εκτός από συναντήσεις με κοινωνικούς φορείς, ένας υπουργός κάνει και άλλα πράγματα. Κάνει, για παράδειγμα, διαπραγματεύσεις με ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, έχει να διαχειριστεί αντικρουόμενα συμφέροντα ισχυρών του χρήματος και της επιρροής. Το συμφέρον του κράτους, που κατά τεκμήριον υπηρετεί, επιβάλλει να λέει μερικά «ναι» και πολύ περισσότερα «όχι». Πώς θα πει «όχι» ένας υπουργός όταν είναι τόσο ευάλωτος σε νέα πιεστική δημοσιότητα όσο αποδεικνύεται σήμερα ο υπουργός Ναυτιλίας; Οι υπουργοί συχνά αναγκάζονται να διαπραγματεύονται με αδίστακτους ανθρώπους. Και γι’αυτό πρέπει η δημόσια εικόνα τους να είναι ισχυρή και ακέραιη. Ένας τραυματισμένος υπουργός είναι, πέρα από τα πρόσωπα, υπουργός δεκτικός σε πιέσεις.

Πρακτικά, βέβαια, όλα αυτά λίγη αξία έχουν. Γιατί πρακτικά το θέμα έχει λήξει. Η παραίτηση είναι μια τυπική διαδικασία. Στην περίπτωσή μας, μπορεί και η παραμονή να είναι μια τυπική διαδικασία. Εν τοις πράγμασι, υπουργός Βουλγαράκης απλώς δεν υπάρχει.

Thursday, September 11, 2008

Το όριο της αντοχής

Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου – είναι η 11η Σεπτεμβρίου, ημέρα των κατεδαφίσεων, ημέρα του Γιώργου Βουλγαράκη. Κάθε μέρα κι ένα συμβόλαιο – ή μάλλον για την ακρίβεια «κι ένα μάτσο συμβόλαια». Κάθε συμβόλαιο και μια απιθανότητα. Κάθε απιθανότητα κι ένα εξοργιστικό για τους αναγνώστες δημοσίευμα. Κάθε δημοσίευμα και μια υποτροπή της πολιτικής κρίσης. Κάθε δημοσίευμα και ένας σωρός από ερωτήματα χωρίς απαντήσεις. Κάθε υποτροπή και ένας πόντος από το πουλόβερ που ξηλώνεται.

Πόσο διαρκεί ένα πολιτικό συμβόλαιο; Πόσο μπορεί να το αντέξει αυτό ο κ. Καραμανλής. Μέχρι το μεσημέρι; Μέχρι αύριο; Μέχρι τις εφημερίδες του Σαββατοκύριακου; Μέχρι να γυρίσει ο κ. Παπανδρέου από τη Θεσσαλονίκη; Μέχρι να μην μπορεί να ανέβει εκείνος στη Θεσσαλονίκη; Ή μέχρι την πρώτη δημοσκόπηση που θα φέρνει τη Νέα Δημοκρατία πίσω από το ΠΑΣΟΚ;

Η πραγματική απάντηση στο πόσο μπορεί να αντέξει ο Καραμανλής την παράταση της φθοροποιού επικαιρότητας είναι «ούτε λεπτό». Γιατί γνωρίζουμε τι ακολουθεί… Και αυτό που ακολουθεί είναι η αρχή του τέλους. Πώς θα το ξέρουμε; Υπάρχει ένα ασφαλές σημάδι, όπως έχει δείξει η πρόσφατη εμπειρία. Και το σημάδι αυτό είναι η αυτονόμηση των υπουργών. Υπάρχει ένα σημείο καμπής, από το οποίο στελέχη μιας παράταξης –που έχουν μείζονα λόγο και είναι αυθύπαρκτα πολιτικά- αποφασίζουν πως δεν έχουν ούτε συμφέρον ούτε ανάγκη να ταυτίζονται με τον επικεφαλής της. Εκεί βρίσκεται το τέλος του παιχνιδιού.

Μέχρι τώρα, το μεγάλο πλεονέκτημα του κ. Καραμανλή ήταν πως είχε καταφέρει για πολλά χρόνια, στην αντιπολίτευση –μετά από πολλές δυσκολίες- και στην κυβέρνηση –εδώ αδιατάρακτα- να είναι ο αδιαμφισβήτητος πόλος αναφοράς του χώρου του, για τους πολίτες και για τα στελέχη, εκόντα ή άκοντα. Εάν το χάσει αυτό, θα του μένει μόνο το χρονόμετρο που θα μετράει αντίστροφα. Δεν το έχει χάσει ακόμη. Αλλά για πρώτη φορά υπάρχει ως ερώτημα. Όσο αναλώνει το, ομολογουμένως μεγάλο, πολιτικό του κεφάλαιο για να υπερασπίζεται ανταλλαγές εκτάσεων με χρυσόβουλα του συνονόματού του Παλαιολόγου και με χρυσοσυμβολαιογραφικά που οδηγούν στο πόθεν έσχες των υπουργών του, το κεφάλαιο θα μικραίνει. Στην εποχή μας, καμμία επένδυση δεν είναι σίγουρη, μεγάλες τράπεζες καταρρέουν σε ελάχιστο χρόνο και οι χρόνοι της επικοινωνίας μεταφέρθηκαν στην οικονομία κι από εκεί στην πολιτική.

Πάνε οι παλιοί καλοί καιροί, όπως τότε το 1453, που ο Μωάμεθ ο Πορθητής (όπως πληροφορούμαι από το συμβόλαιο της 17ης Ιουλίου του 2008, όταν εμείς ήμασταν διακοπές άλλοι δούλευαν σκληρά), ναι, ο Μωάμεθ ο Πορθητής είχε παραχωρήσει τη λίμνη Βιστωνίδα στη Μονή Βατοπεδίου και είχε αφήσει ευχή και κατάρα, ο μεγάλος Πατισάχ, να την προσέχει σαν τα μάτια της και κάποια μέρα, inshallah…, να την ανταλλάξει με φιλέτα στο Λαύριο, στο Λαύριο όπου δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά, που σήμερα γυρνάνε στο σχολείο και θα θέλουν όλα στο μέλλον να γίνουν νοτάριοι και συμβολαιογράφοι…

Wednesday, September 10, 2008

Make or break

Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου – και αισθάνομαι πολύ περίεργα. Νομίζω πως δεν ζούμε στην Αθήνα, αλλά στην κοσμοπολίτικη Πιονγιάνγκ. Πού είναι ο μεγάλος ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ιλ; Έχω βάσιμες υποψίες να πιστεύω ότι υπ’ αυτόν τελεί σε διαρκή συνεδρία το υπουργικό συμβούλιο. Σε κάθε περίπτωση, πιο εύκολο είναι αυτές τις μέρες να βρεις τον Κιμ Γιονγκ Ιλ για συνέντευξη στο τηλέφωνο, παρά δικό μας υπουργό…

Οι βορειοκορεατικές αρχές διαψεύδουν μετά βδελυγμίας ότι ο μεγάλος ηγέτης ασθενεί. Ισχύει εξίσου και εν Ελλάδι. Οι αρχές διαψεύδουν μετά βδελυγμίας ότι η κυβέρνησίς μας ασθενεί. Αν και θα τη βόλευε. Διότι ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει… Που λένε και στο Βατοπέδι.

Είναι φανερό πως η κυβέρνηση περνά μια οριακή δοκιμασία των αντοχών της. Για την αντιπολίτευση είναι μάννα εξ ουρανού. Αλλά από την ίδια εξαρτάται εάν η δεινή κρίση Καραμανλή θα εξελιχθεί για το Γιώργο Παπανδρέου σε ευλογία ή σε κατάρα.

Την περασμένη Κυριακή ο κ. Καραμανλής έκανε ό,τι του αναλογούσε για να διαψεύσει τον ισχυρότερο μύθο που συνοδεύει τη σχέση του με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης από το 2004. Ότι, δηλαδή, σε οποιαδήποτε περίσταση και με οποιουσδήποτε όρους ο Καραμανλής θα είναι καλύτερος στην ευθεία σύγκριση με τον Παπανδρέου και ότι, γι’αυτόν ακριβώς το λόγο, η Νέα Δημοκρατία έχει εξασφαλισμένη, αν όχι τη νίκη, πάντως το προβάδισμα έναντι του ΠΑΣΟΚ με εκλογικούς όρους. Ο κ. Καραμανλής, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, όπως αναγνωρίζουν και θερμοί υποστηρικτές του, σημείωσε στη Θεσσαλονίκη τη χειρότερη επίδοσή του. Μπορεί να φταίει η συγκυρία, μπορεί να αρχίζει η κόπωση, μπορεί να είναι μια υπολογισμένη επιλογή – το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Η επίδοση ήταν απογοητευτική – σε μια φάση μάλιστα που η απογοήτευση είναι η λέξη που διερμηνεύει τα αισθήματα μιας όλο και ευρύτερης πλειοψηφίας πολιτών.

Χρειάζονται δύο για να διαψευσθεί ο «μύθος» (το λέω με την έννοια της αφήγησης, και όχι του ψεύδους). Ο κ. Παπανδρέου έχει μπροστά του τώρα δυσκολότερο και όχι ευκολότερο έργο. Η απαίτηση από το κόμμα του και από τους οπαδούς, που έχουν περάσει από σαράντα κύματα ένα χρόνο τώρα, δεν περιορίζεται σε μια ευπρεπή παρουσία. Αυτή τη φορά, ο κ. Παπανδρέου καλείται, στο κρίσιμο μάλιστα πεδίο της οικονομίας, να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί και να κερδίσει στην ευθεία σύγκριση τον κ. Καραμανλή. Δεν μπορώ εύκολα να φανταστώ τι θα ήταν δυνατόν να συμβεί ώστε η εμφάνιση του αρχηγού της αντιπολίτευσης να έχει τα αρνητικά χαρακτηριστικά εκείνης του Πρωθυπουργού. Μπορώ όμως εύκολα να φανταστώ πόσο καταστροφικό θα ήταν, εάν συνέβαινε, για τον ίδιο και τη συσπείρωση του κόμματός του, που δείχνει να φτάνει στο ορόσημο της δημοσκοπικής ισορροπίας. Με μια ισχυρή παρουσία και με μια πειστική πρόταση, δεν θα ήταν αδύνατη ακόμη και η ανάκτηση, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, δημοσκοπικού προβαδίσματος.

Εν ολίγοις, στη Θεσσαλονίκη, ο Γιώργος Παπανδρέου έχει την ευκαιρία του. Δεν την κέρδισε. Του δόθηκε. Τώρα έχει εν λευκώ τη διαχείρισή της.

Tuesday, September 9, 2008

Πολύ αργά για δάκρυα

Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου – και επειδή η συζήτηση ασφαλώς δεν πρόκειται να λήξει, μόνο και μόνο γιατί το είπε ο Καραμανλής στη Θεσσαλονίκη, συνέχεια επί της οθόνης. Υπάρχει δεοντολογικό ζήτημα με τη σύζυγο του υπουργού Τύπου, που είναι δημοσιογράφος και, οσονούπω, εκδότρια; Η κρίση είναι υποκειμενική (σε αυτό έχει δίκιο ο Πρωθυπουργός): πιστεύω πως το φεμινιστικό επιχείρημα είναι άσχετο και πως δεοντολογικό θέμα ασφαλώς υπάρχει.

Αλλά πολιτικό θέμα υπάρχει με την κα Ζαχαρέα; Εδώ η κρίση δεν είναι υποκειμενική. Πολιτικό θέμα με την κα Ζαχαρέα δεν υπάρχει. Κανένα. Κανένα απολύτως.

Γιατί για να υπάρξει πολιτικό θέμα, πρέπει κάποιος να το εγείρει. Πρέπει κάποιος, με θεσμικό ρόλο, με πολιτική νομιμοποίηση και εκπροσωπώντας θεμιτά την κοινωνία να το εγείρει και να το θέσει. Στην περίπτωση των κυβερνήσεων και των κυβερνώντων, αυτός ο κάποιος στον οποίο έχει ανατεθεί ο ρόλος του ελέγχου και της ανακίνησης πολιτικών ζητημάτων είναι η αντιπολίτευση, και κατεξοχήν η αξιωματική αντιπολίτευση. Δεν το έκανε. Χρόνια τώρα δεν το έκανε. Δεν είπε λέξη. Δεν έκανε κιχ. Και τώρα, βραδυφλεγώς και ετεροχρονισμένα, που έλεγαν παλιότερα, ξύπνησε και χτυπάει κουδούνια για να μας ενημερώσει ότι ξημερώνει. Συγγνώμη, αλλά μεσημέριασε…

Πριν από λίγες μέρες, ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Παπακωνσταντίνου έθεσε ένα ωραίο ερώτημα. «Σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία», είπε, «είναι δυνατόν ο υπουργός Τύπου να έχει ως σύζυγο μία καταξιωμένη, επαναλαμβάνω, δημοσιογράφο, η οποία όμως σχολιάζει το βράδυ στο δελτίο τις κυβερνητικές κινήσεις της ημέρας;» Έλα μου ντε… Ωραία ερώτηση. Αλλά σε ποιόν την κάνει; Στο Ρουσσόπουλο; Λάθος προορισμός.

Γιατί δεν ρωτάει τον κ. Αθανασάκη, ας πούμε. Γιατί δεν ρωτάει τον κ. Βούγια. Γιατί δεν ρωτάει την κα Αράπογλου. Γιατί δεν ρωτάει την κα Διαμαντοπούλου. Όλοι αυτοί διετέλεσαν επί πέντε χρόνια τώρα εκπρόσωποι, γραμματείς και οφφικιούχοι του Κινήματος. Το οποίο διαθέτει και πρόεδρο – εκτός από εκπρόσωπο. Τι έκαναν κάθε βράδυ στις οκτώ για μήνες και για χρόνια όταν, ας πούμε, έλεγε η κα Ζαχαρέα το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Μέγκα; Έκαναν βραδυνό τζόγκινγκ στις κορυφογραμμές όπου δεν πιάνει ή έβλεπαν Τσάνελ 9;

Με ποια αξιοπιστία, ας πούμε, μπορεί να θέσει τέτοιο θέμα ο κ. Ραγκούσης ως γραμματέας, όταν δεν έχει βγάλει άχνα ως εκπρόσωπος – ή οι προκάτοχοί του; Τότε δεν τους πείραζε και τώρα τους πειράζει; Τώρα τους μάρανε η Μάρα;

Υπάρχει βέβαια και η απλή εξήγηση. Ότι στο θέμα αυτό το ΠΑΣΟΚ έκανε στροφή 180 μοιρών. Δεν σας κάνει και καμμία κατάπληξη, ε; Να τώρα που είπα στροφή θυμήθηκα ότι και για τις ευρωεκλογές, το ΠΑΣΟΚ πήγε από τη χαλαρή ψήφο στο δημοψήφισμα. Στο θέμα αυτό το ΠΑΣΟΚ έκανε στροφή 180 μοιρών.

Όσο για τη στρατηγική έναντι του Καραμανλή, μέχρι τώρα ξέραμε ότι είναι στο στόχαστρο του κ. Παπανδρέου. Αυτός προσωπικά. Όχι οι υπουργοί του. Όλα χρεώνονταν στον Καραμανλή. Όχι πια. Τώρα «δεν θα ξαναασχοληθεί μαζί του». Στο θέμα αυτό το ΠΑΣΟΚ έκανε στροφή 180 μοιρών.

Δεν είναι μόνο η στρατηγική, φυσικά. Είναι εξίσου και η πολιτική, αρκεί να θυμηθείτε το άρθρο 16 και τη συνταγματική αναθεώρηση. Στο θέμα αυτό, περίεργο…, το ΠΑΣΟΚ έκανε, μα τι άλλο…, στροφή 180 μοιρών.

Με τέσσερις –ή έξι, ή οχτώ, ή δέκα ζωή να χουμε…- στροφές 180 μοιρών, είναι απλά μαθηματικά. Βρίσκεσαι στην ίδια ακριβώς θέση. Ο άλλος μπορεί να ανεβαίνει ή να κατεβαίνει. Εσύ όμως εκεί, στην ίδια θέση. Ζαλισμένος αλλά ακίνητος.

Monday, September 8, 2008

Εργαζόμενα κορίτσια

Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου – και η ζωή είναι ωραία. Αρκεί να είσαι από τους τυχερούς. Αρκεί να είσαι από τους έξυπνους. Αρκεί να έχεις βάλει το κράτος το νόμο να δουλεύει για σένα και να μη δουλεύεις εσύ για το νόμο και το κράτος.

Σήμερα είναι εκτάκτως η μέρα της γυναίκας, με μόλις ένα εξάμηνο καθυστέρηση. Σαν την ισημερία ή το ηλιοστάσιο, που είναι δυο φορές το χρόνο. 8 Μαρτίου, τώρα και 8 Σεπτεμβρίου. Εντολή Πρωθυπουργού… Ελληνίδες, μπορείτε να αισθάνεστε υπερήφανες και ανεξάρτητες. Κανείς δεν θα υποθηκεύσει τους αγώνες που δώσατε για να χειραφετηθείτε. Κανείς δεν θα σας στερήσει το δικαίωμα να ξυπνάτε αχάραγα, όπως άλλωστε και οι υπουργικές συμβίες. Κανείς δεν θα σας στερήσει το δικαίωμα να τρέχετε του σκοτωμού στη δουλειά και του σκοτωμού να γυρίσετε για να μαζέψετε το σπίτι, όπως άλλωστε και οι υπουργικές σύζυγοι. Κι αν το βράδυ είστε τσακισμένες από το σίδερο και το διάβασμα των παιδιών, τι με αυτό; Πιστεύω σε εσάς. Θα καταφέρετε να περάσετε πάνω από το μπόγο με τα άπλυτα και μετά είναι δυο απλές κινήσεις. Λίγο ρίμμελ, λίγη μάσκαρα, μια ιδέα ρουζ και το Αμπρεβουάρ σας περιμένει – εκτός αν γι’απόψε ο Μήτσος έχει κλείσει στο Μποσκέτο για πιο δροσερά.

Εκεί θα τα πείτε, ως συνήθως, με τις πασιονάριες του φεμινισμού που ψήνουν το ψάρι (συνήθως σφυρίδα…) στα χείλη των υπουργών. Και θα σχολιάσετε με ελαφρά υπεροπτική διάθεση αυτούς τους θλιβερούς τύπους που δεν μπορούν να καταλάβουν το μεγαλείο της ανεξαρτησίας της γυναίκας, αυτό το άλμα του ανθρώπινου πολιτισμού, που δίνει άλλη διάσταση στην οικογένεια – και επίσης στη φορολογική της δήλωση. Από το Αλβανικό Έπος μέχρι σήμερα, χωρίς τα logistics των γυναικών, πώς θα έδινε τη μάχη της ζωής ο σκληροτράχηλος Έλλην; Τότε του κουβαλούσαν γκέτες και πλεκτά στο μέτωπο. Τώρα του κουβαλάνε καροτσιές τα ευρώπουλα, δεμάτια τα κολλαριστά, κοφίνια τις καταθέσεις.

Μάνα, κουράγιο. Ο Πρωθυπουργός μας δεν σε ξεχνά. Και μαζί οι υπουργοί του, αυτή η ωραία γενιά των 700 χιλιάδων ευρώ, σου εγγυώνται πως δεν θα ξαναγυρίσουμε στο Μεσαίωνα, τότε που οι γυναίκες δεν μπορούσαν ούτε ένα συμβόλαιο της προκοπής να κάνουν και κάτι περίεργους, που κήρυσσαν πως η Εκκλησία πρέπει να απαρνηθεί τον πλούτο, ο Πάπας τους έκαιγε γιατί ήταν –και παραμένουν άλλωστε…- πράκτορες του Σατανά.

Friday, September 5, 2008

Κυβέρνηση ποπ-αρτ

Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου – και κρίμα που δε ζει ο Άντυ Ουώρχολ. Χτες το βράδυ θα ζούσε το μύθο του στην Ελλάδα. Την απόλυτη δικαίωση. Δεν ήταν μόνο η επιβεβαίωση της φράσης ότι στο μέλλον (που έχει ήδη έρθει από τότε που το είπε) όλοι ήδη δικαιούνται ένα τέταρτο δημοσιότητας. Ήταν που η συγκεκριμένη δεκαπεντάλεπτη δημοσιότητα έμοιαζε απελπιστικά με τα περίφημα πορτρέτα του, την ίδια μορφή –τη Μέριλυν Μονρόε, ας πούμε, ή μορφές της ιστορίας, το Μεγαλέξαντρο ή το Γιώργο Βουλγαράκη- επαναλαμβανόμενη σε μικρά τετράγωνα, πανομοιότυπα στο σχήμα με διαφορετικό χρωματισμό. Κυβέρνηση ποπ-αρτ.

Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στο Μέγκα. Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στον Αντέννα. Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στον Άλφα. Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στο Άλτερ. Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στο Σκάι. Ένα τέταρτο Βουλγαράκης στη ΝΕΤ. Περίεργο. Το μόνο κανάλι που δεν είχε Βουλγαράκη ήταν το Σταρ, μολονότι ειδικεύεται σε θέματα Μυκόνου. Προφανώς θα βγει σήμερα λάιβ από το Sol y Mar, με τη γνωστή μπαντάνα, και υπότιτλο, σούπερ που τα λένε, «ατέλειωτο πάρτυ του υπουργού στο Καλό Λιβάδι». Στο Μαξίμου να δεις πάρτυ. Τρελά κέφια…

Πάντως, η παρουσία Βουλγαράκη ήταν διδακτική. Όσοι έχουν κουκούτσι μυαλό κατάλαβαν τι πρέπει να κάνουν. Ο μήνας έχει πέντε, η προθεσμία για τη συμπλήρωση του Ε9 ηλεκτρονικά έχει παραταθεί έως 30ής Σεπτεμβρίου, επομένως, κοίταξα το ημερολόγιο και ενθουσιάστηκα. Προλαβαίνω!

Θα σπεύσουμε λοιπόν όλοι από όρθρου βαθέος σήμερα και θα ζητήσουμε από το δικηγόρο μας να συντάξει αμέσως εταιρικά – εταιρικά με φούντες… Πρώτα από όλα το βασικό. Πρέπει αμέσως να συστήσουμε εταιρεία λίμιτεδ, που λένε και στην Κύπρο, προτείνω ένα περιγραφικό όνομα όπως π.χ. «τριάρι με σαλοτραπεζαρία στα Σούρμενα ΕΠΕ» και διοικητικό συμβούλιο… μην λέτε σαχλαμάρες, οι ΕΠΕ (μας επανέφερε στην τάξη ο καθηγητής του real estate) δεν έχουν διοικητικό συμβούλιο. Μπορεί να εμφανίζεται ο ίδιος ο παντουφλοφόρος ιδιοκτήτης ως διαχειριστής και η συμβία του αντίκλητος.

Θα χρειαστούν το πολύ δύο εταιρικά ακόμη – οπότε υπομονή στον δικηγόρο της οικογένειας. Το ένα πρέπει να είναι οπωσδήποτε Ανώνυμος Εταιρεία. Διότι τι κύρος έχει στη γειτονιά, στο φούρνο, στο κομμωτήριο και στα ψιλικά της γωνίας μια Ελληνίδα σύζυγος της οποίας ο άντρας δεν διαθέτει καν μια Α.Ε. Ταπείνωση… Το «Τουριστικά Ακίνητα Λούτσας Α.Ε.» δεν είναι κακή ιδέα.

Και τέλος, για τους πιο εύπορους υπάρχει και μια Ετερόρρυθμος Εταιρεία, λέω για παράδειγμα «Γκαρσονιέρες Κομοτηνής Ε.Ε.». Μην παραλείψετε να αναφέρετε στο σκοπό τη «διαχείριση ακινήτων άνευ αμοιβής μήπως και τελειώσει κάποτε τη σχολή ο αραχτός», αν είναι Νομική θα γλιτώσουμε και από το κόστος των επόμενων εταιρικών. Ο ομόρρυθμος εταίρος, εν προκειμένω, είναι ο υπερήφανος πατέρας που πληρώνει και ετερόρρυθμος ο ξαπλωμένος φοιτητής που δεν μας ακούει γιατί χάρη στο βάθος και την έκταση των τελευταίων κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων στα Πανεπιστήμια μπορεί να συνεχίσει ανενόχλητος τον ύπνο του.

Αυτό περίπου είναι το Ε9 μιας μέσης ελληνικής οικογένειας, όπως αυτή που εκπροσωπήθηκε σε διακαναλική και εκπροσωπεί τη χώρα του real estate. Που έχει αρχίσει να γίνεται χώρα του surreal estate.

Thursday, September 4, 2008

Δεν πάει παρακάτω

Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου – και καλωσήρθατε στον υπέροχο κόσμο της μπλογκόσφαιρας. Εδώ συμβαίνουν απίθανα πράγματα. Πληκτρολογήστε, ας πούμε, www.tatoulis.blogspot.com – λίγο μεγάλο αλλά αξίζει τον κόπο. Και τι θα βρείτε; Θα βρείτε μια επίθεση Τατούλη κατά Ρουσσόπουλου; Σιγά τα αυγά, αν ήταν γι’ αυτό δεν θα άξιζε ούτε τη συνδρομή για τον πάροχο.

Θα εντοπίσετε τον κίνδυνο να καταρρεύσει η κυβέρνηση ανεξάρτητα από τη βούληση του κ. Καραμανλή – αλλά κι αυτό το ξέρατε, δεν θα πέσετε κι από τα σύννεφα...

Στο σάιτ του Τατούλη από χτες θα βρείτε κάτι διαφορετικό. Θα βρείτε το θεμελιώδες πολιτικό πρόβλημα της χώρας εδώ και πέντε χρόνια. Θα βρείτε ένα βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, ένα βουλευτή χωρίς ελπίδα και γι’αυτό χωρίς αναστολές, να γράφει και να λέει αυτό που δεν τόλμησε να πει, που δεν τόλμησε να εκστομίσει επί μία γεμάτη τετραετία, επί μια ολόκληρη προεκλογική περίοδο και επί έναν ακόμη χρόνο η αντιπολίτευση – και ιδιαίτερα η αξιωματική αντιπολίτευση. Χρειαζόταν να βρεθεί κάποιος στο ακραίο περιθώριο για πει ότι ο βασιλιάς –μην μου ανησυχείτε…- όχι απλώς δεν είναι γυμνός, αλλά είναι ντυμένος με την τελευταία λέξη της μόδας, λουσάτος και χλιδάτος… Μία οβιδιακή μεταμόρφωση: Τατούλης αντί αντιπολίτευσης. Πάμε παρακάτω…

Ο άνθρωπος το είπε ξεκάθαρα, το είπε φόρα παρτίδα. Είμαι από εύπορη οικογένεια. Ουδέν μεμπτόν. Το γνωρίζουν οι ψηφοφόροι μου. Ουδέν μεμπτόν. Αλλά η εντολή που του έχουν δώσει είναι να ασχοληθεί, για τα χρόνια τουλάχιστον που διεκδικεί δημόσιο αξίωμα, με την ευμάρεια της χώρας και όχι την ατομική του. Δεν συμβαίνει. Η χώρα βυθίζεται σε οικονομικά προβλήματα, οι πολίτες της αισθάνονται πια όλο και ασφυκτικότερο τον κλοιό της ανασφάλειας, ορατή την απειλή της ανέχειας. Αντιθέτως, στην οικογένεια Βουλγαράκη business is good. Και, όπως γνωρίζετε, business is business. Business, όμως, αγγλιστί σημαίνει έντονη απασχόληση, που δεν σου αφήνει καιρό για κάτι άλλο. Ο υπουργός είναι πολύ busy. Αλήθεια, πώς τα προλαβαίνει όλα – και real estate, και εταιρικά, και να υπουργεύει και να μας δουλεύει; Θα έχει κάποιο επιχειρηματικό μυστικό. Δεύτερη οβιδιακή μεταμόρφωση. Από πολιτικός, επιχειρηματίας. Πάμε παρακάτω…

Ο κ. Γεροντόπουλος το είπε επί λέξει: «προτιμώ να είμαι βλαξ, παρά απατεώνας» - το είπε μόνος του και γι’αυτό το μεταφέρω. Εγώ μια εξυπηρέτηση στους ψηφοφόρους μου πήγα να κάνω, ε, τώρα, άμα γι’αυτό βολευόντουσαν και μερικοί ακόμη, δεν πείραζε. Ούτε που το έψαξε. Και του έκατσε κακό τάιμινγκ. Ήταν τα μετόχια των αγίων πατέρων από το περιβόλι των σκανδάλων στο οποίο με μία ακόμη οβιδιακή μεταμόρφωση έχει μετατρέψει αυτή η Βουλή-περιβόλι το «περιβόλι της Παναγιάς». Ένας βουλευτής αναγνωρίζει εαυτόν ως ανόητο και παραμένει στο αξίωμά του. Ανόητος, αλλά όχι τόσο ώστε να παραιτηθεί. Πάμε παρακάτω…

Παρακάτω; Καλωσήρθατε στη χώρα που κάθε μέρα μας μαθαίνει πως πάντοτε υπάρχει ακόμη παρακάτω. Και παρακάτω, και παρακάτω…

Wednesday, September 3, 2008

Τότε και τώρα...

Τετάρτη 3η Σεπτεμβρίου – Σεπτεμβρίου. Πάει πολύς καιρός που ήταν 3η Σεπτέμβρη. Πρώτα η κατάληξη ήταν της αριστοκρατίας. Στο ενδιάμεσο η δημοτική ήταν των «μη προνομιούχων». Η επιστροφή στο καθωσπρέπει «Σεπτεμβρίου» σηματοδοτεί τη νέα κατάσταση του έθνους, που έφερε μαζί του ο πλούτος των μεταπολιτευτικών χρόνων – ξιπασιά, νεοπλουτισμός και μιξοκαθαρεύουσα.

Τώρα ξανά, σε ένα μεταίχμιο. Πολύ διαφορετικό όμως το σημερινό μας «ραντεβού με την Ιστορία». Τι ήταν εκείνο που δημιούργησε, σα σήμερα, ένα κίνημα-Ιανό, που συνήγειρε και που εξόργισε, που συνάρπασε και που απογοήτευσε, που πέτυχε και που διέψευσε, αλλά σε κάθε περίπτωση που άλλαξε τη χώρα, και άλλαξε (όχι πάντοτε για καλό) και τους ανθρώπους της. Τι είναι αυτό που τότε υπήρχε και σήμερα δεν υπάρχει;

Νομίζω πως το στοιχείο που εκτόξευσε το ΠΑΣΟΚ από ημιπεριθωριακή ομάδα το 74 σε λαϊκό ρεύμα το 81 –και μάλιστα σε εποχή όπου τα πράγματα ωρίμαζαν πιο αργά γιατί δεν υπήρχαν οι τηλεοπτικοί χρόνοι, ούτε όμως η αδηφάγα κατανάλωση προσώπων και ιδεών στην οθόνη…

Αυτό που έφτιαξε το «φαινόμενο ΠΑΣΟΚ» ήταν η ιδέα των «μη προνομιούχων». Φαντασιακή ταύτιση περισσότερο, που όμως απηχούσε μια κοινωνική πραγματικότητα, επέτρεψε να ταυτιστούν και να συμπορευτούν προσδοκίες, ελπίδες και προοπτικές διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, διαφορετικών πολιτικών στοχεύσεων. Ο καθένας μπορούσε να βάλει στον εαυτό του την ταμπέλα του «μη προνομιούχου» - σε κάποιο επίπεδο, σε κάποια όψη της ζωής του. Και να διεκδικήσει την κατάργηση των φραγμών που η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών της χώρας αισθανόταν τότε ότι περιορίζουν τους ορίζοντές της. Άλλοι με ενθουσιασμό και ανιδιοτέλεια, άλλοι με υπολογισμό, άλλοι ως αναγκαίο κακό συντάχθηκαν και με την περονικού τύπου ρητορική που εξέφρασε την εποχή.

Σήμερα, εξαιτίας ή χάρη σε εκείνη τη συνάντηση των υπόγειων ρευμάτων της ελληνικής κοινωνίας και την έξοδό τους στον αφρό της πολιτικής δράσης, ζούμε σε μια διαφορετική χώρα, σε μια διαφορετική κατάσταση. Ποια είναι μια κεντρική διαφορά; Ότι δεν υπάρχει σήμερα ένας στόχος, μια βλέψη, πες το «πρόταγμα», πες το «όραμα», πες το «πολιτικό φορέα», που να μπορεί να ενώσει κάτω από την ίδια ιδέα, κάτω από το ίδιο σύνθημα, κάτω από το ίδιο πρόγραμμα τις ανάγκες και τις ελπίδες πολλών ανθρώπων. Δεν υπάρχει πλειοψηφικό ρεύμα γιατί έχουμε μια όλο και πιο κατακερματισμένη κοινωνία και αυτό που θα την ενώσει παραμένει ακόμη ζητούμενο…

Δεν υπάρχουν «μη προνομιούχοι»; Υπάρχουν – και το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίφημη «γενιά των 700 ευρώ». Πριν από τρία χρόνια ήταν απλώς ένα βιβλίο και μερικά άρθρα, άντε ένα σάιτ στο Ίντερνετ. Σήμερα, χωρίς συγκολλητική πολιτική ουσία, απλώς με τη δυναμική της ύπαρξής της, εξελίσσεται σε ορατή δύναμη πολιτικής παρέμβασης. Πάνε έξι μήνες που έδωσε την πρώτη της μάχη –για τα νυχτερινά δρομολόγια του Μετρό- και κέρδισε κατά κράτος απέναντι μάλιστα σε σκληρές συνδικαλιστικές αντιδράσεις. Σήμερα, με την αλλαγή του τρόπου φορολόγησης στα μπλοκάκια, καταφέρνει κάτι ακόμη σημαντικότερο: κερδίζει μια πολιτική μάχη, χωρίς να χρειαστεί να τη δώσει. Και περιμένει τη δική της 3η του Σεπτέμβρη…

Tuesday, September 2, 2008

Δεν υπάρχει ισοπαλία

Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου – και το παιχνίδι έχει αρχίσει. Αλλά τι είναι το παιχνίδι; Πάντως, ο τζόγος είναι άγριος. Αν η πρώτη ζαριά είναι το βίντεο, μας περιμένει βαρύς χειμώνας στην πράσινη (ή ενδεχομένως στη μπλε) τσόχα.

Πέρα όμως από το γερό χτύπημα στην πρώτη χαρτωσιά του φθινοπώρου, έχει ενδιαφέρον να μάθουμε ποιο ακριβώς είναι το παιχνίδι για το οποίο στήθηκε το τραπέζι. Το μοίρασμα που έκανε το ΠΑΣΟΚ δείχνει διαθέσεις για πόκερ. Το βασικό χαρακτηριστικό του αθλήματος είναι ότι δεν έχει σημασία πόσο καλό φύλλο έχεις εσύ. Σημασία έχει και πόσο καλό φύλλο έχει ο αντίπαλος. Αν μάλιστα ο αντίπαλος έχει πολύ καλό φύλλο, τυχερός είναι όποιος δεν έχει τίποτα στα χέρια του εκτός από μερικά λιμά και την κοπανήσει γρήγορα με ένα πάσο. Από εκεί και πέρα, όσα βάζεις τόσα χάνεις.

Νομίζω έτσι ξεκίνησε η χρονιά. Με wild west poker. Όταν ο κ. Παπανδρέου αποφάσισε να δώσουν τα στελέχη του τη συνέντευξη και να μοιράσουν το βίντεο, και κυρίως, να τηλεφωνήσει ο ίδιος στους αρχηγούς της αντιπολίτευσης και να τους καταγγείλει θεσμική εκτροπή και μάλιστα στη συνταγματική ψηφοφορία, ήξερε πως εδώ δεν υπάρχει ισοπαλία. Ή θα αποδειχθεί πως έχει δίκιο – και θα έχει γίνει εκείνος η μπάνκα στο πολιτικό καρέ- ή θα εκτεθεί και θα αρχίσει να φλερτάρει με τα ρέστα και το ταπί. Με τέτοιες κινήσεις, να πάνε όλοι το βράδυ ευχαριστημένοι για ύπνο δεν γίνεται…

Άλλοι, πάλι, όπως ο Παύλος Τσίμας, λένε πως το πολιτικό παιχνίδι, έτσι όπως το καταγράφουν και οι δημοσκοπήσεις, μοιάζει όλο και περισσότερο με μιζέρια. Για όσους τυχόν δεν είναι μυημένοι στα μυστήρια της τράπουλας, πρόκειται για μια παραλλαγή της πρέφας όπου κερδίζει το χειρότερο χαρτί. Πέφτει το ΠΑΣΟΚ, αλλά πέφτει περισσότερο η Νέα Δημοκρατία, πέφτει και ο Συνασπισμός, δεν ανεβαίνει το ΚΚΕ, ελάχιστα τσιμπάει ο καρατζαφέρειος ΛΑΟΣ, πού είναι οι υπόλοιποι. Μήπως έχουν φύγει από το Καζίνο, μήπως βαρέθηκαν τα πολιτικά Λας Βέγκας και προτιμούν ήσυχες βόλτες στη Ντίσνεϋλαντ; Μήπως και τη μέρα των εκλογών, δηλαδή (όπως όλο και περισσότεροι δηλώνουν φόρα παρτίδα πια…) πάνε πάρκο ή παραλία, αντί για κάλπη;

Έτσι όπως παίζεται, πάντως, το πολιτικό χαρτί μου θυμίζει ένα μάλλον ξεχασμένο παίγνιο, με το περίεργο όνομα «ουίστ». Θα το έχετε ίσως ως ανάμνηση της παιδικής ηλικίας. Το έπαιζε με τους φίλους του πριν ξεκινήσει για το γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες ο Φιλέας Φογκ στη Λέσχη, που –μα τι σύμπτωση…- ήταν φυσικά η Λέσχη των Μεταρρυθμιστών. Το ουίστ, εγγλέζικη έμπνευση, έχει ένα εντελώς ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Από τους κανόνες του μπορεί να κερδίσει κάποιος. Αλλά δεν είναι υποχρεωτικό. Στο ουίστ, αλλά όχι μόνον στο ουίστ, μπορεί στο τέλος του παιχνιδιού να έχουν χάσει όλοι…

Ο χειμώνας των θαυμάτων

Είναι Δευτέρα 1η Σεπτεμβρίου - και σε αυτή τη ζωή δύο πράγματα, λένε, είναι σίγουρα. Ο θάνατος και οι φόροι. Επειδή κάθε καινούργιο ξεκίνημα, όπως αυτό του Σίτυ, είθισται να συνοδεύεται από ευχές, να σας μεταφέρω την ευχή του Γιώργου Αλογοσκούφη προς όλους τους συμπολίτες: γεροί να είσαστε να πληρώνετε.
Η γραμμή άμυνας της κυβέρνησης είναι πως τα μέτρα είναι σωστά. Μόνο που σε αυτή τη σκληρή ζωή, το σωστό και το λάθος λίγη σημασία έχουν. Το πιο σωστό μέτρο μπορεί να γίνει κόλαση και με τη διάρκεια που έχουν οι αντιδράσεις ο κ. Αλογοσκούφης φλερτάρει με το κουδούνι της περίφημης Πύλης της Κολάσεως. Όπως ίσως θα θυμάστε η πύλη είχε από επάνω της μια επιγραφή. Όσοι μπαίνετε εδώ, αφήστε κάθε ελπίδα. Μπορεί να το χρησιμοποιήσει και για τις Εφορίες. Εάν ο Δάντης ζητήσει πνευματικά δικαιώματα, με την κατ’αποκοπή φορολόγηση θα μπει και μέσα...

Για το Σαρτρ η Κόλαση ήταν οι άλλοι. Για το Γιώργο Αλογοσκούφη είναι οι εφημερίδες - ίσως και ο Γιάννης Μανώλης. Για τον Καραμανλή είναι ο Τατούλης. Για το Γιώργο, ο Βαγγέλης - ίσως και η Άννα, και μπορεί να προκύψει και κανένας καινούργιος. Για τους υπόλοιπους είναι το εκκαθαριστικό. Και για τα κόμματα είναι η κάλπη. Ή οι δημοσκοπήσεις...


Το βέβαιο είναι πως για να βγάλουμε αυτό το χειμώνα θα χρειαστούμε ένα θαύμα. Ευτυχώς ζούμε σε μια χώρα όπου δεν σπανίζουν. Για σκεφτείτε ένα χρόνο πριν, σαν σήμερα. Αν σας έλεγαν πως με 70 νεκρούς, η κυβέρνηση θα σάρωνε στις εκλογές - θα λέγατε "μόνο με θαύμα". Αν σας έλεγα πως το ΠΑΣΟΚ θα συντριβόταν και λίγες μέρες μετά ο Γιώργος θα θριάμβευε και σήμερα όλοι θα συμφωνούσαν πως πρέπει να του δώσουν "πίστωση χρόνου" τι θα λέγατε; "Μόνο με θαύμα". Κι αν πέρυσι τέτοια μέρα ακούγατε από το Σφυγμό της Μέρας ότι στην τελευταία δημοσκόπηση ο Συνασπισμός έχει 11%, θα ψάχνατε για κάτι σοβαρότερο να ακούσετε. Πού να σας έλεγα ότι ο τίτλος πάνω από το 11% θα ήταν : "μεγάλη πτώση του Συνασπισμού", ε, τότε θα λέγατε "ούτε με θαύμα..."

Γιατί; Γιατί είστε δύσπιστοι. Εδώ μερικοί αρνούνται να πιστέψουν πως ο Κύριος που εχόρτασε τους πεντακισχιλίους με δυο ψάρια και πέντε φραντζόλες, δεν μπορεί να μετατρέψει μια τόση δα λιμνούλα σαν τη Βιστωνίδα σε ωραία ακίνητα, σε αστική ανάπτυξη στο Ολυμπιακό Χωριό. Προβλέπω επιτίμιο πολλές μετάνοιες στο Βατοπέδι...

Μία είναι η λύση, λοιπόν. Ένα θαύμα θα μας σώσει. Αν πίστευε και ο Αλογοσκούφης σε αυτά, θα περίμενε ένα για να κλείσει τον προϋπολογισμό. Αντ’ αυτού σκληρός ορθολογισμός, δηλαδή λογαριασμός. Μόνον αυτός. Οι υπόλοιποι ζούμε το μύθο μας στην Ελλάδα. Καλωσήρθατε, λοιπόν, στο χειμώνα των θαυμάτων...