Hedge funds και Private Equity - ο κόσμος του νέου κεφαλαίου

Τετάρτη 6 Ιουνίου – και σε ένα χωριό της Γερμανίας, που δεν θα το ξανακούσετε ποτέ, το Χάιλιγκενταμ, μαζεύονται οι 8 ισχυρότεροι του κόσμου – δηλαδή οι παλιοί 7 πλουσιότεροι, οι 7 πλούσιοι της Δύσης και η Ρωσία. Κλίμα ψυχροπολεμικό, αντιπυραυλική ασπίδα να το βαραίνει, ανοιχτή σύγκρουση Μπους-Πούτιν για το ποιος άραγε να είναι πιο δημοκράτης από τους δύο. Εμείς, βέβαια, δεν ασχολούμαστε με τέτοια δευτερεύοντα ζητήματα, όπως το τι συζητούν οι γίγαντες της πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος – έχουμε εδώ τους δικούς μας νταλκάδες, όπως για παράδειγμα το ποια ακριβώς Κυριακή θα γίνουν οι εκλογές.

Ας είναι όμως. Η ατζέντα του G8 έχει κι ένα θέμα που ακούγεται κάπως περίεργο. Λέγεται hedge funds. Τι είναι και γιατί θα έπρεπε να αποτελεί ειδικό αντικείμενο συζήτησης σε επίπεδο των κορυφαίων ηγετών του κόσμου; Hedge funds είναι τα κερδοσκοπικά αμοιβαία κεφάλαια, που επενδύουν παντού στην υφήλιο με μόνο σκοπό να αποκομίσουν το γρηγορότερο τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη, αδιαφορώντας για την έκταση του ρίσκου που αναλαμβάνουν. Το λέω κάπως σχηματικά, αλλά αυτή είναι η ουσία. Θα πείτε εμάς τι μας ενδιαφέρει;

Τα hedge funds έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κινείται ανά τον κόσμο το κεφάλαιο. Και η ελεύθερη, η υπερβολική από κάθε άποψη ελευθερία, στην κίνηση των κεφαλαίων πάνω και πέρα από τα σύνορα είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης. Η δυνατότητά τους να φεύγουν μαζικά, μέσα σε δευτερόλεπτα, από μια χώρα αφενός έχει περιορίσει σημαντικά τις δυνατότητες άσκησης οικονομικής κυριαρχίας σε εθνικό επίπεδο και αφετέρου έχει αυξήσει κατακόρυφα το δείκτη ρευστότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα κράτη νιώθουν πια, ακόμη και τα πιο μεγάλα και ισχυρά, απροστάτευτα απέναντι στις ανεξέλεγκτες κερδοσκοπικές διαδρομές του παγκόσμιου κεφαλαίου. Αδυνατούν επίσης να προγραμματίσουν, καθώς υπόκεινται ανά πάσα στιγμή σε απρόβλεπτες εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές, σε αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «ασυμμετρικά σοκ» στην κίνηση των κεφαλαίων. Μια στιγμιαία τάση, ένας πανικός των αγορών και μια πολιτική επενδύσεων και ανάπτυξης καταστρέφεται χωρίς δυνατότητες άμυνας.

Εκτός από τα hedge funds, το άλλο μοντέρνο εργαλείο του παγκόσμιου κεφαλαίου λέγεται Private Equity. Κάτι σαν αμοιβαίο κεφάλαιο, αλλά με ιδιωτικές μόνο τοποθετήσεις. Είναι τεράστια σε ύψος και σχεδόν συνωμοτικά. Τι διαφέρουν από τα συνήθη αμοιβαία; Ότι δεν είναι ανοιχτά σε συμμετοχή και ως εκ τούτου δεν έχουν υποχρέωση λογοδοσίας. Επίσης, οι εταιρείες στις οποίες επενδύουν τις περισσότερες φορές δεν είναι εισηγμένες στα Χρηματιστήρια. Γιατί; Μα ακριβώς γι’αυτό. Για να μην έχουν υποχρέωση διαφάνειας, για να είναι όσο πιο προστατευμένες γίνεται απέναντι στους θεσμικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Μια επιστροφή στις πιο άγριες, δηλαδή τις λιγότερο θεσμικές, μορφές της κεφαλαιοκρατίας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης.

Όσο για το τι σχέση έχουν με εμάς όλα αυτά – η απάντηση είναι περισσότερη από όση νομίζουμε, περισσότερη από όση φοβόμαστε. Ξέρει κανείς ένα private equity? Υποθέτω ότι εάν ρωτούσα στο δρόμο έναν περαστικό θα μου έλεγε «όχι». Εκτός αν ήμουν τυχερός και έπεφτα στον κ. Μηλιάκο, οπότε πιθανότατα θα είχε πρόχειρο το όνομα Carlyle. Ή εάν ήμουν εξαιρετικά τυχερός και έπεφτα πάνω στον κ. Παπαμαρκάκη, που θα μου έλεγε «έπεσες στο σωστό άνθρωπο, έχω ένα δικό μου, το βαφτίσαμε North Asset».