Φορομπήχτες, φοροκλέφτες, φοροπληρωτές

Τετάρτη 20 Ιουνίου – και εάν ήθελε κανείς να καταρτίσει μια πραγματική ατζέντα μεταρρυθμίσεων (σαν αυτές που ακούμε τόσο πολύ ώστε μάθαμε να κρατάμε και μικρό καλάθι), θα έβαζε ασφαλώς στην κορυφή τρία θέματα. Δημόσια διοίκηση, φοροδιαφυγή και παιδεία είναι οι μεγάλες πληγές του ελληνικού κράτους. Η απουσία ή η περιορισμένη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων έχει επιδράσει παραλυτικά για πολύ μεγάλο διάστημα και η εξαφάνισή τους από τον προεκλογικό διάλογο έως τώρα είναι νομίζω ενδεικτική και των προθέσεων έως την ώρα της κάλπης, και πιθανότατα και την επαύριο των εκλογών.

Δεν μπορώ, λοιπόν, να μην υποστηρίξω ότι το νομοσχέδιο για την περιστολή της φοροδιαφυγής συνιστά μια αξιοσημείωτη προσπάθεια. Είναι προφανώς σωστά τα κίνητρα που παρέχει – απαλλαγές φόρου για αποδείξεις, φορολογική επιείκεια για την έναρξη μιας επαγγελματικής σταδιοδρομίας, αυστηρότητα για τους εφοριακούς μήπως και μαζευτεί κάπως η διαφθορά, ακόμη και «μπόνους» για τους φορολογουμένους που θα καταγγείλουν διεφθαρμένα στελέχη της διοίκησης αντί να συναλλαγούν μαζί τους.

Είναι όλα σωστά – και περιμένουμε να στηριχθούν από όλους. Αλλά η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα πηγαίνει –φοβάμαι- πολύ πέρα από αυτό. Δεν είναι ένα διοικητικό πρόβλημα, δεν είναι ζήτημα ικανότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Το θέμα δεν βρίσκεται στην φοροσυλλεκτική δυνατότητα του κράτους αλλά στην αντίληψη των πολιτών για το κράτος και τη φορολογία. Είναι ένα βαθύ πρόβλημα κοινωνικών αντιλήψεων.

Σε αυτό το επίπεδο ασφαλώς δεν είχαν βοηθήσει οι περίφημες υποσχέσεις για «κατάργηση του ΣΔΟΕ» - που διαπιστώθηκε μέσα σε μερικούς μήνες μόνο ότι είχε εκληφθεί από τους μικρομεσαίους και μερικούς μεγαλοκαρχαρίες ως υπόσχεση φορολογικής ασυλίας. Όπως δεν βοήθησε και η εξοργιστική εκείνη αποστροφή του πρώην υφυπουργού και ακόμη πιο πρώην συνδικαλιστή Εφοριακού, που προέτρεψε τους άλλοτε συναδέλφους του να «τσιμπάνε κατιτίς» αλλά να μην το παρακάνουν κιόλας…

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μέτρα ορθά. Αλλά είναι προφανώς ανεπαρκές σε σχέση με τις ανάγκες. Για την πραγματική αλλαγή της φορολογικής νοοτροπίας χρειάζονται δύο πράγματα. Πρώτον, μια αίσθηση δικαιοσύνης αντί της κοινής γνώσης πως σε κάθε τέτοια περίπτωση εν τέλει όσοι δεν πληρώνουν, κάποτε δικαιώνονται με μια ρύθμιση και γελάνε εις βάρος των άλλων, των κορόιδων. Και, δεύτερον, χρειάζεται κάποιος να αντιληφθεί ότι στη φορολογική ισότητα κρύβεται μεγάλο μέρος του ελλείμματος δικαιοσύνης της ελληνικής κοινωνίας και, με αυτή τη λογική, να υποσχεθεί «φόρους για όλους». Να τολμήσει να κάνει την φοροδιαφυγή από ανομολόγητη κοινωνική συμφωνία, πραγματικό μίασμα. Να φέρει την περιστολή της στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, ιδιαίτερα ενός κόμματος εξουσίας, τολμώντας να διακινδυνεύσει ψήφους.

Αυτό εάν πιστεύουμε ειλικρινά πως «υπάρχει καλύτερη Ελλάδα και τη θέλουμε» και ότι μπορούμε να ζήσουμε σε μια «δίκαιη κοινωνία».