Μια πολιτική Ευρώπη του ευρώ

Πέμπτη 21 Ιουνίου – και σήμερα η Ευρώπη ζει μια σκηνή από το μέλλον της. Οι 27 είναι συγκεντρωμένοι στις Βρυξέλλες και ένα νεόκοπο μέλος, η Πολωνία, απειλεί να τινάξει στον αέρα μια δεκαετία διαπραγμάτευσης, που κατέληξε με δύο βασανιστικά χρόνια προβληματισμού μετά το γαλλικό «όχι». Οι Πολωνοί δεν είναι μόνοι. Η Πολωνία, που είναι ένα από τα τελευταία λάθη της Ευρώπης, έχει την υποστήριξη αυτού που πολλοί θεωρούν το πρώτο και μεγαλύτερο λάθος της, της Βρετανίας. Η πραγματικότητα είναι μία – η Ευρώπη έχει γίνει πολύ μεγάλη για να ζήσει.

Σήμερα, η Ένωση έχει μερικά χαρακτηριστικά ζωτικής δύναμης που ίσως κανείς δεν θα προέβλεπε πριν από δύο δεκαετίες ή ακόμη και πριν από τέσσερα χρόνια, όταν οι Αμερικανοβρετανοί εισέβαλλαν στο Ιράκ αφήνοντας τους Ευρωπαίους για μια ακόμη φορά διαιρεμένους και αμήχανους. Το πρώτο αφορά την εξωτερική πολιτική, συνήθως αχίλλειο πτέρνα της Ευρώπης. Κι όμως. Στη Μέση Ανατολή, η μπλε σημαία με τα αστέρια και υπάρχει και, σημαντικότερο αυτό, όλοι αναγνωρίζουν πως εάν πρόκειται να εγκατασταθεί μια ειρηνευτική δύναμη, τέτοιες σημαίες θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν. Η Αμερική είναι ακόμη ο ισχυρός παράγοντας, όμως η Ευρώπη είναι ο μόνος γενικότερα αποδεκτός έντιμος συνομιλητής. Το δεύτερο ισχυρό σημείο είναι η ανάπτυξη. Ο γερμανικός κινητήρας, που είχε «μείνει» από καύσιμο μετά την επανένωση, δείχνει να έχει πάρει ξανά για τα καλά μπροστά και δίνει ρυθμούς που στηρίζουν ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία – και μάλιστα μέσα σε συνθήκες σχεδόν διαρκούς πετρελαϊκής κρίσης και μεγάλων αναδυόμενων ανταγωνιστών, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία και η Βραζιλία. Και, τέλος, το πιο μεγάλο ατού από όλα, το χαρτονόμισμα που έχουν και οι Έλληνες στην τσέπη τους, το ευρώ. Κοινό νόμισμα, σημαίνει κοινά επενδεδυμένα συμφέροντα. Δεν υπάρχει καλύτερος συνεκτικός ιστός, δεν υπάρχει ισχυρότερο όπλο παρέμβασης σήμερα για την Ευρώπη στη διεθνή σκηνή.

Το ευρώ όμως δείχνει και το δρόμο. Είναι ισχυρό και επιβιώνει, διαψεύδοντας τους Αμερικανούς που γελούσαν με δυσπιστία το πρώτο διάστημα μετά την εισαγωγή του. Γιατί; Αφενός επειδή αφορά ένα μικρό πυρήνα χωρών και μπορεί να διασφαλιστεί η συνοχή. Και αφετέρου, επειδή υπάρχουν σκληροί κανόνες για την εισδοχή στην ευρωζώνη, δεν εξαιρείται κανείς και το εύρος της «πολιτικής διακριτικής ευχέρειας» είναι περιορισμένο. Δυσάρεστο, ίσως, αλλά οι τραπεζίτες ως εγγυητές έχουν λειτουργήσει αποτελεσματικά μέχρι τώρα.

Υπάρχουν λοιπόν δύο εκδοχές της Ευρώπης. Η Ευρώπη του ευρώ και η Ευρώπη των 27. Για την ώρα η μία λειτουργεί ως υποσύνολο της άλλης. Η διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους δεν είναι απλώς ορατή. Είναι και μια ξεκάθαρη υπόδειξη για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουν τα πράγματα, αν πρόκειται να διατηρηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή παρουσία σε βάθος χρόνου. Η Ευρώπη του ευρώ υπάρχει ήδη στην οικονομία. Είναι ώρα να αρχίσει η διαδικασία και για τη δημιουργία μιας πολιτικής Ευρώπης του ευρώ.

Όσο για τις πιθανότητες άλλης διεύρυνσης της Ευρώπης των 27, η σκέψη και μόνο ότι στη θέση της Πολωνίας σήμερα και του κ. Κατσίνσκι θα μπορούσε να είναι στο μέλλον η Τουρκία και ο κ. Ερντογάν δείχνει και τις πραγματικές πιθανότητες που συγκεντρώνει σήμερα το εγχείρημα για πλήρη ένταξη της Τουρκίας, όση στήριξη κι αν συνεχίσουν να του δίνουν, αρνούμενοι την πραγματικότητα, οι Αμερικανοί.