Η τιμή και το χρήμα

Τρίτη 2 Ιουνίου – και είναι σκληρό, αλλά είναι αναγκαίο.

Η σύλληψη της κόρης του κ. Καραβέλα, λίγες μέρες αφότου διοχέτευσε το χρήμα προς την Ουρουγουάη και έγινε καπνός για να κρυφτεί, αυτός ο μαύρος ταμίας, όπως λέγεται, στο Μόναχο έχει προκαλέσει σήμερα ένα μικρό σοκ. Γιατί; Επειδή είναι εντελώς ασυνήθιστο, νομίζω χωρίς προηγούμενο, σε αυτή τη χώρα που έχει σφραγιστεί από σκάνδαλα επί σκανδάλων, από μίζες πάνω στις μίζες, από λαδώματα επί λαδωμάτων, να γίνεται κάτι περισσότερο, κάτι ουσιαστικότερο από τις τυπικές ενέργειες που επιβάλλει ο νόμος. Ο νόμος κινείται, κατά πάγιο και απαρέγκλιτο κανόνα, για να μην μπορεί κανείς να πει πως δεν κινήθηκε, κι όχι για να βρει κάτι.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι Άγγλοι λένε κάτι απλό. Follow the money. Ακολούθησε το χρήμα. Το χρήμα είναι το νήμα. Αυτό θα σε βγάλει στην άκρη, αφού όλα για αυτό γίνονται. Σε αντίθεση με τους ταπεινούς συναδέλφους τους των δρόμων, τους ληστές και τους διαρρήκτες, οι εγκληματίες του λευκού κολλάρου, οι κακοποιοί με τα κουστούμια και τις γραβάτες δεν πετάνε ποτέ το σακκί με τα λεφτά για να σωθούν. Είναι ταυτισμένοι μαζί του, χωρίς αυτό δεν υπάρχουν. Κάνουν τα πάντα για να γλιτώσουν, εκτός από το να χάσουν τον πλούτο που παράνομα εξασφάλισαν.

Ο κ. Χριστοφοράκος, πριν εγκαταλείψει τις βόλτες στην Πανεπιστημίου για την ησυχία της Maximilanstrasse του Μονάχου, μεταβίβασε την περιουσία του στα παιδιά του. Ο κ. Καραβέλας, με βίλες στην Αντίπαρο, βίλες στην Αράχωβα, τώρα βίλες και στην Πούντα ντελ Έστε, εκτός του ότι έστειλε το μεγάλο έμβασμα στο Μοντεβιδέο, είχε γράψει και το κατιτίς τους στα κορίτσια για να έχουν.

Το έκανε –δεν το λέω ειρωνικά- με αγνή πατρική φροντίδα και εγκλημάτησε εις βάρος τους. Αποφεύγοντας να βρεθεί υπόλογος έναντι της δικαιοσύνης, βρίσκεται σήμερα υπόλογος έναντι των παιδιών και της οικογένειάς του την οποία υποβάλει σε μια τρομερή περιπέτεια, για την οποία πιθανότατα ούτε γνώριζε τίποτα η κόρη του που συνελήφθη τη νύχτα, ούτε έχει πραγματική ευθύνη, πέραν της αντικειμενικής που προκύπτει από την υπογραφή της (και είναι ενήλικος πολίτης) σε ένα συμβόλαιο.

Η υπόθεση έχει προκαλέσει αίσθηση και κατάπληξη σήμερα γιατί κινείται πέραν των δεδομένων. Για την ευρύτατη διάχυση της διαφθοράς στην ελληνική κοινωνία δεν φταίει μόνον το αίσθημα της ατιμωρησίας. Φταίει εξίσου και η εντύπωση πως σε κάθε περίπτωση, ό,τι συμβεί δεν έχει καμμία ηθική επίπτωση πέρα από τον άμεσο αυτουργό.

Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι μπορεί να τεθεί θέμα οικογενειακής ευθύνης – κάθε άλλο. Αλλά η κατάργηση της ηθικής απαξίας συντέλεσε τα μέγιστα στο να καταστεί η διαφθορά πάγιο στοιχείο κοινωνικής συμπεριφοράς. Η παροχή οικονομικής άνεσης αναδείκνυε τέτοιες συμπεριφορές σε νόρμα, καθώς απουσίαζε το κοινωνικό στίγμα. Είναι σκληρό, αλλά είναι αλήθεια. Όταν κάποιος αποφασίζει πως το οικονομικό όφελος ξεπερνά κάθε άλλο κριτήριο, πρέπει να ξέρει πως δεν διακυβεύει μόνον μια μικρή ταλαιπωρία για τον ίδιο, ίσως κι ένα αμελητέο κολασμό. Πρέπει να ξέρει ότι διακυβεύει το όνομα όχι μόνο του ίδιου αλλά και των προσώπων που τον περιστοιχίζουν – και να το λάβει υπόψη του. Και το όνομα δεν μπορεί αποστερηθεί οποιασδήποτε κοινωνικής αξίας.

Το κορίτσι δεν φταίει σε τίποτα. Αλλά το άχθος που σηκώνει σήμερα του το φόρτωσε ο πατέρας του. Εκείνον έχει να κοιτάξει στα μάτια, σε εκείνην έχει πάνω από όλους να απολογηθεί. Δεν μπορεί, όμως, να εξαφανιστεί και εντελώς η έννοια της τιμής μπροστά στο χρήμα.