Ποιούς αφορούν οι εκλογές;

Τρίτη 9 Ιουνίου – και ποιον αφορούν εντέλει οι εκλογές; Θεωρητικά όλους, ιδιαίτερα σε αυτή την πόλη όπου υπερηφανευόταν κάποτε πως μόνη εκείνη όσους δεν μετείχαν στα κοινά δεν τους θεωρούσε φιλήσυχους αλλά αχρείους. Πρακτικά, όμως, πόσοι αισθάνονται πράγματι ότι η ψήφος τους έχει νόημα, για τους ίδιους και για τους άλλους; Και ποιοι έχουν στους ώμους τους το βάρος για το πώς με τέτοιους ρυθμούς συρρικνώνεται ο αριθμός τους, δηλαδή φυλορροεί η κοινωνική βάση και η νομιμοποίηση της δημοκρατίας;

Ποιόν αφορούν, λοιπόν, οι εκλογές; Έχουν απομείνει σταθερές στη σχέση τους με την κάλπη τρεις κατηγορίες ανθρώπων, πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.
Πρώτον, υπάρχει πάντοτε ένας αριθμός πολιτών χαμηλής μορφωτικής επίδοσης, χαμηλής κοινωνικής επιρροής και ως επί το πλείστον από τους οικονομικά ασθενέστερους που αντιμετωπίζει την εμπλοκή του στην πολιτική και την εκλογική διαδικασία με όρους σταθερής ένταξης, με όρους νίκης ή ήττας, με όρους σχεδόν οπαδικούς. Είναι ένα στρώμα-κατάλοιπο του παρελθόντος, όχι πολύ μακρινού παρελθόντος, που δεν ανατροφοδοτείται από τις νεώτερες γενιές, δεν είναι βιώσιμο στο χρόνο, είναι ένα πολιτικό απολίθωμα που εξακολουθεί όμως να είναι ένα σκληρό τμήμα της εκλογικής βάσης των κομμάτων, κυρίως των ισχυρότερων κομμάτων, και να υπαγορεύει ένα μέρος της δραστηριότητάς τους.

Ένα δεύτερο σώμα συγκροτεί μια κοινωνική ελίτ υψηλής εκπαίδευσης, υψηλών εισοδημάτων, σε συντριπτικά ποσοστά αστική, που αισθάνεται σχετικά ασφαλής για το μέλλον της, ακόμη και μέσα στην κρίση, και έχει ανησυχίες για το πολιτικό σύστημα, την πορεία της χώρας, τη θέση της στον κόσμο, τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η διεύρυνση αυτού του στρώματος με την εκπαιδευτική επανάσταση που συντελέστηκε στην Ελλάδα στις δεκαετίες του 60 και του 70 καθόρισε και το άλμα προς τη σημερινή κατάσταση, όσο κι αν μυκτηρίζουμε, που είναι κατάσταση δημοκρατίας και ευημερίας. Το στρώμα αυτό, πείτε το ελίτ, πείτε το πρωτοπορία, αφενός όλο και μικραίνει, όλο και συμπιέζεται, μέσα σε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κρίσης, αφετέρου όλο και μεγαλώνει η απόστασή του από την υπόλοιπη πλειοψηφική κοινωνία, που έχει εντελώς διαφορετικές και, τώρα πια, απολύτως ιδιωτικές (και όχι δημόσιες) ανησυχίες.

Και, τέλος, υπάρχει μια τρίτη κατηγορία που διατηρεί το ενδιαφέρον της για την πολιτική και τις εκλογές. Είναι μερικές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι με τις οικογένειές τους που προσβλέπουν στις θέσεις του δημόσιου τομέα οι οποίες εξαρτώνται από το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία ή έχουν σχέση επαγγελματική, έστω ημι-επαγγελματική, πάντως σχέση βιοποριστική, με τα κόμματα.

Αυτοί είναι όλοι. Οι υπόλοιποι περιμένουν το δελτίο καιρού και συναρτούν με αυτό τη συμμετοχή τους ή μη σε μια δραστηριότητα, την ψήφο, που (καλώς ή κακώς) λίγο πιστεύουν ότι θα επηρεάσει είτε τη δική τους ζωή είτε τις εξελίξεις που την αγγίζουν. Η κρίση του συστήματος είναι η αύξηση του αριθμού τους. Και ο Ομπάμα έδειξε με τον πιο καίριο και πειστικό τρόπο ότι η ανακαίνισή του, ή τουλάχιστον η ελπίδα για ανακαίνισή του, δεν μπορεί να έρθει από πουθενά αλλού πέρα από την επανεμπλοκή αυτών, των έγκλειστων της ξαπλώστρας, των ενοίκων της παραλίας.