Εκλογικά παίγνια

Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου – και το πρώτο εκλογικό δίλημμα είναι ο νόμος με τον οποίο θα διεξαχθούν σύντομα, κανείς πια δεν αμφιβάλλει ότι θα είναι σύντομα, οι εκλογές.
Η πρώτη εκδοχή, νόμος Σκανδαλίδη. Πλεονέκτημα η θεσμική ομαλότητα. Ήταν κατάκτηση για το πολιτικό σύστημα ότι με τη ρύθμιση για εφαρμογή των εκλογικών νόμων στη μεθεπόμενη εκλογή καταργήθηκε το παλιό συνήθειο, κυρίως της δεκαετίας του 80, να αλλάζει ο εκλογικός νόμος κατά βούληση και ανάλογα με το τι βόλευε το κυβερνών κόμμα. Η αλλαγή αυτής της πρακτικής, έστω και με διακομματική συναίνεση, έστω και με την αυξημένη πλειοψηφία που απαιτεί το Σύνταγμα, θα συνιστούσε υπαναχώρηση από μια δέσμευση ακεραιότητας των πολιτικών κομμάτων.

Μειονέκτημα του νόμου Σκανδαλίδη η δημιουργία συνθηκών έλλειψης αυτοδυναμίας. Εδώ, όμως, υπάρχει ένα σημείο που δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει. Ότι, δηλαδή, η έλλειψη αυτοδυναμίας συναρτάται και εξαρτάται από τη λαϊκή βούληση. Απλώς η εικαζόμενη σήμερα ψήφος δεν δίνει 151 έδρες σε κανένα κόμμα. Αυτό αύριο μπορεί να αλλάξει. Ο νόμος δυσχεραίνει την εξασφάλιση κυβερνητικής πλειοψηφίας αλλά δεν την αποκλείει. Και, επίσης, όσο τη δυσχεραίνει ο νόμος, άλλο τόσο τη δυσκολεύει η ανεπάρκεια, η υστέρηση εκείνων που διεκδικούν την αυτοδυναμία και η αδυναμία τους να συγκροτήσουν ισχυρό πολιτικό ρεύμα στη χώρα.

Δεύτερη εκδοχή: ο νόμος Παυλόπουλου. Το ισχυρότερο, αν όχι το μόνο, επιχείρημα για άμεση εφαρμογή του είναι ότι οδηγεί σε «ακυβερνησία». Όμως, έλλειψη αυτοδυναμίας δεν σημαίνει αυτονοήτως και αυτομάτως «ακυβερνησία», όπως σταθερά περιγράφεται σε όλες τις αναλύσεις. Μπορεί σήμερα να φαίνεται δύσκολη η συνεργασία άλλων κομμάτων (πλην ίσως του ΠΑΣΟΚ με το Συνασπισμό), μπορεί ο «μεγάλος συνασπισμός» να δημιουργεί μεσοπρόθεσμα συνθήκες έντασης του αδιεξόδου, αλλά σε τελική ανάλυση οι πολιτικές εξελίξεις δεν είναι πάντα γραμμικές. Αν οι πολιτικοί σχηματισμοί σήμερα δεν μπορούν να δώσουν κυβέρνηση συνεργασίας, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εμποδιστούν οι πολίτες από το να δώσουν (αν το θέλουν) εντολή για συνεργασίες. Γιατί πρέπει υποχρεωτικά να αλλάξει ο εκλογικός νόμος – και όχι ενδεχομένως η φύση, ή και η μορφή, των πολιτικών σχηματισμών που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στη λαϊκή επιθυμία;

Και, σε κάθε περίπτωση, υπάρχει και ένα ακόμη μείζον πρόβλημα με την πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου, την ώρα που είναι ορατές οι πρόωρες κάλπες. Μια δικομματική συναίνεση για προσαρμογή του στην επιδίωξη της αυτοδυναμίας θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να μην ερμηνευθεί από τους πολίτες ως συμπαιγνία για τη νόθευση της βούλησής τους, ως ένα ακόμη παιχνίδι εξουσίας, ως τέχνασμα για επιβίωση του δικομματισμού και των συνιστωσών του, δηλαδή της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Σε συνθήκες απόλυτης κρίσης εμπιστοσύνης των πολιτών έναντι των κομμάτων εξουσίας, σε συνθήκες κρίσης της χώρας, κρίσης αντιπροσώπευσης και κρίσης αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, το τελευταίο που του λείπει είναι να εμφανιστεί αλληλοσπαρασσόμενο στα μπαλκόνια και αγκαλιασμένο στα παρασκήνια για να αποτρέψει τον κοινό κίνδυνο που συνιστά η λαϊκή ψήφος. Μια τέτοια σκληρά συστημική παρέμβαση θα εκληφθεί ασφαλώς ως αδίστακτο ανακλαστικό επιβίωσης ενός πλέγματος εξουσίας, που περιλαμβάνει, αλλά υπερβαίνει, τα δύο μεγάλα κόμματα.

Πάντως, είναι ωραία σύμπτωση ότι η πορεία προς τις κάλπες ξεκινά ουσιαστικά σήμερα, της Υπαπαντής, που το μόττο της ημέρας είναι το «νυν απολύοις τον δούλον Σου, Δέσποτα»…