Έξαρση βίας, έκλειψη αστυνομίας

Τρίτη 3 Φεβρουαρίου – και τα ξημερώματα για άλλη μία φορά άγνωστοι γάζωσαν ένα αστυνομικό τμήμα και φεύγοντας του πέταξαν και μία χειροβομβίδα. Για την επανεμφάνιση της τρομοκρατίας στην Ελλάδα έχουμε μιλήσει και ξαναμιλήσει. Το νέο κρούσμα αποδεικνύει ότι δεν είναι κάτι αμελητέο ή προσωρινό – είναι μια καινούργια κατάσταση, άλλο ένα πρόβλημα στα πολλά μιας προβληματικής χώρας.

Σε αυτή τη συγκυρία, όμως, η τρομοκρατική υποτροπή έχει ένα πρόσθετο ενδιαφέρον. Γιατί έρχεται σε μια συγκυρία που σηματοδοτείται από δύο παράλληλα φαινόμενα, τα οποία, χωρίς να σχετίζοναι μαζί της, αλλάζουν τα δεδομένα. Το πρώτο είναι η γενίκευση της βίας. Η βία αποτελεί πια συνηθισμένο ατομικό και ομαδικό ανακλαστικό. Και είναι μια βία που αναβαθμίζεται σε ολοένα πιο επικίνδυνες μορφές. Το φίλαθλο πνεύμα αφήνει κάθε Σαββατοκύριακο πίσω του τραυματίες και καταστροφές. Ουδείς συγκινείται. Το θέμα είναι η βαθμολογία και το πρωτάθλημα. Αυτή την κούπα ποιος θα την πάρει; Εκεί επανέρχεται το ενδιαφέρον, μετά το ρόπαλο και το στυλιάρι. Η εγκληματικότητα παίρνει κάθε μέρα και πιο βίαιες μορφές – από την ακραία, αλλά υπαρκτή πια, απειλή των απαγωγών μέχρι την εισβολή κακοποιών σε κατοικίες χωρίς να τους αποτρέπει η παρουσία των ενοίκων.

Η έξαρση της βίας συμπίπτει επίσης με την κατάρρευση της κοινωνικής νομιμοποίησης της αστυνομίας. Το σώμα που είναι ο μηχανισμός προστασίας των πολιτών απέναντι σε αυτά ακριβώς τα φαινόμενα αντιμετωπίζεται από τους πολίτες ως δεδομένος εχθρός. Η εμφάνιση των αστυνομικών, ιδιαίτερα των ΜΑΤ, εκλαμβάνεται ως πρόκληση. Όπου μια ομάδα πολιτών δει αστυνομικούς τους επιτίθεται με πέτρες, όπως έγινε στο πάρκο της Κύπρου, ή με πατάτες, όπως έγινε στον Πειραιά. Κι εκείνοι, χωρίς πολλά-πολλά, ψεκάζουν όποιον βρουν με τα νέα, άφθονα και αποτελεσματικά, δακρυγόνα που έχει στο στοκ της.

Όμως, οι πολίτες, ακόμη κι αν έχουν άδικο, όπως συμβαίνει όχι σπάνια, δικαιούνται να έχουν άδικο. Η αστυνομία όχι. Είναι εντεταλμένη και εκπαιδευμένη για την εκτέλεση ενός συγκεκριμένου έργου. Η πολιτική της ηγεσία, και (γιατί όχι) και η φυσική της, θα πρέπει να αναζητήσουν πολύ γρήγορα τρόπους αποκατάστασης της εμπιστοσύνης που έχει πλήρως διαρραγεί, με ορόσημο το φόνο του 15χρονου στα Εξάρχεια.

Βεβαίως, το έλλειμμα κοινωνικής νομιμοποίησης της αστυνομίας είναι μία μόνο πτυχή, αλλά η πιο σοβαρή και πιο παροξυμμένη, της γενικής κατάρρευσης της κοινωνικής νομιμοποίησης του κράτους συνολικά. Η μέθοδος που έχει επιλέξει το πολιτικό σύστημα για την ανάσχεσή της είναι οι εκλογές και, για τις συνιστώσες του δικομματισμού, η πιθανή εναλλαγή στην εξουσία. Πράγματι, μέχρι τώρα στη μεταπολίτευση αυτός είναι ο μηχανισμός και έχει δουλέψει αποτελεσματικά. Η σημερινή εσωτερική κρίση, όμως, σε συνδυασμό με την παγκόσμια οικονομική περιδίνηση, δείχνει μια βλάβη μεγαλύτερη από αυτή που μπορούν να επισκευάσουν τα συνηθισμένα εργαλεία. Προσδεθείτε – όσοι μπορείτε…