Ten Years After

Τετάρτη 27 Ιουνίου – και το Μάιο του 1994, δυο νεαροί φίλοι, ανερχόμενα αστέρια του εγγλέζικου πολιτικού στερεώματος, χωρίς πολλή πείρα και χωρίς πολλά βάρη, «παιδιά» του αρχηγού των Εργατικών Τζον Σμιθ που είχε μόλις πεθάνει ξαφνικά από έμφραγμα, έδωσαν ένα ραντεβού. Το εστιατόριο λεγόταν Granita και βρισκόταν (μην τρέξετε έχει κλείσει πια κι έγινε φτηνό μεξικάνικο) στo 127 της Upper Street της μοντέρνας και αναπτυσσόμενης περιοχής του Islington. Οι δύο φίλοι ήταν ο Τόνυ Μπλαιρ και ο Γκόρντον Μπράουν. Έκαναν μια συμφωνία. Μια σπάνια πολιτική συμφωνία.

Σπάνια για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί δεν είναι εύκολο να κάνει ένας φιλόδοξος άνθρωπος πίσω και να παραχωρήσει την αρχηγία, εμπιστευόμενος τον άλλο πως θα τη μοιραστούν όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Και, δεύτερον, γιατί με τα πάνω και τα κάτω, με τις καθυστερήσεις και τις υπαναχωρήσεις, πάντως σε γενικές γραμμές η συμφωνία τηρήθηκε. Ολοκληρώνεται σήμερα, καθώς ο Μπλαιρ φεύγει από την πρωθυπουργική κατοικία στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στρητ και την αφήνει στον Μπράουν.

Ο Μπλαιρ ταυτίστηκε με μια μεγάλη αλλαγή στο Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας, με μια μεγάλη αλλαγή στην ταυτότητα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Μετά από αυτόν, η Αριστερά στην Ευρώπη δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Το πρώτο που έκανε, από το 94 κιόλας, ήταν να σβήσει από το καταστατικό των Εργατικών τα απομεινάρια της Ιστορίας, με τις αναφορές σε προσδοκία για κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής. Πήγε και κάπως πιο πέρα.

Ο Μπλερ, για πρώτη φορά, μετακίνησε την ευρωπαϊκή Αριστερά από το πεδίο της ιδεολογίας και της ηθικής στο πεδίο της αποτελεσματικότητας. Τηρουμένων των αναλογιών, έκανε ό,τι ο Ντενγκ για το Κομμουνιστικό Κόμμα στην Κίνα. Υποστήριξε και απέδειξε ότι ένα μη συντηρητικό κόμμα μπορεί να κερδίζει στο «γήπεδο» των αντιπάλων: στη διαχείριση της οικονομίας, στη διασφάλιση της ανάπτυξης, στη σταθερότητα, στην απελευθέρωση των δυνάμεων της αγοράς, ανακαινίζοντας ταυτόχρονα τους όρους και τις μεθόδους μιας κάποιας κοινωνικής αναδιανομής.

Το τίμημα ήταν πως σε όρους διαχείρισης της οικονομίας, που για την Αριστερά η οικονομία είναι καταστατική αρχή, από τις μαρξιστικές της καταβολές, ο «μπλαιρισμός» δεν μοιάζει και πολύ αριστερός. Η απάντησή του είναι ότι –κατά τη γνωστή φράση- «πιάνει τα ποντίκια» και για δέκα χρόνια, από τις 2 Μαϊου του 97, όταν κέρδισε για πρώτη φορά τις εκλογές, το έργο είχε αναλάβει χωρίς αμφιταλαντεύσεις και με «λευκή επιταγή» για τους χειρισμούς, ο συνδαιτυμόνας της «Γρανίτας», ο από σήμερα πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν.

Γιατί, λοιπόν, σήμερα η αποχώρηση του Μπλαιρ γίνεται μέσα σε μια μάλλον μελαγχολική ατμόσφαιρα; Δεν φταίει η οικονομία, δεν φταίει η ιδεολογία. Το ζήτημα είναι το Ιράκ. Ο Μπλαιρ λέρωσε την υστεροφημία του με την ακραία ταύτισή του με τις επιλογές της πιο μαύρης εποχής, της πιο επικίνδυνα τυχοδιωκτικής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών. Και κέρδισε το όνομα «το σκυλάκι του Μπους». Δεν του άξιζε – αλλά το επέλεξε ο ίδιος. Και, φεύγοντας, υπαναχώρησε στις πιο αντιευρωπαϊκές, τυπικά βρετανικές θέσεις – εκείνος που ήταν ο πρώτος Βρετανός ηγέτης που είχε δώσει ελπίδες για ένα ευρωπαϊκό αναπροσανατολισμό του Λονδίνου.

Ο Γκόρντον Μπράουν όλοι ξέρουν πως είναι ακόμη λιγότερο ευρωπαϊστής. Αλλά η ατλαντική σχέση του είναι ταυτόχρονα και μεγάλο ερώτημα και μεγάλο κριτήριο.