Ψιμύθια μνήμης

Τρίτη 22 Απριλίου, Μεγάλη Τρίτη – και αυτές τις μέρες οι άνθρωποι κατεβαίνουν με άλλη, εορταστική διάθεση στο κέντρο της Αθήνας. Οικογένειες που τις έχουν διαλύσει τα ωράρια ξαναβρίσκονται, φίλοι που έχουν να βρεθούν από τα Χριστούγεννα ή τα τριήμερα ξανασυναντιούνται. Το βλέπεις στο ύφος των ανθρώπων ότι η δεν είναι τόσο η κούραση της δουλειάς, αλλά η προοπτική να ξεφύγουν από την επανάληψη της καθημερινότητας που τους ανοίγει τη διάθεση.

Πολλοί κατεβαίνουν, χωρίς την εφιαλτική συμφόρηση των ημερών που είναι ανοιχτά τα σχολεία, στο κέντρο της Αθήνας. Από την άποψη της πολυτέλειας των καταστημάτων η Αθήνα δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις πιο πλούσιες μητροπόλεις του κόσμου. Άλλωστε είναι σαφές ότι κερδίζουμε το «χρυσό» στην κατανάλωση, ότι ξοδεύουμε αβέρτα όταν πρόκειται για την προσωπική μας χρήση και πολύ λιγότερο για την κοινή χρήση. Πάντως, η πόλη αυτές τις μέρες είναι πολύ διαφορετική από εκείνο τον εφιαλτικό χώρο που ζήσαμε πριν από μερικούς μήνες με τα μπλακ άουτ και τους σκουπιδόλοφους.

Καλή είναι η κατανάλωση, ωραίες είναι οι βιτρίνες, αλλά χρειάζεται και μέτρο. Περπατούσα χθες στην οδό Μέρλιν, στο Κολωνάκι. Κέντρο-κέντρο. Δρόμος ιστορικός – αν και αναρωτιέμαι σε πόσα σχολεία της Αθήνας, στη λεγόμενη ευέλικτη ζώνη διδασκαλίας, φιλοτιμήθηκε κάποιος να μιλήσει για τη Μέρλιν και την Κατοχή. Υπάρχει πράγματι μια στήλη με ένα ωραίο ανάγλυφο που γράφει «εδώ ήταν το κολαστήριο της Γκεστάπο». Το κτίριο στέγαζε για χρόνια κάποια ασφαλιστική εταιρεία, ένα σκυθρωπό κτίριο χωρίς καμμία αισθητική αξία.

Τώρα ξαναφτιάχτηκε και πρέπει να πω ότι είναι μια ευπρεπής ανακατασκευή. Δεν λέει κανείς πως η Αθήνα δεν έχει αρκετά μουσεία ή ιστορικούς χώρους. Αντίθετα, έχει παραπάνω από όσα μπορεί να συντηρήσει – κι αυτό είναι ένα πρόβλημα. Δεν λέει κανείς να πάθουμε υστερία και να κηρύξουμε διατηρητέα όλα τα σημεία που έχουν κάποιο ιστορικό βάρος για αυτή την πόλη, γιατί η Αθήνα έχει πάνω της πολλά στρώματα ιστορίας και θα ξεπερνούσε τις δυνατότητές της, αφήστε που δεν θα είχε και μεγάλη σημασία στην πράξη.

Αλλά πρέπει να πω ότι μου έκανε εντύπωση ότι στο ιστορικό κτίριο της Μέρλιν άνοιξε ένα κατάστημα και το κατάστημα αυτό είναι ένα γνωστό σούπερ-μάρκετ καλλυντικών. Μπιούτι σέντερ στα κρατητήρια της Γκεστάπο; Αν, λέω αν, φιλοτιμηθεί κάποιος δάσκαλος και πάει τους μαθητές του, τι ακριβώς θα πρέπει κατά προτεραιότητα να τους εξηγήσει; Τι συνέβη στην Κατοχή και πέθαιναν οικειοθελώς στο μέρος αυτό, ή τι συμβαίνει σήμερα και επιτρέπουμε τέτοια χρήση, τέτοια προκλητική αντίθεση με την ιστορία του χώρου;

Ξαναλέω: δεν μιλάμε για υστερική προγονολατρεία, ούτε καν για απαγόρευση της εμπορικής χρήσης του κτιρίου, επιβεβλημένης άλλωστε από τα πράγματα για πολλές δεκαετίες. Δεν είναι θέμα χρήσης, είναι θέμα κρίσης. Είναι ζήτημα στοιχειώδους συναίσθησης. Ακόμη κι αν μπορεί στη Μέρλιν να υπάρχουν γραφεία, ακόμη και αν είναι ανάγκη εκεί ακριβώς να γίνει κάποιο κατάστημα, πρέπει ακριβώς πάνω από τα κρατητήρια, ακριβώς δίπλα από την τιμητική στήλη για τα θύματα, να έχει μεγάλες εκπτώσεις σε κρέμες, πομάδες, μπικουτί, μάσκαρα, ρίμελ και φον ντε τεν. Είναι ανάγκη για αυτό και τίποτε άλλο;

Μερικές φορές το μακιγιάζ, και μάλιστα της ιστορίας, αντί να συγκαλύπτει αποκαλύπτει.