Thursday, March 29, 2007

Το κοινωνικό κεφάλαιο και άλλες απίθανες ιστορίες

Πέμπτη 29 Μαρτίου – και ότι έχουν χαθεί χρήματα, πολλά χρήματα για τα ασφαλιστικά ταμεία δεν υπάρχει αμφιβολία. Τα χρήματα χάθηκαν από την αιφνίδια και μαζική έμπνευση που είχαν οι «ανίδεες» διοικήσεις τους να σπάσουν τα ομόλογα σταθερής απόδοσης που είχαν στην κατοχή τους και να μετατρέψουν –σαν ντόμινο, το ένα ταμείο μετά το άλλο- τα αποθεματικά τους σε «δομημένα» προϊόντα. Αυτό είναι το κεφάλαιο που εξανεμίστηκε με μια απόδοση που θα ταίριαζε περισσότερο σε τυχοδιώκτες ιδιώτες επενδυτές που τζιράρουν δικά τους κεφάλαια, παρά σε υπεύθυνους διαχειριστές των συντάξεων των άλλων.

Αυτά, όμως, αφορούν το χρηματικό κεφάλαιο, την περιουσία των ασφαλισμένων – και, εν τέλει, μέσα στο ρίσκο μπορεί να βρεθούν και ταμεία που κάποια στιγμή να βγουν κερδισμένα και μπορεί η τελική ζημιά να είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη, γιατί για κέρδος αυτή τη στιγμή τουλάχιστον προοπτική δεν φαίνεται.

Ακόμη κι έτσι, όμως, υπάρχει κι ένα άλλο κεφάλαιο, πολύ δυσκολότερο να αναπληρωθεί – κι αυτό είναι το κοινωνικό κεφάλαιο. Η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στους διαχειριστές της περιουσίας που υποχρεωτικώς συγκεντρώνεται από τους μόχθους τους, αυτή η εμπιστοσύνη είναι ένα κεφάλαιο χαμένο οριστικά. Και ήταν πολύτιμη παρακαταθήκη αυτή η σχέση εμπιστοσύνης με τα Ταμεία που είχε αναπτυχθεί μέσα από το αναδιανεμητικό σύστημα για την ασφάλιση των εργαζομένων.

Πριν από μερικά χρόνια, με το ασφαλιστικό Γιαννίτση, ξεσηκώθηκε μια μικρή λαϊκή επανάσταση που το συνέτριψε και ουσιαστικά καταδίκασε την τότε κυβέρνηση, προδιαγράφοντας το τέλος της, γιατί οι εργαζόμενοι δεν πίστεψαν πως η μεταρρύθμιση θα ήταν προς το συμφέρον τους. Δεν είχε υποστηρίξει κανείς πως θα απομειωνόταν η περιουσία των Ταμείων, δεν είχε υποστηρίξει κανείς πως θα απομυζούνταν πόροι ή θα υπήρχε περίπτωση παράνομου πλουτισμού.

Το ασφαλιστικό πια δεν είναι απλώς ώριμο. Είναι μια ανοιχτή πληγή που απειλεί με δημοσιονομική κατάρρευση τη χώρα σε προοπτική δεκαετίας. Και θα πρέπει ασφαλώς να υπάρξει μεταρρύθμιση. Ποιος θα την κάνει; Ποιος θα εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων και ποιος θα εμφανιστεί αξιόπιστος μπροστά τους να τους πει πως θα πρέπει να κάνουν θυσίες; Και ποιος εργαζόμενος θα ακούσει «μεταρρύθμιση» και δεν θα μεταφράσει υποσυνείδητα πως κάποιοι θέλουν να του φάνε όσα νόμιζε εξασφαλισμένα.

Η υπόθεση των αποθεματικών των ταμείων με τον τρόπο αυτό δεν υπονομεύει μόνο την οικονομική τους βιωσιμότητα – και, πάντως, αυτό δεν είναι το μόνο. Υπονομεύει κυρίως και πάνω από όλα την κοινωνική συνοχή και τη δυνατότητα οποιασδήποτε από τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

No comments: