Κλίνατε επ' αριστερά

Δευτέρα 5 Μαρτίου – και πέρα από τις περιφερειακές συγκρούσεις, τις καταγγελίες και τα μηνύματα, πέρα δηλαδή από την προεκλογική πτυχή της υπόθεσης, το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ έχει μια κεντρική πολιτική κατεύθυνση. Με το πρόγραμμα αυτό, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης κάνει ένα βήμα προς τα Αριστερά.

Δεν είναι μια επιλογή χωρίς σημασία, ούτε χωρίς ρίσκο. Στην ουσία, η απάντηση στην επιλογή του «μεσαίου χώρου», που ήταν η βασική στόχευση Καραμανλή πριν από τις προηγούμενες εκλογές, το ΠΑΣΟΚ βάζει το «αριστερό προφίλ», το «κοινωνικό πρόσωπο».

Ουσιαστικά, ο κ. Παπανδρέου δείχνει να πιστεύει πως για να επιστρέψει στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται να μετατοπιστεί, αλλά να αναβαπτιστεί. Δίνει προτεραιότητα στην ανασύνδεση των δεσμών του κόμματος με τα ιστορικά πολιτικά του ακροατήρια: τους αγρότες, τους κοινωνικά απειλούμενους με περιθωριοποίηση, τους οικονομικά ασθενέστερους, τους χαμηλοσυνταξιούχους. Με όλους αυτούς που στην αφετηρία του το ΠΑΣΟΚ είχε προσδιορίσει ως βασικές συνιστώσες της εκλογικής του βάσης και τους είχε περιγράψει με έναν ιστορικό όρο. Το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου βλέπει ξανά, νομίζω για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα στην πολιτική του ρητορική, τους «μη προνομιούχους». Λέω στην πολιτική του ρητορική γιατί αυτό είναι που έχει σημασία αυτή τη στιγμή. Αν κοιτάξει κανείς τα στοιχεία (αυτούς τους σκληρούς και ανάλγητους αριθμούς), θα δει πως στην κυβερνητική διάρκεια του ΠΑΣΟΚ η μεγαλύτερη αναδιανομή υπέρ των μη προνομιούχων έγινε όταν λεγόντουσαν λιγότερα για αυτούς – αθροιστικά, πολύ περισσότερο την οκταετία 96-2004, παρά τις δύο περιόδους Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά υπάρχει βέβαια η μεγάλη στιγμή της κοινωνικής ενοποίησης, η στιγμή του 1982, που έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη στην πολιτική συνείδηση και την εκλογική συμπεριφορά όλων των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων.

Τώρα, το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να ξαναμιλήσει στους παλιούς του κοινωνικούς συνομιλητές. Ο κ. Παπανδρέου εκτιμά δηλαδή ότι έχει διαμορφωθεί ένα σιωπηλό κοινωνικό ρεύμα που αναζητεί πολιτικό εκφραστή, ότι έχουν αλλάξει σε βάρος των ασθενέστερων στρωμάτων οι κοινωνικές ισορροπίες και ότι αυτό έχει μεταφραστεί σε νέα πολιτική αντίληψη ανάμεσά τους. Εκτιμά οπωσδήποτε ότι αυτοί είναι που έχουν προτεραιότητα για το κόμμα του στη συγκεκριμένη συγκυρία. Θα έλεγα, σε μια κάπως ακραία ανάγνωση, ότι προβλέπει πως διαμορφώνονται σιωπηλά συνθήκες επικείμενης κοινωνικής κρίσης.

Είναι μια θεμιτή πολιτική επιλογή, με τους κινδύνους και τις προκλήσεις της. Και ασφαλώς προδιαγράφει τα δεδομένα όχι μόνο της προεκλογικής σύγκρουσης με τη Ν.Δ., αλλά και τα όρια των κινήσεων στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Θα κριθεί στην κάλπη, αλλά όχι μόνο. Θα κριθεί εξίσου στην κάλπη των εκλογών και στην συνείδηση των δυνητικών ψηφοφόρων του κόμματός του.