Ελευθερία στο θάνατο

Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου – και το πρώτο καθήκον ενός κράτους προς τους πολίτες του είναι να τους δίνει το δικαίωμα πριν ακόμη και από το να ζήσουν με αξιοπρέπεια, τουλάχιστον να πεθαίνουν με αξιοπρέπεια.

Η απόφαση να τηρηθεί ο νόμος που έχει ήδη ψηφιστεί από τη Βουλή και να δοθεί, επιτέλους, η δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν, αφού τελευτήσουν το βίο τους να αποτεφρωθούν αντί να ταφούν είναι ασφαλώς μια αξιοσημείωτη πρόοδος. Όχι μόνο πρόοδος για το κράτος και τη λογική τού να επιβάλλει αυτό που είναι αυτονόητο κοινωνικό κεκτημένο στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο. Είναι κυρίως πρόοδος ως προς τις αντιλήψεις της κοινωνίας και την δυνατότητα συμβίωσης ανθρώπων με βαθιά διαφορετικές αντιλήψεις για τη ζωή και το θάνατο.

Τα κοιμητήρια, για ιστορικούς λόγους, υπόκεινται σε θρησκευτικό διαχωρισμό. Οι κοινότητες των ανθρώπων ήταν ταυτόχρονα θρησκευτικές και εθνοτικές – οι μικτοί γάμοι αποφεύγονταν και επομένως μπορούσε με σχετική ευχέρεια σε ένα συμπαγές εθνικό κράτος όπως η Ελλάδα το ζήτημα να διευθετηθεί σε θρησκευτική βάση. Χωριστά οι τελευταίες κατοικίες των ορθοδόξων, αλλού των Εβραίων ή των Αρμενίων για παράδειγμα. Σήμερα, θα ήταν εντελώς παράδοξο να επιβάλει κανείς τον ίδιο διαχωρισμό σε όσους επιζητούν την καύση – ουσιαστικά δηλαδή να τους απομακρύνει δια της βίας από τους τάφους των προγόνων τους, εξίσου ιερούς και σεβαστούς ακόμη κι αν έχουν αλλάξει οι θρησκευτικές αντιλήψεις των επιγόνων.

Αλλά υπάρχει και ένα όριο. Η Εκκλησία έχει δικαίωμα να θέτει τους δικούς της όρους σε όποιον θέλει να ανήκει στο εκκλησίασμά της. Για κανέναν δεν είναι υποχρεωτικό και δεν πρέπει να είναι ούτε έμμεσα. Αλλά δεν μπορεί κανείς και να απαιτεί Ορθοδοξία α λα καρτ. Δεν μπορεί και να παραβιάζει την ορθόδοξη πρακτική που για δογματικούς λόγους απαγορεύει στους πιστούς του συγκεκριμένου δόγματος τη μεταθανάτια καύση και να θέλει να ακολουθηθεί το ορθόδοξο τυπικό, με εξόδιες ακολουθίες, παπάδες και εξαπτέρυγα.

Το ποιους όρους θα θέτει στους πιστούς της, το επιλέγει η Εκκλησία. Τους εξηγεί και όστις θέλει οπίσω της έρχεται. Η πολιτεία απλώς δικαιούται να διασφαλίζει στους υπόλοιπους, όσοι κι αν είναι, έστω και ένας μόνος, το δικαίωμα να έχουν την τελευτή που επιθυμούν: ορθόδοξο τυπικό, πολιτική κηδεία, αποτέφρωση ή ό,τι άλλο.