Αμπντουλάχ for president

Τετάρτη 25 Απριλίου – και η πρόταση Ερντογάν για την εκλογή Γκιουλ στην προεδρία της Τουρκίας έχει πολλά ενδιαφέροντα για την Ελλάδα. Ίσως το πιο ενδιαφέρον, όμως, δεν έρχεται από την κυβέρνηση της Άγκυρας, ούτε από τους στρατηγούς, αλλά από την αντιπολίτευση. Η στάση της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, η πλήρης πολιτική αμηχανία του κ. Μπαϊκάλ –του μόνου κόμματος που κατάφερε να μπει στη Βουλή πέρα από το Κόμμα της Ευημερίας του Ερντογάν- είναι ενδεικτική του αδιεξόδου στο οποίο βρίσκονται σήμερα οι εκφραστές της κεμαλικής παράδοσης.

Στην πράξη σήμερα δεν υπάρχει στην Τουρκία η γνωστή για δεκαετίες κατάσταση του πανίσχυρου στα παρασκήνια στρατού (που όποτε επέλεγε ερχόταν στο προσκήνιο με δικτατορία) και ενός πολιτικού συστήματος που αποτελούσε εναλλακτική έκφραση της ίδιας περίπου πολιτικής αντίληψης. Ο Ερντογάν πιστώνεται την ακύρωση αυτού του συστήματος. Σήμερα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η επιλογή είναι πιο ξεκάθαρη. Η Τουρκία ή θα έχει κοινοβουλευτισμό –και τον Ερντογάν και τους λάιτ ισλαμιστές του Κόμματος της Ευημερίας- ή θα έχει μια ανοιχτή στρατιωτική δικτατορία. Η πολιτική εκπροσώπηση ή ο πολιτικός μανδύας των απόψεων του στρατού, του «βαθέος κράτους» και του μη ανεκτικού προς την τουρκική εκδοχή του Ισλάμ κεμαλισμού έχει εντελώς καταρρεύσει. Το παλιό πολιτικό σύστημα της εποχής Ντεμιρέλ και Ετζεβίτ, με τους πρωθυπουργούς που πέρασαν τη μισή τους ζωή στις φυλακές και την άλλη μισή στην πρωθυπουργία με τη στήριξη εκείνων που τους έστελναν όποτε ήθελαν πίσω στις φυλακές, έχει σφραγίσει τους επιγόνους του. Παρά τις ελπίδες των στρατιωτικών, είναι αποδεικνύεται εντελώς αδύνατο να το αναγεννήσουν από την τέφρα του.

Ο Ερντογάν βλέπει το αδιέξοδό τους και καταλαβαίνει πόσο βαρύ κόστος θα είχε για τη χώρα, αλλά και για τους στρατηγούς, μια δικτατορία τύπου Εβρέν το 80 – σήμερα, ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα. Για να τον ανατρέψουν, γιατί περί αυτού πρόκειται, πρέπει να μην έχουν άλλη λύση, θα είναι μια διέξοδος απελπισίας για ένα σύστημα, το στρατιωτικό, που ελέγχει ακόμη πλήρως τα όπλα, αλλά μόνο αυτά – ενώ η επιρροή του στηριζόταν ακριβώς στη δυνατότητα να ελέγχει και χωρίς τα όπλα, και την οικονομία και την πολιτική.

Με την επιλογή Γκιουλ ο κ. Ερντογάν επιλέγει την ήπια προσαρμογή. Όχι για τον ίδιο, αλλά για το στρατό. Τους δίνει την ευκαιρία να συνεχίσουν τη σταδιακή διολίσθηση, την λιγότερο οδυνηρή απώλεια των προνομίων. Δεν είναι πρόκληση, είναι όμως ένα ισχυρό σήμα αποφασιστικότητας και επίγνωσης της πολιτικής του επικυριαρχίας. Η απόφαση για αποδοχή της νέας πραγματικότητας ή για ρήξη εξαρτάται ακόμη από τον κ. Μπουγιούκανιτ και τα «γεράκια» του. Αλλά οι επιλογές αυτές είναι.