Σουηδικό μοντέλο...

Τετάρτη 31 Ιανουαρίου – και χθες το βράδυ, στο Μουσείο Μπενάκη, ο μέχρι πέρυσι πρωθυπουργός της Σουηδίας, ο Γκόραν Πέρσον, παρουσίαζε το περίφημο «σουηδικό μοντέλο», σημειώνω παρουσία του Γιώργου Φλωρίδη που το είδε ως «crash course» προς αποφυγήν νέων παρεξηγήσεων και νέων διαγραφών.

Εκτός από το Φλωρίδη ήταν εκεί και ο Σημίτης, που έκανε ερωτήσεις και παρουσίασε τον Πέρσον. Είμαι βέβαιος ότι θα διαβάσετε όλοι πώς περίπου εκτυλίχθηκε αυτή η εξίσου ιδεολογική και πολιτική εκδήλωση του ΟΠΕΚ. Περιορίζομαι σε τρεις σημειώσεις με ενδιαφέρον:

Πρώτον, πώς τελείωσε ο Πέρσον. Θύμισε τη γνωστή ρήση πως δεν υπάρχει διεθνής πολιτική, η πολιτική είναι πάντα τοπική. Τα προβλήματα, όπως και οι λύσεις, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον τόπο εφαρμογής τους και με την πολιτική κουλτούρα που έχει αναπτύξει – σε αυτό θα επανέλθουμε διασκεδαστικότερα αμέσως μετά.

Δεύτερον, η έκκλησή του για να λύσουμε αμέσως τώρα το ασφαλιστικό. Η συλλογιστική είναι απλή και βαθιά πολιτική. Ενσωματώνει όλο το φυσικό κυνισμό της πολιτικής και το ρεαλισμό που απαιτείται από όσους θέλουν πραγματικά να λύσουν και όχι να κληροδοτήσουν προβλήματα. Λοιπόν: όσο περνούν τα χρόνια, όλο και χειροτερεύει η αναλογία μεταξύ εκείνων που μπαίνουν στην αγορά εργασίας και εκείνων που συνταξιοδοτούνται. Όλο και χειροτερεύει δηλαδή η αναλογία μεταξύ των οικονομικά ενεργών πολιτών και των συνταξιούχων, τους οποίους η οικονομική δραστηριότητα πρέπει να συντηρήσει – και μάλιστα σε ένα υπεσχημένο υψηλό επίπεδο. Είναι ένα γιγαντιαίο οικονομικό πρόβλημα, είναι εξίσου και πολιτικό. Όσο περνούν τα χρόνια οι συνταξιούχοι γίνονται ένα αυξανόμενο τμήμα του εκλογικού σώματος, δηλαδή μεγαλώνει το ειδικό βάρος τους ως ομάδας πίεσης με εκλογικούς όρους. Πώς θα κάνει κανείς μεταρρύθμιση, προτείνοντας μικρότερες συντάξεις όταν αυτοί που θα υποστούν τη μείωση ή βρίσκονται μπροστά στην άμεση προοπτική της συνταξιοδότησης θα είναι ίσως και πάνω από το μισό των εκλογέων; Πρόκειται για μια πολιτικά αδύνατη εξίσωση. Λύστε το τώρα, πριν μπείτε σε ένα τέτοιο φαύλο κύκλο, λύστε το τώρα για τους νέους, όσο μπορούν να το στηρίξουν – είπε ο Πέρσον που ξέρει πως δεν θα ξαναζητήσει τη λαϊκή ψήφο, αλλά αντιλαμβάνεται τα διλήμματά της.

Και τρίτον, και πιο διασκεδαστικό, ο πολιτικός ορισμός της Σουηδίας: η χώρα του, είπε ο Πέρσον, είναι η χώρα όπου μπορεί κανείς ακόμη να κερδίσει εκλογές δίνοντας στους πολίτες την υπόσχεση ότι θα αυξήσει τους φόρους. Και εξομολογήθηκε το απίστευτο: χρειάστηκε κάποτε να μειώσει τη φορολογία, γιατί την είχε ανεβάσει συγκυριακά, σε εποχή δημοσιονομικής κρίσης. Ε, λοιπόν, μείωσε τους φόρους στα κρυφά – γιατί αλλιώς οι Σουηδοί θα τον μαύριζαν, απαιτώντας «φόρους, κι άλλους φόρους».