Thursday, April 30, 2009

Πέρα βρέχει

Πέμπτη 30 Απριλίου – και μην απορείτε που θα βρέχει πρωτομαγιάτικα και θα μας χαλάσει το τριήμερο. Ένας απαισιόδοξος θα κοίταζε την ωραία χώρα μας και θα διαπίστωνε απλώς ότι έχει δίκιο η λαϊκή σοφία που λέει πως στον καταραμένο τόπο Μάη μήνα βρέχει. Αλλά εμείς είμαστε αισιόδοξοι, έτσι δεν είναι; Γιατί βρέχει, λοιπόν; Βρέχει επειδή ο καιρός προσαρμόζεται στην κατάστασή και στην αντίληψή μας. Και η Ελλάδα επιμένει ότι είμαστε στην καλύτερη των περιπτώσεων στον περασμένο Οκτώβριο, άντε βία Νοέμβριο.
0 από τους πρώτους σταρ της τηλεόρασης. Η Τράπεζα της Ελλάδος, που είναι ευγενική, λέει -0,5%. Ο Εκόνομιστ, που δεν είναι ευγενικός, λέει -3,6%. Εμείς λέμε πως θα μειώσουμε το έλλειμμα. Όποιος θέλει το πιστεύει.

Αλλά και η κυβέρνηση συνολικά ζει το φθινόπωρο του 2008. Πρώτα από όλα αυτό το φθινόπωρο, που ξεκίνησε από την Έκθεση Θεσσαλονίκης, δε λέει να τελειώσει για τον κ. Καραμανλή. Αλλά για να επιτίθεται ο πρωθυπουργός στην αντιπολίτευση και να της λέει πως θέλει να κάνει τη χώρα «Κολοσσαίο» πρέπει να κινείται ακόμη με το ρωμαϊκό, το Ιουλιανό, ημερολόγιο. Δεν πρέπει να έχει συμβεί ακόμη το Βατοπέδι, δεν πρέπει να έχει μαζέψει άρον-άρον τους βουλευτές του για να μη στείλουν αδιάβαστους τους βατοπεδινούς, δεν πρέπει να έχει ακούσει τη λέξη Παυλίδης, δεν πρέπει να έχει καταλάβει πως η κυβέρνησή του ουσιαστικά από πέρυσι τον Αύγουστο δεν υφίσταται παρά μόνον για να αμύνεται περί πάρτης.

Ο πλέον προσαρμοσμένος υπουργός είναι ο κ. Μαρκόπουλος. Για την περίπτωση που δεν το γνωρίζετε, διατελεί υπουργός Τουρισμού. Χθες, 29 του Απριλίου, παρουσίασε τη νέα καμπάνια για τον τουρισμό μας, για την προβολή της χώρας στο εξωτερικό. Για ποια χρονιά; Για το 2010; Για το 2011; Όχι. Για φέτος. Πάλι καλά. Θα μπορούσε εύκολα και αμέριμνος να έχει παρουσιάσει την καμπάνια για πέρυσι.

Υπάρχει κανείς που δεν ζει στο παρελθόν; Βεβαίως. Το ΠΑΣΟΚ. Αυτό ζει στο μέλλον. Διακατέχεται ήδη από την ευφορία της επόμενης μέρας. Ακούει το «είμαστε πια πρωταθλητές» πριν γίνει το τζάμπολ. Αλλά και για το ΠΑΣΟΚ οι τελευταίοι μήνες πρέπει να μην υπήρξαν. Προς τούτο και δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν υπάρχει καμμία χρεία αναθεώρησης όσων έχει υποσχεθεί κατά καιρούς στον κάθε πικραμένο. Το ξέρουμε άλλωστε από τις προηγούμενες εκλογές ότι «λεφτά υπάρχουν». Και για τους αδύνατους υπάρχουν, και για κοινωνική πολιτική, και για ενίσχυση της ζήτησης, και για να πάρουμε πίσω τον ΟΤΕ από τους Γερμανούς και για να ξαναδιαπραγματευτούμε με το Βγενόπουλο την Ολυμπιακή, καμμία από τις ανακοινώσεις, καμμία από τις εξαγγελίες, καμμία από τις δεσμεύσεις δεν υπόκειται στην δραματική αλλαγή των δεδομένων που έχει μεσολαβήσει. Τώρα θα τους στενοχωρήσουμε; Τώρα που είναι έτοιμοι να ψηφίσουν; Μετά θα το πάρουν πιο μαλακά…

Γι’ αυτό αν αύριο σας πει κάποιος περίεργος ότι υπήρξε Δεκέμβρης, ότι πέρασε Γενάρης, ότι ήρθε Φλεβάρης και Μάρτης και Απρίλης, μην τον πιστέψετε. Και μην κοιτάτε που αύριο θα βρέχει. Εμείς ξέρουμε. Πέρα βρέχει…

Wednesday, April 29, 2009

Φεσώνοντας τα χαϊδεμένα μας παιδιά

Τετάρτη 29 Απριλίου – και τις επόμενες ημέρες θα αρχίσει αυτό που στην Ελλάδα αποκαλείται «η μάχη των πανελλαδικών εξετάσεων». Γιατί «μάχη»; Επειδή εδώ είναι η χώρα του παιδιού. Τα τραγελαφικά που είχαμε λίγο, όχι πολύ, παλιότερα, με τις αγωνιούσες μαμάδες κρεμασμένες στα κάγκελα έχουν χαλαρώσει αλλά οι εξετάσεις παραμένουν εθνικόν ζήτημα. Είμαστε –υποτίθεται- μια παιδοκεντρική κοινωνία, όπου η οικογένεια είναι έτοιμη να θυσιάσει τα πάντα για τα παιδιά, επενδύει σε αυτά και το περίσσευμα και το υστέρημά της.

Τρίχες! Την επόμενη φορά που θα ακούσουν αυτό το παραμύθι για τα ιδιαίτερα, που τα πληρώνουν οι γονείς, για τα καλά σχολεία, που τα πληρώνει (για να ενισχύσει και τον κοινωνικό του κομπασμό) ο μπαμπάς, για τα πούπουλα όπου δήθεν έχουμε και μεγαλώνουμε την επόμενη γενιά, οι υποψήφιοι, οι μαθητές, τα παιδιά μας, καλά θα κάνουν να γυρίσουν και με μεγάλη αναίδεια να μας πουν την αλήθεια: ότι τους έχουμε γραμμένους στα παλιά μας τα παπούτσια.

Για την ακρίβεια: τους έχουμε γραμμένους στους παλιούς μας τους προϋπολογισμούς. Μα τους αγοράζουμε μπλουζάκι με μάρκα, ανελλιπώς και απαρεγκλίτως. Μα τους ανανεώνουμε τη γκαρνταρόμπα τρεις φορές το χρόνο, μη χάσουνε τη μόδα στη Δευτέρα δημοτικού και γίνουν ρεζίλι χωρίς επώνυμο τσουράπι στους συμμαθητές τους. Μα τους κυκλοφορούμε με γυαλιστερές αμαξάρες, τους τρέχουμε διακοπές στην Ευρώπη τα Χριστούγεννα, τους μαθαίνουμε σκι το χειμώνα, τους ξεφορτωνόμαστε σε camp το καλοκαίρι, τους κάνουμε όλα τα χατήρια, τους έχουμε χαρτζηλίκι που αντιστοιχεί σε βασικό μισθό. Όλα αυτά είναι ακριβώς έτσι. Μόνο που θα τα πληρώσουν οι ίδιοι.

Σήμερα, η 29η Απριλίου έχει οριστεί ως ημέρα αλληλεγγύης των γενεών. Η Ελλάδα τη γιορτάζει με μια νέα επιτυχία στο διεθνή τραπεζικό χώρο, με ένα πρόσθετο δανεισμό 8 δισεκατομμυρίων, σύνολο φέτος 50 δις στην καλυτέρα των περιπτώσεων, ώστε να μπορέσουμε να συντηρήσουμε τη ζήτηση. Να εξακολουθήσουμε να αγοράζουμε τζιπ Κολωνακίου και μεζονέτες βορείων προαστείων, να μην διαταραχθεί το κλίμα στην αγορά. Το ότι η αγορά αυτή ποτέ, μα ποτέ, δεν αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα της οικονομίας, και ούτε γι’αστείο δεν συγκρινόταν με την πραγματικότητα της δηλωμένης οικονομίας, αυτό δεν μας ανησυχεί.

Το θέμα που μας απασχολεί είναι πόσο ακόμη θα μπορούμε να δανειζόμαστε. Για την ώρα τα καταφέρνουμε μια χαρά. Πληρώνουμε κάτι παραπάνω, κάτι παραπάνω από όλους τους άλλους δηλαδή, ακόμη και από τη χρεωκοπημένη Ισλανδία, ακόμη και από τη φαλιριμένη Ιρλανδία, αλλά δεν πειράζει. Το έλεγε κι ο Απόστολος Παύλος στους τρυφηλούς Κορίνθιους: «φάγωμεν, πίωμεν αύριον γαρ αποθνήσκομεν». Κυριολεκτικά. Θα πληρώσουν τα παιδιά. Γιατί τα έχουμε; Ας κάνουν κάτι κι αυτά. Πώς κάναμε εμείς την Ψωροκώσταινα, ψωρολακόσταινα; Να πληρώσουν και τα καλομαθημένα μας. Ας μην είναι αχάριστα…

Tuesday, April 28, 2009

Κίνητρα - αλλά για τι;

Τρίτη 28 Απριλίου – και πριν από λίγες μέρες ο κ. Σουφλιάς ανακοίνωσε ένα νέο χωροταξικό για την Αθήνα. Ειπώθηκαν πολλά, άλλα θετικά, άλλα αρνητικά, μπορεί ο καθένας να έχει την άποψή του. Αλλά η κυβέρνηση έχει ένα σχεδιασμό για την πρωτεύουσα και ολόκληρη την Αττική, δηλαδή για την περιοχή που φιλοξενεί σχεδόν το μισό πληθυσμό και τουλάχιστον τη μισή οικονομική δραστηριότητα στη χώρα.

Χτες, ο κ. Παπαθανασίου ανακοίνωσε μέτρα για τη στήριξη της αγοράς ακινήτων. Πάρα πολύ ωραία, θα μειωθεί ο φόρος για τους τόκους όχι μόνο από την πρώτη κατοικία, που σημαίνει σπεύσατε, μπορείτε να αγοράσετε και δεύτερη κατοικία, και εξοχικό και ένα κεραμίδι για τα παιδιά – έξοχα…

Το πρόβλημα πού είναι; Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε δύο εντελώς διαφορετικές και άσχετες μεταξύ τους πρωτοβουλίες για πολιτικές που συνδέονται άμεσα και αναγκαστικά μεταξύ τους. Ο κ. Παπαθανασίου ενδιαφέρεται μόνον για να στηρίξει την οικοδομική δραστηριότητα, για να μην χαθούν άλλες θέσεις εργασίας, για να διατεθούν τα προς πώληση νεόδμητα που έχουν μείνει στο ράφι. Αυτή είναι η αρμοδιότητά του. Ο κ. Σουφλιάς ενδιαφέρεται για το πώς θα χτιστεί ό,τι έχει μείνει άχτιστο στην Αττική, πώς θα επεκταθεί το μετρό, πού θα είναι Υμηττός και πού τσιμέντο. Ορθώς. Αυτή είναι η αρμοδιότητά του.

Όταν οι δύο αρμόδιοι για το ίδιο θέμα κάνουν ενιαία πολιτική, συντονισμένη, με κεντρική ιδέα και εναρμονισμένες κινήσεις, αυτό λέγεται κυβέρνηση. Και αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν φαίνεται πουθενά.

Γιατί, για παράδειγμα, δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα μέτρα Παπαθανασίου για αποθάρρυνση της εγκατάτασης σε υπερκορεσμένες περιοχές ή για πριμοδότηση της μετεγκατάστασης ανθρώπων έξω από την Αττική; Γιατί να έχει κανείς το ίδιο όφελος όταν δανείζεται για να αγοράσει ένα ακόμη σπίτι στην Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι και το Γέρακα (όπου σημειωτέον δεν υπάρχει ακόμη αποχέτευση) και το ίδιο όταν αποφασίζει, ας πούμε, να στήσει το σπίτι του σε μια άλλη πόλη, ή ακόμη περισσότερο σε μια ημιαστική ή αγροτική περιοχή; Γιατί να έχει το ίδιο όφελος όποιος αγοράζει άλλο ένα τυποποιημένο διαμέρισμα σε μια τυποποιημένη πολυκατοικία, όπως αυτές που εξακολουθούν να χτίζονται στο Νέο Κόσμο, ή την Πετρούπολη, και το ίδιο όποιος επιλέγει ένα βιοκλιματικό κτίριο που θα καταναλώνει το ένα τρίτο της ενέργειας, λερώνοντας λιγότερο την πόλη και το περιβάλλον;

Γιατί τα μέτρα για την κρίση δεν μπορούν να είναι ταυτόχρονα και μέτρα με άποψη για τη χώρα, την πρωτεύουσα, το περιβάλλον, το ανοιχτό και το δομημένο, για τον τρόπο ζωής μας στο μέλλον; Η απάντηση είναι απλή. Γιατί τα μέτρα του κάθε υπουργού και του κάθε υπουργείου παίρνονται με πυροσβεστική και κοντόφθαλμη λογική. Πάρε μέτρα τώρα. Κάνε κάτι χανόμαστε. Έχουμε κρίση. Άσε το χειρότερο: έχουμε ευρωεκλογές. Κι έχουμε και τον Παυλίδη, τη Ζήμενς, το Βατοπέδι. Ανακοίνωσε κάτι τώρα. Τώρα αμέσως. Μην αργείς. Μετά τις κάλπες μην σε νοιάζει. Θα τα βρει ο επόμενος…

Monday, April 27, 2009

Βιοποικιλότητα

Δευτέρα 27 Απριλίου – και ο κ. Μπαρόζο είναι σήμερα στην Ελλάδα για ένα συνέδριο για τη βιοποικιλότητα. Είναι το σωστό συνέδριο στη σωστή χώρα. Κανείς δεν συναγωνίζεται στην χλωρίδα έναν τόπο γνωστό επειδή εδώ ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα. Αλλά και στην πανίδα απ΄όλα έχει ο μπαξές.

Έχει αρπακτικά, όπως στην υπόθεση Ζήμενς. Μεγάλους λαδοθήρες κουστουμαετούς και γραβατογύπες, που δεν άφηναν να πέσει κάτω τίποτα και έφτασαν μια χρονιά να προκαλέσουν συναγερμό στα κεντρικά του Μονάχου, επειδή οι μίζες είχαν ξεφύγει και από το 2% και από το 8% και από όλα τα γνωστά όρια των Γερμανών μιζανθρώπων και είχαν φτάσει το 40% του τζίρου – για να αποδειχθεί πως εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε. Και μαζί με τα μεγάλα αρπακτικά, έχει και τα πολυπληθή σμήνη από λιγδοκόρακες που τσιμπολογούσαν γύρω από το μεγάλο τσιμπούσι των προμηθειών του ΟΤΕ, υποδυόμενοι τα «στελέχη» του.

Έχει ερπετά, όπως στην υπόθεση του Βατοπεδίου, που σούρνονται στους προθαλάμους της εξουσίας, δαγκώνοντας όποιον βρουν πρόχειρο. Χαμαιλέοντες που τη μια είναι πολιτικά στελέχη και την άλλη δουλοπρεπές ποίμνιο, τη μια είναι υπερήφανοι υπουργοί την άλλη αμαρτωλοί που ζητούν συγχώρεση, τη μια σφιχτοχέρηδες διαχειριστές του δημοσίου χρήματος την άλλη γαλαντόμοι υπηρέτες των ρασοφόρων, τη μια άνθρωποι του Θεού, μοναχοί και ηγούμενοι, την άλλη επενδυτές και ραντιέρηδες.

Κι εκτός από τα τέτοιου είδους τρωκτικά, έχει και ποντίκια – σαν αυτά που εντόπισε με μικρή καθυστέρηση είκοσι ετών η κα Παπαρήγα. «Ποντίκια», αν δεν το ακούσατε, αποκάλεσε τη Δαμανάκη και τον Ανδρουλάκη επειδή αποχώρησαν από το ΚΚΕ το 1991, βλέποντας (είπε) ότι το καράβι βυθιζόταν, και της στέρησαν έτσι τη χαρά να τους πετάξει στη θάλασσα η ίδια.

Η Ελλάς μεγαλουργεί και στη θάλασσα. Έχει καρχαρίες απαράμιλλούς, άπληστους χρηματιστές, όπως στην υπόθεση των ομολόγων. Που καταπίνουν κοπάδια από ανίδεες διοικήσεις και ακόμη πιο ανίδεους συνταξιούχους, πουλώντας τους φύκια για μεταξωτές κορδέλλες κι αντί για σύνταξη, φάτε μάτια ψάρια…

Έχει χέλια της άγονης γραμμής, όπως στην υπόθεση Παυλίδη, που γλιστράνε – άλλοτε καναλάρχες, άλλοτε εφοπλιστές, ό,τι τους θέλει η κάθε μέρα, δίπλα στον κατάλληλο υπουργό, δίπλα στον κατάλληλο ιδιαίτερο του υπουργού, έτοιμο να μην αφήσει λέπι στο ταμείο – με απλωμένο το χέρι γιατί και ο υπουργός έχει ανάγκη να το παντρέψει το κορίτσι, να μη μείνει στο ράφι…

Έχει πουντιασμένα πτηνά και συναχωμένα γουρουνάκια. Αυτός είναι ο παράδεισος της βιοποικιλότητας. Αλλά το είδος που υπάρχει σε μεγαλύτερη αφθονία είναι ο χάνος. Κυκλοφορεί σε πυκνά κοπάδια, ευδοκιμεί μάλιστα ιδιαίτερα στην ποικιλία χάνος-ψηφοφόρος.

Friday, April 24, 2009

Αφύσικοι δικαστές

Παρασκευή 24 Απριλίου – και δεν μένει πια καμμία αμφιβολία. Αν από την πιθανότητα ενός σκανδάλου καμμία χώρα και καμμία κυβέρνηση δεν μπορεί να απαλλαγεί, ούτε καν εκείνη που είχε διαγράψει βουλευτή επειδή είπε πως παντού υπάρχουν σάπια μήλα, μπορεί όμως να προλάβει ορισμένες από τις βαρύτερες επιπτώσεις των σκανδάλων στην πολιτική ζωή.

Θα έπρεπε ήδη να το έχει κάνει. Το γεγονός ότι μετά από δύο διαδοχικές συνταγματικές αναθεωρήσεις οι ρυθμίσεις για την ευθύνη των υπουργών παραμένουν τόσο αλυσιτελείς όσο σήμερα αποδεικνύονται βαραίνει πάνω από το πολιτικό σύστημα. Κανείς δεν θα πιστέψει στις αγνές προθέσεις. Και τις δύο φορές, όπως και με το νόμο περί ευθύνης υπουργών, προτεραιότητα είχε η προστασία του πολιτικού, με το επιχείρημα ότι αλλιώς θα παρέλυε η διακυβέρνηση, ότι κανείς δεν θα υπέγραφε τίποτα για το φόβο των συνεπειών, ότι οι πολιτικοί θα ήταν έρμαιοι στις διαθέσεις πολιτών που θα κινούνταν από ελατήρια πολιτικής αντιζηλίας. Αλλά σήμερα, 35 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, η χώρα είναι αρκετά ώριμη ώστε προτεραιότητα να αφορά πια τη διαφάνεια και την ισονομία. Οι παρενέργειες από την υπερπροστασία των πολιτικών, το προνόμιο του να κρίνονται όχι από το φυσικό τους δικαστή αλλά από το σώμα στο οποίο ανήκουν, με τις προφανείς υπόνοιες κορπορατισμού, υπονομεύει στα μάτια των πολιτών την ακεραιότητα του συστήματος.

Και όχι μόνον αυτό. Επιβαρύνει το ίδιο το πολιτικό σύστημα με μια ευθύνη που είναι φανερό πως δεν μπορεί να σηκώσει. Αν απαλλάξει, είναι συνένοχο. Αν παραπέμψει, είναι για ίδιο συμφέρον. Απόφαση χωρίς πολιτικό χρώμα δεν μπορεί από τη φύση της να υπάρξει. Και υποτίθεται πως οι ρυθμίσεις υπάρχουν για να μην ασκούνται διώξεις με πολιτικό χρωματισμό.

Αλλά, βέβαια, εφόσον –όπως απαιτείται να γίνει αμέσως- αλλάξει η ρύθμιση και παραπέμπονται και οι υπουργοί για όλα τα θέματα στο φυσικό τους δικαστή, το βάρος της ευθύνης μετακινείται στη Δικαιοσύνη. Η οποία τότε πολύ περισσότερο πρέπει να είναι απαλλαγμένη από κάθε υποψία πολιτικής εξάρτησης ή ομφάλιου λώρου. Που σημαίνει ότι δεν αρκεί το σκέλος της ποινικής ευθύνης των υπουργών. Πρέπει ταυτόχρονα να αλλάξει ριζικά και ο τρόπος επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Δεν είναι απλό. Γιατί η αλλαγή πρέπει να διασφαλίζει ότι δεν θα περάσουμε από την δυνατότητα μιας κυβέρνησης να αναδεικνύει τους εκλεκτούς της στην κατάσταση της αναζήτησης διακομματικών εκλεκτών. Για να μπορεί να κρίνει πολιτικούς, η ηγεσία της Δικαιοσύνης, τα φυσικά πρόσωπα που τη συγκροτούν δηλαδή, δεν μπορεί παρά να είναι εντελώς απεξαρτημένη από την επιρροή τους.

Thursday, April 23, 2009

Αποκλίνουσες αγωνίες

Πέμπτη 23 Απριλίου – και, άλλος μια μέρα νωρίτερα, άλλος μια μέρα αργότερα, όλοι επιστρέφουν. Εκατομμύρια έφυγαν από την ασφυξία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Οι άνθρωποι βρέθηκαν μεταξύ τους. Οι άνθρωποι των μεγαλουπόλεων συναντήθηκαν με τους ανθρώπους της υπαίθρου, των άλλων αστικών κέντρων, των μικρών χωριών. Οι άνθρωποι μίλησαν και αντάλλαξαν τις αγωνίες τους.

Δεν είναι πια τόσο διαφορετικές. Η αγωνία για το αύριο αφορά όλους. Θα υπάρχει αύριο εισόδημα από τη γη, χωρίς κοινή αγροτική πολιτική σε λίγα χρόνια; Θα υπάρχει αύριο μισθωτή εργασία, η σιγουριά και το εισόδημα που να επιτρέπει τέτοιες εξορμήσεις, όπως αυτή του Πάσχα που πέρασε ή της Πρωτομαγιάς που έρχεται; Πού πρέπει να στρέψουν οι οικογένειες τα παιδιά τους – αν δεν κάνουν το δύσκολο και το σωστό, που είναι να τα αφήσουν ήσυχα να αποφασίσουν εκείνα; Να επενδύσουν στις σπουδές, που κάποτε ήταν ένα εχέγγυο επαγγελματικής σταδιοδρομίας, αλλά όχι πια σήμερα; Ή να τους αγοράσουν ένα βιος, ένα χωράφι, ένα αμπέλι, ένα διαμέρισμα, ένα μαγαζί, για να έχουν κάποιο αποκούμπι στις δύσκολες μέρες που όλοι βλέπουν μπροστά τους;

Τέτοιες εμπειρίες, τέτοιες ανησυχίες, τέτοιες σκέψεις αντάλλαξαν μαζί με τις ευχές οι αληθινοί άνθρωποι, αυτοί που δεν βρίσκουν διέξοδο για να χωρέσουν στην πραγματικότητα της ειδησεογραφίας. Ευχήθηκαν και επέστρεψαν – οι μισοί στις πόλεις, οι άλλοι στις συνήθειές τους, όλοι στην καθημερινότητα της δουλειάς.

Η επιστροφή, όμως, ήταν μια ψυχρολουσία. Όχι επειδή η δουλειά είναι βαρύτερη την επαύριο της χαλάρωσης. Αλλά επειδή η πραγματικότητα στην οποία επέστρεψαν είναι εντελώς αναντίστοιχη με τις αγωνίες και τις προσδοκίες τους. Παυλίδης, κι άλλος Παυλίδης. Βατοπέδι, κι άλλο Βατοπέδι. Ζήμενς, κι άλλη Ζήμενς. Δεν είναι ζήτημα απόφασης, δεν υπάρχει κάποιο μυστηριώδες πολιτικό κέντρο που δεν επιτρέπει στην πολιτική ζωή της χώρας να ξεφύγει από τα σκάνδαλα. Γιατί οι υποθέσεις είναι εδώ, είναι απολύτως πραγματικές και γι΄αυτό ρίχνουν βαριά κι ασήκωτη τη σκιά τους πάνω στην πολιτική ζωή. Δεν είναι στο χέρι κανενός να τις ξεγράψει, να τις εξαφανίσει επειδή θα τον εξυπηρετούσε, ή με το επιχείρημα ότι θα ήταν καλό για τους πολίτες, να γίνει η κρίση άλλοθι για μια πρόωρη και ασύγγνωστη λήθη.

Αλλά η κατάσταση είναι αυτή. Η πολιτική ζωή και η πραγματική ζωή έχουν αποκλίνουσες αγωνίες. Εστιάζουν σε διαφορετικές προτεραιότητες. Κι αυτή η απόκλιση δεν μπορεί να διατηρηθεί επ’ άπειρον. Δεν μπορεί να διατηρηθεί ούτε καν για λίγο ακόμη. Η επιστροφή στην αναγκαία συμπόρευση της πολιτικής με τις αγωνίες των πολιτών περνάει προφανώς και αναγκαστικά μέσα από την κάλπη. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.

Thursday, April 16, 2009

Θαύματα (δεν υπάρχουν)

Πέμπτη 16 Απριλίου –Μεγάλη Πέμπτη– και έμειναν όλοι κατάπληκτοι. Σαν να συντελέστηκε κάποιο θαύμα των ημερών. Σαν να περπάτησε κάποιος επί των υδάτων. Έμειναν όλοι με το στόμα ανοιχτό. Ήταν ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος. Για δες τι είπε ο Προβόπουλος… Τώρα, πώς θα συνεχίσουμε να κάνουμε πως δεν συμβαίνει τίποτα; Τώρα, πώς θα συνεχίσουμε να κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε;

Αλλά ο Προβόπουλος δεν ήταν θαύμα. Είπε ακριβώς το αντίθετο. Ότι θαύματα μην περιμένετε, δεν γίνονται ούτε τις άγιες τούτες μέρες. Κανείς δεν πρόκειται να πολλαπλασιάσει για εμάς τους άρτους και τους ιχθείς, κανείς δεν πρόκειται να χορτάσει πεντακισχίλιους Έλληνες, εάν η παραγωγή τους είναι πέντε φραντζόλες και δύο ψάρια από το Μαλιακό. Κανείς δεν πρόκειται αγοράσει το νερό μας για κρασί – έγινε μια φορά στην Κανά, έγινε άλλες δυο-τρεις με τα κοινοτικά προγράμματα, τώρα άλλο δεν έχει. Κανείς πια δεν πρόκειται να βουτήξει την χώρα σε άλλη μια ευρωπαϊκή κολυμβήθρα του Σιλωάμ, κανείς, αν δεν το κάνουμε οι ίδιοι, δεν θα έρθει να θεραπεύσει ως δια μαγείας το παραλυτικό κράτος.

Αλλά η λογική είναι να περιμένουμε το σωτήρα. Κι επειδή σωτήρες δεν υπάρχουν, είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε όποιον εμφανιστεί, να του στρώσουμε με δάφνες το δρόμο κι όταν οι ελπίδες διαψευστούν να τον σταυρώσουμε. Ο επόμενος…

Ο Προβόπουλος τα είπε – όχι κάτι καινούργιο, αλλά όλη την αλήθεια, χωρίς περιστροφές, χωρίς περικοκλάδες, χωρίς ψιμύθια. Γιατί τα είπε; Επειδή δεν έχει ευρωεκλογές στις 7 Ιουνίου, επειδή δεν έχει ούτε εθνικές εκλογές στη γωνία. Τι χρειάζεται τώρα; Χρειάζεται μια τέτοια φωνή, αλλά από εκείνους που θα σταθούν μπροστά στην κρίση του εκλογικού σώματος. Η Ελλάδα δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει την έκταση και το βάθος της κρίσης. Μετά τη φωνή των αριθμών, μια πολιτική φωνή θα την ταρακουνήσει. Στην οικονομία τα πράγματα είναι στο σημείο όπου μόνο μία υπόσχεση έχει νόημα. Κάποιος που να τάξει «αίμα, ιδρώτα και δάκρυα».

Και αυτή η φωνή δεν μπορεί να είναι από οπουδήποτε. Η προέλευσή της πρέπει να έχει κοινωνικό πρόσωπο και προσωπική αξιοπιστία, που να μην έχει υπονομευθεί, φθαρεί, απορριφθεί ως ανακόλουθη. Κι όσο μεγαλύτερο είναι το κόμμα από όπου θα προέλθει, όσο περισσότερες πιθανότητες έχει δηλαδή να ακουστεί ως τολμηρή, ριψοκίνδυνη αλλά ειλικρινής και ανυπόκριτη πρόταση εξουσίας, τόσο καλύτερα.

Wednesday, April 15, 2009

Της ημέρας

Τετάρτη 15 Απριλίου – Μεγάλη Τετάρτη – και η επικαιρότητα της μέρας έχει όλα τα τροπάρια.

Έχει «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται» - στη Βουλή, αυτοπροσώπως ο Αριστοτέλης Παυλίδης που οδηγεί, περπατώντας πάνω στα κύματα, τη χώρα στις κάλπες. Για τον ίδιο έχει άλλο τροπάρι – νόμιζε όταν ήταν άνετος υπουργός πως θα έψαλλε το «Σε επί των υδάτων», αλλά τώρα έχει το «Κύριε ερχόμενος προς το πάθος».

Έχει, επίσης, «εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου» - όπως θα ανακοινώσει ο διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος, ότι οσονούπω θα μείνουμε ταπί και ψύχραιμοι.

Έχει ένα ωραιότατο ιδιόμελο, από τα αυριανά, το «λαός δυσσεβής και παράνομος», που θα εκτελεσθεί από χορωδία κατηγορουμένων για τη Ζήμενς.

Έχει τον αμνό που αίρει τις αμαρτίες του κόσμου – όχι έναν, χιλιάδες, τους χιλιάδες που έχασαν τη δουλειά τους και θα περάσουν φέτος ένα Πάσχα αγωνίας για το αύριο, με την ανεργία να είναι πια η πραγματικότητα για έναν στους δέκα εργαζόμενους και ο μεγάλος φόβος για τους υπόλοιπους.

Έχει ένα τροπάριο για τη χώρα και το πώς διαλύεται ένα όνειρο είκοσι χρόνων – το «πάσα η κτίσις ηλλοιούτο».

Και, στο βάθος, έχει κάλπες. Θα έχει περάσει το Πάσχα, αλλά να δεις που θα γίνει θαύμα και θα ακουστεί το «αι γενεαί πάσαι»…

Tuesday, April 14, 2009

Όλα (πάλι) για την Αθήνα

Τρίτη 14 Απριλίου – Μεγάλη Τρίτη- και ο κ. Σουφλιάς ανακοίνωσε το νέο ρυθμιστικό σχέδιο για την Αθήνα. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η Αθήνα χρειαζόταν ένα τέτοιο σχέδιο – και μάλιστα πρόνοιες όπως αυτές που περιλαμβάνει, για παράδειγμα το εκτεταμένο δίκτυο μετρό που να πηγαίνει και προς τις πυκνοκατοικημένες γειτονιές της Δυτικής Αθήνας και του Πειραιά, έρχονται με καθυστέρηση πολλών δεκαετιών, για να μην πει κανείς με καθυστέρηση ενός αιώνα – σε σύγκριση, ας πούμε, με το μετρό άλλων πρωτευουσών, όπως το Παρίσι, ή το Λονδίνο.

Διαβάζω στις εφημερίδες, όμως, ότι το νέο Ρυθμιστικό σχεδιάζει την Αθήνα των οκτώ (κατά την Ελευθεροτυπία) ή και των δεκατριών (κατά τον Ελεύθερο Τύπο) εκατομμυρίων κατοίκων. Πολύ ενδιαφέρον. Γιατί με τη σημερινή δημογραφική τάση η Ελλάδα των 13 εκατομμυρίων κατοίκων δεν θα υπάρξει ποτέ, ενώ τα οκτώ εκατομμύρια θα είναι σχεδόν το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού. Επομένως, η εκπόνηση ενός τέτοιου σχεδίου προβλέπει ή τη συγκέντρωση όλων των Ελλήνων στο Λεκανοπέδιο ή ένα μαζικό κύμα μετανάστευσης προς τη χώρα μας.

Δεν λέω πως δεν είναι καλό να είμαστε προνοητικοί. Άλλωστε, με την αντίθετη ακριβώς λογική δημιουργήσαμε τη χώρα των δύο εκατομμυρίων αυθαιρέτων. Αλλά σχέδιο σημαίνει επένδυση. Και το σχέδιο αυτό, με τα 220 χιλιόμετρα νέων γραμμών του Μετρό, όσο χρήσιμες κι αν είναι, συνεπάγεται μια πολιτική απόφαση ότι ένας τεράστιος όγκος επενδύσεων θα κατευθυνθεί και πάλι προς την πρωτεύουσα – αυτό τον πίθο των Δαναϊδων, που όσα χρήματα κι αν του ρίξεις, πάλι θα έχει ανοίξει η όρεξή του και η ανάγκη του για ακόμη περισσότερα.

Ασφαλώς, το Ρυθμιστικό Σουφλιά, αν εφαρμοστεί, που είναι άλλη παλιά πληγή και μεγάλη συζήτηση, βάζει τέλος σε μερικούς ασύλληπτους παραλογισμούς, όπως οι παρεκκλίσεις από τους όρους δόμησης και δίνει ένα μοντέλο σοβαρότητας, συνέπειας και λογικής στον κυκεώνα των ρυθμίσεων, δίνει επίσης μια βάση λειτουργίας της κρατικής μηχανής για μια εποπτεία της χωροταξίας διαφορετική από τις σημερινές Πολεοδομίες – ταυτισμένες ως γνωστόν με την έννοια της διαφθοράς στην κοινή συνείδηση των πολιτών.

Αλλά πόσα τέτοια μεγάλα σχέδια μπορεί να αντέξει το δημόσιο ταμείο; Είναι μια μεγάλη επένδυση το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε για την Αθήνα; Ή η καλύτερη υπηρεσία προς την πόλη θα ήταν να προσπαθήσουμε να την μικρύνουμε, αντί να υπηρετήσουμε καλύτερα την εξάπλωσή της; Μήπως αυτά τα γιγαντιαία κονδύλια, που υπόρρητα περιλαμβάνονται στο σχέδιο Σουφλιά, θα ήταν καλύτερα να πάνε σε τέσσερις-πέντε άλλες πόλεις (ας πούμε στο Ηράκλειο, τη Λάρισα, το Αγρίνιο και τα Γιάννενα) ώστε να κρατήσουν τον κόσμο της περιοχής τους και να προσελκύσουν λειτουργίες, δραστηριότητες και ανθρώπους που σήμερα θέλουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα, αλλά δεν μπορούν; Να μια πραγματικά ενδιαφέρουσα οπτική για τη δημόσια διαβούλευση που αρχίζει, εν μέσω Χριστοφοράκων, Παυλίδηδων και κουμπάρων.

Monday, April 13, 2009

Η ψήφος είναι ΚΑΙ για τα σκάνδαλα

Δευτέρα 13 Απριλίου, Μεγάλη Δευτέρα – και ακούγεται τελευταία μια παράδοξη θεωρία, ότι δηλαδή η χώρα δεν πρέπει να πάει στις κάλπες υπό το βάρος των σκανδάλων ή της σκανδαλολογίας, δεν πρέπει να φτάσει στην ώρα της λαϊκής κρίσης με το πολιτικό σύστημα φθαρμένο και αμφισβητούμενο. Η άποψη εμφανίζεται θελκτική – μακάρι σε αυτή τη ζωή να ήταν όλα ωραία, μακάρι να μην υπήρχαν άγονες γραμμές που να γονιμοποιούνται με λίπασμα από μίζες, μακάρι η Ζήμενς να είχε βρει κλειστές πόρτες και κόμματα που να είχαν αρνηθεί να λαδωθούν, μακάρι να ζούσαμε σε ένα παράδεισο ηθικής και υψηλών αξιών. Αλλά ζούμε στην Ελλάδα…

Επομένως, η ιδέα πως η χώρα δεν πρέπει να ψηφίσει υπό το βάρος των σκανδάλων είναι εκ του πονηρού. Και δεν αντέχει στο απλό ερώτημα: «γιατί;» Γιατί η ψήφος να μην είναι εκτός από ευρωπαϊκή (λέμε τώρα…) και μια ψήφος καθαρτήρια; Ποιος δηλαδή είναι καταλληλότερος από το εκλογικό σώμα για να βγάλει, με την ετυμηγορία του, τη χώρα από το φαύλο κύκλο των σκανδάλων, για την ακρίβεια δηλαδή από την κολοκυθιά της πολιτικής χρέωσης των σκανδάλων; Στην πολιτική δεν υπάρχει άλλος κριτής που να είναι υπεράνω υποψίας. Η εναλλακτική εκδοχή θα ήταν τη διέξοδο να αναζητήσει το πολιτικό σύστημα, και οι πρωταγωνιστές του. Μα αυτοί ακριβώς είναι οι κατεξοχήν ύποπτοι, οι κατεξοχήν ανυπόληπτοι, οι κατεξοχήν αμφισβητούμενοι. Άρα, μια μεταξύ τους συμφωνία για, ας πούμε, υπέρβαση των σκανδάλων, δηλαδή για να τεθούν εκποδών από την πολιτική συζήτηση, θα ισοδυναμούσε με συμπαιγνία εις βάρος των από κοινού εντολέων τους, των ψηφοφόρων.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι από πού ξεκινάει αυτή η συζήτηση. Η Νέα Δημοκρατία δεν είναι ένα κόμμα σαν όλα τα άλλα στο θέμα των σκανδάλων. Όχι για το κυβερνητικό, αλλά για το αντιπολιτευτικό της παρελθόν. Είναι το κόμμα που έκανε ατζέντα του την κάθαρση των σκανδάλων, την αντιμετώπιση των περίφημων «νταβατζήδων», επέβαλε στον πολιτικό διάλογο –μετά από πολλά χρόνια- τον όρο «ηθικό πλεονέκτημα». Έκανε την σύνδεση της πολιτικής με την ηθική πλατφόρμα επανόδου του στην εξουσία και μάλιστα με εξαιρετικά επιτυχημένο τρόπο. Διέγραψε ένα βουλευτή του, τότε, όταν τόλμησε να εκστομίσει τη φράση ότι «έχει σε όλα τα κόμματα» σάπια μήλα – γιατί όλη η ουσία του επιχειρήματός της ήταν πως το κόμμα αυτό δεν θα είχε τέτοια κρούσματα ή θα τα αντιμετώπιζε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι η εξουσία μας είχε συνηθίσει.

Η ατζέντα αυτή ήταν τόσο ισχυρά εμπεδωμένη στην κοινή γνώμη και στην κομματική βάση ώστε άντεξε μια σειρά υποθέσεων, από τους Πακιστανούς μέχρι τις υποκλοπές, ακόμη και στα ομόλογα. Κατέρρευσε στο Βατοπέδι και κατέρρευσε επειδή ο Πρωθυπουργός ο ίδιος, ανέλαβε προσωπικά την υπεράσπιση των ηθικά διάτρητων πρωταγωνιστών του. Εκεί η ανοχή μετατράπηκε σε αποστροφή. Εκεί ήταν το ορόσημο. Τα συντρίμμια του Βατοπεδίου είναι που πλακώνουν σήμερα τον Αριστοτέλη Παυλίδη – για μια ήσσονος σημασίας περίπτωση. Και τα συντρίμμια του Βατοπεδίου είναι που δεν αφήνουν, ούτε θα αφήσουν να πάει μακριά η προσπάθεια απενοχοποίησης μέσω της αποσύνδεσης των επικείμενων εκλογών από τα σκάνδαλα. Γιατί αυτό που κρίνεται, ως προς την κυβέρνηση, δεν είναι οι σκανδαλώδεις υποθέσεις καθεαυτές αλλά η ανταπόκρισή της στην κεντρική δέσμευση που είχε αναλάβει έναντι των πολιτών και των ψηφοφόρων της για μια διαφορετική ηθική κατάσταση.

Ο κ. Καραμανλής είπε πολλά «σταύρωσον» για να προτείνει σήμερα «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω»…

Friday, April 10, 2009

Ποιές ευρωεκλογές;

Παρασκευή 10 Απριλίου – και η κυβέρνηση, λιγότερες από εξήντα μέρες πριν από τις ευρωεκλογές, δείχνει να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο επιλογές. Τι είναι οι ευρωεκλογές; Είναι εκλογές πόλωσης, όπου θα αναμετρηθούν τα δύο μεγάλα κόμματα με όρους εθνικής κάλπης, και το αποτέλεσμα θα έχει αντίστοιχο πολιτικό βάρος ή πρέπει ο πήχυς να χαμηλώσει και να επιχειρήσει την υποβάθμισή τους, όπως το καλλιεργούν ορισμένα στελέχη της, ας πούμε ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, και να θυμίσει την παλιά αποστροφή του Γιώργου Παπανδρέου ότι στην ευρωκάλπη οι πολίτες ψηφίζουν «χαλαρά»;

Η «χαλαρή ψήφος» έχει έναν κίνδυνο. Αν δεν σκληρύνει το παιχνίδι, αρκετοί μπορεί να δελεαστούν να πάνε μια βόλτα το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος και να γυρίσουν από Τρίτη που θα έχουν βγει και τα αποτελέσματα. Η πείρα δείχνει πως οι εκδρομείς του τριημέρου είναι συνήθως δυσαρεστημένοι, που δεν τους πάει η καρδιά να καταψηφίσουν την παράταξή τους, αλλά δεν τους πάει και το χέρι να την επιδοκιμάσουν. Τέτοιοι υπάρχουν πάντοτε περισσότεροι στα κόμματα που κυβερνούν, τώρα με ένα Βατοπέδι και μύρια όσα ακόμη να έχουν μεσολαβήσει από την προηγούμενη κάλπη, υπάρχουν ακόμη περισσότεροι στη Νέα Δημοκρατία. Η βόλτα μπορεί να είναι δηλητηριώδης. Με τον τρόπο αυτό έρχεται ξαφνικά μια διαφορά που μετά βάζει τα πράγματα στον κατήφορο και δεν έχει επιστροφή. Μπορεί, δηλαδή, να είναι χαλαρή η ψήφος αλλά όχι και το αποτέλεσμα.

Η άλλη επιλογή είναι η πόλωση. Από την πλευρά του αποτελέσματος βολεύει, έστω σχετικά. Η κυβερνητική παράταξη έχει πρόβλημα συσπείρωσης, το πρόβλημα αυτό εντοπίζεται στους παραδοσιακούς εκλογικούς της πυλώνες, για παράδειγμα στην περιφέρεια, την επαρχία και στις περιοχές γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, σε ψηφοφόρους αρκετά παραδοσιακούς ώστε μεταξύ κάλπης και βόλτας να βρίσκουν ακόμη πιο ενδιαφέρουσα την ψήφο. Με την πόλωση, δεν υπάρχει αμφιβολία, η διαφορά θα είναι μικρότερη.

Η μείωση της αποχής συμφέρει τη Νέα Δημοκρατία. Όχι όμως οι όροι της πόλωσης. Η πραγματικότητα απαντά αυτές τις μέρες στον τρόπο με τον οποίο θα πολωθεί το κλίμα. Και η απάντηση είναι «σκάνδαλα». Παυλίδης και Ζήμενς θα βρίσκοναι στο φόντο της ευρωκάλπης. Αλλά η ατζέντα των σκανδάλων, όσο κι αν αναδυθεί το παρελθόν, όσο κι αν εμπλακεί το ΠΑΣΟΚ και στελέχη του, θα θυμίζει ευκολότερα τα πιο πρόσφατα, παρά τα παλαιότερα (για τα οποία άλλωστε έχει καταβληθεί εκλογικό τίμημα και το 2004 και το 2007). Η ατζέντα των σκανδάλων είναι αποδομητική για τον κ. Καραμανλή για τον πρόσθετο λόγο ότι δεν είναι ουδέτερος απέναντί της. Αντιθέτως: είχε έρθει στην εξουσία με αυτή ακριβώς την ατζέντα, υποσχόμενος στους ψηφοφόρους που τον είχαν πιστέψει μαζικά ότι δεν θα υπήρχε ξανά τέτοια ατζέντα στην πολιτική ζωή.

Όσο για την ευρωπαϊκή συζήτηση, τα ευρωπαϊκά ερωτήματα, την υποχώρηση της Ευρώπης στο βάθος των ενδιαφερόντων μιας χώρας που πέτυχε ό,τι πέτυχε χάρη ακριβώς στην ευρωπαϊκά προσανατολισμένη προσπάθειά της – γι’ αυτά ούτε λόγος. Η Ευρώπη, όπως θα δείξουμε με παραστατικό τρόπο στις κάλπες, δεν μας αφορά. Το θέμα, βέβαια, είναι ότι με τον τρόπο αυτό, με λίγα ακόμη χρέη και λίγη ακόμη περιχαράκωση, σε λίγο δεν θα αφορά ούτε η Ελλάδα την Ευρώπη…

Thursday, April 9, 2009

Ζήτω το μποτιλιάρισμα!

Πέμπτη 9 Απριλίου – και πριν από λίγες μέρες η κυβέρνηση αποφάσισε να επιδοτήσει την αγορά Ι.Χ. γιατί προφανώς δεν μας αρκούν τα δυόμισυ εκατομμύρια «αμάξια», όπως υπερηφάνως αποκαλούναι από τους κατόχους τους, τα οποία κινούνται –για την ακρίβεια τσουλάνε, ή για ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια σέρνονται, στους δρόμους της Αθήνας, κι αυτό όταν δεν είναι εντελώς ακίνητα σε βαθμό που να σκέπτεται κανείς αν πρέπει να τα δηλώσει στο Ε9 και να πληρώσει και ΕΤΑΚ.

Θυμίζω πως δεν πρόκειται για μέτρο απόσυρσης, αυτό θα κόστιζε πολύ και δεν μας βγαίνει η σούμα. Για κάθε νέο Ι.Χ. που θα αγοράζεται σε τιμή ευκαιρίας, με μειωμένο το ειδικό τέλος, δεν θα φεύγει ένα άλλο από τους δρόμους. Αντιθέτως, το καινούργιο τετράτροχο σύμβολο όσων αψηφήσουν την ύφεση κι αποφασίσουν πως η κρίση θέλει καλοπέραση, θα προστεθεί, θα ζουληχτεί, θα στριμωχτεί και θα φρακάρει στους ήδη πηγμένους δρόμους, για να δηλώνει την κοινωνική άνοδο του κατόχου του, για να μαθαίνει η κοινωνία, η γειτονιά, η πολυκατοικία και οι άλλοι ξιπασμένοι φίλοι πως η δική του δουλειά δεν απειλείται, όπως εκατομμυρίων άλλων.

Αυτά τα ολοκαίνουργια σύμβολα της έλλειψης συναίσθησης κάπου θα έπρεπε να μπουν, μετά την υπογραφή της απόφασης από τον κ. Παπαθανασίου – που παλεύει ο άνθρωπος να ρεφάρει τη μαύρη τρύπα με ταχυδακτυλουργικά. Πολύ κακώς πιστεύουν ορισμένοι ότι η κυβέρνηση πάσχει από έλλειψη συντονισμού. Εδώ απέδειξε ακριβώς το αντίθετο. Δεν ψάχναμε για χώρο να βολέψει τα Ι.Χ. με επιδότηση Παπαθανασίου; Ε, λοιπόν, να’το. Το βρήκε ο Ευριπίδης Στυλιανίδης.

Τι κι αν είναι ασφυκτικά γεμάτες οι λωρίδες των λεωφόρων; Πολύ απλό. Θα φύγουν τα ταξί και θα γίνει χώρος. Και πού θα πάνε τα ταξί; Θα πάνε στις λεωφορειολωρίδες; Και τι θα γίνει τότε με τα λεωφορεία και τους χιλιάδες ανθρώπους που μετακινούνται στοιβαγμένοι, χωρίς να εμποδίζουν τους άλλους, χωρίς να ρυπαίνουν με τα εξακύλινδρά τους για να πάνε από την Κυψέλη στο Παγκράτι; Τι μας νοιάζει; Δεν μας νοιάζει. Σάμπως έχουμε μπει ποτέ σε λεωφορείο…

Πότε είναι η τελευταία φορά που ένας υπουργός ή βουλευτής μετακινήθηκε όχι με μέσο μαζικής μεταφοράς (και να εννοεί το μετρό που βγάζει έξω από τη Βουλή) αλλά με αυτά τα μπλε λαϊκά λεωφορεία, που θυμίζουν το πρωί ινδικά τρένα ή τα ντολμούς της Κωνσταντινούπολης στην άνεση της μετακίνησης όπως και στην κοινωνική σύνθεση της πελατείας; Αυτοί δεν έχουν ούτε τρία ευρώ για ταξί, θα έχουν φωνή για να ουρλιάξουν πως δεν είναι δυνατόν να καταργεί κανείς στην πράξη το μοναδικό ουσιαστικό μέτρο (εκτός του Μετρό) για την μαζική και όχι ατομική μετακίνηση, που είναι και η μοναδική λύση για την απελπιστική τροχαία κατάσταση της Αθήνας; Ποιος θα το φωνάξει; Οι Πακιστανοί εργάτες ή οι Κούνεβες που πηγαίνουν με το λεωφορείο το πρωί στη δουλειά;

Το θέμα είναι ποιος έχει φωνή. Λοιπόν: έχουν οι έχοντες (λεφτά, όχι μυαλό…) Επομένως, τα λεωφορεία στην μπάντα, τα ταξί στη λεωφορειολωρίδα και οι γιωταχήδες. Ακίνητοι στους δρόμους, αρκεί να είναι κινητικοί στην κάλπη.

Wednesday, April 8, 2009

Ελλάδα-Τουρκία-Αμερική-Ρωσία: τέσσερις συνεντεύξεις

Στο ραδιοφωνικό Σφυγμό της Μέρας ακούστηκαν τέσσερις συνεντεύξεις για τα νέα δεδομένα των σχέσεων Ελλάδας, Τουρκίας, Αμερικής, Ρωσίας με αφορμή την επίσκεψη Ομπάμα στην Άγκυρα.

Νομίζω πως έχει ένα ενδιαφέρον να είναι διαθέσιμες για όσους έχουν ένα ενδιαφέρον για την περιοχή και τα θέματα.

1. Βασίλειος Μαρκεζίνης: α μέρος , β μέρος
2. Άλεξ Ρόντος: α μέρος, β μέρος
3. Βλαντιμίρ Τσιζόφ: α μέρος, β μέρος
4. Χρήστος Ροζάκης: α μέρος, β μέρος

Νέα Τουρκία, νέα διλήμματα

Τετάρτη 8 Απριλίου – και θα ήταν καλύτερα να μην μας αφορά η υπόθεση, αλλά αυτά τα πράγματα δεν τα διαλέγει κανείς. Διαβάζω σήμερα ότι ο Ομπάμα έμεινε άφωνος στην Αγιά Σοφιά. Έμεινε επίσης άφωνος για τη συνάντησή του με τον Πατριάρχη. Τι έχει συμβεί;

Η συνάντηση έγινε – γι’ αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Επίσης, οι Αμερικανοί κάνουν τα πάντα για να είναι σα να μην έγινε ποτέ: δεν την έβαλαν στο επίσημο πρόγραμμα, δεν την ανακοίνωσαν, δεν λένε λέξη ούτε επισήμως ούτε κατ’ ιδίαν για το περιεχόμενό της, και, όπως έγινε γνωστό, όταν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης ζήτησαν φωτογραφία, τους είπαν να κάνουν γραπτή αίτηση με χαρτόσημο.

Γιατί; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο Ομπάμα βρίσκεται στις συμπληγάδες ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και τις πραγματικότητες της διακυβέρνησης. Η περίπτωση της Τουρκίας είναι το κατεξοχήν δείγμα τέτοιας μετακίνησης. Σε όλα, μα όλα, τα θέματα εξωτερικής πολιτικής που την αφορούν, ο Ομπάμα προεκλογικά είχε πάρει θέσεις εξαιρετικά ενοχλητικές για την Άγκυρα. Τώρα, μετά την εκλογή του, η κεντρική στρατηγική επιλογή της κυβέρνησής του είναι να αναδείξει την Τουρκία σε υπ΄αριθμόν 1 στρατηγικό του εταίρο για την έξοδο από το Ιράκ και σε πυλώνα της πολιτικής του στο Ιράν, το Αφγανιστάν, τη Μέση Ανατολή.

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Ομπάμα έχει δηλώσει πως θα την αναγνωρίσει με τη λέξη αυτή: «γενοκτονία». Τον ρώτησαν στην Τουρκία και προσπάθησε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. «Η θέση μου», είπε, «δεν έχει αλλάξει». «Ποια θέση;» «Η γνωστή». «Ποια είναι αυτή η γνωστή;» «Μα την ξέρετε, δεν την ξέρετε;» Θυμίζει Βαγγέλη Αντώναρο. «Τι λέτε γι’αυτό;» «Έχω τοποθετηθεί» «Και τι είπατε όταν τοποθετηθήκατε;» Και ψάχνεις και βρίσκεις ότι όταν τοποθετήθηκε, είχε πει «ουδέν σχόλιον». Έτσι και ο Ομπάμα. Οτιδήποτε για να μην πει τη λέξη που κάνει όλη τη διαφορά, τη λέξη που έχει πει ότι θα πει…

Η αμφιταλάντευση ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και τις κυβερνητικές επιλογές δεν θα είναι απλή υπόθεση. Αλλά η πείρα του παρελθόντος, και στην Ουάσιγκτον και παντού και εδώ, μας πείθει για την τελική κατάληξη. Θα επικρατήσουν οι αναγκαιότητες και οι προτεραιότητες της διακυβέρνησης. Η Τουρκία, δεν μας μένει πια αμφιβολία, θα έχει προνομιακή σχέση και χειρισμό από την κυβέρνηση Ομπάμα και από το Στέητ Ντηπάρτμεντ της Χίλαρυ Κλίντον.

Δεν είναι παράδοξο. Για πολλά χρόνια μια χώρα με καίρια γεωγραφική θέση, τεράστιο ειδικό βάρος και 75 εκατομμύρια πληθυσμό, μια παλιά αυτοκρατορία με δεσμούς με όλες τις χώρες στον περίγυρό της (ακόμη και με εμάς) λειτουργούσε στη διεθνή κοινότητα πολύ κάτω από το δυναμικό της, για ειδικούς εσωτερικούς λόγους, επειδή της είχαν περάσει ένα πνίχτη οι στρατηγοί της. Ο Ερντογάν είναι ο πολιτικός ηγέτης που ξανάβαλε στο πολιτικό παιχνίδι τα δύο τρίτα των αποκλεισμένων Τούρκων και της έδωσε τη δυνατότητα να μιλήσει με τη φωνή που μπορεί να έχει. Δεν είναι αναγκαστικά απειλή για την Ελλάδα. Αλλά καλό είναι να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε πως διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα που το πιο επικίνδυνο από όλα θα ήταν να την αρνηθούμε ή να πιστέψουμε ότι θα μπορούσε να μην υπάρξει.

Tuesday, April 7, 2009

Ο Πιραν-Τέλης

Τρίτη 7 Απριλίου – και ο Ερρίκος ο Δ΄ του Πιραντέλλο είναι ένα από τα πιο διάσημα θεατρικά έργα όλων των εποχών, ένα σύμβολο του θεάτρου του παραλόγου. Ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία ξανά, για μία και μόνη παράσταση, χτες το βράδυ στη Βουλή.

Η υπόθεση διηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου που παραφρόνησε όταν τον έριξαν από το άλογό του. Την ώρα του ατυχήματος έπαιζε ένα ρόλο – του Ερρίκου του Δ΄ ή ενός βουλευτή Δωδεκανήσου, η ακριβής ιδιότητα δεν έχει σημασία. Η πλοκή εκτυλίσσεται μέσα σε ένα κάστρο – που θα μπορούσε επίσης να είναι ένα κόμμα, ούτε κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το θέμα: δύο κόσμοι που δεν συναντιούνται πουθενά. Ο κόσμος του «ωραίου τρελού» και ο κόσμος των άλλων, που δεν τον αφορά και δεν μπορεί να τον καταλάβει, ούτε τις αναγκαιότητες ούτε τις προτεραιότητές του. Στο δικό του κόσμο, ο χρόνος έχει σταματήσει – έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται να είναι ξανά βασιλιάς, ούτε πρόκειται να είναι ξανά βουλευτής. Για τους άλλους ο χρόνος κυλάει, τους επιβάλλει συμπεριφορές και νόρμες που για εκείνον, είτε τον λένε Ερρίκο είτε τον λένε Τέλη, δεν έχουν νόημα, αξία ή βάρος. Όσο περνάει ο χρόνος, τόσο το χάσμα διευρύνεται.

Και υπάρχει μια περίφημη τελευταία σκηνή στο έργο. Εκεί, ο Ερρίκος ο Ρόδιος συγκεντρώνει γύρω του τους επισκέπτες, τους εχέφρονες και λογικούς, και τους λέει πως αφού βρέθηκαν μέσα στο κάστρο του, θα μείνουν εκεί, για πάντα μαζί του. Αυτό ακριβώς είπε στους συναδέλφους του χτες το βράδυ στη Βουλή ο Αριστοτέλης Παυλίδης: «εδώ, για πάντα, μαζί μου». «Δεν παραιτούμαι, δεν ανεξαρτητοποιούμαι, δεν είμαι φορτίο που θα το πετάξετε στη θάλασσα». «Εδώ, για πάντα, μαζί μου», ξεχάστε τις παράλογες ελπίδες πως θα θυσιαστώ για να σας σώσω ή ότι, εάν σας έσωζα, δεν θα με θυσιάζατε. Εδώ, στη Ρόδο, για πάντα μαζί μου: με τον Τέλη, με το Μανούση, με τον Καραμάριο. Στην πολιτική το «για πάντα» σημαίνει «μέχρι τις εκλογές».

Μετά αρχίζει άλλη σεζόν και ανεβαίνει νέο έργο…

Monday, April 6, 2009

Έρημο κόμμα

Δευτέρα 6 Απριλίου – και ο Απρίλης είναι ο πιο σκληρός. Είναι ο περίφημος πρώτος στίχος της Έρημης Χώρας, με την οποία τόσο πολύ μοιάζει η κυβέρνηση και η Νέα Δημοκρατία.

Είναι μια Wasteland μετέωρων συλλογικών προοπτικών και ματαιωμένων προσωπικών στρατηγικών. Έχετε ακούσει δεκάδες φορές, μετά την αποπομπή Τατούλη, βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να εξηγούν γιατί η πιο συμπαγής κοινοβουλευτική πλειοψηφία σε αυτή τη ζωή είναι με 151 βουλευτές. Τώρα, έρχεται η πραγματικότητα να σαρώσει την παραδοξολογία και να βάλει τα πιο άτεγκτα διλήμματα σε έναν πρωθυπουργό: πώς πίστεψε πως μπορεί να κυβερνήσει εξαρτημένος από τις διαθέσεις, ή τις πράξεις, ενός εκάστου των βουλευτών του; Πώς μπορεί να εξακολουθήσει να κυβερνά, εάν η πλειοψηφία του στηρίζεται σε ένα βουλευτή υπόλογο έναντι της Δικαιοσύνης και μάλιστα υπόλογο με την ψήφο των άλλων συναδέλφων του; Μπορεί μια τέτοια πλειοψηφία, συμπαγής σαν την άμμο και ανθεκτική σαν χαρτί βρεγμένο στο υπουργείο Αιγαίου, να ισχυριστεί στα αλήθεια ότι θα διαχειριστεί τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση και τη δοκιμασία που συνεπάγεται για την Ελλάδα;

Η υπόθεση, όμως, υποδεικνύει όμως κάτι ακόμη, που δεν αφορά την κυβέρνηση, αλλά τη χώρα και την άμεση πολιτική προοπτική. Δείχνει, δηλαδή, πόσους κινδύνους κρύβει η εφαρμογή του συγκεκριμένου εκλογικού νόμου, η ψήφισή του από το ΠΑΣΟΚ, η καθυστερημένη και διακοσμητικού χαρακτήρα αλλαγή του από τη Νέα Δημοκρατία. Για δύο ακόμη αναμετρήσεις, οι εκλογές θα γίνουν με ένα νόμο που δίνει ισχνή πλειοψηφία ακόμη και με σημαντικές διαφορές, ακόμη και με καθαρή εκλογική νίκη για το πρώτο κόμμα.

Εδώ υπάρχει πραγματικά πεδίο συναίνεσης από τα δύο μεγάλα κόμματα. Οι άξονες της μεταρρύθμισης έχουν περιγραφεί κατά κόρον – και δεν μιλάει κανείς φυσικά για επιστροφή στο παρελθόν και στους όρους του μεταπολιτευτικού δικομματισμού με την ενισχυμένη αναλογική. Αλλά το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί αύριο στο ΠΑΣΟΚ θα ήταν να βρεθεί υποχρεωμένο να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, με μια πλειοψηφία που θα παίζεται κάθε φορά ανάλογα με τις διαθέσεις κάποιων «πράσινων Παυλίδηδων ή Δαϊλάκηδων». Και, ακόμη χειρότερα, να πρέπει η χώρα να διανύσει μια παρατεταμένη περίοδο κυβερνήσεων που θα εξαρτώνται από τον πραγματικό Δαϊλάκη ή Παυλίδη ή τους μελλοντικούς μιμητές τους, πράσινους, γαλάζιους ή πολύχρωμους.

Friday, April 3, 2009

G20 - επιτέλους λίγα καλά νέα

Παρασκευή 3 Απριλίου – και η διάσκεψη των είκοσι ισχυρών του κόσμου στο Λονδίνο ήταν ένα τέλος εποχής. Κανείς δεν ξέρει αν με όσα αποφάσισαν πριν από λίγες ώρες μπορούν να δρομολογήσουν ένα νέο κύκλο. Όλοι όμως γνωρίζουν πως ουσιαστικά στο G20 επισφραγίστηκε το τέλος του κύκλου που είχε ανοίξει με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, του κύκλου του 1989.

Αυτή η περίοδος είχε δύο χαρακτηριστικά. Σε πολιτικό επίπεδο, ήταν η εποχή του μονοπολισμού, η φάση της αμερικανικής μονοκρατορίας. Έχει συμβεί και στο παρελθόν – από τη Ρώμη μέχρι το Βυζάντιο και την Κίνα- και έχει πάντοτε την ίδια κατάληξη. Το τέλος σημαδεύουν ο επεκτατισμός, η άρνηση των συμμαχιών, μερικοί αδιέξοδοι εξωτερικοί, δηλαδή κατακτητικοί, πόλεμοι . Οι ρυθμοί του κόσμου επιταχύνονται συνεχώς, για την αμερικανική αυτοκρατορία χρειάστηκαν λιγότερα από είκοσι χρόνια.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό της περιόδου, πολύ πιο ενδιαφέρον και χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, ήταν η κυριαρχία του κεφαλαίου πάνω στο βασικό σχήμα συγκρότησης του κόσμου, που είναι τα κράτη. Ήταν το μεγάλο πάρτυ μιας ανέμελης, απερίσκεπτης και άπληστης γενιάς, που πίστεψε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στο γρήγορο και άκοπο πλούτο, στην ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία, χωρίς όρια, χωρίς ηθική, χωρίς αναστολές. Όπου ακούμπησε, άφησε πίσω της κατεστραμμένες επιχειρήσεις, κατεστραμμένες χώρες, κατεστραμμένους ανθρώπους. Και μια παγκόσμια οικονομία σε ερείπια. Τα μεγάλα κλαμπ για το πάρτυ ήταν η Ουώλ Στρητ και το Σίτυ του Λονδίνου – εκεί έσβησαν χτες και τα φώτα…

Και τώρα τι; Μεγαλύτερη διαφάνεια – όχι άλλες επενδύσεις της μιας μέρας, όχι άλλα hedge funds, όχι άλλο intraday (που το είχε κάνει ψωμοτύρι και η Ψωροκώσταινα το θρυλικό 99), όχι άλλα bonus, όχι άλλα golden boys με ετήσιες αμοιβές και αποζημιώσεις που θα έφταναν για μια κωμόπολη. Μεγαλύτερη συναίσθηση – ο κόσμος δεν μπορεί να συνεχίσει να καταναλώνει με τους ρυθμούς της τρέλας της προηγούμενης 20ετίας, ο πλανήτης απλώς δεν μας αρκεί πια γι’αυτό και δεν έχουμε την τεχνολογία για να τον εγκαταλείψουμε. Και περισσότερη διακυβέρνηση, περισσότερη πολιτική, λιγότερη υποκατάστασή της από την οικονομία, εκεί όπου το κράτος είχε εξαφανιστεί, πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση, πιο ουσιαστική πολιτική, όπου (όπως εδώ σε εμάς) το απολίθωμα ενός κρατικού δεινόσαυρου προσπαθεί να ακολουθήσει τον αγώνα δρόμου των άλλων.

Ο νέος κόσμος που αναδύεται από τις ωδίνες της οικονομικής κρίσης θα είναι λιγότερο πλούσιος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι και χειρότερος. Μια πιο λιτή ζωή μπορεί να είναι μια καλύτερη ζωή, ένας πιο αυστηρός κόσμος μπορεί να είναι ένας καλύτερος κόσμος, κι ένας πιο ειρηνικός κόσμος, με την προϋπόθεση πως ό,τι χαθεί σε χλιδή θα κερδηθεί σε δικαιοσύνη.

Wednesday, April 1, 2009

Έλεος, όχι άλλα Ι.Χ.!

Τετάρτη 1η Απριλίου – και, πέρα από το ότι προσφέρεται για κάθε είδους χαριτολόγημα, είναι δηλαδή έτοιμο για πλάκα, το σχέδιο μείωσης για μερικούς μήνες του ειδικού τέλους για τα Ι.Χ. είναι εντελώς λάθος. Λάθος από όπου κι αν το κοιτάξει κανείς.

Πρώτον, ΔΕΝ θα βοηθήσει τους εμπόρους – εκτός από εκείνους που έχουν στοκάρει πολλά αυτοκίνητα και τα έχουν στα τελωνεία ή τις εκθέσεις. Σε αυτή την περίπτωση, το κράτος παρεμβαίνει για να αποκαταστήσει την οικονομική δυσχέρεια που προκλήθηκε σε ένα υποσύνολο των εμπόρων λόγω της ανάληψης επιχειρηματικού ρίσκου. Αυτό ακριβώς ΔΕΝ πρέπει να συμβαίνει: τα χρήματα των φορολογουμένων, που δίνονται για την έξοδο από την κρίση, να καταλήγουν σε επιδοτήσεις αποτυχημένων επιχειρηματικών κινήσεων.

Δεύτερον, ΔΕΝ θα βοηθήσει τα δημόσια έσοδα. Αν βάλει κανείς θετικό πρόσημο στα αυξημένα έσοδα από τις πωλήσεις (ή από το γεγονός ότι δεν θα μειωθούν οι πωλήσεις) και βάλει αρνητικό πρόσημο στις απώλειες από το μειωμένο τέλος, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι αμελητέο. Όταν τα ελλείμματα είναι της τάξης του 4% και βάλε επισήμως, αλλά στα νον πέιπερ γράφει παραπάνω, μερικοί λένε πως κάποιοι τόλμησαν να βάλουν κι ένα εφιαλτικό νούμερο στο χαρτί, χωρίς βέβαια την υπογραφή τους από κάτω, οι αριθμοί από το τέλος στα καινούργια αυτοκίνητα είναι για πρωταπριλιάτικο αστείο…

Τρίτο, και σημαντικότερο, το μέτρο αυτό στέλνει ένα λάθος μήνυμα. Ότι το Ι.Χ. παραμένει στο κέντρο του ενδιαφέροντος και της πολιτικής μας. Ότι ζούμε ακόμη στον κόσμο που έχει φτάσει σε πλήρες αδιέξοδο. Ποιοι θα αγοράσουν αυτά τα καινούργια Ι.Χ., όταν μάλιστα για λόγους έλλειψης χρημάτων, δεν πρόκειται για μέτρο απόσυρσης; Και όταν θα τα αγοράσουν πού θα τα βάλουν; Στα πάρκινγκ που δεν έχουμε; Στα καινούργια που θα χτίσουμε; Πότε; Η Αθήνα δεν εξαιρείται. Πρόκειται για καθαρή τρέλα. Επιδοτείται, στην ουσία, η αγορά νέων αυτοκινήτων σε μια πόλη που δεν χωράει ούτε το ένα δέκατο όσων κυκλοφορούν σήμερα. Και τι θα τα κάνουν τα Ι.Χ. τους αυτοί που την ώρα της οικονομικής κρίσης θα βρουν ευκαιρία να αγοράσουν άλλο ένα; Θα τα έχουν για μόστρα στο υπόγειο; Όχι. Θα τα έχουν για μόστρα στο δρόμο. Κι έτσι θα φτάσει το μποτιλιάρισμα από τα γυαλιστερά καπώ από το Σύνταγμα ως την Κηφισιά. Βέβαια, θα ακούν ραδιόφωνο – αλλά μικρό το καλό…

Να μπει χρήμα στην αγορά. Βεβαίως. Αλλά η λογική έπρεπε να είναι στους αντίποδες της πριμοδότησης του Ι.Χ. Δεν γνωρίζω, αλλά αναρωτιέμαι μήπως με το ίδιο κόστος θα μπορούσαν, ας πούμε, να είναι δωρεάν οι αστικές συγκοινωνίες στην Αθήνα –προφανώς εξαιρουμένου του μετρό, που τις χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που έχουν περισσότερη ανάγκη και η ενίσχυσή τους αποτελεί, υποτίθεται, διακηρυγμένο στόχο, που ζήσε μάη μου να πας με τρόλεϋ…
Το χρήμα στην πόλη (και τη χώρα) που υποφέρει από το αμάξι και το μάγκα οδηγό του έπρεπε να πέσει στα δημόσια μέσα μεταφοράς, για να μειωθεί κι όχι για να αυξηθεί η αγορά και η χρήση του.