Νέα Τουρκία, νέα διλήμματα

Τετάρτη 8 Απριλίου – και θα ήταν καλύτερα να μην μας αφορά η υπόθεση, αλλά αυτά τα πράγματα δεν τα διαλέγει κανείς. Διαβάζω σήμερα ότι ο Ομπάμα έμεινε άφωνος στην Αγιά Σοφιά. Έμεινε επίσης άφωνος για τη συνάντησή του με τον Πατριάρχη. Τι έχει συμβεί;

Η συνάντηση έγινε – γι’ αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Επίσης, οι Αμερικανοί κάνουν τα πάντα για να είναι σα να μην έγινε ποτέ: δεν την έβαλαν στο επίσημο πρόγραμμα, δεν την ανακοίνωσαν, δεν λένε λέξη ούτε επισήμως ούτε κατ’ ιδίαν για το περιεχόμενό της, και, όπως έγινε γνωστό, όταν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης ζήτησαν φωτογραφία, τους είπαν να κάνουν γραπτή αίτηση με χαρτόσημο.

Γιατί; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο Ομπάμα βρίσκεται στις συμπληγάδες ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και τις πραγματικότητες της διακυβέρνησης. Η περίπτωση της Τουρκίας είναι το κατεξοχήν δείγμα τέτοιας μετακίνησης. Σε όλα, μα όλα, τα θέματα εξωτερικής πολιτικής που την αφορούν, ο Ομπάμα προεκλογικά είχε πάρει θέσεις εξαιρετικά ενοχλητικές για την Άγκυρα. Τώρα, μετά την εκλογή του, η κεντρική στρατηγική επιλογή της κυβέρνησής του είναι να αναδείξει την Τουρκία σε υπ΄αριθμόν 1 στρατηγικό του εταίρο για την έξοδο από το Ιράκ και σε πυλώνα της πολιτικής του στο Ιράν, το Αφγανιστάν, τη Μέση Ανατολή.

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο Ομπάμα έχει δηλώσει πως θα την αναγνωρίσει με τη λέξη αυτή: «γενοκτονία». Τον ρώτησαν στην Τουρκία και προσπάθησε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. «Η θέση μου», είπε, «δεν έχει αλλάξει». «Ποια θέση;» «Η γνωστή». «Ποια είναι αυτή η γνωστή;» «Μα την ξέρετε, δεν την ξέρετε;» Θυμίζει Βαγγέλη Αντώναρο. «Τι λέτε γι’αυτό;» «Έχω τοποθετηθεί» «Και τι είπατε όταν τοποθετηθήκατε;» Και ψάχνεις και βρίσκεις ότι όταν τοποθετήθηκε, είχε πει «ουδέν σχόλιον». Έτσι και ο Ομπάμα. Οτιδήποτε για να μην πει τη λέξη που κάνει όλη τη διαφορά, τη λέξη που έχει πει ότι θα πει…

Η αμφιταλάντευση ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και τις κυβερνητικές επιλογές δεν θα είναι απλή υπόθεση. Αλλά η πείρα του παρελθόντος, και στην Ουάσιγκτον και παντού και εδώ, μας πείθει για την τελική κατάληξη. Θα επικρατήσουν οι αναγκαιότητες και οι προτεραιότητες της διακυβέρνησης. Η Τουρκία, δεν μας μένει πια αμφιβολία, θα έχει προνομιακή σχέση και χειρισμό από την κυβέρνηση Ομπάμα και από το Στέητ Ντηπάρτμεντ της Χίλαρυ Κλίντον.

Δεν είναι παράδοξο. Για πολλά χρόνια μια χώρα με καίρια γεωγραφική θέση, τεράστιο ειδικό βάρος και 75 εκατομμύρια πληθυσμό, μια παλιά αυτοκρατορία με δεσμούς με όλες τις χώρες στον περίγυρό της (ακόμη και με εμάς) λειτουργούσε στη διεθνή κοινότητα πολύ κάτω από το δυναμικό της, για ειδικούς εσωτερικούς λόγους, επειδή της είχαν περάσει ένα πνίχτη οι στρατηγοί της. Ο Ερντογάν είναι ο πολιτικός ηγέτης που ξανάβαλε στο πολιτικό παιχνίδι τα δύο τρίτα των αποκλεισμένων Τούρκων και της έδωσε τη δυνατότητα να μιλήσει με τη φωνή που μπορεί να έχει. Δεν είναι αναγκαστικά απειλή για την Ελλάδα. Αλλά καλό είναι να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε πως διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα που το πιο επικίνδυνο από όλα θα ήταν να την αρνηθούμε ή να πιστέψουμε ότι θα μπορούσε να μην υπάρξει.