Αράπογλου και Βουρλούμης

Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου – και θα ακούσετε σήμερα ένα πλήθος ολοφυρμών για το γεγονός ότι οι Έλληνες ζουν με δανεικά. Χαρακτηριστικά ο τίτλος της Ελευθεροτυπίας σήμερα είναι «Δανεική ευημερία των Ελλήνων». Δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι περισσότεροι από τους παλιότερους έχουν μάθει να σκέπτονται με τη λογική της παλιάς λιθογραφίας που τη βλέπατε κρεμασμένη στις δεκαετίες του 30, του 50 και του 60. Ο πωλών τοις μετρητοίς και ο πωλών επί πιστώσει. Ο ένας με τα μετρητά ολοστρόγγυλος στα πρόθυρα του εμφράγματος από την καλοπέραση μπροστά στο ξέχειλο χρηματοκιβώτιο. Και ο πιστωτής, ρακένδυτος και πένης, χρεωκοπημένος επιχειρηματίας, άμυαλος να πιστεύει πως οι πελάτες του δεν ήταν απατεώνες να τον ρίξουν. Sixties…

Από τότε έχουμε κάνει δρόμο. Όσοι επιχειρηματίες δεν κατάλαβαν τι σημαίνει και έμειναν στο μετρητό, απλώς εξαφανίστηκαν από την αγορά. Και το μέτρο της ευημερίας είναι ακριβώς τα δανεικά. Η ευημερία δεν εξασφαλίζεται μόνο με το τι μπορεί να αγοράσει ο καθένας αλλά και με το μέτρο της αξιοπιστίας του, η οικονομική επιφάνεια δεν είναι τι κατέχεις αλλά τι μπορείς να δανειστείς. Θα ήταν πραγματικό δράμα και σήμα οικονομικής κατάρρευσης αν οι Έλληνες δεν μπορούσαν να δανειστούν, ή αν δεν δανείζονταν, ή αν ξαφνικά αποφάσιζαν να αλλάξουν καταναλωτικές και δανειακές συμπεριφορές.

Αλλά εδώ είναι η χώρα της υπερβολής και οι πρώτες που το κατάλαβαν είναι οι τράπεζες. Οι Έλληνες δεν έχουν δανειστεί όσα οι Ευρωπαίοι. Ο ρυθμός όμως με τον οποίο καλύπτουν τη διαφορά είναι εντελώς εξωπραγματικός και μη διατηρήσιμος. Μέχρι τώρα το τραπεζικό σύστημα έχει δείξει στο σημείο αυτό εξαιρετική ελαφρότητα και ανευθυνότητα – κυρίως οι μικρότερες τράπεζες που προτιμούσαν να κερδίσουν μερίδιο στην αγορά, διακινδυνεύοντας μεγαλύτερες επισφάλειες. Γιατί μπορούσαν να το κάνουν; Επειδή οι μεγάλες τράπεζες προτιμούσαν να χάσουν λίγο μερίδιο αγοράς και να βγάλουν πολλαπλάσια κέρδη από το μεγάλο περιθώριο, αφήνοντας στους μικρούς τη δυνατότητα να ροκανίσουν από τους καλοπληρωτές τα φέσια των μπαταχτσήδων, στους οποίους εν γνώσει τους δάνειζαν. Τώρα, αυτό δείχνει να αλλάζει. Ο ανταγωνισμός, πρώτα εσωτερικός με την άνδρωση μεγάλων ομίλων και την επέκτασή τους στο εξωτερικό, ύστερα εισαγόμενος με την έλευση ξένων παικτών στην ελληνική αγορά, εδώ λειτουργεί. Η τραπεζική αγορά είναι η πρώτη πραγματικά ώριμη και ανταγωνιστική αγορά στην Ελλάδα – με πολλά περιθώρια καλύτερων ελέγχων φυσικά, αρμοδιότητα που το κράτος αρνείται να εκχωρήσει στην Τράπεζα της Ελλάδος και ταυτόχρονα αρνείται για λόγους πολιτικού κόστους ή αδυνατεί να ασκήσει αποτελεσματικά.

Πάντως, η αγορά λειτουργεί γιατί η απελευθέρωση έγινε σταδιακά, με ηρεμία, χωρίς ακραίες κινήσεις, με μικρές συγκρούσεις και ανεκτές ρήξεις, με χρόνο για την ωρίμανση των συνθηκών και των πρωταγωνιστών. Γιατί υπάρχει η Εθνική, η Άλφα, η Γιούρομπανκ και, επίσης, μια πραγματικά ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα, που αυτή μας την χάρισε υποχρεωτικά η ΕυρωπαΪκή Ένωση.
Χρήσιμο παράδειγμα και άλλες περιπτώσεις, όπως ας πούμε ο ΟΤΕ.