Tuesday, December 16, 2008

Η χώρα της ανευθυνότητας

Τρίτη 16 Δεκεμβρίου – και το κρίσιμο θέμα είναι η ευθύνη. Για την ακρίβεια, η άρνηση της ευθύνης. Κανείς δεν την έχει, κανείς δεν την αναλαμβάνει, τίποτα δεν συνεπάγεται το βάρος της – κανένα δημόσιο αξίωμα, κανένας δημόσιος ρόλος. Και στο τέλος, όλοι ωραίοι και ατσαλάκωτοι.

Πρώτοι, αλλά όχι μόνοι, οι πρωταγωνιστές ενός επαναλαμβανόμενου πολιτικού σήριαλ, που στα 35 χρόνια της μεταπολίτευσης έχει συγκροτήσει δεκαοχτώ εξεταστικές και προανακριτικές επιτροπές για να αποδώσει εν τέλει ποινικές ευθύνες μόνο στο Δημήτρη Τσοβόλα (το μόνο για τον οποίο κανείς δεν πίστευε ότι πράγματι είχε ποινική ευθύνη) και, αν τον θυμάστε, στο Γιώργο Πέτσο, επειδή το γκαράζ του Κοσκωτά είχε πάρει μεγαλύτερο ύψος από το κανονικό. Κανείς άλλος από εκείνους που έκαναν ένα «δωράκι στον εαυτό τους» -κατά την ιστορική πρωθυπουργική ρήση- δεν έπαθε το παραμικρό. Όπλα, προμήθειες, δρόμοι, έργα, βοή παντού, στο τέλος τίποτα. Και η ζωή συνεχίζεται…

Η ευθύνη είναι παντού, διάχυτη και ρευστή, για να μην κολλάει επάνω σε κανέναν. Στην υπόθεση των ομολόγων, για ένα πρόσφατο παράδειγμα, είχαμε «ανίδεες διοικήσεις» απέναντι σε «άπληστους χρηματιστές». Έπαθαν κάτι οι «ανίδεες διοικήσεις». Αντιθέτως. Έγιναν μόδα. Έγιναν «ανίδεοι υπουργοί» στο σκάνδαλο «made in Βατοπέδι». Η ευθύνη είναι αντικειμενική. Έστω. Τι σημαίνει αυτό; Πως δεν καταλογίζεται. Και, στην ακραία εκδοχή, έστω πως οι άλλοι δεν την καταλογίζουν. Τα ίδια τα πολιτικά πρόσωπα τα οποία αφορά πώς ακριβώς βλέπουν τον παιδαγωγικό ρόλο του πολιτικού. Αυτοί που οργίζονται με τους οργισμένους νέους, που βρίζουν τους εκπροσώπους του κράτους, έχουν σκεφθεί τι πρότυπο παρέχουν όταν τους καταλογίζονται ευθύνες κι εκείνοι κάνουν πως ψιχαλίζει;

Δεν είναι μόνον οι πολιτικοί με την περιορισμένη συνείδηση του προτύπου που αποτελούν και προβάλλουν. Αντιστοίχως, αν όχι χειρότερα, εκείνοι που έχουν δημόσιο λόγο ισχυρότερο (άλλη βαριά παθολογία αυτή…) από τον πολιτικό. Η τηλεόραση προσφέρει δωρεάν τις καλές υπηρεσίες της. Χτες το βράδυ, μπορούσε κανείς να απολαύσει τους δημόσιους διαξιφισμούς των διασημότερων τηλε-συνηγόρων. Για να μαθαίνουν οι νεώτεροι και να εμπεδώνουν οι παλιοί ότι, εάν θέλεις να είσαι πετυχημένος νομικός, αν θέλεις να χρεώνεις ό,τι σου έρθει στους πελάτες σου, το νομικό επιχείρημα δεν αρκεί. Αυτό που χρειάζεται είναι να μανιπουλάρεις την κοινή γνώμη, να έχεις άκρες στους τηλεοπτικούς αστέρες με τα τοκ-σόου, αυτούς που δεν διστάζουν να φωνάξουν οποιονδήποτε και να τον αφήσουν να πει οτιδήποτε, για οποιοδήποτε θέμα. Και, στο τέλος, όπου ήδη βρισκόμαστε, δεν υπάρχει θέμα. Το θέμα είναι οι καλεσμένοι. Και το πρότυπο είναι να γίνεις ένας από αυτούς τους καλεσμένους που θέμα είναι ο εαυτός τους.

Όσο μεγαλύτερη είναι η εμβέλεια ενός μέσου, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευθύνη του χειρισμού του. Αλλά είπαμε. Ευθύνη δεν υπάρχει. Είναι κι εδώ «αντικειμενική». Την έχουν τα Μέσα, η φύση τους, το σύστημα, «φταίει το κακό το ριζικό μας, φταίει ο Θεός που μας μισεί». Όλοι και κανένας. Όλοι και όλα – ακριβώς για να μην χρεωθεί ευθύνη κανένας, ούτε υπουργός, ούτε τηλεστάρ, ούτε τηλεθεατής, ούτε ψηφοφόρος.

3 comments:

Anonymous said...

Στο never-never land που ζούμε ο καπετάνιος Χουκ και ο Πίτερ Παν περιδιαβαίνουν χέρι-χέρι χαμογελώντας ή σιχτιρίζοντας από κοινού, ένα βάλτο που λερώνει ανεξαιρέτως κατά προτίμηση, έναν-έναν ξεχωριστά αλλά τελικώς όλους μαζί. Αν η ευθύνη ήταν εργόχειρο... τότε θα ήταν προίκα αλλουνού και εμείς σαν νύφες βρίζουμε το ράφι που σκαλίζουμε περίτεχνα για τους εαυτούς μας.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ said...

Και όμως υπάρχει εθύνη. Κάτι ήξερε ο Ξέρξης...(http://panaretos.blogspot.com/2008/12/o.html)

Anonymous said...

Σας άκουγα χτες που λέγατε ότι τα γεγονότα κατέλαβαν όλους - και εσάς - εξ απίνης. Σας είχα όμως επίσης ακούσει παλιότερα, επανειλημμένα, να προειδοποιείτε ότι όλη αυτή η συσσωρευόμενη δυσαρέσκεια κάπου θα ξεσπάσει σύντομα, επίκειται. Απλώς, όλοι μας απωθούμε μετά τις ίδιες μας τις προειδοποιήσεις στο πίσω μέρος του μυαλού για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να μην πράττουμε. Κάτι περισσότερο εννοώ από αυτό που εσείς, για παράδειγμα, κάνετε εξαιρετικά με τον Σφυγμό σας σε καθημερινή βάση (αν και με καλοπροαίρετες αυταπάτες για τη φύση της εξουσίας και του κράτους κάποιες φορές) και εμείς αντιστοίχως, εφ ω ετάχθημεν.
Όσο για το τι θα μείνει, όπως ρωτάτε τους συνομιλητές σας, από αυτό το κίνημα, την εξέγερση, την αναταραχή, την έκφραση εκείνων που δεν ακούγονται και δεν μπορούν να το κάνουν μέσα από τις απονομιμοποιημένες στη συνείδησή τους μορφές της δημόσιας σφαίρας, είναι τουλάχιστον η αίσθηση - και αργότερα η ανάμνηση - της "κίνησης", η πράξη της αμφισβήτησης και η θέρμη της συλλογικής ύπαρξης. Με δεδομένο ότι τα κόμματα συνεχίζουν να αποτελούν κομμάτι του προβλήματος, αυτό δεν είναι λίγο.