Σε ποιόν θα λείψει το 2008;

Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου – και το 2008, που φεύγει σήμερα, δεν θα το κλάψει κανείς.

Ήταν η χρονιά της απληστίας και της τιμωρίας. Ένα Σαββατοκύριακο, στα μέσα του Σεπτέμβρη, άλλαξε για πάντα την εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας, όπως την ξέραμε. Ο χρυσός δεν ξεφτίζει, επομένως τα golden boys του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού δεν ήταν από χρυσάφι, απλώς πουλούσαν φύκια και δομημένα ομόλογα για χρυσό και μεταξωτές κορδέλλες. Ήρθε η ώρα του λογαριασμού. Θα είναι βαρύς και θα είναι μακρύς. Πόσο; Κανείς δεν ξέρει. Ξέρουν όλοι, όμως, ότι το 2009 ξεκινάει στιγματισμένο από τα χρέη που συσσώρευσε πάνω του και πάνω μας, πάνω σε όλο τον κόσμο, το μεγάλο πάρτυ της ατελείωτης, ασύδοτης, ανελέητης και ανήθικης κερδοσκοπίας.

Ήταν η χρονιά της αμαρτίας, η χρονιά του Αλέξη. Γιατί αυτός είναι ο πιο βαθύς και ουσιαστικός ορισμός της αμαρτίας. Να σηκώνει κανείς ένα πιστόλι χωρίς να σκέπτεται, χωρίς να έχει συναίσθηση, εν τέλει χωρίς να τον απασχολεί εάν απέναντί του θα βρεθεί ένας άψυχος στόχος, αν θα βρεθεί ένας εχθρός, ή αν θα στέκει ένα 15χρονο παιδί. Το Δεκέμβρη στα Εξάρχεια, ή τον Αύγουστο στη Μύκονο, όπου ένας νεαρός Αυστραλός βρέθηκε μπροστά στο λάθος σεκιουριτά και σχεδόν το έχουμε ξεχάσει, και μαζί έχουμε σχεδόν ξεχάσει και όσα μας έδειξε η στάση του πατέρα του. Η καταστροφή που ακολούθησε το φόνο του Αλέξη και μαύρισε τις φετινές γιορτές της Αθήνας δεν έχει ακόμη ερμηνευτεί – αν ήταν ένα τυχαίο ξέσπασμα ή το ξημέρωμα μιας άλλης κοινωνικής συνθήκης. Μετά από πολλά χρόνια, όμως, η βία επέστρεψε ως μέσο διεκδίκησης πολιτικών στόχων και μια νέα γενιά έμαθε την πολιτική με αυτό τον τρόπο. Μεγάλο άλμα – άλμα προς τα πίσω.

Ήταν η χρονιά της ανατροπής. Ποτέ άλλοτε στη μεταπολιτευτική ιστορία ένα τρίμηνο δεν σφράγισε τέτοιες ραγδαίες αλλαγές στα πολιτικά δεδομένα όσο αυτό που ακολούθησε το ξέσπασμα του σκανδάλου του Βατοπεδίου. Πολιτικό κεφάλαιο πέντε χρόνων κυβέρνησης και εφτά χρόνων αντιπολίτευσης εξανεμίστηκε μέσα σε λίγες μέρες για τον κ. Καραμανλή, διαλύοντας τη συνοχή του δικού του κόμματος και –σε ένα βαθμό- επανεφευρίσκοντας τη συνοχή των αντιπάλων του. Το 2009 τον βρίσκει σε περισυλλογή για έναν ανασχηματισμό που θα περιγράψει κυρίως την πρόθεσή του να ξανανέβει την ανηφόρα ή να διαπραγματευθεί με όρους τετελεσμένων.

Ήταν και χρονιά της ελπίδας. Ποιος θα πίστευε στο ξεκίνημά της πως σήμερα θα ετοιμαζόταν να μπει στο Λευκό Οίκο και να γίνει «πλανητάρχης» ένας μαύρος, με γιαγιά στην Κένυα και χωρισμένη μάνα στη Χονολουλού, στα νιάτα του με περίεργες παρέες στις φτωχογειτονιές, πρωτοεκλεγμένος από τους μαύρους στο Σικάγο, απέναντι στους πιο σκληρούς εκπροσώπους του κατεστημένου; Η χρονιά του Ομπάμα. Αυτός ο κόσμος δεν έχει ακόμη σταματήσει να γυρίζει και γι’ αυτό υπάρχει πάντα φως στο βάθος του τούνελ.

Και ήταν η χρονιά της μεγάλης ανασφάλειας. Η χρονιά που κλόνισε τις βεβαιότητες. Κανείς στο τέλος της δεν είναι τόσο σίγουρος για το τι του επιφυλάσσει το μέλλον όσο ήταν πέρυσι τέτοια μέρα. Οι νέοι για ένα αύριο όπου οι δουλειές θα είναι λιγότερες και δυσκολότερες και με μικρότερη αμοιβή. Οι μεγαλύτεροι για ένα αύριο όπου η συνταξιοδότηση μοιάζει με λύτρωση για όσους την κερδίσουν και με στοίχημα χωρίς σίγουρη απόδοση για όσους ακόμη απέχουν. Και οι πολύ μικροί περιμένουν να τους ετοιμάζουν ένα κόσμο όπου θα είναι πιο δύσκολο να ζήσει κανείς, καθώς οι πάγοι λιώνουν στους πόλους αλλά όχι και ανάμεσα στους ανθρώπους – εδώ και αλλού, όπως για τον Αλέξη στα Εξάρχεια, όπως για τη συνδικαλίστρια μετανάστρια που βρήκε έναν ύποπτο θάνατο παραμονή Χριστουγέννων, όπως για άλλη μια χρονιά στο Ιράκ, για άλλη μια χρονιά στο Αφγανιστάν, κι όπως πάντα, τόσο απελπιστικά όμοια, χρόνια και χρόνια, στην Παλαιστίνη.