Ερντογάν ή τανκς

Δευτέρα 23 Ιουλίου – και το 1974 οι Έλληνες πήγαν στις κάλπες για πρώτη φορά ύστερα από 11 χρόνια. 17 Νοεμβρίου, σημαδιακή ημερομηνία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε νομιμοποιηθεί και η Αριστερά ήταν Ενωμένη, όνειρα δεκαετιών για τους οπαδούς της. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε ιδρύσει κόμμα, εκφράζοντας ένα μεγάλο προδικτατορικό ρεύμα. Η Ένωση Κέντρου ήταν ξανά στο προσκήνιο, το κόμμα που είχε εμποδίσει από το θρίαμβο η επιβολή της δικτατορίας. Και 7 χρόνια γύψου είχαν ριζοσπαστικοποιήσει ένα σημαντικό τμήμα ιδίως της νεολαίας. Και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πήρε 54%.

Τι είχε συμβεί; Το είχε περιγράψει με τρεις λέξεις ο Μίκης Θεοδωράκης. Εκείνες δεν ήταν εκλογές. Ήταν η απάντηση σε ένα δίλημμα: Καραμανλής ή τανκς. Και οι πολίτες είχαν κάνει τη, σοφή όπως αποδείχθηκε, επιλογή να προτιμήσουν τη σταθεροποίηση βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις πολιτικές προτιμήσεις τους.

Με τέτοιους όρους έγιναν και οι χθεσινές εκλογές στην Τουρκία. Στην ουσία έγινε μια δημοψηφισματικού χαρακτήρα αναμέτρηση γύρω από την απόπειρα προνουντσιαμέντου του στρατού σε βάρος του Ερντογάν. Δεν είναι το 46,6% του τουρκικού εκλογικού σώματος ισλαμιστές, όπως ο Ερντογάν δεν είναι μουλλάς ή αγιατολλάχ. Αυτό που ψήφισε ουσιαστικά η Τουρκία είναι το συντριπτικό πια αίτημα αποκατάστασης της δημοκρατικής τάξης με ευρωπαϊκούς και όχι με κεμαλικούς όρους. Η κοινή γνώμη και το εκλογικό σώμα απαίτησαν, αν δεν επέβαλαν στην πράξη – μένει να το δούμε αυτό, μια συνταγματική αναθεώρηση: την απάλειψη του άρθρου του τουρκικού συντάγματος που καθιστά το στρατό εγγυητή της Δημοκρατίας.

Ο Ερντογάν όμως αναδεικνύεται σε κάτι περισσότερο. Είναι σήμερα για την Τουρκία ταυτόχρονα ο Καραμανλής και ο Παπανδρέου της Ελλάδας της μεταπολίτευσης. Είναι δηλαδή ΚΑΙ ο εγγυητής της δημοκρατικής θεσμικής ομαλότητας ΚΑΙ ο πρόμαχος της κατάργησης των κοινωνικών αποκλεισμών σε σχέση με το κράτος.

Για την Ελλάδα, οι χθεσινές τουρκικές εκλογές απάντησαν οριστικά σε ένα παλιό ερώτημα – εάν υπάρχει και ποιος είναι ένας πραγματικός συνομιλητής στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Ο Ερντογάν είναι κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού και απομένει σε εκείνον να λύσει τους λογαριασμούς του με τους προνομιούχους του κεμαλικού κατεστημένου, ως επί το πλείστον ένστολους. Εκπροσωπεί τα λαϊκά στρώματα, τους απελπισμένους χωρικούς της ανατολής και τους αποκλεισμένους στα προάστεια των αστικών κέντρων, ιδίως της Πόλης, αλλά εκπροσωπεί εξίσου και μια ανερχόμενη αστική τάξη που ευνοείται από την ανόρθωση της τουρκικής οικονομίας και την αναζήτηση μιας θέσης στη διεθνή αγορά, έστω με παλιούς κορεατικούς όρους, αντί για την περιχαράκωσή της στην κρατικοδίαιτη νομενκλατούρα των ελάχιστων παραδοσιακών οικογενειών του αμύθητου πλούτου. Εδώ ο κ. Ερντογάν για να υπηρετήσει τα συμφέροντα της βάσης του δεν έχει παρά μια, κι αυτή δύσκολη, επιλογή. Να επιμείνει στη σταδιακή μείωση των αμυντικών δαπανών.

Κι όλα αυτά σε μια χώρα που έχει μπροστά της μια μεγάλη κρίση ταυτότητας, καθώς μορφοποιείται με γρήγορους ρυθμούς ένα εκκολαπτόμενο κουρδικό κράτος στο Ιράκ – αυτός είναι ο χειρότερος φόβος της Τουρκίας που με δυο ντουζίνες Κούρδους βουλευτές στο Κοινοβούλιό της έχει μπροστά της κρίσιμες αποφάσεις. Κι αυτή τη φορά δεν είναι όπως το 74, γιατί Αττίλας για το Κουρδικό δεν υπάρχει.