Σσσσ... Σιγά, η μεταρρύθμιση κοιμάται

Πέμπτη 30 Νοεμβρίου – και ποιος θυμάται τις μεταρρυθμίσεις; Εδώ περνάμε ωραία. Έχουμε μπει και σε μια ωραιότατη προεκλογική περίοδο, που θα κρατήσει το λιγότερο έξι και το ανώτατο (είμαστε αισιόδοξον έθνος) δεκαέξι μήνες. Γιατί όχι; Έχουμε κάτι καλύτερο να κάνουμε;

Στην κυβέρνηση έχουν ανακρούσει πρύμναν – δεν είναι ώρα να μπλέκουμε με την Παιδεία. Άσε Μαριέττα το Θάνο Βερέμη και σκέψου τον Ηλία Νικολακόπουλο. Ο μόνος που δεν πήρε χαμπάρι είναι ο Μανόλης Κεφαλογιάννης, αυτός βρίσκεται ακόμη στη φάση των ιδιωτικοποιήσεων και κατά γενική υπουργική ομολογία είναι ο άνθρωπος που μπορεί να τις βουλιάξει, εφόσον του ανατεθεί να τις προωθήσει.

Στο ΠΑΣΟΚ έχουν άλλους νταλκάδες. Θα φάει ο Βενιζέλος το Γιώργο ή θα προλάβει ο Γιώργος να φάει το Βενιζέλο; Ελα ντε… Γιατί το ερώτημα είναι εάν θα μπορέσει το κόμμα να κερδίσει τις εκλογές και να ξαναδώσει πίσω τις υπουργικές καρέκλες στα στελέχη που βρίσκονται στη φάση της εφίδρωσης, σαφές δείγμα στερητικού συνδρόμου. Θα ξαναγίνει ο Άκης υπουργός; Μια τέτοια αγωνία συνέχει τους Έλληνες πολίτες – εκ των οποίων περίπου το ένα πέμπτο, όσοι είναι κάτω των 25 ετών, δεν είχαν καν γεννηθεί την πρώτη φορά που έγινε ο Άκης υπουργός.

Υπάρχει μέσα σε όλα αυτά κανείς που να θυμάται τις μεταρρυθμίσεις; Εδώ μια έκπληξη, που δείχνει πως ίσως να έχουμε περάσει και σε μια νέα πολιτική φάση χωρίς να το καταλάβουμε. Οι κοινωνικοί εταίροι υποκαθιστούν ένα διακριτό πολιτικό έλλειμμα. Ο ΣΕΒ έκανε μια μείζονα παρέμβαση για τη συνταγματική αναθεώρηση – πολύ πιο συγκροτημένη από τη διάλυση που φέρνει (ήδη από την προηγούμενη αναθεώρηση) η συζήτηση για το Σύνταγμα στις κομματικές γραμμές. Δεν συμφωνεί κανείς σε όλα, ούτε άλλωστε θα έπρεπε. Όμως οι βιομήχανοι όχι απλώς έχουν θέσεις, αλλά και δείχνουν διάθεση να συμπεριφερθούν με τη λογική του εταίρου και όχι του αφεντικού. Αξιοσημείωτο επίσης ότι δεν εμφανίζονται να συμπλέουν με τη συγκυρία μιας συντηρητικής κυβέρνησης, αλλά να διαμορφώνουν ένα δικό τους διακριτό λόγο.

Και μετά το ΣΕΒ, σήμερα παρουσιάζει τη δική της παρέμβαση για το Σύνταγμα η ΓΣΕΕ. Η άλλη πλευρά του κοινωνικού εταιρικού σχήματος έχει κάνει κι αυτή σημαντικά βήματα και έχει κατακτήσει και νομιμοποιήσει την αυτοτέλεια και την εσωτερική της συγκρότηση. Προφανώς δεν θα συμφωνεί, θα είναι όμως ο άλλος πόλος της συζήτησης και –γιατί όχι- της διαπραγμάτευσης.

Το πολιτικό σύστημα, όσο οι κοινωνικοί εταίροι ήταν μόνο ταξικοί αντίπαλοι, είχε το ρόλο του αποσβεστήρα των κραδασμών. Το πολιτικό σύστημα σήμερα, που ωρίμασαν και αναδεικνύονται σε επαρκείς και σχετικά ισόρροπους συνομιλητές, μπορεί να έχει ρόλο καταλύτη στη σχέση τους. Για την ώρα (όπως για παράδειγμα στο ασφαλιστικό), αντί καταλύτη το πολιτικό σύστημα παίζει την τροχοπέδη, για τον περίφημο φόβο του πολιτικού κόστους.