Allou fun vote

Πέμπτη 23 Αυγούστου – και υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία είναι ότι οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ πηγαίνουν διακοπές αργότερα από τους υπόλοιπους και δεν έχουν ακόμη επιστρέψει. Η δεύτερη, και κατά τεκμήριον πιθανότερη, εκδοχή είναι ότι διαμορφώνονται για πρώτη φορά συνθήκες αμφισβήτησης από το εκλογικό σώμα της κεντρικής σταθεράς στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Η παντοδυναμία του δικομματισμού, φαινόμενο που διαμορφώθηκε τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση και αποδείχθηκε ανθεκτικότατο, συντρίβοντας όλα τα εγχειρήματα αποδιοργάνωσής του, δείχνει σήμερα να βρίσκεται σε αδιέξοδο.

Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Συνήθως οι προκλήσεις για το δικομματισμό έρχονταν, ας το πω έτσι, «από τα πάνω». Ήταν συστημικές, προέρχονταν από εσωτερικές συγκρούσεις που οδηγούσαν σε αποσχίσεις και διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων, εναλλακτικών σχημάτων. Λιγότερο ή περισσότερο βραχύβια, κανένα τους δεν έχει καταφέρει να επιβιώσει έως σήμερα. Αντιθέτως, η αμφισβήτηση που σήμερα μαρτυρείται έρχεται «από τα κάτω». Έχει σχέση με την δυσκολία του συστήματος να προσαρμοστεί στα αιτήματα της κοινωνίας και να προβάλει μια συνεκτική πρόταση για τη χώρα συνολικά, μια πρόταση όχι διακυβέρνησης, αλλά μια πρόταση κατεύθυνσης, μέσα σε ένα επίσης ρευστό διεθνές σκηνικό (και αυτή η θολούρα εισάγεται – αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…)

Δεν λέω ότι θα συμβεί. Δεν έχω επίσης την παραμικρή αμφιβολία ότι όταν επιστρέψουν όλοι από τις παραλίες, ηλιοκαμμένοι και πολιτικοποιημένοι, θα αρχίσουν να μπαίνουν με πιο σκληρό τρόπο, κάποτε και με πιο ατομικό τρόπο, τα σκληρά διλήμματα της εξουσίας. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι η πόλωση θα έρθει αναπόφευκτα – και θα έλεγα πως είναι ένα θεμιτό πολιτικό μέσο, στο μέτρο που δεν παίρνει τη γνωστή μορφή της ρουσφετολογίας. Λέω όμως ότι, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 80 και μετά, δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Κανείς δεν ξέρει ούτε τις πραγματικές προθέσεις, ούτε τα πιθανά ανακλαστικά του ευαίσθητου αυτού σώματος εκλογέων που συγκροτεί τους περίφημους «αναποφάσιστους» και για το οποίο διεξάγεται η προεκλογική εκστρατεία. Πόσοι από αυτούς είναι πράγματι αναποφάσιστοι; Πόσοι έχουν μια γενική ιδέα, αλλά δεν έχουν κατασταλάξει; Πόσοι έχουν αποκλείσει κάποιες εκδοχές και αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε άλλες; Κυρίως: πόσοι θεωρούν ότι υπάρχουν ακόμη σήμερα ευρείς χώροι ένταξης στους οποίους τοποθετούν τον εαυτό τους και πόσοι βλέπουν το πολιτικό φάσμα σαν ένα ενιαίο συνεχές, πάνω στο οποίο θα τοποθετηθούν συγκυριακά και ανάλογα με τα ερεθίσματα της τελευταίας στιγμής;

Όπως κι αν έρθουν τα πράγματα, όσο κι αν περάσει ή δεν περάσει η λογική της «χρήσιμης ψήφου», όσο αποδοτική ή μη κι αν αποδειχθεί η πόλωση, η επόμενη κυβέρνηση, από τρικομματική ή πεντακομματική Βουλή, ακόμη εάν έχει άνετη ή στενόχωρη αυτοδυναμία, έχει ένα νέο δεδομένο για τις διαθέσεις της κοινωνίας: η αμφισβήτηση είναι εδώ για να μείνει, όταν εμφανίζεται στις μετρήσεις κάποια στιγμή (δεν ξέρω αν θα είναι τώρα, πάντως κάποια στιγμή) θα εμφανιστεί με πολιτική μορφή και εκλογική αποτύπωση. Και περιμένει απαντήσεις…