Και τώρα τι...

Τρίτη 13 Νοεμβρίου – και μέσα στις συνθήκες της βαριάς εκλογικής ήττας, αυτό που συνέβη στο ΠΑΣΟΚ ήταν το καλύτερο που θα μπορούσε να του έχει συμβεί. Να εκλέξει αρχηγό με ευρεία λαϊκή νομιμοποίηση, να έχει επαρκή διαφορά ώστε να μην υπάρξουν αμφισβητήσεις, αλλά με το 55% να αποτρέπει αυτοκρατορικές τάσεις, να έχει διατηρήσει το επικοινωνιακό ενδιαφέρον και ταυτόχρονα η ετυμηγορία της βάσης να επουλώνει κάπως τις βαθιές πληγές των ημερών που προηγήθηκαν.

Αλλά ποτέ δεν υπάρχουν μόνο καλά νέα. Η ευφορία της πρώτης ανάγνωσης του αποτελέσματος, ίσως και με ανακλαστικά ανακούφισης μπροστά στο τι θα μπορούσε να έχει συμβεί, έδινε σχεδόν την εντύπωση πως η ήττα είχε παραγραφεί. Η Κυριακή ήταν η καλύτερη μέρα του ΠΑΣΟΚ εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως οι καλές μέρες θα έρχονται η μία πίσω από την άλλη. Το απέδειξε ήδη η Δευτέρα. Το ναυάγιο της διαδικασίας έκδοσης των αποτελεσμάτων ξαναφέρνει στο προσκήνιο τις οργανωτικές αδυναμίες. Τα ποσοστά των δύο υποψηφίων καταλήγουν σε πιο εύλογους από ό,τι την πρώτη μέρα συσχετισμούς δυνάμεων που ακόμη δεν έχουν εκτιμηθεί. Και η υπόθεση του «ρεύματος» αναδεικνύει τα πολιτικά ζητήματα κατεύθυνσης, γραμμής, θέσεων που θα πρέπει να απαντήσει το ΠΑΣΟΚ. Με δυο λόγια: «καθαρή» ιδεολογία, «καθαρή» κοινωνική αναφορά και επιστροφή στις ρίζες ή αναζήτηση της πολυσυλλεκτικότητας σε μια κοινωνία που έχει πια μεγαλύτερες αποστάσεις στο εσωτερικό της και δοκιμάζει τα όρια της πολιτικής σύνθεσης;

Νομίζω ότι ο τελευταίος που ενδιαφέρεται αυτή τη στιγμή για το «ρεύμα» ή τη διακοπή της ηλεκτροδότησης Βενιζέλου είναι ο Γιώργος Παπανδρέου. Αυτός έχει άλλα διλήμματα. Του τίθεται όμως εκ των πραγμάτων το ζήτημα των προσωπικών στρατηγικών: θέλει ο Βενιζέλος να είναι ένας μικρός αρχηγός αφού δεν εξελέγη μεγάλος αρχηγός; Γιατί οι αντιδράσεις στο «ρεύμα» προέρχονται από στελέχη που κατεξοχήν οι θέσεις τους αντιστοιχίζονται προς την πιθανή του πολιτική στόχευση, αλλά η επιλογή τους υπήρξε διαφορετική στην προεδρική εκλογή; Δεν έχει σχέση με την αίσθησή τους πως εάν ένα –ας το πω έτσι, «λιγότερο αριστερό»- ρεύμα εκφραστεί αυτοτελώς, εκείνοι θα έχουν περιορισμένο πολιτικό χώρο στην πλειοψηφική πλευρά; Και πόσο άδικο είχε ο Θόδωρος Πάγκαλος όταν στο παρελθόν πρότεινε να μετασχηματιστεί το ΠΑΣΟΚ σε ένα κεντροευρωπαΪκού τύπου σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με θεσπισμένες και αναγνωρισμένες τάσεις, που ήδη μερικώς κατοχυρώνονται στο καταστατικό του;

Και, φυσικά, υπάρχει και το ζήτημα της αντιπολίτευσης – εκεί όπου δοκιμάζονται τα κόμματα και τα ρεύματα και οι ιδέες και τα στελέχη και –ασφαλώς- και οι κυβερνήσεις για όσους τυχόν την είχαν ξεχάσει…