Thursday, December 6, 2007

Επιθετική εξαγορά του κράτους;

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου – και καπιταλισμός; Αυτό λύθηκε το 89. Παγκοσμιοποίηση; Φυσικά – όποιος αρνείται την πραγματικότητα είναι καταδικασμένος στο περιθώριο. Ελεύθερη αγορά; Χωρίς άλλο – άλλωστε τίποτε άλλο που επιχειρήθηκε δεν δούλεψε. Πολυπολιτισμικότητα; Ασφαλώς. Με ανοχή, σεβασμό στη διαφορετικότητα, και μερικές τύψεις για τη σχέση εκμετάλλευσης που βίαια και αιματηρά επέβαλε επί αιώνες ο πολιτισμός που ανήκουμε στους υπόλοιπους αυτού του πλανήτη. Αλλά όλα αυτά έχουν ένα όριο. Και το όριο αυτό είναι η έννοια του εθνικού κράτους.

Το εθνικό κράτος παραμένει η βασική μορφή οργάνωσης του κόσμου – και κυρίως του δυτικού κόσμου και της Ευρώπης, εδώ και δύο αιώνες. Μπορεί να μετεξελιχθεί. Μπορεί να αφομοιωθεί σε νέα πρότυπα. Μπορεί να αποφασίσει να εκχωρήσει δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες σε υπερεθνικούς οργανισμούς. Μπορεί να συρρικνωθεί σταδιακά για να προσαρμοστεί σε μια νέα παγκόσμια κοινότητα, που χαρακτηρίζεται από την ιλιγγιώδη ταχύτητα στην κίνηση της πληροφορίας, την αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων και την σχεδόν ανεξέλεγκτη κυκλοφορία των κεφαλαίων.

Αυτό που δεν μπορεί να συμβεί είναι το εθνικό κράτος να καταληφθεί εξ εφόδου. Και η εφόρμηση είναι εκείνο που επιχειρούν δύο νέα «φρούτα» της παγκόσμιας οικονομίας. Η συσσώρευση κεφαλαίων ξεπερνά πια κάθε φαντασία. Όπως και η εξουσία, έτσι και τα κεφάλαια, αναζητούν κι αυτά νέες μορφές οργάνωσης. Ενθαρρυμένα από τη λογική της διαρκούς ανάπτυξης και από την αναμφισβήτητη αποδοτικότητα της ελευθερίας τους, πιέζουν με επιθετικό τρόπο τις κρατικές εξουσίες. Τι θέλουν; Υπεραποδόσεις και αδιαφάνεια. Αν έπρεπε να διαλέξουν, δεν θα είχαν δισταγμό. Θα διάλεγαν αδιαφάνεια. Θέλουν όσο πιο γκρίζους γίνεται τους κανόνες, όσο πιο θολό γίνεται το παιχνίδι.

Το ένα από τα δύο νέα «φρούτα» -έχουμε ξαναμιλήσει για αυτά- είναι τα λεγόμενα private equities. Ιδιωτικά κεφάλαια συγκεντρώνονται έξω από κάθε θεσμικό έλεγχο, ακριβώς για να μην υπάγονται στο καθεστώς δημόσιας λογοδοσίας των αμοιβαίων κεφαλαίων. Είμαστε λίγοι, έχουμε πολλά χρήματα, παίρνουμε όσο ρίσκο θέλουμε, δεν δίνουμε λογαριασμό σε κανέναν. Αλλά η διαφάνεια δεν είχε επιβληθεί μόνο προς το συμφέρον των επενδυτών αλλά και προς το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον. Αυτή την επιταγή παρακάμπτουν τα ασύδοτα και αδιαφανή funds των υπερπλουσίων.

Το δεύτερο «φρούτο» είναι αντίστοιχα κεφάλαια, αλλά με συγκεκριμένη κρατική προέλευση. Είναι η νέα εκδοχή των πετροδολλαρίων – αυτών που γνωρίσαμε για πρώτη φορά με την πετρελαΪκή κρίση του 70 ως κιτς παράκρουσμα καταναλωτισμού. Τώρα, μετά από μία γενιά που σπούδασε στα δυτικά πανεπιστήμια, η διαχείρισή τους γίνεται με λογική επενδυτική. Αλλά τα κράτη είναι κράτη και έχουν κρατικά συμφέροντα. Δεν μπορεί να διεκδικούν ταυτόχρονα το ρόλο και της κρατικής υπόστασης και του ανεξάρτητου επενδυτή. Και, ασφαλώς, κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι τέτοια κεφάλαια, απολύτως ελεγχόμενα, δεν θα κινηθούν κάποια στιγμή και με κριτήριο τα πολιτικά ή γεωστρατηγικά συμφέροντα του κράτους που τα ελέγχει. Άρα δεν μπορεί να εγκατασταθούν σε καίριους, στρατηγικούς τομείς χωρίς τη συναίνεση των άλλων κρατών, κανείς δεν μπορεί να σφυρίζει αδιάφορα για την πραγματική ιδιότητά τους σαν να ήταν ανεξάρτητοι επενδυτές.

Αυτή είναι η ουσία του προβλήματος στον ΟΤΕ – και ο κ. Αλογοσκούφης, που σήμερα όντως χρειάζεται στήριξη σε αυτή τη σύγκρουση, θα μπορούσε να το έχει σκεφθεί ίσως λίγο νωρίτερα, ας πούμε όταν άλλαζε ο νόμος για το ποσοστό της κρατικής συμμετοχής στον Οργανισμό.

5 comments:

Trifon Triantafillidis said...


"Αλλά όλα αυτά έχουν ένα όριο. Και το όριο αυτό είναι η έννοια του εθνικού κράτους"


Κατά την γνώμη μου τα όρια είναι δύο.

1) και ένα δίχτυ προστασίας που φροντίζει για τα πιο αδύνατα μέλη της κοινωνίας

2) και ένα φίλτρο που διασφαλίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό και αποκλείει τις μονοπωλιακές αγορές.

Ο ΟΤΕ όσο αφορά την ενσύρματη υποδομή είναι μονοπώλιο. Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε ένα κρατικό και εθνικό μονοπώλιο με ένα ιδιωτικό και υπερεθνικό.

Να δώσουμε την άδεια στην MIG να αρχίσει να σκάβει και να περνάει καλώδια. Δεν νομίζω όμως ότι την ενδιαφέρει αυτό. Την ενδιαφέρει ο έλεγχος της υπάρχουσας μονοπωλιακής ενσύρματης υποδομής σε μιά φθηνή και συμφέρουσα τιμή.

MOREIB said...

Εκτός από το ζήτημα του μονοπωλίου της υποδομής, υπάρχει και το ζήτημα της λεγομένης "εθνικής και στρατηγικής σημασίας" του ΟΤΕ.

Αυτό το θεωρώ φενάκη. Δηλαδή τα κρατικά-εθνικά μας συμφέροντα δεν θα κινδύνευαν από έναν γερμανό ή ισπανό επενδυτή ενώ κινδυνεύουν από τον εμίρη του Ντουμπάι;

Νομίζω ότι, ασχέτως του πώς θα τη βγάλει καθαρή ο Αλογοσκούφης ("ξεπούλησε" και "πρόδωσε" θα του μπουμπουνίσουν - και πρώτοι οι δικοί του), το ζήτημα είναι η ίδια η δημιουργία της αγοράς, η θέσπιση των κανόνων της (και εννοώ κανόνων, όχι κινητών γκολπόστ α λα γκρεκ) και η συνεπής ("αυστηρή" με στόμφο πάντα λέμε) τήρησή τους.

Δεν έχουμε νομίζω καταλάβει ότι για να υπάρξει οικονομία της αγοράς πρέπει να υπάρχει αγορά.

Με αυτό το σκεπτικό αποκλείστηκε, σε πρώτη φάση, ο ΟΤΕ από την κινητή τηλεφωνία. Τότε δεν το καταλάβαμε. Τώρα, που η συγκεκριμένη αγορά λειτουργεί εις όφελος των πελατών, δεν θα το προσέξουμε, δεν θα το καταλάβουμε;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ said...

Η μάχη είναι χαμένη για κράτη χωρίς σοβαρές δομές. Δυστυχώς, στην περίπτωση της Ελλάδας, ο εκσυχρονισμός αποδέχθηκε τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς χωρίς να φροντίσει προηγουμένως για τις προδιαγραφές με τις οποίες θα λειτουργεί. Το φαινόμενο του χρηματιστηρίου ήταν μόνο η αρχή...
Η ΝΔ, μετά τους αρχικούς λεονταρισμούς του πρωθυπουργού, αντελήφθη (και αυτή) ότι η έλλειψη σαφών κανόνων εξυπηρετεί τα βραχυχρόνια μικροκομματικά σχέδια.
Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζει η Ιρλανδία. Εκεί όμως, ο πλούτος που παρήχθη και η συμμετοχή στην διανομή του όλων των κοινωνικών στρωμάτων (όχι αναλογικά βέβαια), προβληματίζει μόνο όσους βλέπουν μακρυά.

Anonymous said...

Ανακουφιστικό ότι υπάρχει και η δική σας λογική. Η "κρίσιμη μάζα" της εφαρμογής της δεν υπάρχει, αλλά θέσει αισιοδοξούμε.

Unknown said...

Κύριε Καρζή,
θα είχε ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε αν ο ΟΤΕ, ανεξαρτήτως κυβερνητικών χειρισμών (χειρισμών, λέμε τώρα...), έχει απλώς καταθέσει τα όπλα απέναντι στον ανταγωνισμό που επιτίθεται. Αυτό το λέω με αφορμή τις διαφημίσεις ιδιωτικής εταιρείας, που παρουσιάζουν τον ΟΤΕ με το όνομά του, ως κάτι παραδοσιακό και λένε "απαλλαγείτε από το πάγιο ΟΤΕ".
Ή θυμάμαι άλλη μία διαφήμιση, διαφορετικής εταιρείας, που ξεκινά ως εξής: "Τώρα που ο ΟΤΕ αύξησε τις χρεώσεις του, επιλέξτε...".
Αυτές δεν είναι καθαρές περιπτώσεις δυσφήμησης; Φαντάζεστε, φερ' ειπείν, την αντίδραση της Μερσέντες, αν προβαλλόταν διαφήμιση που θα έλεγε "τώρα που ακρίβυναν τα Μερσέντες, επιλέξτε BMW"; Πρόκειται για ολιγωρία της διοίκησης ή για ένα ηθελημένο σχέδιο προκειμένου να "ανοίξει" η αγορά με ανταγωνιστικές εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών να κερδίζουν μερίδιο;

ΥΓ: Μιλάτε στη σημερινή εισαγωγή σας για το νόμο που όριζε το ποσοστό στον ΟΤΕ. Αναρωτιέμαι, κατόπιν ποιας μελέτης λαμβάνονται από την κυβέρνηση οι πρωτοβουλίες για μετοχοποιήσεις ή ιδιωτικοποιήσεις. Θυμάμαι στις αντίστοιχες ενέργειες των κυβερνήσεων Σημίτη να υπάρχει ένα σχέδιο, να πωλούνται μεν κομμάτια των ΔΕΚΟ, αλλά ακριβά. Και τότε, τέλοσπάντων, υπήρχε και ο μεγάλος στόχος της ΟΝΕ. Οι σημερινές πρωτοβουλίες μού δίνουν την εντύπωση σπασμωδικών κινήσεων, απλώς για να καλυφθούν τρύπες. Συγγνώμη για τη λούμπεν έκφραση, αλλά νομίζω ότι μπορούν να χαρακτηριστούν μόνο με τη φράση: "ένα στρέμμα στο σφυρί, ένα ντάτσουν στην αυλή".