Debate και ξερό ψωμί

Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου – και όλοι περιμένουν το ντημπέητ. Είναι κάτι σαν αυτό που έλεγαν παλιά στον Ιππόδρομο το σουηπστέηκ. Ο νικητής, λένε οι Αμερικανοί, που είναι και οι πατέρες του ντημπέητ, ο νικητής τα παίρνει όλα. Εκεί, βέβαια, τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε μερικές διαφορές κουλτούρας. Πρώτον, το ντημπέητ δεν το οργανώνουν τα κόμματα. Παλιότερα το οργάνωνε η Ένωση Γυναικών Ψηφοφόρων. Κάποια στιγμή, προ 20ετίας περίπου, αποσύρθηκε και κατήγγειλε. Τι κατήγγειλε; Ότι με τους όρους, τις ρυθμίσεις και τις προκαταβολικές συμφωνίες περιοριζόταν η δυνατότητα του (Αμερικανού φυσικά…) ψηφοφόρου να δει μια πραγματική, γνήσια ανάκριση των υποψηφίων. Από το δικό μας ντημπέητ ούτε απέξω δεν θα περνούσαν. Τώρα, υπάρχει μια ειδική επιτροπή που οργανώνει τη σεμνή εκδήλωση.

Δεύτερον, το ντημπέητ έχει σταδιακά έχει ενταχθεί τόσο στην πολιτική κουλτούρα των Αμερικανών ώστε από τη μία να θεωρείται αυτονόητη κορύφωση της προεκλογικής σύγκρουσης, από την άλλη όμως να μειώνεται το σχετικό βάρος του. Είναι μια σημαντική προεκλογική εμφάνιση, αλλά δεν είναι «όλα ή τίποτα» σε μια βραδιά.

Κι ακόμη, το πιο ενδιαφέρον ίσως. Δεν κάνουν ένα ντημπέητ – γιατί; Γιατί πιστεύουν πως με ένα ντημπέητ δεν βγαίνει νόημα, είναι λίγος ο χρόνος, και χρειάζεται οπωσδήποτε ένας αριθμός τέτοιων ανοιχτών τηλεοπτικών διαλόγων, ώστε οι θεατές-ψηφοφόροι να αποκτήσουν μια ουσιαστική γνώμη για τις θέσεις και την προσωπικότητα του υποψηφίου. Δες το απλά, βρε αδερφέ. Δεν μπορεί κάποιος να μην εκλεγεί πρόεδρος επειδή έτυχε να συναχωθεί τη λάθος μέρα και να βγαίνει χάλια στην εικόνα. Όλοι, ακόμη και οι πολιτευόμενοι, δικαιούνται μια δεύτερη ευκαιρία.

Κάνουν συνήθως τρία ντημπέιτ, λοιπόν. Κι εδώ υπάρχει ένας φυσικός ανταγωνισμός, αντικρουόμενα συμφέροντα. Τα επιτελεία το θέλουν όσο πιο ελεγχόμενο γίνεται. Μάλιστα Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί από το 2004 δημοσίευσαν για πρώτη φορά και ένα αναλυτικό έγγραφο 34 σελίδων που περιλαμβάνει με καταπληκτικά εξαντλητικό τρόπο τους όρους διεξαγωγής της συζήτησης. Οι οργανωτές πάλι το θέλουν όσο πιο ελεύθερο γίνεται. Ο αριθμός των συζητήσεων βοηθάει. Σε άλλες ρωτάει ο δημοσιογράφος-συντονιστής, σε άλλες ένας αριθμός δημοσιογράφων αλλά υπάρχουν και άλλα ντημπέητ όπου οι ερωτήσεις γίνονται από πολίτες. Πόσο αξιόπιστες είναι εκεί οι εταιρείες δημοσκοπήσεων; Τόσο ώστε τα δύο επιτελεία να τις εμπιστεύονται για να διαλέξουν εκείνες πολίτες που δηλώνουν μισοί-μισοί μετριοπαθείς υποστηρικτές των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών. Και οι υποψήφιοι κάθονται –πλανητάρχης θα είναι ο ένας τους αύριο…- απέναντι στους πολίτες.

Πού; Σε διαφορετικά περιβάλλοντα – ακριβώς για να δοκιμαστούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Σε τηλεοπτικό στούντιο, σε κλειστό χώρο χωρίς κοινό, σε δημόσιο χώρο, συνήθως ένα αμφιθέατρο πανεπιστημίου, με το κοινό απέναντί τους. Και, φυσικά, δεν νοείται προεκλογική περίοδος όπου ο υποψήφιος να κληθεί να απαντήσει σε έξι –ναι, δεν αστειεύομαι, ΕΞΙ!- ερωτήσεις και να γίνεται όλη η φασαρία στο πώς θα «γράψει» στην κάμερα σε αυτές τις έξι επί ενενήντα δευτερόλεπτα, εννέα λεπτά όλα-όλα, θα έχουν τη δυσάρεστη εμπειρία να βρεθούν απέναντί μας ο κ. Καραμανλής και ο κ. Παπανδρέου, εννέα και ο κ. Παπαθεμελής – εις δόξαν της δημοκρατίας, αλλά φοβούμαι εις απογοήτευσιν του εκλογικού σώματος, που ίσως να ήθελε να ακούσει λίγο περισσότερο Καραμανλή και Παπανδρέου από Παπαθεμελή, γιατί είναι περίεργοι άνθρωποι αυτό το εκλογικό σώμα.

Αντιθέτως, σε εμάς, η συζήτηση και οι όροι της είναι τόσο αποστειρωμένοι που γιατί να ταλαιπωρούνται με στούντιο. Θα μπορούσαν να οργανώσουν εύκολα τη συζήτηση στο θάλαμο αρνητικής πίεσης του Σισμανόγλειου. Να μην διαρρέουν ούτε ερωτήσεις, ούτε απαντήσεις. Βέβαια το μικρόβιο της δημοσιότητας δεν πεθαίνει. Απλώς αργεί η επώαση. Στην Αμερική οι τηλεοπτικές αναμετρήσεις γράφουν ήδη μισό αιώνα ζωής. Εδώ είναι ακόμη στη θερμοκοιτίδα.