Σήμερα είναι μια άλλη μέρα

Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου – της Σοφίας, της Πίστεως και της Ελπίδος – μια γιορτή σαν σχόλιο του εκλογικού αποτελέσματος.

Η επόμενη μέρα είναι μια καινούργια μέρα. Τίποτα δεν έχει αλλάξει, τίποτα δεν είναι όπως την Παρασκευή. Και το εκλογικό σώμα έχει επιβάλει τη συνειδητοποίηση των βαθύτατων εσωτερικών αλλαγών που αρνήθηκαν προκαταβολικά να εισπράξουν τα κόμματα εξουσίας – αλλά η κατανομή του λογαριασμού είναι πολύ διαφορετική. Δεν έχουμε μόνο μια καινούργια Βουλή, έχουμε μια νέα πολιτική πραγματικότητα. Η χθεσινή Κυριακή διαμόρφωσε το πολιτικό τοπίο με το οποίο είναι πιθανό να ζήσουμε σε βάθος χρόνου.

Για τη Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή είναι μια πρόσκληση και μια πρόκληση. Πρόσκληση σε εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχει εξαγγείλει ως άξονα της πολιτικής της ατζέντας. Το εκλογικό σώμα του έδωσε ξανά αυτό που ζήτησε: εμπιστοσύνη και εξουσία. Αλλά έστειλε ταυτόχρονα και ένα ισχυρό μήνυμα πως αυτή η εμπιστοσύνη τελεί υπό προθεσμία και υπό αίρεση, επιβάλλοντάς του μια δύσκολη κοινοβουλευτική συνθήκη των 152 ή 153 εδρών – με κριτικές δυνάμεις πια τόσο προς τα αριστερά όσο και προς τα δεξιά του. Έχει πολιτικό χρόνο, δεν έχει περίοδο χάριτος. Είναι αναμφισβήτητα πανίσχυρος στο χώρο του, ξέρει πως οι πολίτες όσο εύκολα δίνουν ευκαιρίες, τόσο εύκολα τιμωρούν.

Τιμωρούν. Η λέξη είναι λίγη για αυτό που συνέβη στο ΠΑΣΟΚ. Μετά το 2004, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είχε συζητήσει ούτε γιατί έχασε, ούτε τη φύση της ήττας του – εάν ήταν συγκυριακή ή στρατηγική. Πίστεψε πολύ στη συγκολλητική δύναμη της εξουσίας ή της προοπτικής εξουσίας, αλλά η εξουσία συγκινεί όλο και λιγότερο, όλο και λιγότερους. Το ζήτημα της ηγεσίας είναι, ίσως, το έλασσον μπροστά στη βαθιά κρίση πολιτικής ταυτότητας που ζει και θα ζήσει το ΠΑΣΟΚ.

Οι πολιτικοί συσχετισμοί βρίσκονται περίπου εκεί που ήσαν το 1977, με αντίστροφη τάση. Σε ένα χαμόγελο της Ιστορίας, ο Κώστας Καραμανλής παίρνει ακριβώς το ποσοστό που είχε αποσπάσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην επανεκλογή του. Αλλά στην άλλη πλευρά, το ζήτημα είναι πανομοιότυπο και ανεστραμμένο. Εάν το ΠΑΣΟΚ μπορεί να είναι ο συνεκτικός πόλος εξουσίας της κεντροαριστεράς. Τότε η απάντηση ήταν ένα ηχηρό ναι, κυρίως από νέους και μικροαστούς – και έφτιαξε ένα ρεύμα εξουσίας για ένα τέταρτο του αιώνα. Σήμερα η απάντηση είναι μια βαθιά δυσπιστία και άρνηση, κυρίως από νέους και μικροαστούς – όσο για το ρεύμα θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγο ακόμη.

Υπάρχει και κάτι ακόμη, όχι χωρίς σημασία. Η εκλογική ήττα σηματοδοτεί και το τέλος του πολιτικού κύκλου μιας γενιάς στελεχών που ξεκίνησαν από τη «γενιά του πολυτεχνείου», σφράγισαν την κυβερνητική διαδρομή του ΠΑΣΟΚ και την πολιτική ζωή της χώρας για τρεις δεκαετίες.

Η Αριστερά έχει τη μεγάλη της ευκαιρία. Την ευκαιρία να αποδείξει ότι μπορεί να γίνει κάτι περισσότερο από φορέας μιας γνήσιας και ειλικρινούς αμφισβήτησης. Ότι μπορεί να διατυπώσει μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Και, με τις συνθήκες που διαμορφώνονται στο ΠΑΣΟΚ, αναδύεται πολύ πρώιμα άλλη μια πρόκληση για την Αριστερά. Η πρόκληση να συμμετάσχει, με τους καλύτερους δυνατούς γι’αυτήν όρους, στη διαδικασία διαμόρφωσης μιας πρότασης εξουσίας στο μέλλον.

Και, τέλος, υπάρχει για πρώτη φορά μετά το 1977 ένας φορέας δεξιότερα της Ν.Δ. Δεν είναι η Εθνική Παράταξη, βέβαια, με τις νωπές τότε ιστορικές αναφορές της. Είναι, όμως, ένας πόλος που θα επιχειρεί σταθερά να αντλεί δυσαρέσκεια και κυβερνητική φθορά. Ο επαναπατρισμός από εκεί είναι ευκολότερος, όσο ευκολότερη όμως είναι και η μετανάστευση. Ο ΛΑΟΣ δεν θα είναι χωρίς ρόλο.