Πού πάνε τα λεφτά;

Τετάρτη 7 Νοεμβρίου – και κοίτα να δεις που όταν σπάει η ομερτά αρχίζει η φλυαρία. Η φλυαρία είναι το ίδιο ακριβώς με την ομερτά. Αν δεν θέλεις να ειπωθεί κάτι, ή πρέπει να μην λέει κανείς τίποτα, ή πρέπει να μιλούν ακατάσχετα όλοι για όλα, γενικώς, αορίστως και ασταμάτητα. Εκτός βέβαια από το επίμαχο…

Και το επίμαχο είναι φυσικά ΚΑΙ για τη βαριά, βαρύτατη εγκληματικότητα η ενοχή, η ανοχή και η συνενοχή. Η ενοχή είναι φυσική – κάθε έγκλημα απαιτεί τους αυτουργούς του. Η ανοχή είναι δύο τύπων. Η πρώτη είναι η ανοχή των αμέτοχων αλλά φοβισμένων απλών ανθρώπων. Τι να κάνει ακριβώς ένας κάτοικος των Ζωνιανών που δεν θέλει να μετέχει στο κύκλωμα της παρανομίας, αλλά ζει (και μπορεί εξίσου εύκολα να πεθάνει) στο χωριό των κρητο-σιτσιλιάνων; Μην περιμένετε από αυτόν να μιλήσει. Θα ήταν άδικο και παράλογο να του ζητήσει κανείς ευθύνη ή πρωτοβουλία.

Υπάρχει όμως η άλλη ανοχή, η ημι-επίσημη ανοχή των αρχών και των αρχόντων. Των λαδωμένων αξιωματούχων, των προυχόντων που παζαρεύουν αυτόνομοι και αυτονομημένοι ακόμη και από τα κέντρα της εξουσίας τους, των ευνοημένων της διαφθοράς και των απαραίτητων (χωρίς αυτούς δεν γίνεται) πολιτικών προστατών τους. Σε μια τέτοιου τύπου εγκληματικότητα, δεν μπορεί να λείπει κανένας κρίκος στην αλυσίδα. Το έδειξε η ιταλική εμπειρία – πολύ μεγαλύτερη, αλλά φοβούμαι ευθέως συγκρίσιμη με την περίπτωση των Ζωνιανών. Για κάθε φαμίλια, για κάθε Μαφία, για κάθε Σικελία δεν αρκεί ο «κάπο ντι κάπι». Για να γίνει από συμμορία «σύστημα», χρειάζεται ένας Αντρεόττι. Μικρός, μεσαίος, μεγάλος – εξαρτάται… Αλλά πάντοτε απαραίτητος.

Ακούω το επιχείρημα «μην κατηγορείτε συλλήβδην ένα ολόκληρο χωριό». «Δεν είναι όλοι, είναι λίγοι, που συκοφαντούν και τρομοκρατούν τους υπόλοιπους». Δεν είναι όλοι; Προφανώς. Ούτε στο Μεντεγίν της Κολομβίας είναι όλοι. Κάποιοι κι εκεί είναι μηχανικοί αυτοκινήτων, κάποιες είναι καθαρίστριες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Δεν πρόκειται για ένα χωριό όπου έχει εγκατασταθεί μια εγκληματική οργάνωση. Πρόκειται για ένα άντρο εγκληματικότητας – πασίγνωστο και ευρισκόμενο διαρκώς σε ένα παράδοξο απυρόβλητο.

Στα σπίτια θα γίνουν έρευνες. Στα υπόγεια θα βρεθούν ίσως όπλα – όσα είναι άχρηστα ή δεν πρόλαβαν να μεταφέρουν. Μπορεί ακόμη και να βρεθούν ένας-δυο καταζητούμενοι. Αλλά εάν θέλει κανείς πραγματικά να βάλει το χέρι βαθιά, το ζήτημα δεν είναι στο υπόγειο, ούτε ακόμη και στους πατριάρχες των οικογενειών. Το μυστικό είναι στις τράπεζες. Εάν θέλει κανείς να μάθει τι πραγματικά συμβαίνει, δεν μπορεί παρά να ανοίξει τους λογαριασμούς των «καπεταναίων». Και να δει τα πλοκάμια τους. Πού πηγαίνουν και πού καταλήγουν. Ίσως ο κ. Ζορμπάς να μπορούσε εδώ να είναι πιο αποτελεσματικός από το τεθωρακισμένο με τους πυργίσκους που επιχειρεί αυτή την ώρα να μπει στο άβαλον της φούντας και το άβατον της νομιμότητας.