Ψηφοφόρων αποδέσμευση

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου – και είναι πια ένας στους τρεις. Ένας στους τρεις, αν διαβάσετε μια από τις πιο έγκυρες και δόκιμες μετρήσεις της κοινής γνώμης που γίνονται στην Ελλάδα, επειδή είναι τακτική, περιοδική και σε ευρύ δείγμα…
… ένας στους τρεις δηλώνει πως δεν εκφράζεται πολιτικά σήμερα από τα δύο μεγάλα κόμματα. Ή, δείτε το από την άλλη όψη του. Το άθροισμα των δύο μεγάλων κομμάτων δεν ξεπερνά το 66%. Δεν είναι και λίγο, θα πείτε. Ναι, αλλά είναι από τα χαμηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, από τα χαμηλότερα ιστορικά ποσοστά του μεταπολιτευτικού δικομματισμού και, κυρίως, έρχεται ελάχιστο καιρό μετά από μια εκλογική αναμέτρηση στην οποία Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσαν το 80%. Μέσα σε τρεις μήνες, δηλαδή, τα δύο κόμματα έχουν καταφέρει να απογοητεύσουν και να αποστασιοποιήσουν (έστω και δημοσκοπικά, που δεν σημαίνει και εκλογικά) έναν στους πέντε πολίτες από εκείνους που τα ψήφισαν στις 16 Σεπτεμβρίου.

Υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία είναι πως ο δικομματισμός θα επιβιώσει πάνω στη βάση της άσκησης της εξουσίας. Μπορεί να μην έχει λύσεις για τα προβλήματα της χώρας, ή τουλάχιστον λύσεις που να τις εκτιμούν οι πολίτες, αλλά μπορεί να δώσει διέξοδο σε ατομικές προοπτικές, μπορεί ακόμη να γίνει πεδίο επένδυσης προσωπικών προσδοκιών. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνει το γενικό πρόβλημα. Όταν δεν υπάρχει πολιτικό όραμα και πολιτικό όχημα, η εξουσία ασκείται για την εξουσία (και μερίδια εξουσίας είναι και η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση). Τότε, όμως, η μεταρρύθμιση είναι απειλή. Αλλά η μεταρρύθμιση εισπράττεται ως απειλή επίσης από ένα ευρύ πια φοβικό στρώμα της κοινωνίας, ενώ αποτελεί μείζον αίτημα της συγκυρίας.

Η άλλη εκδοχή είναι εκείνοι που φεύγουν εκνευρισμένοι, δυσαρεστημένοι, δυσφορούντες και έχοντας ανάγκη εκτόνωσης μπροστά στην κάλπη της δημοσκόπησης, αυτή τη φορά να μην γυρίσουν. Οι πιθανότητες να συμβεί αυτό φαίνεται σήμερα να είναι περισσότερες παρά ποτέ. Γιατί; Για δύο λόγους:

Πρώτον γιατί το σύστημα δεν έχει απαντήσεις. Δεν έχει απαντήσεις στις προκλήσεις της περιόδου, δεν προτείνει κάτι παραπάνω από την παράταση του αδιεξόδου, από μια μικρή μετάθεση της εκπνοής λειτουργιών που όλοι τις αισθάνονται απονεκρωμένες. Δεν έχει απάντηση για το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, για τον έλεγχο της έκρηξης του μαύρου χρήματος, για την κατάσταση της Παιδείας, για το ασφαλέστερο μέλλον των εργαζομένων, για την αξιοποίηση του δυναμικού των νέων, για τη θέση της χώρας στον κόσμο, στην οικονομία και την πολιτική, δεν έχει, εν τέλει, απάντηση σε τίποτε άλλο εκτός από την αναπαραγωγή του.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι με το υποχρεωτικό άνοιγμα της οικονομίας έχει διευρύνει τον αριθμό των ανθρώπων που δεν εξαρτώνται άμεσα από τη διοίκηση και το κράτος για την προσωπική τους κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Μπορούν, έτσι, να λειτουργήσουν αυτόνομα, χωρίς να συνδέουν αναγκαστικά τις προοπτικές τους με εκείνες του συστήματος.

Μπορούν λοιπόν να πουν ελεύθερα και γνήσια τη γνώμη τους γι’αυτό – ήδη στη σφυγμομέτρηση. Και αύριο πιθανότερο παρά ποτέ και στην κάλπη.