Βαριά αθυμία

Τρίτη 11 Δεκεμβρίου – και δεν χρειαζόταν να γίνουν δημοσκοπήσεις για να το διαπιστώσουμε. Όσοι ζουν σε αυτή τη χώρα μετά το τρομερό καλοκαίρι που περάσαμε, όσοι ζουν σε αυτή τη χώρα μετά την αδυναμία της κάλπης να δώσει πολιτική κάθαρση (με τη δραματική έννοια του όρου), όσοι ζούμε αυτή την περίοδο της βαθιάς και βαριάς αθυμίας στη χώρα, γνωρίζουμε ότι διαχέεται με ραγδαίους ρυθμούς πως η Ελλάδα, χωρίς να της συμβαίνει κάτι έκτακτο, χωρίς να περνά κρίση, έχει μπει σε τροχιά αδιεξόδου.

Αυτό που συμβαίνει, αυτό που αποκαλύπτουν οι σφυγμομετρήσεις που βλέπουν αυτές τις μέρες το φως της δημοσιότητας δεν είναι κρίση της κυβέρνησης. Ασφαλώς η κυβέρνηση άνοιξε με αδέξιους χειρισμούς μέτωπα, όπως το Ασφαλιστικό, και μάλιστα χωρίς να έχει καν λάβει τη στοιχειώδη πρόνοια για την αξιοπιστία, αν όχι των προτάσεων, τουλάχιστον των φορέων της. Ασφαλώς η κυβέρνηση πληρώνει με τόκο την τακτική της την προηγούμενη τριετία σε άλλα θέματα, όπως η Ολυμπιακή. Αλλά δεν βιώνουμε μια κυβερνητική κρίση.

Η βάση του δικομματισμού είναι απλή. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης πρέπει ανά πάσα στιγμή να είναι η αυτονόητη εναλλακτική λύση για την διακυβέρνηση της χώρας απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη. Αυτό σήμερα, για μια μακρά σειρά από λόγους, δεν συμβαίνει. Και όταν το ένα από τα δύο κόμματα δεν δίνει δικλείδα εκτόνωσης της κυβερνητικής φθοράς και της λαΪκής δυσαρέσκειας, η πίεση ασκείται συνολικά από την κοινωνία πάνω στο σύστημα.

Αυτό λοιπόν συμβαίνει. Δεν είναι μια κρίση κυβερνητική, δεν είναι μια κρίση αντιπολιτευτικού ελλείμματος. Η χώρα έχει περάσει σε φάση κρίσης του πολιτικού συστήματος. Τα διλήμματα πολλαπλασιάζονται, οι απαντήσεις απουσιάζουν εντελώς. Το σύστημα αδυνατεί να πείσει για την δυνατότητά του να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, την ώρα που η κοινωνία έχει αφενός πεισθεί για την αναγκαιότητά τους, αλλά ταυτόχρονα περιχαρακώνεται σε αμυντικά ανακλαστικά, διαπιστώνοντας ότι κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί μια στοιχειώδη δικαιοσύνη στην κατανομή του αναπότρεπτου κόστους.

Ο Παύλος Μπακογιάννης έχει πει μια φράση που σφράγισε τη σύγχρονη ελληνική πολιτική ζωή: στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Εννούσε, προφανώς, πως οι εκλογές δίνουν πάντοτε τη νομιμοποίηση και τη λύση. Στις σημερινές συνθήκες, το πρόβλημα δεν είναι ούτε η εντολή, ούτε η νομιμοποίηση. Είναι η ικανότητα και η προθυμία των εντολοδόχων να την αξιοποιήσουν και να ανταποκριθούν σε αυτές. Επομένως, χωρίς ιδιαίτερη εσωτερική πίεση, χωρίς μια ιδιάζουσα διεθνή κατάσταση, όπως ένας πόλεμος ή μια παγκόσμια οικονομική κρίση, το ελληνικό πολιτικό σύστημα αγγίζει τα όριά του και οδηγεί τη σκέψη στο αδύνατο. Με τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων, στη δημοκρατία να υπάρχουν αδιέξοδα.