Χώρα χωρίς προσδοκίες

Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου – και απόψε ψηφίζεται ο προϋπολογισμός. Είναι ένας προϋπολογισμός βαθιά απογοητευτικός. Όχι γιατί περιλαμβάνει κάτι τρομερό, κάτι αναπάντεχο, κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί. Ακριβώς για το αντίθετο. Γιατί είναι ένας προϋπολογισμός σαν όλους τους άλλους – για την ακρίβεια: σαν όλους τους άλλους μετά την ΟΝΕ.

Δεν έχει τίποτα που να αξίζει πραγματικά να τον καταψηφίσεις και τίποτα που να αξίζει πραγματικά να τον ψηφίσεις. Αυξημένα φορολογικά έσοδα – από πηγές συνήθεις, συν μια μεγαλύτερη αλλαγή στα ακίνητα. Μια πρόβλεψη για τις δαπάνες του Δημοσίου, από αυτές που στατιστικά δεν επιβεβαιώνονται. Για παράδειγμα, φέτος, οι δαπάνες «ξέφυγαν». Και, εν τέλει, ένας προϋπολογισμός διαχείρισης.

Αλλά η χώρα χρειάζεται όλο και πιο πιεστικά κάτι παραπάνω από διαχείριση. Η Ελλάδα δεν είναι σε κρίση. Βλέπει όμως την κρίση μπροστά της. Είναι, κυρίως, μια κρίση ανταγωνιστικότητας. Η οικονομία περιμένει ένα ακόμη, το τέταρτο, κοινοτικό πλαίσιο στήριξης. Δεν το περιμένει μόνο η οικονομία. Το περιμένει με ανοιχτές αγκάλες και η παραοικονομία – αυτή που στηρίζει τη διοικητική διαφθορά, την πολιτική παραλυσία, την κοινωνική χαλάρωση. Το περιμένει για να το απορροφήσει σε αυτή την παρατεταμένη παράκρουση ενός αδικαιολόγητου και πέρα από κάθε όριο καταναλωτισμού που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας –μαζί με την απάθεια και την άρνηση της μεταρρύθμισης. Το έχει πει παλιότερα ο Μουζέλης τι είναι αυτός ο καταναλωτισμός: είναι η κιτς, η πρόχειρη και απαίδευτη, εκδοχή της πολυπολιτισμικότητας. Μπορούμε να ανοίξουμε τη χώρα και το μυαλό μας στους πολιτισμούς των άλλων, αλλά ασφαλώς είναι πολύ πιο εύκολο από κάθε έναν τους να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας δυο-τρεις μάρκες, δυο-τρία γκατζετάκια. «Εξαιρετικό χρυσή μου». Παλιότερα το έλεγαν «τελευταία λέξη».

Είναι ένας προϋπολογισμός που κλείνει τα μάτια στην τρομερή αλλαγή που ζει η Ελλάδα μαζί με όλο τον κόσμο. Τι συνεπέρανε η χώρα από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού; Ότι πρέπει να ξαναχτίσει τα χωριά που κάηκαν και να φυτέψει (ή να αφήσει να φυτρώσουν) όσα δέντρα μπορεί στα καμμένα βουνά της Πελοποννήσου. Αλήθεια είναι. Αλλά μόνον ελάχιστο τμήμα της. Το πραγματικό περιεχόμενο όσων ζήσαμε τον Αύγουστο είναι ότι δεν αρκεί να ξαναφτιάχνουμε ό,τι καταστρέφεται από την περιβαλλοντική αλλαγή. Πρέπει να αλλάξουμε ταχύτατα τον τρόπο που ζούμε, τον τρόπο που διοικούμε επίσης. Και να αφιερώσουμε πολύ μεγαλύτερο τμήμα των πόρων και του πλούτου μας στην προστασία της φύσης. Πού αλλού μπορεί να εκφραστεί μια τέτοια αλλαγή συνείδησης της κοινωνίας παρά σε έναν προϋπολογισμό;

Αλλά όχι. Τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι – θα τη βγάλουμε και φέτος. Αλήθεια είναι. Αλλά είναι κάπως θλιβερό μια χώρα που ασφαλώς μπορεί περισσότερα και καλύτερα, να ξεκινά μια χρονιά με αυτή την τόσο περιορισμένη προσδοκία.