Επιθετική εξαγορά του κράτους;

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου – και καπιταλισμός; Αυτό λύθηκε το 89. Παγκοσμιοποίηση; Φυσικά – όποιος αρνείται την πραγματικότητα είναι καταδικασμένος στο περιθώριο. Ελεύθερη αγορά; Χωρίς άλλο – άλλωστε τίποτε άλλο που επιχειρήθηκε δεν δούλεψε. Πολυπολιτισμικότητα; Ασφαλώς. Με ανοχή, σεβασμό στη διαφορετικότητα, και μερικές τύψεις για τη σχέση εκμετάλλευσης που βίαια και αιματηρά επέβαλε επί αιώνες ο πολιτισμός που ανήκουμε στους υπόλοιπους αυτού του πλανήτη. Αλλά όλα αυτά έχουν ένα όριο. Και το όριο αυτό είναι η έννοια του εθνικού κράτους.

Το εθνικό κράτος παραμένει η βασική μορφή οργάνωσης του κόσμου – και κυρίως του δυτικού κόσμου και της Ευρώπης, εδώ και δύο αιώνες. Μπορεί να μετεξελιχθεί. Μπορεί να αφομοιωθεί σε νέα πρότυπα. Μπορεί να αποφασίσει να εκχωρήσει δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες σε υπερεθνικούς οργανισμούς. Μπορεί να συρρικνωθεί σταδιακά για να προσαρμοστεί σε μια νέα παγκόσμια κοινότητα, που χαρακτηρίζεται από την ιλιγγιώδη ταχύτητα στην κίνηση της πληροφορίας, την αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων και την σχεδόν ανεξέλεγκτη κυκλοφορία των κεφαλαίων.

Αυτό που δεν μπορεί να συμβεί είναι το εθνικό κράτος να καταληφθεί εξ εφόδου. Και η εφόρμηση είναι εκείνο που επιχειρούν δύο νέα «φρούτα» της παγκόσμιας οικονομίας. Η συσσώρευση κεφαλαίων ξεπερνά πια κάθε φαντασία. Όπως και η εξουσία, έτσι και τα κεφάλαια, αναζητούν κι αυτά νέες μορφές οργάνωσης. Ενθαρρυμένα από τη λογική της διαρκούς ανάπτυξης και από την αναμφισβήτητη αποδοτικότητα της ελευθερίας τους, πιέζουν με επιθετικό τρόπο τις κρατικές εξουσίες. Τι θέλουν; Υπεραποδόσεις και αδιαφάνεια. Αν έπρεπε να διαλέξουν, δεν θα είχαν δισταγμό. Θα διάλεγαν αδιαφάνεια. Θέλουν όσο πιο γκρίζους γίνεται τους κανόνες, όσο πιο θολό γίνεται το παιχνίδι.

Το ένα από τα δύο νέα «φρούτα» -έχουμε ξαναμιλήσει για αυτά- είναι τα λεγόμενα private equities. Ιδιωτικά κεφάλαια συγκεντρώνονται έξω από κάθε θεσμικό έλεγχο, ακριβώς για να μην υπάγονται στο καθεστώς δημόσιας λογοδοσίας των αμοιβαίων κεφαλαίων. Είμαστε λίγοι, έχουμε πολλά χρήματα, παίρνουμε όσο ρίσκο θέλουμε, δεν δίνουμε λογαριασμό σε κανέναν. Αλλά η διαφάνεια δεν είχε επιβληθεί μόνο προς το συμφέρον των επενδυτών αλλά και προς το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον. Αυτή την επιταγή παρακάμπτουν τα ασύδοτα και αδιαφανή funds των υπερπλουσίων.

Το δεύτερο «φρούτο» είναι αντίστοιχα κεφάλαια, αλλά με συγκεκριμένη κρατική προέλευση. Είναι η νέα εκδοχή των πετροδολλαρίων – αυτών που γνωρίσαμε για πρώτη φορά με την πετρελαΪκή κρίση του 70 ως κιτς παράκρουσμα καταναλωτισμού. Τώρα, μετά από μία γενιά που σπούδασε στα δυτικά πανεπιστήμια, η διαχείρισή τους γίνεται με λογική επενδυτική. Αλλά τα κράτη είναι κράτη και έχουν κρατικά συμφέροντα. Δεν μπορεί να διεκδικούν ταυτόχρονα το ρόλο και της κρατικής υπόστασης και του ανεξάρτητου επενδυτή. Και, ασφαλώς, κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι τέτοια κεφάλαια, απολύτως ελεγχόμενα, δεν θα κινηθούν κάποια στιγμή και με κριτήριο τα πολιτικά ή γεωστρατηγικά συμφέροντα του κράτους που τα ελέγχει. Άρα δεν μπορεί να εγκατασταθούν σε καίριους, στρατηγικούς τομείς χωρίς τη συναίνεση των άλλων κρατών, κανείς δεν μπορεί να σφυρίζει αδιάφορα για την πραγματική ιδιότητά τους σαν να ήταν ανεξάρτητοι επενδυτές.

Αυτή είναι η ουσία του προβλήματος στον ΟΤΕ – και ο κ. Αλογοσκούφης, που σήμερα όντως χρειάζεται στήριξη σε αυτή τη σύγκρουση, θα μπορούσε να το έχει σκεφθεί ίσως λίγο νωρίτερα, ας πούμε όταν άλλαζε ο νόμος για το ποσοστό της κρατικής συμμετοχής στον Οργανισμό.