Ασύμμετρες εκλογές

Πέμπτη 30 Αυγούστου – και σφυγμομέτρες, γκαλοπατζήδες και δημοσκόποι αντιμετωπίζουν μια ασύμμετρη εκλογή. Για πρώτη φορά βλέπω τέτοια αδυναμία πρόβλεψης, τέτοια αμηχανία, τέτοια δυσκολία διατύπωσης πολιτικών εκτιμήσεων, και κυρίως τέτοιο δέος μπροστά στη ρευστότητα που αναδεικνύεται σε κύριο χαρακτηριστικό του εκλογικού σώματος.

Κάτι συμβαίνει. Αλλά τι; Μια πρώτη ηχηρή απάντηση άκρας σιωπής δόθηκε χτες το απόγευμα στο Σύνταγμα. Μετριοπαθείς υπολογισμοί μιλούν για δέκα χιλιάδες ανθρώπους. Ασφαλώς δεν είναι αντιπροσωπευτικό το δείγμα. Δεν προήλθαν ισόρροπα από όλα τα κοινωνικά στρώματα, από όλες τις πολιτικές ευαισθησίες, από όλες τις ομάδες του πληθυσμού με εκπαιδευτικά ή οικονομικά κριτήρια και ασφαλώς, δεν ήρθαν από την Ηλεία – στην Αθήνα και την Αττική μένουν οι άνθρωποι. Από την άλλη, όμως, το δείγμα ήταν απολύτως αντιπροσωπευτικό. Αντιπροσωπευτικό μιας νέας τάσης που διαμορφώνεται όλο και πιο συγκροτημένα, σε ένα μικρό ακόμη, αλλά σκληρό πια πυρήνα. Μιας τάσης σιωπηλής, όπως οι ίδιοι, μαύρης όπως τα ρούχα τους και γι’αυτό αδιάγνωστης στις περίφημες «φωτογραφίες της συγκυρίας».

Η σιωπή είναι στάση. Τώρα, για πρώτη φορά από όσο θυμούνται οι πολιτικοί αναλυτές, η σιωπή είναι και τάση, είναι πολιτική άποψη, είναι κοινωνικό ρεύμα. Για πρώτη φορά, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με λογικό τρόπο τι θα συμβεί. Η σιωπή θα διαλυθεί και θα αφήσει πίσω της μια ρομαντική διαμαρτυρία ή η σιωπή θα σαρώσει βεβαιότητες και σταθερές;

Είναι μια μεγάλη αντιστροφή του σκηνικού που γέννησε την πολιτική συγκρότηση των προηγούμενων γενεών, αυτών που ασκούν κατά τεκμήριο σήμερα την εξουσία. Ας πάμε 40 χρόνια πίσω. Μετά τις διαδηλώσεις του περίφημου Μάη του 1968 στο Παρίσι, ο στρατηγός ντε Γκωλ –αρχετυπικό δείγμα της ιδέας για ανάγκη σκληρής και πειστικής «ηγεσίας»- έβαλε στην παγκόσμια πολιτική ορολογία μια φράση που από τότε τη στοιχειώνει: τη «σιωπηρή πλειοψηφία». Οι νέες γενιές, η αμφισβήτηση του συστήματος εκφράζονταν ηχηρά, με διαδηλώσεις, με εκρήξεις, με συγκρούσεις. Ο ντε Γκωλ έλεγε πως η σιωπή ήταν το πολιτικό όπλο της μικροαστικής τάξης που θα τον στήριζε και τον Ιούνιο σάρωνε στις εκλογές. Η παράταξη της σιωπής είχε νικήσει και είχε στηρίξει το σύστημα.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το σύστημα είναι εξωστρεφές και αυτάρεσκο. Φωνάζει την αυτοσυντήρησή του. Η αμφισβήτησή του είναι πια η σιωπή, αν υποθέσουμε και μάλλον δεν θα έχουμε άδικο ότι οι 10.000 του Συντάγματος χθες το βράδυ μάλλον δεν πήγαν να εκδηλώσουν τον ενθουσιασμό τους με τη λειτουργία του. Η βελούδινη αμφισβήτηση είναι ένα νέο φαινόμενο. Φαινόμενο της εποχής της απογοήτευσης, της διάψευσης, της απουσίας οραμάτων. Μην με ρωτάτε πώς θα γραφτεί στην κάλπη στις 16 Σεπτεμβρίου. Δεν ξέρω και νομίζω δεν ξέρουν και πολλοί από αυτούς που συγκροτούν ετούτο το δυσδιάκριτο, σχεδόν αόρατο, διακριτικό, αλλά γι’αυτό όχι λιγότερο οργισμένο και φουσκωμένο κίνημα. Ξέρω όμως ότι οι πολιτικοί, που άλλοτε μετρούσαν την ένταση και άκουγαν τις πιο δυνατές φωνές, θα διαπιστώσουν σύντομα και ίσως οδυνηρά πως ήρθε η ώρα να βλέπουν την απουσία, να ακούνε τη σιγή και να μαντεύουν το ανεπαίσθητο.